Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II KK 75/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 30 marca 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Stanisław Zabłocki (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Małgorzata Gierszon
SSN Przemysław Kalinowski
Protokolant Marta Brylińska
w sprawie M. K.
skazanego z art. 191 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. w zw. z art. 190a § 1 k.k.
i art. 11 § 2 k.k.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu
w dniu 30 marca 2015 r.,
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego
na podstawie art. 521 §1 k.p.k., na korzyść skazanego,
od wyroku Sądu Rejonowego w Ł.
z dnia 13 czerwca 2014 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę do ponownego
rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Ł.
UZASADNIENIE
M. K. został oskarżony o to, że „w okresie od 1.05.2013 roku do 6.10.2013
roku w Ł., w warunkach czynu ciągłego, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, w
krótkich odstępach czasu, uporczywie nękał B. O. wzbudzając u niej uzasadnione
okolicznościami poczucie zagrożenia i istotnie naruszając jej prywatność w ten
2
sposób, że telefonicznie groził B. O. oszpeceniem, spowodowaniem uszkodzeń
ciała, nasłaniem na nią nieustalonych osób, a także groził pokrzywdzonej
spowodowaniem postępowania karnego i karno-skarbowego w celu zmuszenia jej
do przekazywania mu pomocy materialnej do zakładu karnego oraz do odbierania
kierowanych do niego telefonów, przy czym groźby te wzbudziły u pokrzywdzonej
uzasadnioną obawę, że zostaną spełnione”, tj. o popełnienie czynu z art. 190a § 1
k.k. i art. 191 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 12 k.k.
Prokurator, wraz z aktem oskarżenia, złożył wniosek o wydanie wyroku
skazującego bez przeprowadzenia rozprawy i orzeczenie uzgodnionej z
oskarżonym kary 2 lat pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej
wykonania na okres 5 lat tytułem próby oraz zobowiązanie go do powstrzymywania
się od kontaktowania się z pokrzywdzoną w jakikolwiek sposób jak również od
zbliżania się do pokrzywdzonej.
Wyrokiem z dnia 13 czerwca 2014 r., sygn. akt … 1481/13, Sąd Rejonowy w
Ł., uwzględniając wniosek prokuratora:
1. oskarżonego M. K. uznał za winnego dokonania zarzucanego mu
czynu, z tym doprecyzowaniem, że czyn ten wypełnia dyspozycję art. 191 § 1 k.k. w
zw. z art. 12 k.k. w zw. z art. 190a § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i za to na
podstawie art. 190a § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. wymierzył mu karę 2 (dwóch) lat
pozbawienia wolności;
2. na podstawie art. 69 § 1 i 2 k.k. i art. 70 § 1 pkt 1 k.k. wykonanie
orzeczonej wobec oskarżonego kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesił na
okres 5 (pięciu) lat tytułem próby;
3. na podstawie art. 41a § 1 i § 4 k.k. orzekł zakaz kontaktowania się w
jakikolwiek sposób z pokrzywdzoną B. O. oraz zakaz zbliżania się do
pokrzywdzonej B. O. na odległość mniejszą niż 10 (dziesięciu) metrów.
Wyrok ten nie został zaskarżony przez strony i uprawomocnił się w pierwszej
instancji w dniu 21 czerwca 2014 roku.
Od powyższego wyroku kasację na korzyść skazanego wniósł Prokurator
Generalny, zarzucając mu rażące i mające istotny wpływ na treść wyroku
naruszenie przepisów prawa procesowego - art. 343 § 7 k.p.k. w zw. z art. 335 § 1
k.p.k., polegające na „uwzględnieniu wadliwego w tym zakresie wniosku
3
prokuratora i wydaniu bez przeprowadzenia rozprawy wyroku skazującego M. K. za
czyn z art. 191 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. w zw. z art. 190a § 1 k.k. w zw. z art. 11
§ 2 k.k. i orzeczeniu wobec niego w pkt 3 zakazu kontaktowania się w jakikolwiek
sposób z pokrzywdzoną B. O. oraz zakazu zbliżania się do pokrzywdzonej na
odległość mniejszą niż 10 metrów przy jednoczesnym braku określenia czasu
trwania tego zakazu”, tj. z rażącym naruszeniem przepisów prawa karnego
materialnego, a mianowicie art. 39 pkt 2b k.k. w zw. z art. 43 § 1 k.k.
W konkluzji kasacji, Prokurator Generalny wniósł o uchylenie zaskarżonego
wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi
Rejonowemu w Ł.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja Prokuratora Generalnego jest zasadna w stopniu oczywistym w
rozumieniu art. 535 § 5 k.p.k., co spowodowało wydanie wyroku na posiedzeniu
bez udziału stron i uchylenie zaskarżonego orzeczenia oraz przekazanie sprawy do
ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Ł.
