Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

02 kwietnia 2015 roku

Sąd Okręgowy we Wrocławiu I Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący: SSO Dominika Romanowska

Protokolant: Ewa Niemiec

po rozpoznaniu na rozprawie 19 marca 2015 r. we Wrocławiu

sprawy z powództwa (...) Sp. z o.o. w likwidacji z siedzibą we W.

przeciwko Gminie G.

o zapłatę

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od strony powodowej na rzecz strony pozwanej kwotę 3.617 zł tytułem kosztów procesu;

III.  obciąża Skarb Państwa – Sąd Okręgowy we Wrocławiu brakującą opłatą sądową od pozwu oraz wydatkami na opinie biegłych.

Na oryginale właściwy podpis,-

Sygn. akt I C 334/13

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 21 stycznia 2013 r. strona powodowa (...) sp. z o.o. wniosła o zasądzenie od strony pozwanej Gminy G. kwoty 133.414,21 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 8 lutego 2012 r. do dnia zapłaty oraz kosztami postępowania.

W uzasadnieniu swojego żądania wskazała strona powodowa, że na podstawie umowy z dnia 18 maja 2010 r. zawartej z pozwaną Gminą, strona powodowa jako wykonawca rozpoczęła wykonanie robót w zakresie zadania określonego jako Odbudowa murów oporowych(...)we wsi G.. Zawarcie umowy poprzedziło postępowanie o zamówienie publiczne, w którym wybrano ofertę złożoną przez stronę powodową.

Strona powodowa wyjaśniła, że nie przekazano jej dokumentacji projektowej i wykonawczej, ani też żadnego innego dokumentu, na podstawie którego powód miałby realizować roboty. Realizacja robót – wskazanie sposobu i zakresu prac do wykonania – miała być prowadzona w oparciu o instrukcje inspektora nadzoru reprezentującego stronę pozwaną (zamawiającego), a w trakcie realizacji prac inspektor nadzoru wraz z zamawiającym na każdym z odcinków realizowanych prac zlecał wykonanie robót nieobjętych ofertą i umową. Wobec protestów powoda co do sposobu zamawiania kolejnych prac strona pozwana pismem z dnia 10 sierpnia 2010 r. potwierdziła pisemnie zakres dodatkowych prac do wykonania.

W tym stanie rzeczy strona powodowa wykonała roboty objęte nowym zamówieniem i przedstawiła stronie pozwanej rozliczenie wykonanych prac. Podstawą rozliczenia był jednostronny odbiór robót – wykonany wyłącznie przez stronę powodową. Przedstawiciele strony pozwanej oraz inspektor nadzoru wielokrotnie nie stawiali się na odbiorach ustalanych z pozwanym. Strona pozwana nie zgodziła się również na zapłatę kwoty należnej za prace dodatkowe w wysokości 133.414,21 zł.

W odpowiedzi na pozew z dnia 15 kwietnia 2013 r. (k. 147) strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od strony powodowej na jej rzecz kosztów powstępowania wedle norm przepisanych.

W uzasadnieniu swojego stanowiska strona pozwana przyznała, że strony procesy łączyła umowa w zakresie odbudowy murów oporowych, zawarta w trybie ustawy o zamówieniach publicznych. Za wykonanie przedmiotu umowy strony ustaliły wynagrodzenie ryczałtowe w wysokości 154.062,87 zł netto, co po doliczeniu podatku VAT odpowiadało kwocie 187.956,70 zł brutto.

Strona pozwana zaprzeczyła, jakoby strona powodowa na skutek braku dokumentacji projektowej i wykonawczej działała jedynie w oparciu o instrukcje inspektora nadzoru. Wskazała, że strona powodowa w trakcie postępowania przetargowego zapoznała się z dokumentacją przetargową. Strona powodowa złożyła ofertę, do której załącznikiem był także kosztorys ofertowy i w pełni zaakceptowała wymogi określone w Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia dotyczące zalecenia aby wykonawca dokonał wizji lokalnej obiektu i jego otoczenia, a także zdobyła swoje ryzyko wszelkie informacje, które mogą być konieczne do przygotowania oferty.

