Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 czerwca 2015 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący Sędzia Sądu Okręgowego Dariusz Iskra
Sędziowie: Sędzia Sądu Okręgowego Andrzej Mikołajewski

Sędzia Sądu Rejonowego Marta Postulska-Siwek (delegowana)

Protokolant Asystent sędziego Aleksandra Frączkiewicz

po rozpoznaniu w dniu 18 czerwca 2015 roku w Lublinie, na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Kasy (...)

(...) z siedzibą w G.

przeciwko J. K. i K. B.

o zapłatę kwoty 74514,36 zł z odsetkami umownymi w wysokości

czterokrotności stopy lombardowej Narodowego Banku Polskiego od dnia 19

czerwca 2013 roku do dnia zapłaty

na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Rejonowego w Rykach z dnia 25

lutego 2015 roku, w sprawie I C 97/15

I. zmienia zaskarżony wyrok w punkcie I w ten sposób, że uchyla zawarte tam rozstrzygnięcie o rozłożeniu zasądzonego świadczenia na raty i zasądza solidarnie od J. K. i K. B. na rzecz (...) Kasy (...) z siedzibą w G.

dodatkowo odsetki od kwoty 74514,36 zł (siedemdziesiąt cztery tysiące pięćset czternaście złotych trzydzieści sześć groszy) za okres od dnia 26 lutego 2015 roku do dnia zapłaty w wysokości czterokrotności stopy lombardowej NBP w stosunku rocznym;

II. zasądza solidarnie od J. K. i K. B. na rzecz (...) Kasy (...) z siedzibą w G. kwotę 972 zł (dziewięćset siedemdziesiąt dwa złote) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

Sygn. akt II Ca 333/15

UZASADNIENIE

W pozwie wniesionym do Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie w elektronicznym postępowaniu upominawczym powód (...) Kasa (...) z siedzibą w G. wniosła o zasądzenie na swoją rzecz solidarnie od J. K. i K. B. kwoty 74514,36 zł z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności stopy lombardowej NBP od dnia 19 czerwca 2013 roku do dnia zapłaty oraz zasądzenie kosztów sądowych według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że J. K. zawarł z nim umowę pożyczki kwoty 75000 zł, a pozwany K. B. poręczył spłatę pożyczki (k. 3-6).

*

Nakazem zapłaty z dnia 2 października 2013 roku, wydanym w elektronicznym postępowaniu upominawczym, Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie uwzględnił powództwo w całości (k. 6v).

*

Od nakazu zapłaty z dnia z dnia 2 października 2013 roku pozwany K. B. wniósł sprzeciw (k. 8-9).

Postanowieniem z dnia 13 listopada 2013 roku Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie postanowił przekazać sprawę do rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Puławach (k. 12v.).

*

Na rozprawie z dnia 17 listopada 2014 roku pozwany K. B. nie uznał powództwa i wniósł o jego oddalenie (k. 93).

Na rozprawie w dniu 18 lutego 2015 roku J. K. uznał powództwo i wniósł o rozłożenie świadczenia na raty (k. 128).

*

Wyrokiem z dnia 25 lutego 2015 roku Sąd Rejonowy w Rykach:

I. zasądził solidarnie od J. K. i K. B. na rzecz (...) Kasy (...) z siedzibą w G. kwotę 74514,36 zł z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP, liczonymi od dnia 19 czerwca 2013 roku do dnia 25 lutego 2015 roku, przy czym świadczenie to rozłożył na 120 rat, po 620 zł każda, przy czym ostatnia rata wynosi 734,36 zł, płatnych do 10 dnia każdego miesiąca, poczynając od miesiąca następnego po uprawomocnieniu się wyroku, z odsetkami ustawowymi w razie uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat;

II. zasądził solidarnie od J. K. i K. B. na rzecz (...) Kasy (...) im. (...) z siedzibą w G. kwotę 4.549 zł, tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym 3600 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