Sąd orzekając na posiedzeniu z wniosku prokuratora o wydanie wyroku
skazującego bez przeprowadzenia rozprawy nie jest zwolniony od kontroli
prawidłowości wniosku złożonego w trybie art. 335 § 1 k.p.k., w tym przede
wszystkim pod kątem spełniania przez niego wymogów prawa karnego
materialnego. Modyfikacji może jednak dokonać jedynie po uzyskaniu zgody stron,
w przeciwnym razie powinien skierować sprawę do rozpoznania na zasadach
ogólnych, zgodnie z treścią art. 343 § 7 k.p.k. (por. wyroki Sądu Najwyższego z
dnia 5 grudnia 2013 roku, sygn. akt V KK 342/13, LEX nr 1402697, z dnia 25 marca
2009 roku, sygn. akt III KK 33/09, LEX nr 491165, z dnia 8 września 2009 roku,
sygn. akt IV KK 287/09, LEX nr 519609 i z dnia 18 lutego 2015 roku, sygn. akt II KK
27/15, dotąd opublik. na stronie internetowej www.sn.pl).
Jak wynika z analizy czynności Sądu Rejonowego w Ł., przeprowadzanych
w niniejszej sprawie, bezsporne jest, iż Sąd ten podejmował próby dokonania
modyfikacji wniosku złożonego w trybie art. 335 § 1 k.p.k., uzależniając jego
uwzględnienie od uzyskania zgody stron, o czym świadczą protokoły posiedzeń z
dni: 14 stycznia 2014 roku (k. 180), 17 lutego 2014 roku (k. 193), 24 marca 2014
roku (k. 202), na którym to terminie Sąd pouczył strony o możliwości zmiany
4
kwalifikacji czynu poprzez wyeliminowanie art. 12 k.k., protokołu z ogłoszenia
wyroku z dnia 30 kwietnia 2014 roku (k. 208), w którym to dniu wznowiony został
przewód sądowy z uwagi na konieczność modyfikacji wniosku złożonego w trybie
art. 335 § 1 k.p.k. i wreszcie z dnia 6 czerwca 2014 roku (k. 215), kiedy to uzyskana
została zgoda stron na modyfikację wniosku poprzez określenie, zgodnie z art. 41a
§ 4 k.k., odległości od osoby pokrzywdzonej, którą oskarżony obowiązany jest
zachować, na nie mniej niż 10 metrów.
Niemniej jednak, podejmowane przez Sąd Rejonowy w Ł. działania nie
doprowadziły finalnie do konwalidowania wadliwego wniosku złożonego przez
oskarżyciela publicznego i orzeczenia zakazu zbliżania się do osoby
pokrzywdzonej jak też kontaktowania się z pokrzywdzoną zgodnie z wymogami
prawa materialnego.
Zgodnie z treścią art. 43 § 1 k.k., zakazy oraz obowiązek wymienione w art.
39 pkt 2a i 2b orzeka się w latach, od roku do lat 15. Obowiązkiem sądu
orzekającego jest wskazanie czasu obowiązywania orzeczonego zakazu, przy
czym ustawowy wymóg określenia w wyroku, jak długo zakaz ma trwać, wyklucza
możliwość precyzowania dopiero w postępowaniu wykonawczym okresu zakazu,
bowiem czasu tego nie da się określić przy wykorzystaniu dyspozycji art. 13 § 1
k.k.w. i zasady wynikającej z art. 5 § 2 k.p.k. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia
14 listopada 2008 r., V KK 256/08, Lex Nr 531384, dotyczący wprawdzie innego
rodzaju zakazu, ale rozstrzygający ten sam, co do zasady, problem).
Sąd Rejonowy w Ł. nie zrealizował ustawowego wymogu określenia czasu
trwania zakazu wymienionego w art. 39 pkt 2b k.k., co uczyniło zasadnym
twierdzenie o zaistnieniu uchybienia o charakterze rażącym i mającym istotny
wpływ na treść wyroku. Należało zatem uwzględnić wniesiony na korzyść M. K.
nadzwyczajny środek zaskarżenia, którego kierunek – poza upływem terminu, o
którym mowa w art. 524 § 3 k.p.k. – wyznacza także to, że – zgodnie z poglądem
wyrażonym przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 14 października 2014 r., III KK
124/14, Lex Nr 1523391 – domaganie się określenia czasu trwania środka karnego
w sytuacji, gdy w wyroku okres ten nie został określony, jest działaniem na korzyść
oskarżonego, bowiem brak określenia czasu sprawia, iż orzeczony środek
obowiązywałby bez żadnych ograniczeń czasowych (bezterminowo).
5
Ma także rację skarżący, gdy wskazuje na to, że z uwagi na konsensualny
tryb procedowania w niniejszej sprawie oraz z uwagi na to, że wadliwością,
polegającą na braku określenia czasu trwania wnioskowanego środka, wniosek
oskarżyciela publicznego dotknięty był już w fazie postępowania
przygotowawczego, niezbędne jest uchylenie wyroku w całości, a nie jedynie w
określonej części, i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi meriti.
Nie wyklucza to, rzecz jasna, ewentualnego ponownego zakończenia sprawy w
trybie konsensualnym, ale tym razem już po uzyskaniu przez sąd zgody na takie
modyfikacje wniosku prokuratora, które w pełni odpowiadać będą przepisom prawa
karnego materialnego. Dodać wypada, że oskarżony M. K. chroniony jest na
dalszych etapach postępowania gwarancją zakazu reformationis in peius, płynącą z
kierunku wniesionego nadzwyczajnego środka zaskarżenia.
W tej sytuacji, kasacja Prokuratora Generalnego, jako zasadna w stopniu
oczywistym, spowodowała uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy
do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Ł.