Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 kwietnia 2015 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie w VII Wydziale Karnym Odwoławczym

w składzie:

Przewodniczący: SSO Małgorzata Tomkiewicz (spr.)

Sędziowie SSO Magdalena Chudy

SSO Remigiusz Chmielewski

Protokolant st. sekr. sądowy Monika Tymosiewicz

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej Małgorzaty Stypułkowskiej

po rozpoznaniu w dniu 29 kwietnia 2015r.

sprawy J. P.

oskarżonego o przestępstwo z art. 178a§4 kk

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę

od wyroku Sądu Rejonowego w Olsztynie

z dnia 31 grudnia 2014r. sygn. akt II K 1105/14

I.  zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy, uznając apelację za oczywiście bezzasadną;

II.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. J.F. G. kwotę 420 zł. tytułem opłaty za obronę z urzędu wykonywaną w postępowaniu odwoławczym oraz 96,60zł. tytułem podatku VAT od tej należności;

III.  zwalnia oskarżonego od kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.

UZASADNIENIE

J. P. został oskarżony o to, że w dniu 18 sierpnia 2013 r. około godz. 20:00 w miejscowości (...) w ruchu lądowym prowadził pojazd mechaniczny marki A. (...) nr rej. (...) znajdując się w stanie nietrzeźwości (I badanie godz. 21:59-0,90 mg/l alkoholu w wydychanym powietrzu) będąc wcześniej skazany przez Sąd Rejonowy w O. prawomocnym wyrokiem o sygn. (...)za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości

-tj. o przestępstwo z art. 178a § 4 k.k.

Sąd Rejonowy w Olsztynie II Wydział Karny wyrokiem z dnia 31.12. 2014 r. sygn. akt II K 1105/14 orzekł:

I.  Oskarżonego J. P. uznaje za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu, z tym ustaleniem , że dopuścił się go około godz. 21:15-21:30 i za to z mocy art. 178a§ 4 k.k. skazuje go i wymierza karę 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności;

II.  na podstawie art. 42 § 2 k.k. orzeka środek karny w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 4 (czterech) lat;

III.  na podstawie art. 43 § 3 k.k. zobowiązał oskarżonego do zwrotu prawa jazdy;

IV.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. J. G. kwotę 588 zł wraz z należnym od tej kwoty podatkiem VAT tytułem wynagrodzenia za obronę oskarżonego wykonywaną z urzędu przy drugim rozpoznaniu sprawy i kwotę 432 zł wraz z należnym od tej kwoty podatkiem VAT tytułem wynagrodzenia za obronę oskarżonego wykonywaną z urzędu przy drugim rozpoznaniu sprawy;

V.  na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. i art. 17 ustawy z dnia 23.06.1973 r. o opłatach sprawach karnych zwolnił oskarżonego od kosztów sądowych w całości.

Od tego wyroku apelacje wniósł obrońca oskarżonego , zaskarżając przedmiotowe orzeczenie w całości. Wyrokowi temu skarżący zarzucił :

I.błąd w ustaleniach faktycznych przyjęty za podstawę orzeczenia który miał wpływ na jego treść a polegający na błędnym przyjęciu, iż oskarżony prowadził pojazd w ruchu lądowym znajdując się w stanie nietrzeźwości, podczas gdy jazda samochodem odbywała się na przydomowym podwórku przed garażem w miejscowości W. na posesji oznaczonej numerem (...), gdzie nie odbywa się ruch lądowy;.

II. rażące naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na treść zaskarżonego wyroku, tj. art. 14 § 1 k.p.k. polegające na wyjściu poza granicę aktu oskarżenia poprzez ustalenie przesłanki( znamienia) odpowiedzialności karnej za określony w art. 178a§ 4 k.k. związanej z miejscem jego popełnienia w zakresie szerszym niż zostało to określone przez oskarżyciela.

Wskazując na powyższy zarzut wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego od czynu przypisanego mu w pkt. I wyroku

ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w Olsztynie II Wydział Karny do ponownego rozpoznania.

Na wypadek gdyby Sąd nie podzielił powyższych zarzutów i wniosków w z ostrożności procesowej na podstawie 438 pkt 4 k.p.k. zaskarżonemu wyrokowi zarzucił rażąca niewspółmierność orzeczonej w pkt I wyroki kary sześciu miesięcy pozbawienia wolności oraz złagodzenie orzeczonej kary poprzez warunkowe zawieszenie jej wykonania.