III. nadał wyrokowi w pkt I rygor natychmiastowej wykonalności w stosunku do pozwanego J. K..

W uzasadnieniu wyroku Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 28 listopada 2011 roku J. K. zawarł umowę o pożyczkę na cele mieszkaniowe nr (...) ze (...) Kasą (...) z siedzibą w G. na kwotę 75000 zł. Zgodnie z umową pożyczkę udzielono na okres 60 miesięcy. W przypadku nieterminowej spłaty pożyczki stronie powodowej należą się odsetki karne umowne, zgodnie z pkt 25 umowy. Zgodnie z pkt 28 umowy pożyczkodawca zastrzegł sobie prawo do wypowiedzenia umowy pożyczki w sytuacji nieterminowej spłaty dwóch rat pożyczki, po uprzednim wezwaniu pożyczkobiorcy listem poleconym do zapłaty zaległych rat w terminie nie krótszym niż 7 dni. Umowa została zabezpieczona poręczeniem prawa cywilnego przez K. B..

Sąd Rejonowy ustalił, że w związku z zaprzestaniem płacenia przez J. K. rat pożyczki strona powodowa wypowiedziała umowę pożyczki w dniu 29 stycznia 2013 roku. O przedmiotowym fakcie został również zawiadomiony poręczyciel.

Sąd Rejonowy ustalił, że J. K. ma 36 lata. Obecnie zarabia kwotę około 5000 zł oraz otrzymuje różnego rodzaju premie. To są jego jedyne dochody. Z uwagi na prace w W. mieszka w wynajętych mieszkaniach z konkubiną i ich wspólnym dzieckiem. Obecnie nie posiada stałego miejsca zamieszkania. Dom, w którym jest zameldowany, jest współwłasnością pozwanego, jego żony i matki. Obecnie mieszka tam tylko matka pozwanego. Pozwany na utrzymaniu ma jeszcze dwoje dzieci, na które ma zasądzone 2000 zł alimentów miesięcznie. Ponadto posiada liczne zadłużenia i w ich wyniku ma zajęcia komornicze.

Sąd wskazał, że powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, na który składają się dokumenty prywatne dołączone do pozwu oraz zeznania J. K. i K. B..

Sąd wskazał, że wymienione dokumenty prywatne stanowią potwierdzenie okoliczności, iż między powodem a pozwanymi została zawarta umowa pożyczki na warunkach, które zostały tam przewidziane oraz uprawdopodobnienie przysługujących powodowi uprawnień do dochodzenia roszczeń od pozwanych. Za w pełni wiarygodne Sąd uznał zeznania pozwanego.

Sąd Rejonowy przytoczył treść przepisu art. 720 § 1 k.c. i wyjaśnił, że podstawą uznania żądania pozwu za zasadne wobec pozwanego J. K. stało się ustalenie, że nie wywiązał się on z postanowień umowy i nie wykonał swojego zobowiązania do zwrotu pożyczki wraz z odsetkami. Pozwany J. K. uznał roszczenie. Uznanie przez pozwanego powództwa, wiąże Sąd zgodnie z art. 213 § 2 k.p.c.

Sąd wskazał, że K. B. był poręczycielem przedmiotowej pożyczki.

Sąd przytoczył treść przepisów art. 876 § 1 k.c., art. 878 § 1 k.c. i art. 881 k.c. i wskazał, że zakres odpowiedzialności K. B. wobec wierzyciela jest tożsamy z zakresem odpowiedzialności dłużnika – J. K.. K. B. nie uznał powództwa, jednak w swoich zeznaniach nie zaprzeczył, że poręczył pożyczkę, która nie została spłacona przez J. K.. Jedyny podnoszony przez niego argument to wskazanie, że odpowiedzialny za brak spłaty jest J. K., a nie on. Tym samym pośrednio K. B. potwierdził swoje zobowiązanie. Pozwany nie wskazał żadnych dowodów na poparcie swojego stanowiska, a nawet nie zaprzeczył faktom, które wynikały z dowodów przedstawionych przez stronę powodową.

Sąd wskazał, że w rozpoznawanej sprawie uznał za niezbędne zastosowanie przepisu art. 320 k.p.c. J. K. jest osobą młodą i dobrze zarabiającą. Jednakże ma on na utrzymaniu trójkę dzieci, posiada liczne zadłużenie i obciążenie go całym zadłużeniem w tym momencie spowodowałoby niemożność spłacenia zobowiązań. Nie posiada żadnego majątku, ani oszczędności. Tym samym Sąd uznał, iż zachodzi uzasadniony wypadek zastosowania tego przepisu i rozłożenia na raty zasądzonego świadczenia.

