II CNP 38/14
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:06-03-2015
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt II CNP 38/14
.
POSTANOWIENIE
Dnia 11 lutego 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Anna Kozłowska
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 11 lutego 2015r.
skargi L. D.
o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku zaocznego
Sądu Okręgowego w P. z dnia 15 marca 2012r., wydanego w sprawie z powództwa
Spółdzielni Mieszkaniowej w R.
przeciwko L. D.
o zapłatę,
odrzuca skargę.
2
UZASADNIENIE
Wyrokiem zaocznym z dnia 15 marca 2012 r. Sąd Okręgowy w P. zasądził
od pozwanego L. D. na rzecz Spółdzielni Mieszkaniowej w R. kwotę 256.220 zł z
ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 7 kwietnia 2011 r. tytułem odszkodowania,
o którym orzekł na podstawie art. 58 ustawy z dnia 16 września 1982 r.- prawo
spółdzielcze.
Wyrok został zakwestionowany przez pozwanego w całości skargą
o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kwestionowany wyrok jest orzeczeniem wydanym przez sąd pierwszej
instancji. Art. 4241
§ 2 k.p.c. dopuszcza wniesienie skargi o stwierdzenie
niezgodności z prawem prawomocnego wyroku sądu pierwszej instancji
„w wyjątkowych wypadkach“, to jest wówczas, gdy strona nie skorzystała
z przysługując jej środków prawnych, a ponadto niezgodność z prawem wynika
z naruszenia podstawowych zasad porządku prawnego lub konstytucyjnych
wolności albo praw człowieka i obywatela. Z tego uregulowania płynie zatem
wniosek, że warunkiem kontroli legalności orzeczenia jest w tym wypadku nie tylko
kwalifikowane naruszenie przez kwestionowane skargą orzeczenie prawa w postaci
podstawowych zasad porządku prawnego lub konstytucyjnych wolności albo praw
człowieka i obywatela, ale też nieskorzystanie przez stronę z przysługujących jej
środków prawnych. Przyczyny nieskorzystania przez stronę z przysługujących jej
środków prawnych muszą być jednak wyjątkowe, a więc chodzi o sytuacje,
w których strona z przyczyn niezawinionych i usprawiedliwionych jej zaniechanie
nie mogła z tych środków skorzystać (por. m.in. postanowienia Sądu Najwyższego:
z dnia 23 stycznia 2008 r. V CNP 187/07 OSNC-ZD 2008/4/107, z dnia 14 grudnia
2012 r. V CNP 20/12 i z dnia 20 sierpnia 2013 r. IV CNP 17/13, niepubl.).
Stan zawinionej niemożności skorzystania przez stronę z właściwego środka
zaskarżenia nie jest wypadkiem wyjątkowym w rozumieniu powołanego przepisu,
a taka sytuacja miała miejsce w badanej sprawie. W sprawie tej Sąd oddalił
wniosek pozwanego o przywrócenie terminu do wniesienia sprzeciwu od wyroku
3
zaocznego wobec niestwierdzenia, iżby uchybienie terminowi nastąpiło bez jego
winy. Jak ustalił bowiem Sąd, pozwany mimo faktycznego niezamieszkiwania pod
adresem wskazanym w pozwie sam, albo przez zamieszkującą w tym lokalu córkę,
miał możliwość odbierania kierowanej do niego na ten adres korespondencji;
w konsekwencji, Sąd odrzucił sprzeciw od wyroku zaocznego jako spóźniony.
Jeżeli więc strona miała obiektywną możliwość zaskarżenia wyroku zaocznego
i z możliwości tej nie skorzystała z przyczyn leżących po jej stronie, skarga
o stwierdzenie niezgodności z prawem jest niedopuszczalna (art. 4248
§ 2 k.p.c.).
Nie można też pominąć, że art. 4245
§ 1 k.p.c., wśród wymogów
konstrukcyjnych skargi w pkt 4 zawiera wymóg uprawdopodobnienia wyrządzenia
szkody przez wydanie wyroku, którego skarga dotyczy. Uwzględnienie skargi przez
stwierdzenie, że prawomocny wyrok jest niezgodny z prawem, ma charakter
prejudykatu, stwarza bowiem możliwość dochodzenia od państwa, na podstawie art.