Sąd Okręgowy rozważył, co następuje:

Apelacja nie jest bezzasadna w stopniu oczywistym.

Sąd Rejonowy dokonał prawidłowych ustaleń zarówno w aspekcie okoliczności stanu faktycznego, winy oskarżonego i kwalifikacji prawnej przypisanego mu czynu, jak również w aspekcie wyemierzonej mu kary. Dokonana w tym zakresie analiza materiału dowodowego jest wnikliwa i jasna, w pełni odpowiada dyrektywom określonym w art. 4 kpk, a przeprowadzone w oparciu o te analizę wnioskowanie jest logiczne, zgodne z przesłankami zawartymi w art. 7 kpk i przekonująco uzasadnione.

Apelacja nie wskazuje na żadne okoliczności, które nie byłyby przedmiotem uwagi Sądu Rejonowego i nie zawiera też takiej, merytorycznej argumentacji, która wnioskowanie tego Sądu mogłaby skutecznie podważyć.

O zawinionym popełnieniu przez oskarżonego zarzucanego mu czynu logicznie i w sposób wytrzymujący krytykę świadczyła korespondująca wzajemnie wymowa dowodów zeznań P., K. i T. S.. Pierwsza z wymienionych w sposób rzetelny, bez oznak ubarwienia opisała okoliczności w jakich obserwowała jak oskarżony wyjeżdża na drogę publiczną w kierunku pobliskiej wsi. Świadek niezwłocznie powiadomiła policję o swoim podejrzeniu, iż kierujący pojazdem A. (...) znajduje się w stanie nietrzeźwości Z kolei świadek T. S. przedstawiła wiedzę odnośnie zdarzenia z inkryminowanego dnia, potwierdzając tym samym, iż przez okno widziała samochód oskarżonego poruszający się we wcześniej obranym kierunku.

Sąd Okręgowy podziela pogląd Sądu Rejonowego, iż konflikt w jakim rodzina S. znajduje się z oskarżonym nie wpływa na obniżenie wiarygodności w/w świadków. Analiza wymienionych dowodów nie pozostawia wątpliwości co do rzetelności ich zeznań, wolnych od elementów mogących wskazywać na dążenie do wsparcia ze wszelką cenę swojej wersji wydarzeń i przedstawiania osoby oskarżonego w jak najgorszym świetle. Relacje świadków charakteryzują się wstrzemięźliwością, oraz każdorazowo wskazują na ograniczony zakres okoliczności jakich byli bezpośrednio świadkami, co pozwala w pełni podzielić ich ocenę ze strony Sądu Rejonowego, jako dowodów pełnowartościowych i godnych dania wiary. W ślad za Sądem Rejonowym odnotować w rezultacie należy znamienne wsparcie i tym samym uwiarygodnienie relacji w/w świadków przez opinię biegłego z zakresu toksykologii alkoholu etylowego mgr B. G.. Biegły na podstawie pomiarów dokonanych przez funkcjonariuszy policji, w oparciu o retrospektywne obliczenia, określił, iż stężenie alkoholu w organizmie oskarżonego w przedziale czasowym ok. 21:10 -21;20 mieściło się w zakresie od 1,9 do 2 promila alkoholu. W opinii również w sposób jasny i wyczerpujący wyjaśniono różnicę w poszczególnych wynikach, wskazywanych przez urządzenie (...) i (...)

Uwzględniając wymowę całokształtu ujawniony w sprawie dowodów, wbrew wywodom apelacji obrońcy oskarżonego, wątpliwości nie mogą budzić przyjęte wyrokiem ustalenia faktyczne wywiedzione logicznie z całokształtu ujawnionych w sprawie dowód, trafności, których nie może znosić argumentacja wskazująca, iż podjęta przez oskarżonego jazda samochodem odbywała się na przydomowym podwórku przed garażem w miejscowości W. na posesji oznaczonej numerem (...), gdzie nie odbywa się ruch lądowy.