Dalej strona pozwana wskazała, że umowa łącząca strony przewidywała tryb zlecania robót dodatkowych – wymagała protokołu konieczności potwierdzonego przez inspektora nadzoru i zaakceptowanego przez zamawiającego (organ wykonawczy gminy) i bezwzględnie wymagała objęcia odrębną umową takich prac. Taka umowa nigdy nie została przez strony zawarta. Wyłącznie ustne dyspozycje inspektora nadzoru – gdyby nawet takowe były – nie mogły stanowić podstawy do działania strony powodowej. Również pismo z dnia 10 sierpnia 2010 r. nie może zostać potraktowane jako potwierdzenie nowego zakresu prac, gdyż pismo to dotyczy jedynie niewielkiej części zadania oraz rozwiązania konfliktu, jaki miał miejsce pomiędzy właścicielem działki a wykonawcą.

Strona pozwana wskazała, że nie jest prawdą, iż uchylała się od odbioru robót. Roboty w zakresie objętym umową zostały prawidłowo odebrane, zapłacone i rozliczone w związku z przyznaną stronie pozwanej dotacją ze środków budżetu państwa, przeznaczoną na usuwanie skutków powodzi.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 18 maja 2010 r. strona pozwana jako zamawiający zawarła ze stroną powodową jako wykonawcą umowę nr (...) mającą za przedmiot odbudowę murów oporowych (...)we wsi G. w ramach pierwszego etapu usuwania skutków powodzi. Umowa została w wyniku rozstrzygnięcia przetargu nieograniczonego w ramach procedury udzielania zamówienia publicznego. Rozpoczęcie wykonania prac miało nastąpić z dniem zawarcia umowy, a ich zakończenie – 31 października 2010 r. (§ 1 umowy).

Dowód:

- umowa nr (...) z dnia 18 maja 2010 r., k. 4 – 9

(...), na którym miały być wykonywane prace jest ciekiem wodnym odprowadzającym wody z terenów lasów, pól i łąk we wsi G., wzdłuż ul. (...) (stanowiącej część drogi powiatowej), przechodzącym przez całą wieś. Konieczność odbudowy murów oporowych była spowodowana ich zniszczeniem podczas ulewnych opadów w licu 2009 r. (oraz szkód z lat poprzednich). Mury przed zniszczeniem były wykonane częściowo z kamienia, a częściowo z cegły i gruzu, co nie spełniało wymogów bezpieczeństwa.

Dowód:

- opis techniczny do odbudowy murów oporowych na (...)we wsi G., k. 279 - 280

Zakres robót miał obejmować: ręczną rozbiórkę murów oporowych, roboty ziemne, wykonanie grodzi ziemnych o wysokości do 1½ m, wykonanie ścian oporowych o grubości do 50 cm oraz spoinowanie murów kamiennych. W oparciu o przedmiar robót strona powodowa przygotowała kosztorys ofertowy na realizację zadania, w którym wyodrębniono odcinki wykonywania prac, oznaczone numerami domów oraz budynkami znajdującymi się przy ul. (...): (...), (...), dawna Remiza, ul. (...), ul. (...), ul. (...), ul. (...) oraz dwa mostki przy ul. (...). Łączną wartość kosztów strona powodowa ustaliła na kwotę 187.956,70 zł brutto (154.062,87 zł netto). Taka też kwota znalazła się na złożonej przez stronę powodową ofercie, która została wybrana w ramach postępowania przetargowego.

Dowód:

- kosztorys ofertowy, k. 10 – 13,

- oferta strony powodowej z 10 maja 2012 r., k. 14 – 15

Ostateczna kwota wynagrodzenia określona w ofercie i kosztorysie ofertowym nie odpowiadała wysokości kwoty wynikającej ze zsumowania kosztów jednostkowych prac przewidzianych w kosztorysie ofertowym. Ta ostatnia kwota była wyższa i wynosiła 252.856,16 zł brutto (207.259 netto).