4171
§ 2 k.c., odszkodowania za szkodę wyrządzoną przez wydanie tego wyroku.
Art. 4171
k.c., jako materialno-prawna podstawa późniejszego powództwa
o odszkodowanie, wymaga od powoda wykazania wszystkich przesłanek
odpowiedzialności odszkodowawczej, z których istnienie szkody i związku
przyczynowego pomiędzy tą szkodą a zdarzeniem sprawczym jakim jest wydanie
wyroku, powinno być wykazane już na etapie uzyskiwania prejudykatu. Tak więc
w niniejszym postępowaniu uprawdopodobnienie wystąpienia szkody powinno
dotyczyć szkody, która już istnieje, a nie szkody, która może dopiero powstać na
skutek ewentualnego wykonania zobowiązania, w tym w wyniku przymusowego
zaspokojenia w drodze egzekucji. Wyrok zasądzający od skarżącego oznaczoną
kwotę stanowi o istnieniu długu, pasywa jednak stanowią szkodę tylko wówczas,
gdy doszło do ich umorzenia w drodze wykonania zobowiązania. Jeżeli zaś pasywa,
choćby wymagalne, nie zostały jeszcze zrealizowane, nie ma wystarczających
podstaw do twierdzenia, że mamy do czynienia ze szkodą wymagającą
naprawienia (art. 361 § 2 k.c.); dług, który nie zostanie zaspokojony, trudno uznać
za szkodę podlegającą naprawieniu (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego
z dnia 5 czerwca 2007 r. I CSK 86/07, niepubl. oraz m.in. postanowienia Sądu
Najwyższego z dnia 23 września 2014 r. II CNP 18/14, niepubl.; z dnia 31 stycznia
4
2006 r. IV CNP 38/05, OSNC z 2006 r., nr 7-8, poz.14; z dnia 18 listopada 2014 r.,
IV CNP 32/14, niepubl.).
Z przedstawionych przyczyn skarga podlegała odrzuceniu na podstawie art.
4248
§ 1 i 2 k.p.c.
.
POSTANOWIENIE
Dnia 11 lutego 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Anna Kozłowska
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 11 lutego 2015r.
skargi L. D.
o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku zaocznego
Sądu Okręgowego w P. z dnia 15 marca 2012r., wydanego w sprawie z powództwa
Spółdzielni Mieszkaniowej w R.
przeciwko L. D.
o zapłatę,
odrzuca skargę.
2
UZASADNIENIE
Wyrokiem zaocznym z dnia 15 marca 2012 r. Sąd Okręgowy w P. zasądził
od pozwanego L. D. na rzecz Spółdzielni Mieszkaniowej w R. kwotę 256.220 zł z
ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 7 kwietnia 2011 r. tytułem odszkodowania,
o którym orzekł na podstawie art. 58 ustawy z dnia 16 września 1982 r.- prawo
spółdzielcze.
Wyrok został zakwestionowany przez pozwanego w całości skargą
o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kwestionowany wyrok jest orzeczeniem wydanym przez sąd pierwszej
instancji. Art. 4241
§ 2 k.p.c. dopuszcza wniesienie skargi o stwierdzenie
niezgodności z prawem prawomocnego wyroku sądu pierwszej instancji
„w wyjątkowych wypadkach“, to jest wówczas, gdy strona nie skorzystała
z przysługując jej środków prawnych, a ponadto niezgodność z prawem wynika
z naruszenia podstawowych zasad porządku prawnego lub konstytucyjnych
wolności albo praw człowieka i obywatela. Z tego uregulowania płynie zatem
wniosek, że warunkiem kontroli legalności orzeczenia jest w tym wypadku nie tylko
kwalifikowane naruszenie przez kwestionowane skargą orzeczenie prawa w postaci
podstawowych zasad porządku prawnego lub konstytucyjnych wolności albo praw
człowieka i obywatela, ale też nieskorzystanie przez stronę z przysługujących jej
środków prawnych. Przyczyny nieskorzystania przez stronę z przysługujących jej
środków prawnych muszą być jednak wyjątkowe, a więc chodzi o sytuacje,
w których strona z przyczyn niezawinionych i usprawiedliwionych jej zaniechanie
nie mogła z tych środków skorzystać (por. m.in. postanowienia Sądu Najwyższego:
z dnia 23 stycznia 2008 r. V CNP 187/07 OSNC-ZD 2008/4/107, z dnia 14 grudnia
2012 r. V CNP 20/12 i z dnia 20 sierpnia 2013 r. IV CNP 17/13, niepubl.).