Wbrew twierdzeniom apelującego, oskarżony nie został skazany za jazdę w stanie nietrzeźwości po posesji oznaczonej numerem (...) znajdującej się miejscowości W., ani też za jazdę po przydomowym podwórku. Sąd I Instancji przypisał oskarżonemu to, że w miejscowości (...) w ruchu lądowym prowadził pojazd mechaniczny marki A. (...) nr rej. (...) znajdując się w stanie nietrzeźwości. Dla przypisania winy i sprawstwa oskarżonego wystarczającym więc było wykazanie, iż w miejscowości (...) istnieje strefa ruchu, po której w stanie nietrzeźwości oskarżony prowadził taki pojazd. Wspomnieć jedynie należy, iż dla przestępstwa określonego w art. 178a § 1 k.k. nie jest znamienne prowadzenie pojazdu mechanicznego po drodze publicznej. Wystarczające jest prowadzenie go w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego w jakiejkolwiek strefie ruchu, to jest w ruchu lądowym, wodnym, lub powietrznym.

Jak wynika z trafnych ustaleń Sądu I instancji, po drodze, którą jechał J. P. odbywał się ruch lądowy. Do miejsca zamieszkania oskarżonego-osiedla (...) w W. prowadzi bowiem droga asfaltowa, która następnie przekształca się w drogę szutrową. Mieszkańcy czterorodzinnego budynku aby dojechać do wsi W., uczęszczają właśnie tą drogą, po której w dniu zdarzenia poruszał się oskarżony. Na marginesie zauważyć należy, iż sam oskarżony w wyjaśnieniach swoich przyznał (k.103), iż inkryminowanym czasie jechał on właśnie tą drogą szutrową, prowadzącą do wsi W., przy czym również – jak podkreślił- ,, (…) t ą drogą szutrową jeżdżą pozostali mieszkańcy ” (k.103v)

Sąd I instancji słusznie nie dał wiary wyjaśnieniom oskarżonego w zakresie w jakim starał się umniejszać swoją odpowiedzialność za popełniony czyn, wskazując, iż nie wyjeżdżał na drogę a jedynie wykonywał jazdę próbną po podwórku. Ocenę Sądu Rejonowego w tym aspekcie Sąd Okręgowy podziela w pełni, wyjaśnienia oskarżonego w tej mierze pozostają w sprzeczności ze wskazanymi wyżej zeznaniami naocznych świadków tj. P., K. i T. S.. Wskazani świadkowie konsekwentnie, w sposób nie budzący wątpliwości co do wiarygodności ich relacji wskazywały, iż widziały jak oskarżony wsiadł do samochodu marki a. (...) i wyjechał z terenu posesji kierując się w stronę pobliskiej wsi.

Podobnie za bezpodstawny należy uznać zarzut, iż z powołanej przez skarżącego notatki urzędowej (k. 1 ,1v) wynika, iż oskarżonego zastano w samochodzie znajdującym się pod nieruchomością oznaczoną numerem (...) i w związku z tym zachodzi sprzeczność co do miejsca w którym oskarżony miał prowadzić pojazd mechaniczny. Precyzyjna lektura tej notatki prowadzi do zupełnie innych wniosków. W realiach sprawy, nie może budzić wątpliwości, iż pod nieruchomością oznaczoną nr 51 policjanci zastali zgłaszającą P. S., co wynika wprost z treści owej notatki :,, pod blokiem W. (...) zastano zgłaszającą: S. P.(…), która oświadczyła, iż(…) J. P. będąc pod wpływem alkoholu kierował pojazdem marki a. (...) po miejscowości W.. Następnie oświadczyła , iż w/w jechał sam samochodem i od chwili zaparkowania pod garażem nikt z niego nie wysiadał.”

Odnosząc się z kolei do przywołanego przez skarżącego orzeczenia Sądu Najwyższego (wyrok SN z 2012-03-02, V KK 358/11) odnotować należy, iż obszary, w których może odbywać się ruch lądowy mają charakterystyczne cechy wspólne, a mianowicie, muszą być ogólnodostępne i wykorzystywane przez nieograniczoną liczbę osób. W kontekście powyższej tezy (powszechnie przyjętej w doktrynie i judykaturze), bez znaczenia dla odpowiedzialności oskarżonego pozostaje okoliczność, iż działka ewidencyjna nr (...), obręb Nr (...) stanowi prywatny użytek gruntowy. Pomimo bowiem tego, że nie jest to droga publiczna, bez wątpienia odbywa się na niej ruch lądowy. Z materiału dowodowego sprawy, w tym głównie wyjaśnień oskarżonego i wskazanych świadków, wynika, iż mieszcząca się na tej działce gruntu droga szutrowa stanowi główny dojazd do budynku wielorodzinnego znajdującego się na wskazanej posesji a zatem jest drogą ogólnodostępna, którą mogą poruszać się pojazdy nieokreślonej ilości osób.