Dowód:

- opinia biegłego sądowego z zakresu budownictwa i zamówień publicznych B. K. (1) wraz z pisemną opinią uzupełniającą oraz ustną opinią uzupełniającą, k. 222 – 267, 318 – 335, e-protokół rozprawy z dnia 19 marca 2015 r., 00:02:06 – 00:29:49

- kosztorys ofertowy, k. 10 – 13,

- oferta strony powodowej z 10 maja 2012 r., k. 14 – 15

Strony postanowiły, że do wszelkich robót nie objętych umową, których wykonanie stało się konieczne na skutek sytuacji, których nie można było wcześniej przewidzieć oraz gdy z przyczyn technicznych lub gospodarczych zamówienia dodatkowego nie można oddzielić od zamówienia podstawowego, będzie miał zastosowanie art. 67 ust. 1 pkt ust. 5 ustawy Prawo zamówień publicznych, a wykonawca zobowiązany jest je wykonać zgodnie z protokołem konieczności, potwierdzonym przez inspektora nadzoru i zaakceptowanym przez zamawiającego. Ewentualne roboty dodatkowe miały zostać objęte odrębną umową (§ 3 ust. 1 umowy).

Dowód:

- umowa nr (...) z dnia 18 maja 2010 r., k. 4 – 9

Bez uprzedniej zgody zamawiającej wykonywane mogły być jedynie prace niezbędne dla zapewnienia bezpieczeństwa i likwidacji zagrożeń oraz wynikające z konieczności zapobieżenia awarii (§ 3 ust. 2 umowy). Propozycje wykonania robót zamiennych wymagały pisemnej zgody zamawiającego i musiały zawierać propozycję cenową rozwiązania zastępczego (§ 3 ust. 3 umowy).

Dowód:

- umowa nr (...) z dnia 18 maja 2010 r., k. 4 – 9

Strony ustaliły, że za wykonanie przedmiotu umowy strona pozwana miała zapłacić stronie powodowej wynagrodzenie ryczałtowe (§ 4 ust. 1 umowy). Wartość wynagrodzenia ryczałtowego za wykonanie przedmiotu umowy, wynikająca z oferty przetargowej strony powodowej wynosiła 154.062,87 zł netto, a po doliczeniu podatku 22 % podatku VAT – kwotę 187.956,50 zł brutto (§ 4 ust. 2 umowy).

Dowód:

- umowa nr (...) z dnia 18 maja 2010 r., k. 4 – 9

- oferta strony powodowej z 10 maja 2012 r. wraz z kosztorysem ofertowym, k. 14 - 15, 10 – 13

Rozliczenie wynagrodzenia strony powodowej miało nastąpić w formie faktur częściowych i faktury końcowej. Faktury częściowe mogły być wystawiane nie częściej niż 1 raz w miesiącu, za wykonane elementy (na nie więcej niż 70 % wartości umowy). Natomiast faktura końcowa miała zostać wystawiona po zakończeniu całości robót, w oparciu o protokół odbioru końcowego. Podstawą wystawienia faktury częściowej i końcowej miały być protokoły odbioru technicznego elementu robót, potwierdzone przez Inspektora nadzoru (§ 9 ust. 1 umowy).

Dowód:

- umowa nr (...) z dnia 18 maja 2010 r., k. 4 – 9

Wykonawca zobowiązał się między innymi do wykonania obsługi geodezyjnej zadania i inwentaryzacji geodezyjnej powykonawczej, a także do sporządzenia operatu kolaudacyjnego (§ 2 ust. 2 pkt 6 i 9 umowy).

Dowód:

- umowa nr (...) z dnia 18 maja 2010 r., k. 4 – 9

Osiemnastego maja 2010 r. plac budowy w G. został protokolarnie przekazany stronie powodowej. Przekazanie placu budowy nastąpiło na podstawie dokumentacji w postaci kosztorysu ofertowego sporządzonego przez stronę powodową.

Dowód:

- protokół z dnia 18 maja 2010 r., k. 152

W dniu 6 lipca 2010 r. strony dokonały częściowego odbioru wykonanych prac, wskazując, że wykonano prace przy ul. (...) oraz przy dawnej Remizie. Łączny koszt prac oceniono – na podstawie wyników obmiaru – na kwotę 87.295,50 zł netto. Na tej podstawie strona pozwana wystawiła fakturę VAT, w której wynagrodzenie określono w wysokości 106.500,51 zł brutto (87.295,50 zł netto). Kwota ta została zapłacona przelewem z dnia 5 sierpnia 2010 r. i 24 sierpnia 2010 r.

