Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CNP 5/15
POSTANOWIENIE
Dnia 8 maja 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Bogumiła Ustjanicz
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 8 maja 2015r.,
skargi P. P.
o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego postanowienia Sądu Okręgowego w S.
z dnia 18 sierpnia 2014r., wydanego
w sprawie z wniosku P. P.
przy uczestnictwie M. P.
w przedmiocie wykonywania kontaktów z dzieckiem,
odrzuca skargę.
2
UZASADNIENIE
Sąd Rejonowy w Ł. postanowieniem z dnia 20 lutego 2014 r. nakazał
uczestniczce zapłacenie na rzecz wnioskodawcy kwoty 5 000 zł za naruszenie
w dniach 13, 15 i 27 grudnia 2013 r. oraz w dniach 4 i 7 lutego 2014 r. obowiązków
wynikających z postanowienia Sądu Apelacyjnego z dnia 10 grudnia 2013 r. w
przedmiocie zabezpieczenia kontaktów wnioskodawcy z małoletnią córką
uczestników.
Po rozpoznaniu l sprawy na skutek zażalenia wnioskodawcy i uczestniczki
Sąd Okręgowy w S. postanowieniem z dnia 18 sierpnia 2014 r. zmienił zaskarżone
postanowienie w punktach 1 i 2 w ten sposób, że zasądzoną kwotę obniżył do
kwoty 1 500 zł, oddalił w pozostałej części zażalenie uczestniczki i w całości
zażalenie wnioskodawcy.
W skardze o stwierdzenie niezgodności z prawem wymienionego wyżej
postanowienia Sądu Okręgowego w S., w odniesieniu do orzeczeń objętych
punktami 1 i 2, wnioskodawca domagał się stwierdzenia, że jest ono sprzeczne
z art. 59816
§ 1 zdanie drugie k.p.c., podał, że poniósł szkodę w rozmiarze 3 500 zł
będącą różnicą pomiędzy sumą pieniężną orzeczoną przez Sąd pierwszej instancji,
a tą nieprawidłowo ustaloną w kwestionowanym postanowieniu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia
jest nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia. Jej celem jest uzyskanie prejudykatu,
umożliwiającego dochodzenie roszczeń odszkodowawczych od Skarbu Państwa,
za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem wykonywanie władzy publicznej,
polegające na wydaniu prawomocnego orzeczenia, które narusza prawo (art. 4171
§ 2 k.c.). Uzyskanie zatem prejudykatu stwierdzającego niezgodność orzeczenia
z prawem dotyczy, co do zasady, tylko tych orzeczeń, które wskazane zostały
w art. 4241
§ 1 k.p.c. i art. 5192
§ 1 k.p.c., czyli prawomocnego wyroku sądu drugiej
instancji kończącego postępowanie w sprawie i prawomocnego postanowienia co
do istoty sprawy sądu drugiej instancji kończącego postępowanie w sprawie,
a także orzeczeń wskazanych w art. 11481
§ 3, art. 11511
§ 3 i art. 1215 § 3 k.p.c.
Natomiast co do prawomocnych orzeczeń, od których skarga nie przysługuje,
3
można dochodzić odszkodowania, stosownie do art. 4241b
k.p.c., bez uprzedniego
stwierdzenia niezgodności orzeczenia z prawem w postępowaniu ze skargi, chyba
że strona nie skorzystała z przysługujących jej środków prawnych. W sprawach
egzekucyjnych skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego
orzeczenia nie przysługuje (art. 7674
§ 3 k.p.c.).
Postępowanie dotyczące wykonywania kontaktów z dzieckiem, do którego
należy podejmowanie postanowienia o zagrożenie nakazaniem zapłaty oznaczonej
sumy pieniężnej osobie, która nie wykonuje albo niewłaściwie wykonuje obowiązki
w przedmiocie kontaktów z dzieckiem (art. 59815
§ 1 k.p.c.) oraz postanowienia
o nakazaniu osobie, której sąd opiekuńczy zagroził nakazaniem zapłaty
oznaczonej sumy pieniężnej, dokonania jej zapłaty, w wysokości stosownej do
liczby naruszeń (art. 59816
§ 1 k.p.c.), utraciło charakter egzekucyjny i stało się
jednym z postępowań opiekuńczych, mających na celu wymuszenie świadczenia
o charakterze niepieniężnym.
Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 22 maja 2013 r., III CZP 25/13 (OSNC
2013, nr 12, poz. 140) przyjął, że postępowanie to, objęte przepisami art. 58915
do
art. 59821
k.p.c., jest sui generis postępowaniem rozpoznawczym, ograniczonym
jednak tylko do fazy wykonawczej, nie obejmuje fazy rozstrzygającej, którą regulują
przepisy ogólne o postępowaniu opiekuńczym. Składa się ono z dwóch etapów,
których przeprowadzenie wymaga wniosku uprawnionego.
W ramach pierwszego etapu sąd orzeka o zagrożeniu nakazaniem zapłaty
określonej osobie, która nie wykonuje albo niewłaściwie wykonuje obowiązki
wynikające z orzeczenia albo zawartej ugody, dotyczące kontaktów z dzieckiem,
oznaczonej sumy pieniężnej za każde naruszenie (art. 59815
§ 1 k.p.c.).
Przewidziane w art. 59815
§ 2 k.p.c. zagrożenie skierowane jest do osoby
uprawnionej do kontaktów z dzieckiem, jeżeli narusza obowiązki wynikające
z orzeczenia lub ugody albo do osoby, której kontaktów zakazano. Przejście do
drugiego etapu następuje po wyczerpaniu pierwszego, który może być także objęty
postępowaniem rozpoznawczym, stosownie do art. 5821
§ 3 k.p.c.
Podjęcie drugiego etapu postępowania, dotyczącego nakazania osobie,
której sąd zagroził nakazaniem zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej, zapłaty
sumy obejmującej liczbę naruszeń następnie, jeżeli nie wypełnia ona nałożonego
4
na nią obowiązku (art. 59816
§ 1 k.p.c.). Postanowienia wydawane w obu etapach
nie kończą postępowania w sprawie dotyczącej kontaktów z dzieckiem, do
umorzenia którego dochodzi, jeżeli w ciągu sześciu miesięcy od uprawomocnienia
ostatniego postanowienia nie wpłynął kolejny wniosek w tym przedmiocie
(art. 59820
k.p.c.). Podlegają one zaskarżeniu zażaleniem (art. 59815
§ 3 k.p.c.),
pomimo ich merytorycznego charakteru.
Określona przez Sąd Najwyższy, w przekonujący sposób, natura
postanowień mających na celu wykonanie obowiązków związanych z ustalonymi
kontaktami z dzieckiem, prowadzi do wniosku, że postanowienie przewidziane w art.
59816
§ 1 k.p.c. nie jest orzeczeniem samodzielnym, ale kontynuacją wszczętego
wcześniej postępowania wykonawczego, nie kończy postępowania w sprawie.
Oznacza to, że prawomocne postanowienie sądu drugiej instancji w przedmiocie
nakazania osobie, która nadal nie wypełniła nałożonego obowiązku, zapłaty
oznaczonej sumy pieniężnej, nie należy do kategorii postanowień co do istoty
sprawy kończących postępowanie, o jakich mowa w art. 5192
§ 1 k.p.c.
Podkreślenia wymaga również i to, że kwestionowane skargą postanowienie
dotyczy wykonania postanowienia Sądu Apelacyjnego z dnia 10 grudnia 2013 r.,
określającego kontakty wnioskodawcy z małoletnią córką uczestników, wydanego w
trybie zabezpieczenia w sprawie o rozwód (art. 4451
§ 1 k.p.c.), od którego nie
służy skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem. Jeżeli zatem nie jest
dopuszczalna skarga od postanowienia konkretyzującego obowiązek
w przedmiocie kontaktów z dzieckiem, to niezależnie od względów dotyczących
rodzaju postanowienia uregulowanego w art. 59816
§ 1 k.p.c., także systemowe
argumenty nie dają podstaw do uznania, że skarga jest dopuszczalna od
postanowienia mającego na celu wykonanie tego obowiązku.
Z powyższych względów Sąd Najwyższy odrzucił skargę na podstawie art.
4248
§ 1 w związku z art. 13 § 2 k.p.c.