Mając na uwadze dochody i możliwości finansowe pozwanych oraz wysokość zadłużenia Sąd uznał, że należy rozłożyć przedmiotowe roszczenie na 120 rat płatnych po 620 zł, oprócz ostatniej w wysokości 734,36 zł.

Sąd wskazał, że na zasadach ogólnych wyrażonych w art. 481 § 1 i 2 k.c. od zasądzonych roszczeń powodowi należą się odsetki umowne liczone od dnia wniesienia pozwu do dnia ogłoszenia wyroku.

Sąd wskazał, że w trybie art. 333 § 1 pkt 2 k.p.c. nadał wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności w stosunku do J. K..

Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia o kosztach procesu Sąd Rejonowy wskazał przepisy art. 98 § 1 i 3 k.p.c.

*

Od wyroku z dnia 25 lutego 2015 roku apelację wniósł powód, wskazując, że zaskarża wyrok „w części, tj. w punkcie I. w zakresie orzeczenia o rozłożeniu zasądzonego roszczenia na raty oraz związanego z nim orzeczenia o dacie końcowej naliczania odsetek umownych, zarzucając:

1) naruszenie prawa procesowego, tj. przepisu art. 233 § 1 k.p.c., poprzez dokonanie sprzecznych ustaleń z treścią zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, a w szczególności poprzez ustalenie, iż sytuacja majątkowa pozwanych uzasadnia rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty, pomimo iż pozwany – ad. 1. J. K., poza podnoszonymi twierdzeniami w toku przesłuchania stron, nie przedstawił żadnych dowodów na okoliczność posiadanych długów oraz ponoszonych kosztów, zaś pozwany – ad. 2. K. B. nie wnosił o rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty, a Sąd I instancji nie poczynił żadnych ustaleń faktycznych co do sytuacji pozwanego – ad. 2.,

2) naruszenie prawa procesowego, tj. przepisu art. 320 k.p.c., poprzez jego błędną wykładnię i zastosowanie skutkujące przyjęciem, iż w niniejszej sprawie zachodzą przesłanki do rozłożenia kwot zasądzonych od pozwanych na raty płatne do 2025 r. (łącznie 120 rat), a także skutkujące zaniechaniem orzeczenia o natychmiastowej wymagalności całości świadczenia w razie opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat, co w sposób oczywisty godzi w uzasadniony interes powódki, albowiem uniemożliwia jej zaspokojenie w sposób zgodny z przyjętymi zasadami funkcjonującymi zarówno w ramach przepisów obowiązującego prawa, jak i w obrocie gospodarczym”.

Powód wniósł o:

„1) zmianę zaskarżonego wyroku w pkt. I. poprzez zasądzenie solidarnie od pozwanych J. K. i K. B. na rzecz powódki (...) Kasy (...) z siedzibą w G. kwoty 74.514,36 zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP liczonymi od dnia 19 czerwca 2013 r. do dnia zapłaty,

(…) na wypadek nieuwzględnienia powyższego żądania (…) o:

zmianę pkt. I. zaskarżonego wyroku poprzez dodanie zastrzeżenia, że brak zapłaty którejkolwiek z orzeczonych rat skutkować będzie natychmiastową wymagalnością całej zasądzonej należności,

2) zasądzenie od pozwanych solidarnie na rzecz powódki kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych” (k. 146-148).

*

Na rozprawie apelacyjnej J. K. oświadczył, że „uznaje apelację, przy czym wnosi o rozłożenie zasądzonego świadczenia na większe raty, po 300-400 zł” (k. 164v).

*

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja powoda jest zasadna w całym zakresie zaskarżenia, chociaż nie wszystkie zawarte w niej zarzuty i wnioski są trafne.