Wbrew twierdzeniom skarżącego, nie mógł zostać uwzględniony także zarzut obrazy 14 § 1 k.p.k. tj. zarzut wyjścia przez Sąd Rejonowy poza granicę aktu oskarżenia.

Odnosząc się do tego aspektu sprawy na wstępie odnotować należy, iż Sąd meriti obowiązany jest rozpoznać sprawę w granicach zakreślonych skargą. Przedmiotowe granice postępowania głównego wyznacza czyn zarzucony w akcie oskarżenia, w związku z czym określona w art. 14 k.p.k. zasada skargowości wymaga precyzyjnego określenia czynu zarzucanego oskarżonemu. Przedmiotem rozpoznania musi być ten sam czyn, który został wskazany w akcie oskarżenia, co oznacza, że pomiędzy czynem zarzucanym (opisem czynu zawartym w akcie oskarżenia) i czynem przypisanym (czynem ustalonym w wyroku skazującym) musi zachodzić tożsamość podmiotowo-przedmiotowa. Nie ulega wątpliwości, że dla respektowania zasady skargowości niezbędne jest zachowanie tożsamości co do podmiotu czynu, przedmiotu ochrony, a w razie innych ustaleń co do czasu i miejsca czynu, także tożsamości osoby pokrzywdzonej (postanowienie Sądu Najwyższego Izba Karna z dnia 11 grudnia 2006r. II KK 304/06). Nie można jednak tracić z pola widzenia, że określona w art. 2§2 k.p.k. zasada prawdy nakazuje sądowi dokonać ustaleń faktycznych zgodnych z rzeczywistością a więc - jeżeli to konieczne- korygować obraz zarzuconego aktem oskarżenia czynu stosownie do wyników dokonanych ustaleń faktycznych.

W literaturze przedmiotu i orzecznictwie, powszechnie przyjmuje się, że chodzi o czyn jako kategorię faktyczną (ontologiczną) i rozumiany jest jako zdarzenia faktyczne. Konwencja (konstrukcja) „tożsamości czynu” pozwala rozpoznać skargę i wyrokować, gdy dwa różne zdarzenia (czyny) można uznać za to samo zdarzenie, jeśli różnice między nimi nie przekraczają pewnych przyjętych kryteriów tożsamości. W przeciwnym razie nawet najmniejsza zmiana ustaleń faktycznych w stosunku do zarzutu aktu oskarżenia, pociągałaby konieczność wniesienia nowej skargi o zmieniony czyn i poprowadzenie nowego postępowania karnego. Dzięki tej konwencji można w postępowaniu karnym realizować nakaz dokonania prawdziwych ustaleń faktycznych oraz korygować obraz rozpoznawanego czynu stosownie do wyników postępowania dowodowego, mając do czynienia z tym samym czynem.

Zasada skargowości nie krępuje zatem Sądu w swobodzie ustalania wszystkich cech faktycznych oraz oceny prawnej rozpoznawanego przestępstwa. Granice procesu zakreśla zdarzenie faktyczne, które oskarżyciel opisał w akcie oskarżenia, przy czym Sąd nie jest związany ani samym opisem, ani też kwalifikacją prawną tego czynu wskazaną przez oskarżyciela.

Sąd pierwszej instancji przypisując oskarżonemu popełnienie przestępstwa z art. 178 § 4 k.k. z tym ustaleniem , że dopuścił się go około godz. 21:15-21:30, nie wyszedł poza granicę aktu oskarżenia. Sąd przy ponownym rozpoznaniu sprawy na skutek przeprowadzenia dowodu z nagrania zgłoszenia interwencji policji z dnia 18.08.2013 roku, Sąd Rejonowy precyzyjnie ustalił czas w jakim bezpośredni świadkowie widzieli jak oskarżony wyjeżdżał z posesji w kierunku Wpisowa. Z odtworzonego przez Sąd nagrania wynikało, iż zgłoszenie miało miejsce o godzinie 21:23, a oskarżony wrócił na posesję po ok. 15 minutach.