Dowód:

- protokół odbioru częściowego nr 1/07, k. 35

- faktura VAT nr (...) wraz z pieczęciami urzędowymi i wzmiankami o przelewach, k. 379

- rozliczenie końcowe z 26 listopada 2010 r., k. 154 – 155

W dniu 8 listopada 2010 r., po dokonaniu oględzin na miejscu wykonanych robót, strony dokonały końcowego odbioru zadania, określając łączną wartość wykonanych robót na kwotę 187.956,70 zł. Na tej podstawie wystawiono fakturę na pozostałą do zapłaty kwotę w wysokości 81.456,19 zł brutto. Kwota ta została zapłacona przelewem z dnia 23 listopada 2010 r.

Dowód:

- protokół rzeczowo-finansowy końcowego odbioru zadania, k. 57, 153

- faktura VAT nr (...) wraz z pieczęciami urzędowymi i wzmianką o przelewie, k. 382

- rozliczenie końcowe z 26 listopada 2010 r., k. 154 – 155

Strona pozwana nie wykonała ostatecznie robót na odcinku przy ul. (...), ul. (...) także w zakresie remontu dwóch mostków. Zgodnie z danymi zawartymi w kosztorysie ofertowym wartość prac przy ul. (...) wynosiła 7.708,51 zł netto, przy ul. (...) – kwotę 1.898,75 zł, natomiast w zakresie remontu dwóch mostków – kwotę 17.170,36 zł netto.

Dowód:

- opinia pisemna biegłego sądowego z zakresu budownictwa i zamówień publicznych B. K. (1), k. 230 – 231, 251, 256, 258

- kosztorys ofertowy, k. 10 – 13,

- pisma stron, k. 19 – 21

- zeznania świadka M. G., e-protokół rozprawy z dnia 15 stycznia 2014 r., 00:20:34 – 00:50:39

- zeznania świadka W. M., e-protokół rozprawy z dnia 27 lutego 2014 r., 00:02:10 – 00:18:24

W zakresie odcinka przy ul. (...) wartość wykonanych robót wynosiła 27.504,06 zł netto, przy wartości kosztorysowej wynoszącej 31.785,28 zł netto. Z kolei wartość prac wykonanych przy dawnej Remizie wynosiła 30.319 zł netto (według kosztorysu ofertowego – 28.789,47 zł netto). Natomiast na odcinku (...) wykonano roboty o wartości 35.531,18 zł netto, podczas gdy w kosztorysie szacowano je na kwotę 35.394,36 zł netto. Wartość prac przy ul. (...) wynosiła 27.960,65 zł (kosztorys – 21.764,04 zł netto). Natomiast przy ul. (...) wykonano roboty za kwotę 50.164,25 zł netto (według kosztorysu ofertowego – 41.340,38 zł netto).

Dowód:

- opinia pisemna biegłego sądowego z zakresu budownictwa i zamówień publicznych B. K. (1), k.252 – 255, 257

- kosztorys ofertowy, k. 10 – 13

Łączna wartość wykonanych prac wynosiła 171.479,90 zł netto, podczas gdy zgodnie cenami jednostkowymi ujętymi w kosztorysie ofertowym wartość tych prac miała wynosić 207.259,15 zł netto. Na niektórych odcinkach wykonano zostało więcej prac, jednak to zwiększenie zakresu robót ma wymiar wyłącznie ilościowy. Strona powodowa nie wykonała żadnych robót dodatkowych, innych niż te ujęte w umowie i kosztorysie ofertowym.

Dowód:

- opinia pisemna biegłego sądowego z zakresu budownictwa i zamówień publicznych B. K. (1), k. 259

- kosztorys ofertowy, k. 10 – 13

- ustna opinia uzupełniająca biegłej B. K. (1), e-protokół rozprawy z dnia 19 marca 2015 r., 00:02:06 – 00:29:49

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Strona powodowa wywodziła swoje roszczenie w pierwszej kolejności z umowy łączącej strony, na podstawie której strona powodowa była zobowiązana do odbudowy murów oporowych zniszczonych na skutek powodzi. Strona powodowa podnosiła, że wskutek ustaleń dokonanych przez strony w toku wykonywania robót budowlanych doszło do udzielenia nowego zamówienia i na tej podstawie należne jest jej odrębne wynagrodzenie za wykonane prace dodatkowe, którego jednak nie otrzymała. Na podstawie twierdzeń strony powodowej należy przyjąć również, że ewentualną podstawę swojego roszczenia strona powodowa upatruje w przepisach o nienależnym świadczeniu (art. 410 i n. k.c.), ze względu na wykonanie przez stronę powodową robót wykraczających poza zakres pierwotnego zamówienia.