Stan zawinionej niemożności skorzystania przez stronę z właściwego środka
zaskarżenia nie jest wypadkiem wyjątkowym w rozumieniu powołanego przepisu,
a taka sytuacja miała miejsce w badanej sprawie. W sprawie tej Sąd oddalił
wniosek pozwanego o przywrócenie terminu do wniesienia sprzeciwu od wyroku
3
zaocznego wobec niestwierdzenia, iżby uchybienie terminowi nastąpiło bez jego
winy. Jak ustalił bowiem Sąd, pozwany mimo faktycznego niezamieszkiwania pod
adresem wskazanym w pozwie sam, albo przez zamieszkującą w tym lokalu córkę,
miał możliwość odbierania kierowanej do niego na ten adres korespondencji;
w konsekwencji, Sąd odrzucił sprzeciw od wyroku zaocznego jako spóźniony.
Jeżeli więc strona miała obiektywną możliwość zaskarżenia wyroku zaocznego
i z możliwości tej nie skorzystała z przyczyn leżących po jej stronie, skarga
o stwierdzenie niezgodności z prawem jest niedopuszczalna (art. 4248
§ 2 k.p.c.).
Nie można też pominąć, że art. 4245
§ 1 k.p.c., wśród wymogów
konstrukcyjnych skargi w pkt 4 zawiera wymóg uprawdopodobnienia wyrządzenia
szkody przez wydanie wyroku, którego skarga dotyczy. Uwzględnienie skargi przez
stwierdzenie, że prawomocny wyrok jest niezgodny z prawem, ma charakter
prejudykatu, stwarza bowiem możliwość dochodzenia od państwa, na podstawie art.
4171
§ 2 k.c., odszkodowania za szkodę wyrządzoną przez wydanie tego wyroku.
Art. 4171
k.c., jako materialno-prawna podstawa późniejszego powództwa
o odszkodowanie, wymaga od powoda wykazania wszystkich przesłanek
odpowiedzialności odszkodowawczej, z których istnienie szkody i związku
przyczynowego pomiędzy tą szkodą a zdarzeniem sprawczym jakim jest wydanie
wyroku, powinno być wykazane już na etapie uzyskiwania prejudykatu. Tak więc
w niniejszym postępowaniu uprawdopodobnienie wystąpienia szkody powinno
dotyczyć szkody, która już istnieje, a nie szkody, która może dopiero powstać na
skutek ewentualnego wykonania zobowiązania, w tym w wyniku przymusowego
zaspokojenia w drodze egzekucji. Wyrok zasądzający od skarżącego oznaczoną
kwotę stanowi o istnieniu długu, pasywa jednak stanowią szkodę tylko wówczas,
gdy doszło do ich umorzenia w drodze wykonania zobowiązania. Jeżeli zaś pasywa,
choćby wymagalne, nie zostały jeszcze zrealizowane, nie ma wystarczających
podstaw do twierdzenia, że mamy do czynienia ze szkodą wymagającą
naprawienia (art. 361 § 2 k.c.); dług, który nie zostanie zaspokojony, trudno uznać
za szkodę podlegającą naprawieniu (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego
z dnia 5 czerwca 2007 r. I CSK 86/07, niepubl. oraz m.in. postanowienia Sądu
Najwyższego z dnia 23 września 2014 r. II CNP 18/14, niepubl.; z dnia 31 stycznia
4
2006 r. IV CNP 38/05, OSNC z 2006 r., nr 7-8, poz.14; z dnia 18 listopada 2014 r.,
IV CNP 32/14, niepubl.).
Z przedstawionych przyczyn skarga podlegała odrzuceniu na podstawie art.
4248
§ 1 i 2 k.p.c.