Przepis art. 320 k.p.c. stanowi, że w szczególnie uzasadnionych wypadkach sąd może w wyroku rozłożyć na raty zasądzone świadczenie, a w sprawach o wydanie nieruchomości lub o opróżnienie pomieszczenia – wyznaczyć odpowiedni termin do spełnienia tego świadczenia.

Powołany przepis jest nie tylko przepisem prawa procesowego, ale ma również cechy przepisu prawa materialnego1. Na jego podstawie sąd może bowiem ingerować w treść stosunku materialnoprawnego łączącego strony, rozkładając na raty zasądzone świadczenie, a w sprawach o wydanie nieruchomości lub o opróżnienie pomieszczenia – wyznaczając odpowiedni termin do spełnienia tego świadczenia.

Zastosowanie przepisu art. 320 k.p.c. może nastąpić zarówno na wniosek stron, jak i przez sąd z urzędu. Zastosowanie tego przepisu nie jest pozostawione swobodnemu uznaniu sądu i powinno mieć miejsce zawsze wówczas, gdy zachodzi szczególnie uzasadniony wypadek, to jest wówczas, gdy okoliczności sprawy wskazują, że powinno nastąpić rozłożenie na raty zasądzonego świadczenia, a w sprawach o wydanie nieruchomości lub o opróżnienie pomieszczenia – wyznaczenie odpowiedniego terminu do spełnienia tego świadczenia.

÷

W rozpoznawanej sprawie nastąpiło naruszenie prawa materialnego poprzez zastosowanie przepisu art. 320 k.p.c. i rozłożenie na raty świadczenia zasądzonego od K. B., pomimo że nie istniały jakiekolwiek okoliczności faktyczne, które uzasadniałyby przyjęcie, że zachodzi szczególnie uzasadniony wypadek przemawiający za rozłożeniem na raty zasądzonego świadczenia.

Takich okoliczności faktycznych Sąd pierwszej instancji w ogóle nie ustalił. Podstawy do ustalenia takich okoliczności nie daje również zebrany w sprawie materiał procesowy, w szczególności dowodowy.

Jak już wyżej wyjaśniono w sprawie nie ma żadnego znaczenia okoliczność, że K. B. nie wnosił o rozłożenie na raty dochodzonego od niego świadczenia.

Zgodnie z ogólną zasadą rozkładu ciężaru dowodu w znaczeniu materialnym określoną w art. 6 k.c., a więc zasadą określającą na kim spoczywają negatywne skutki nieudowodnienia okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, w rozpoznawanej sprawie ciężar ten spoczywał na pozwanych, gdyż to pozwani z tych okoliczności wywodzili lub mogli wywodzić dla siebie korzystne skutki prawne.

Zgodnie z zasadą ciężaru dowodu w znaczeniu formalnym określoną w art. 232 zd. 1 k.p.c. strony są obowiązane nie tylko przytoczyć twierdzenia co do faktów, z których wywodzą skutki prawne, ale również są obowiązane wskazać dowody dla stwierdzenia tych faktów.

W rozpoznawanej sprawie pozwani powinni zatem przytoczyć twierdzenia co do faktów wskazujących, że zachodzi szczególnie uzasadniony wypadek dający podstawę faktyczną rozłożenia świadczenia na raty, jak również przedstawić dowody dla stwierdzenia tych faktów.

Pozwany K. B. wniósł sprzeciw od nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu upominawczym. W treści sprzeciwu pozwany przytoczył między innymi ogólne twierdzenia co do swojej sytuacji rodzinnej i majątkowej (k. 8-8v), jednak dla stwierdzenia tych faktów nie przytoczył żadnych dowodów. W szczególności składając zeznania w trybie określonym przez art. 299 k.p.c. K. B. w ogóle nie wypowiadał się na temat swojej sytuacji rodzinnej i majątkowej.

W odpowiedzi na sprzeciw powód nie przyznał faktów wynikających z twierdzeń K. B..

W rozpoznawanej sprawie nie zachodziły również podstawy faktyczne zastosowania przepisu art. 230 k.p.c. Wyniki rozprawy w dniu 17 listopada 2014 roku i w dniu 18 lutego 2015 roku nie pozwalały na uznanie za przyznane zarówno twierdzeń pozwanego dotyczących oceny zdolności kredytowej poręczyciela przez pożyczkodawcę, jak i twierdzeń pozwanego dotyczących jego aktualnej (bieżącej) sytuacji osobistej i majątkowej.