W niniejszej sprawie strony łączyła umowa o roboty budowlane, która jest regulowana przepisami kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 647 k.c., przez umowę o roboty budowlane wykonawca zobowiązuje się do oddania przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i z zasadami wiedzy technicznej, a inwestor zobowiązuje się do dokonania wymaganych przez właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem robót, w szczególności do przekazania terenu budowy i dostarczenia projektu, oraz do odebrania obiektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia. Niezależnie od tego umowa wiążąca strony podlegała przepisom ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (tj. Dz.U. 2013, poz. 907 ze zm.), jako że zawierana była przez jednostkę sektora finansów publicznych, a charakter przedmiotu umowy nie uzasadniał zwolnienia ze stosowania przywołanej regulacji.

Nie było spornym pomiędzy stronami, że umowa z dnia 18 maja 2010 r. była ważnie zawarta i została – przynajmniej częściowo – wykonana. W związku z tym, ustosunkowując się do twierdzeń strony powodowej, należy już w tym miejscu odwołać się do art. 67 ust. 1 pkt 5 Prawa zamówień publicznych, zgodnie z którym zamawiający może udzielić zamówienia z wolnej ręki w przypadku udzielania dotychczasowemu wykonawcy usług lub robót budowlanych zamówień dodatkowych, nieobjętych zamówieniem podstawowym i nieprzekraczających łącznie 50% wartości realizowanego zamówienia, niezbędnych do jego prawidłowego wykonania, których wykonanie stało się konieczne na skutek sytuacji niemożliwej wcześniej do przewidzenia, jeżeli: z przyczyn technicznych lub gospodarczych oddzielenie zamówienia dodatkowego od zamówienia podstawowego wymagałoby poniesienia niewspółmiernie wysokich kosztów (lit. a) lub wykonanie zamówienia podstawowego jest uzależnione od wykonania zamówienia dodatkowego (lit. b). Przywołana regulacja stwarza bowiem wyjątek pozwalający odstąpić od podstawowych, bardziej sformalizowanych trybów zamówienia przewidzianych przez Prawo zamówień publicznych. Strony procesu zawierając umowę wprost odwołały się do tej regulacji, przewidując, że koniecznym może stać się wykonanie jakichś prac dodatkowych (por. § 3 umowy).

W okolicznościach niniejszej sprawy zastosowanie art. 67 ust. 1 pkt 5 Prawa zamówień publicznych nie było jednak możliwe, gdyż prace wykonane przez stronę powodową nie miały charakteru robót dodatkowych, nieobjętych pierwotnym zamówieniem. Strona powodowa nie wykonywała bowiem jakichś odmiennych jakościowo prac, lecz jedynie na niektórych odcinkach podejmowanych prac ponosiła wyższe koszty jednostkowe niż przewidziane w kosztorysie ofertowym (np. przy rozbiórce murków, tworzeniu ręcznych wykopów na odkład, stawianiu budowli betonowych). Przy tym, jak wynika z ustaleń biegłego sądowego B. K. (1), której opinię Sąd uznał za rzetelną, wyczerpującą i logicznie spójną, patrząc globalnie, na całość wykonanych prac, strona powodowa w istocie wykonała ich mniej niż było przewidziane w kosztorysie ofertowym. Wniosek ten jest aktualny nie tylko przy przyjęciu obmiarów dokonanych obecnie przez biegłego, który nie był w stanie w sposób pewny stwierdzić zakresu wszystkich wykonanych przez stronę powodową prac ze względu na upływ czasu oraz wykonywanie dalszych prac budowlanych przez kolejnych wykonawców. Również dokonanie obliczeń na podstawie obmiarów wykonanych przez kierownika budowy W. M. prowadziło do wniosku, że wartość wykonanych prac była nieznacznie niższa niż wynikałoby to z obmiaru oraz cen jednostkowych zawartych w kosztorysie ofertowym.

