Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CSK 239/14
POSTANOWIENIE
Dnia 20 lutego 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Krzysztof Strzelczyk (przewodniczący)
SSN Mirosław Bączyk
SSN Maria Szulc (sprawozdawca)
w sprawie z wniosku A. M.
przy uczestnictwie J. M.
o podział majątku wspólnego i zniesienie współwłasności,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 20 lutego 2015 r.,
skargi kasacyjnej wnioskodawcy
od postanowienia Sądu Okręgowego w W.
z dnia 14 listopada 2013 r.,
1) odrzuca skargę kasacyjną;
2) oddala wniosek uczestniczki o przyznanie kosztów
postępowania kasacyjnego.
2
UZASADNIENIE
Zaskarżonym postanowieniem Sąd Okręgowy w W. oddalił apelację
wnioskodawcy od postanowienia Sądu Rejonowego w W., którym ustalił w punkcie
I i II, że w skład majątku wspólnego stron wchodzi prawo odrębnej własności lokalu
mieszkalnego położonego w W. przy ul. D. 16/6 wraz z prawami przynależnymi
wartości 288.000 zł oraz prawo własności nieruchomości gruntowej o powierzchni
0,11 ha położonej we wsi P. wartości 26.000 zł, przedmioty urządzenia domowego i
środki pieniężne w kwocie 49.216,37 zł, a udziały stron w tym majątku wynoszą po
½ części. Dokonał podziału w punkcie III w ten sposób, że prawo własności lokalu
nr 6 przyznał uczestniczce i rozdzielił pomiędzy stronami przedmioty ruchome w
sposób wskazany w postanowieniu oraz przyznał każdej ze stron określone środki
pieniężne oraz zarządził na podstawie art. 214 § 3 k.p.c. sprzedaż nieruchomości
położonej we wsi P. a uzyskane środki przyznał stronom po połowie, w punktach V,
VI, VII i VIII orzekł o roszczeniu uczestniczki z tytułu nakładu z jej majątku
osobistego na majątek wspólny i o odszkodowaniu, zasądził na rzecz
wnioskodawcy dopłatę do przyznanych składników majątku wspólnego oraz
w punkcie IV ustalił, że z majątku wspólnego zostały poniesione nakłady na
majątek osobisty każdego z małżonków w kwotach po 65.880 zł. Sąd pierwszej
instancji dokonał w punktach X i XI zniesienia współwłasności lokalu mieszkalnego
położonego w W. przy ul. D. 16/5 o wartości 131.760 zł w ten sposób, że przyznał
go wnioskodawcy i zasądził od niego na rzecz uczestniczki kwotę 65.880 zł tytułem
spłaty udziału. Ustalił, że lokal ten o wartości 131.760 zł nie wchodzi w skład
majątku wspólnego jako nabyty w częściach równych przez strony po ustaniu
wspólności majątkowej i jako podstawę prawną rozstrzygnięcia w tym zakresie
wskazał art. 210 oraz 212 k.c.
Sąd drugiej instancji stwierdził, że Sąd Rejonowy był uprawniony do
orzekania w przedmiocie zniesienia współwłasności lokalu nr 5, bo żądanie takie
zostało wyrażone przez obie strony w toku postępowania. Wprawdzie, wobec
osobistego działania wnioskodawcy w postępowaniu, obowiązkiem sądu było
pouczenie go w trybie art. 5 k.c. co do statusu lokalu i konieczności złożenia
3
odrębnego wniosku, jednakże uchybienia te nie stanowiły naruszenia art. 321 k.p.c.
i nie miały wpływu na treść orzeczenia.
W skardze kasacyjnej wnioskodawca zaskarżając powyższe postanowienie
w całości wskazał jako wartość przedmiotu zaskarżenia kwotę 419.760 zł i zarzucił,
w ramach drugiej podstawy kasacyjnej, naruszenie art. 1 w zw. z art. 506 i 321 § 1
w zw. z art. 13 § 2 k.p.c., art. 201 w zw. z 13 § 2 k.p.c., art. 5 k.p.c., art. 385 w zw.