÷

Jeżeli chodzi o ustalenia faktyczne dotyczące sytuacji majątkowej i osobistej pozwanego J. K., to są one prawidłowe tylko częściowo. Trafny jest zarzut naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c. przy ocenie zeznań J. K. w części dotyczącej jego zadłużenia w stosunku do osób trzecich oraz wysokości dochodów. Pozwany dopiero na rozprawie w dniu 18 lutego 2015 roku wskazał, że posiada długi w stosunku do osób trzecich, inne jeszcze niż wynikające z zobowiązań z tytułu alimentów (k. 128v).

Pozwany nie wskazał jednak z jakiego tytułu jest to zadłużenie i w jakiej wysokości. Pozwany nie wskazał również z jaką częstotliwością i w jakiej wysokości otrzymuje premie.

Całokształt tych okoliczności uzasadnia uznanie zeznań J. K. za częściowo niewiarygodne.

Pomijając zeznania J. K. w tej części należy uznać, że okoliczności faktyczne dotyczące sytuacji majątkowej i osobistej tego pozwanego w ogóle nie uzasadniają rozłożenia świadczenia na raty.

Do tego należy dodać, że pozwany nie wskazał z jakich przyczyn zaprzestał regulowania rat zaciągniętego kredytu, co mogłoby mieć wpływ na ocenę, czy zachodzi szczególnie uzasadniony wypadek przemawiający za rozłożeniem świadczenia na raty.

W związku z powyższym należy uznać, że brak jest podstaw do przyjęcia, że w stanie faktycznym rozpoznawanej sprawy po stronie J. K. zachodzą takie okoliczności faktyczne, które pozwalają na zakwalifikowanie ich jako szczególnie uzasadniony wypadek w znaczeniu określonym przez art. 320 k.p.c.

Mając na uwadze powyższe rozważania na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy orzekł, że zmienia zaskarżony wyrok w punkcie I w ten sposób, że uchyla zawarte tam rozstrzygnięcie o rozłożeniu zasądzonego świadczenia na raty i zasądza solidarnie od J. K. i K. B. na rzecz (...) Kasy (...) z siedzibą w G. dodatkowo odsetki od kwoty 74514,36 zł za okres od dnia 26 lutego 2015 roku do dnia zapłaty w wysokości czterokrotności stopy lombardowej NBP w stosunku rocznym.

÷

W związku z tym, że apelacja została uwzględniona w zakresie podstawowego wniosku o zmianę wyroku, nie ma potrzeby szczegółowego rozważania wniosku o zmianę tego wyroku, zgłoszonego jako wniosek ewentualny. Należy jednak podkreślić, że brak jest w ogóle podstawy prawnej takiego rozłożenia świadczenia na raty, w którym brak zapłaty w terminie którejkolwiek z rat skutkować mógłby wymagalnością pozostałych (późniejszych) rat świadczenia rozłożonego w wyroku na raty.

*

Na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. i w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy zasądził solidarnie od J. K. i K. B. na rzecz (...) Kasy (...) z siedzibą w G. kwotę 972 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

W związku z tym, że apelacja powoda została uwzględniona w całości pozwani są stroną przegrywającą sprawę w całości w postępowaniu odwoławczym. Powinni zatem zwrócić powodowi poniesione w tym postępowaniu koszty. Koszty te obejmują:

a) opłatę od apelacji – 372 zł (k. 149),

b) wynagrodzenie pełnomocnika procesowego – 600 zł, ustalone na podstawie § 6 pkt 4 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2013 roku, poz. 490 – tekst jednolity).

Na podstawie art. 105 § 2 zd. 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy zasądził od pozwanych zwrot kosztów procesu w sposób solidarny.

*

Z tych wszystkich względów i na podstawie powołanych wyżej przepisów Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku.

1 Por. uzasadnienie uchwały SN z dnia 22 września 1970 roku, III PZP 11/70, OSN 1971, z. 4, poz. 61.