Wskazać w tym miejscu należy, że obmiary dokonane przez kierownika budowy nie mogą zostać uznane za miarodajne, gdyż nie zostały zaakceptowane przez stronę pozwaną w trakcie wykonywania prac. Inspektor nadzoru budowlanego dokonał w tamtym czasie odrębnych odmiennych obmiarów, z których wynikałoby, że rozmiar wykonanych prac był mniejszy niż stwierdził to kierownik budowy. Nadto strona powodowa przed odbiorem końcowym robót nie przedstawiła geodezyjnej inwentaryzacji powykonawczej oraz nie przekazała inspektorowi nadzoru operatu kolaudacyjnego – mimo że taki obowiązek ciążył na niej na podstawie umowy.

Niezależnie od tego, że strona powodowa nie wykonywała prac dodatkowych, a zatem nie zaistniała nawet przesłanka do zastosowania art. 67 Prawa zamówień publicznych, nie można również przyjmować, że pozwana Gmina w istocie udzieliła zamówienia z wolnej ręki na wskazane prace dodatkowe. Należy wskazać, że strony już w umowie z dnia 18 maja 2010 r. przewidziały, iż w przypadku zaistnienia potrzeby wykonania robót należy sporządzić protokół konieczności, potwierdzony przez inspektora nadzoru i zaakceptowany przez zamawiającego. Ewentualne roboty dodatkowe miały zostać objęte odrębną umową. Tymczasem w okolicznościach niniejszej sprawy nie sporządzono protokołu konieczności, jak również nie spisano kolejnej umowy – na roboty dodatkowe. Przedstawiciele pozwanej Gminy nie złożyli również żadnego innego oświadczenia woli w przedmiocie udzielenia nowego zamówienia. Za takie oświadczenie nie może być potraktowane pismo z dnia 10 sierpnia 2010 r., w którym strona pozwana zajmuje jedynie stanowisko w zakresie sposobu wykonywania prac na poszczególnych odcinkach budowy murów oporowych – w ramach pierwotnego zamówienia.

Podkreślić należy, że na podstawie umowy z dnia 18 maja 2010 r. wykonawcy miało przysługiwać wynagrodzenie o charakterze ryczałtowym. Strona powodowa w ramach postępowania przetargowego złożyła co prawda kosztorys ofertowy, zawierający ceny jednostkowe poszczególnych prac, jednak ostateczne wynagrodzenie zostało określone w formie ryczałtu, co strony wyraziły wprost w umowie. Kwota ryczałtu jest przy tym niższa niż wynikałoby ze zsumowania poszczególnych kosztów jednostkowych zawartych w kosztorysie ofertowym, co wynika z treści tego kosztorysu, jak również obliczeń zaprezentowanych w opinii biegłego sądowego B. K. (1).

W tym kontekście należy zauważyć, że zgodnie z art. 632 k.c. § 1, jeżeli strony umówiły się o wynagrodzenie ryczałtowe, przyjmujący zamówienie nie może żądać podwyższenia wynagrodzenia, chociażby w czasie zawarcia umowy nie można było przewidzieć rozmiaru lub kosztów prac. Przywołana regulacja dotyczy co prawda umowy o dzieło, jednak przez analogię znajduje zastosowanie również do umowy o roboty budowlane (tak też SN w uchwale [7] z dnia 29 września 2009 r., III CZP 41/09, OSNIC 2010, Nr 3, poz. 33). Jak wynika z przedstawionych dokumentów, w postaci faktur VAT z pieczęciami urzędowymi i wzmiankami o przelewach, umówiona kwota została w całości wypłacone wykonawcy. Strona powodowa nie może zatem domagać się dalszych kwot ponad wypłacony ryczałt.