Podobnie za bezzasadny należy uznać zarzut, iż Sąd wskazując w uzasadnieniu wyroku, iż oskarżony,, wyjechał z terenu posesji kierując się w stronę wsi”, określił miejsce popełnienia przestępstwa w zakresie szerszym, niż wynikało to z zarzutu prokuratorskiego. Gdyby przyznać rację skarżącemu to wówczas należałoby uznać, iż samo ustalenie przez Sąd kierunku w jaki skierował się oskarżony prowadziłoby do orzekania poza granicami skargi. Tak postawioną tezę należy uznać za sprzeczną chociażby z zasadami doświadczenia życiowego. Ustalenie to pozostaje w dalszym ciągu w zakresie tożsamego zdarzenia faktycznego, którego dotyczy zarzut, albowiem oskarżony aby móc wyjechać z posesji w kierunku wsi musiał prowadził pojazd mechaniczny po drodze szutrowej, na której według jego wyjaśnień odbywał się ruch. Ostatecznie zawsze należałoby się odwołać do rozsądnej i życiowej oceny oraz wskazania czy na podstawie porównania dwóch czynów(zarzucanego i przypisanego) można uznać, iż mamy do czynienia z dwoma innymi zdarzeniami faktycznymi.

Rekapitulując, każdorazowo przy ocenie tożsamości czynu należy mieć na uwadze, iż w momencie wniesienia do sądu aktu oskarżenia (skargi) nie wiadomo jeszcze, czy zarzucony czyn (zdarzenie, zachowanie) w ogóle miał miejsce oraz jaki będzie ostateczny jego obraz i ocena prawna. Opis czynu zawarty w akcie oskarżenia, ma wszak charakter hipotezy, której zgodność z rzeczywistością będzie weryfikowana w toku przewodu sądowego.

Oczywiście bezzasadny okazał się także zarzut rażącej niewspółmierności kary. W uzasadnieniu zaskarżonego wyroku Sąd meriti przedstawił motywy, którymi kierował się wymierzając oskarżonemu karę. Na marginesie należy podnieść, iż całokształt wymienionych powyżej okoliczności, zwłaszcza związanych z w pełni świadomym oraz zamierzonym lekceważeniem przez oskarżonego treści wyroku Sądu i orzeczonego zakazu, powoduje, iż w ocenie Sądu Okręgowego, w stosunku do wymienionego nie istnieje pozytywna prognoza kryminologiczna pozwalająca na orzeczenie kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jego wykonania. Decydując o wymiarze kary bez warunkowego jej zawieszenia należało wziąć pod uwagę, że oskarżony przedmiotowego występku dopuścił się w warunkach uprzedniego, dwukrotnego skazania za przestępstwo z art. 178 a § 4 k.k., a więc również za prowadzenie pojazdów w stanie nietrzeźwości. Poprzednio wymierzone kary pozbawienia wolności o charakterze wolnościowym nie skłoniły oskarżonego do zmiany swego postępowania. Wręcz przeciwnie, pomimo skazania w dalszym ciągu kierował pojazdami mechanicznymi, praktycznie lekceważąc orzeczony wobec niego środki karne zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów. Należy podkreślić również, że przestępstwa z dnia 18 sierpnia 2013 roku oskarżony dopuścił się w ciągu zaledwie trzech miesięcy po wydaniu wobec niego prawomocnego wyroku skazującego w sprawie (...) za czyn z art. 178a § 4 k.k., przy czym- co także podkreślić trzeba- w owej sprawie (...) oskarżony właśnie skorzystał z dobrodziejstwa warunkowego zawieszenia kary.

Wobec J. P. nie zachodzą żadne przesłanki, które mogłyby uzasadniać tezę, iż pomimo nie wykonania kary pozbawienia wolności nie wejdzie on ponownie w konflikt z prawem i wniosku tego w żadnym stopniu nie zmienia eksponowana w apelacji trudna sytuacja rodzinna wymienionego.

Mając zatem powyższe na uwadze i nie podzielając żadnego z zarzutów zawartych w apelacji, zaskarżony wyrok jako prawidłowy i słuszny utrzymano w mocy (art. 437 § 1 kpk). Zważywszy na trudną sytuację materialną oskarżonego, który nie ma żadnego, istotnego majątku i utrzymuje się jedynie z prac sezonowych uzyskując z tego tytułu wynagrodzenie w kwocie ok.1500zł. miesięcznie, przy czym ma on na utrzymaniu czworo dzieci, Sąd Okręgowy uznał za uzasadnione zwolnić go od kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze (art. 636 §1 kpk w zw. z art. 634 kpk i art. 624 §1 kpk). O wynagrodzeniu zaa obronę z urzędu orzeczono na podstawie art. 29 ust.1 ustawy Prawo o adwokaturze.