z art. 1 i 506 oraz 321 § 1 i 2 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c., art. 321 § 1 w zw. z 511 § 1
oraz 1262
§ 1 k.p.c., art. 130 § 1 i art. 385 k.p.c. Wniósł o uchylenie zaskarżonego
postanowienia w całości i poprzedzającego go postanowienia Sądu Rejonowego z
dnia 10 czerwca 2013 r., sygn. … 6840/07 oraz przekazanie sprawy do ponownego
rozpoznania Sądowi pierwszej instancji.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z ustaloną linią orzecznictwa, w sprawach działowych, do których
zaliczają się sprawy o podział majątku wspólnego oraz sprawy o zniesienie
współwłasności, wartość przedmiotu zaskarżenia z reguły wyznaczają interesy
poszczególnych uczestników ograniczające się do wysokości udziałów w majątku
podlegającym podziałowi. Z tej przyczyny, nawet jeżeli orzeczenie zaskarżono
„w całości”, wartością przedmiotu zaskarżenia jest z reguły nie wartość majątku
podlegającego podziałowi, a wartość konkretnego interesu uczestnika lub składnika
majątkowego, którego skarga dotyczy. Tylko wyjątkowo, w wypadku, gdy uczestnik
zaskarża samą zasadę podziału, kwestionując jego dopuszczalność, wartość
przedmiotu zaskarżenia może być wyższa, niż wartość udziału. Wskazując wartość
przedmiotu zaskarżenia, należy uwzględniać wartość poszczególnych rzeczy i praw,
których objęcie lub nieobjęcie rozstrzygnięciem sądu albo sposób ich podziału
skarżący kwestionuje, a także wartość roszczeń będących przedmiotem
zaskarżenia. O wartości przedmiotu zaskarżenia rozstrzyga zatem treść zarzutów
podniesionych w skardze kasacyjnej, odnoszących się do poszczególnych
składników majątkowych lub roszczeń (postanowienia Sądu Najwyższego z dnia
6 listopada 2002 r., III CZ 98/02, OSNIC 2004/1/11, z dnia 21 stycznia 2003 r.,
III CZ 153/02, OSNIC 2004/4/60, z dnia 25 września 2003 r., III CZ 86/03, z dnia
4
26 lipca 2007 r., V CZ 66/07, z dnia 24 kwietnia 2013 r., IV CZ 36/13 i orzeczenia
w nim powołane - niepubl.).
W sprawie niniejszej wskazana przez skarżącego wartość przedmiotu
zaskarżenia obejmuje całą wartość zarówno majątku wspólnego, jak i przedmiotu
zniesienia współwłasności. Przytoczone wyżej zarzuty zmierzają do
zakwestionowania wyłącznie dopuszczalności orzekania przez sąd o zniesieniu
współwłasności składnika majątku stron nieobjętego wspólnością majątkową
w postępowaniu o podział majątku wspólnego. Skarga kasacyjna nie zawiera
natomiast żadnych zarzutów, które skierowane byłyby przeciwko rozstrzygnięciu
o podziale majątku wspólnego zarówno co do ustalenia jego składu, wartości oraz
sposobu podziału. Twierdzenie o wadliwym rozdysponowaniu należących do stron
obu lokali, w tym jednego stanowiącego składnik majątku wspólnego a drugiego
stanowiącego ich majątek osobisty, nie zostało w zakresie lokalu należącego
do majątku wspólnego objęte żadnym z zarzutów. Z mocy art. 39813
§ 1 k.p.c. Sąd
Najwyższy rozpoznaje skargę kasacyjną w granicach zaskarżenia oraz w granicach
podstaw kasacyjnych, a z urzędu bierze pod uwagę jedynie nieważność
postępowania. Zakres dopuszczalnej kognicji wyznacza zatem strona skarżąca,
która z mocy art. 3984
§ 1 pkt 2 k.p.c. powinna przytoczyć podstawy kasacyjne, zaś
granice tych podstaw wyznaczają zarzuty naruszenia wskazanych przepisów prawa.
Sąd Najwyższy jest władny dokonywać oceny tylko tych zarzutów, które zostały
sformułowane przez skarżącego i nie może uwzględniać naruszenia innych
przepisów, a zwłaszcza nie może zastąpić skarżącego w wyborze przepisów, które
mogły być naruszone przy wydawaniu zaskarżonego orzeczenia lub stawiać
hipotez co do tego, jakiego przepisu prawa mogą dotyczyć zarzuty sformułowane
w uzasadnieniu skargi. Nie mogą także podlegać kontroli kasacyjnej,
jako niedopuszczalne, z uwagi na zakaz oparcia skargi na zarzutach dotyczących
ustalenia faktów lub dowodów określony w art. 3983
§ 3 k.p.c. oraz związanie Sądu
Najwyższego ustaleniami faktycznymi (art. 39813
§ 2 in fine), twierdzenia
skarżącego zawarte w uzasadnieniu skargi dotyczące dokonania przez Sąd błędnej
oceny wiarygodności oświadczeń stron.
W konsekwencji przyjąć należało, że o wartości przedmiotu zaskarżenia
w sprawie niniejszej rozstrzyga treść zarzutów skargi kasacyjnej wyznaczająca
5
wartość konkretnego interesu wnioskodawcy w zakresie zakwestionowania
orzeczenia o zniesieniu współwłasności lokalu położonego przy ul. D. 16/5 o
wartości 131. 760 zł, a więc poniżej progu wartości zaskarżenia określonego w art.
5191
§ 4 pkt 4 k.p.c. na kwotę 150.000 zł (tożsamą z wartością przedmiotu
zaskarżenia w sprawach o podział majątku wspólnego - § 2).
Z tych względów orzeczono jak w sentencji na podstawie art. 3986
§ 2 i 3
k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c., oraz oddalono wniosek uczestniczki o zasądzenie
kosztów postępowania kasacyjnego, nie dotyczy on bowiem rozstrzygnięcia
o charakterze formalnym.