Skoro strony umówiły się na wynagrodzenie ryczałtowe, powodowa spółka ponosi ryzyko związane z tym, iż w rzeczywistość rozmiar wykonywanych robót mógł okazać się większy niż zakładano. Niezależnie od tego, wskazać należy jednak, że strona powodowa nie wykazała większej ilości prac niż opisano w kosztorysie ofertowym. Stan faktyczny w tym zakresie Sąd ustalił w oparciu o opinię biegłej sądowej B. K. (2) wraz z dalszymi opiniami uzupełniającymi (ustną i pisemną) oraz na podstawie kosztorysu ofertowego stanowiącego załącznik do oferty złożonej przez stronę powodową w ramach postępowania przetargowego. Jak już sygnalizowano, z zaprezentowanych przez biegłą obliczeń wynika, że ilość prac wykonanych przez powodową spółkę była mniejsza niż przewidywano w kosztorysie ofertowym. Wniosek ten jest aktualny również wtedy, gdy za podstawę obliczeń przyjmie się pomiary wykonane przez kierownika budowy – a zatem najbardziej korzystne dla strony powodowej. Trafnie przy tym biegły wskazał, że obliczenia zawarte w kosztorysie ofertowym są obarczone błędami rachunkowymi, w związku z czym ostateczna kwota przyjęta w umowie przez strony jako ryczałt nie odpowiada sumie kosztów jednostkowych przewidzianych w kosztorysie ofertowym. Szacując wielkość umówionych robót należało odnosić się do rzeczywistych wartości, wyznaczonych przyjętymi w kosztorysie obmiarami oraz kosztami jednostkowymi. Po odniesieniu tych wartości do rzeczywiście wykonanych prac okazało się, że w istocie wartość wykonanych robót była mniejsza niż przewidziano w kosztorysie. To prawda, że na niektórych odcinkach wartość prac wykonanych przez powodową Spółkę była większa niż zakładano. Jednak na innych odcinkach wartość tych prac była mniejsza, a trzy odcinki nie zostały w ogóle wykonane (przy ul. (...), ul. (...) oraz w zakresie remontu dwóch mostków). Patrząc łącznie, globalna wartość wykonanych prac jest mniejsza niż wynikałoby to z kosztorysu ofertowego.

Dodać należy również, że strony dokonały w sposób formalny odbioru całości zakończonych robót. W dniu 8 listopada 2010 r., po dokonaniu oględzin na miejscu wykonanych robót, strony dokonały końcowego odbioru zadania, określając łączną wartość wykonanych robót na kwotę 187.956,70 zł. Żadna ze stron nie wnosiła przy tym zastrzeżeń do protokołu odnośnie nieprawidłowości wykonanych prac czy też niezgodności ich zakresu z umową.

Sąd miał na uwadze, że biegła sądowa B. K. (1) w trakcie przygotowywania opinii korzystała również z dokumentacji przedstawionej jej przez strony postępowania, a nie znajdującej się – w tamtym czasie – w aktach sprawy. W ocenie Sądu działanie to nie wpłynęło jednak na przebieg postępowania dowodowego, gdyż pełnomocnicy strony byli informowani przez biegłego o potrzebie złożenia bezpośrednio biegłemu dodatkowych dokumentów, dotyczących przebiegu procesu budowlanego, i akceptowali tę formę postępowania. Pełnomocnik strony powodowej wyrażał swój brak akceptacji co do takiego sposobu postępowania dopiero po sporządzeniu przez biegłą opinii – niekorzystnych dla strony powodowej. Pełnomocnik ten nie zgłaszał jednak zastrzeżeń do protokołu odnośnie naruszenia przepisów postępowania (art. 162 k.p.c.). Z kolei na rozprawie w dniu 19 marca 2015 r. Sąd z urzędu postanowił dopuścić dowód ze wskazanych dokumentów, złożonych przez biegłą na tej rozprawie na okoliczność ich treści.

W konsekwencji powództwo podlegało uwzględnieniu na koszt strony powodowej, która przegrała sprawę w całości (art. 98 § 1 k.p.c.). Na koszty zasądzone na rzecz strony pozwanej składało się wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości 3.600 zł (§ 6 pkt 6 rozporządzenia ministra sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, Dz.U. 2013, poz. 490 t.j.) oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł. Dodatkowo w punkcie III. sentencji wyroku Sąd, na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz.U. 2010, Nr 90, poz. 594 ze zm.) w zw. z art. 98 k.p.c., obciążył Skarb Państwa brakującą opłatą sądową od pozwu oraz wydatkami na opinie biegłej, od obowiązku uiszczenia których strona powodowa została zwolniona.