Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 lipca 2015 roku.

Sąd Okręgowy w Lublinie VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie: Przewodnicząca: Sędzia SR del. Ewa Spich – Jakubanis

Protokolant: p.o. prot. sąd. Joanna Zdunek

po rozpoznaniu w dniu 20 lipca 2015 roku w Lublinie

sprawy z wniosku Z. Ż. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w L.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania Z. Ż. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L.

z dnia 9 września 2014 roku znak:(...)

I.  zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje Z. Ż. (1) prawo do emerytury od dnia(...) roku;

II.  stwierdza, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie prawa do świadczenia emerytalnego w przepisanym terminie .

VIII U 112/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 9 września 2014 r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. odmówił ubezpieczonemu Z. Ż. (1) przyznania prawa do emerytury, wskazując że nie udowodnił on wymaganego piętnastoletniego stażu pracy w warunkach szczególnych w okresie do 01.01.1999 r., bowiem przedłożył jedynie kopię świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych w okresie od 01.06.1969 r. do 31.12.1998 r. w (...) Spółdzielni Pracy w K., a ponadto, w świadectwie tym, pracodawca nie wymienił charakteru wykonywanych prac zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, zaś widniejące tam stanowisko pracy – zecer - jest niezgodne z wykazanym w załączniku do Zarządzenia Nr 26 Ministra Kultury i Sztuki z dnia 1.07.1983 r., gdzie w dziale XI poz. 1 pkt 1. - składacz ręczny /decyzja k. 11 akt rentowych/.

Z. Ż. (1), w terminie ustawowym, wniósł odwołanie od powyższej decyzji, podnosząc, iż organ rentowy nie domagał się od niego złożenia oryginału świadectwa pracy, a nadto, że pomimo wskazania w w/w dokumencie stanowiska pracy zecer, która to nazwa pochodzi z języka niemieckiego, to jednakże jest to określenie tożsame ze stanowiskiem składacz ręczny, zaś każda osoba, która układała – składała ręcznie - tekst z ołowianych czcionek, była zecerem.

W odpowiedzi na odwołanie, (...) Oddział w L. wniósł o jego oddalenie, powtarzając argumentację stanowiącą uzasadnienie zaskarżonej decyzji i wskazując, że jakkolwiek ubezpieczony legitymuje się ogólnym stażem pracy w wymiarze bez mała 30 lat, to jednakże nie udowodnił co najmniej 15 letniego okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych. ZUS O/L. podniósł także, iż w dniu 24.10.2014r. na podstawie dokumentów złożonych przez wnioskodawcę wraz z odwołaniem, wydana została decyzja ponownie odmawiająca ubezpieczonemu przyznania prawa do emerytury - „ nadal nie udowodniony został staż pracy ogólny (?!) oraz w warunkach szczególnych. /k. 4-4v/.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Z. Ż. (1) urodził się dnia (...), 60 lat ukończył w dniu (...)/ bezsporne/.

W dniu 01.09. 1969 r. podjął pracę w (...) Spółdzielni Pracy (...) w L., Zakład (...) w M. jako zecer, przy czym przez pierwsze trzy lata był uczniem w tym zawodzie. Po zakończeniu nauki zawodu , pracował na stanowisku zecera, w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym zecerów tj. 7 godzin dziennie /świadectwo pracy – k. 4 akt ZUS, zeznania Z. Ż. (1) – k. 14v-15, 16v/.

W okresie od 24.10.1973 r. do 07.10. 1976 r., odbył zasadniczą służbę wojskową /kopia książeczki wojskowej – k. 5-6 akt ZUS /.

Po służbie wojskowej kontynuował zatrudnienie w (...) Spółdzielni Pracy (...) w L., Zakład (...) w M. na stanowisku zecera do 31.12.1998 r./ świadectwo pracy – k. 4 akt ZUS/.

(...) Spółdzielnia Pracy (...) w L. Zakład (...) w M. wykonywała druki akcydensowe tj. druki inne niż gazety i książki – druki formularzy, zaświadczeń, rachunków, zatrudnionych było ok. 10 pracowników na stanowiskach zecerów oraz pracownicy przy obsłudze maszyn poligraficznych - typograficznych. /zeznania świadków: A. G. (1) – k. 15, M. J. – k. 16, zeznania Z. Ż. (1) – k. 14v-15, 16v/.

Do obowiązków Z. Ż. (1) ( jak i pozostałych zecerów) należało składanie ręczne tekstu z ołowianych czcionek, wg otrzymanego od brygadzisty wzoru. Po otrzymaniu wzoru Z. Ż. przenosił poszczególne czcionki z kaszty z różnymi rodzajami czcionek na tzw. wierszownik – kawałek metalu z zapięciem, a następnie, po ułożeniu całego tekstu na wierszownikach, przenosił je na „szuflę” - metalową tacę, która po ułożeniu wszystkich wierszowników obwiązywana była przez zecera sznurkiem w celu zabezpieczenia przez rozsypaniem i w takiej postaci odbierana była przez maszynistę typograficznego. Po wykonaniu próbnej odbitki złożonego tekstu, zaznaczane były błędne litery i odpowiedzialny za składanie zecer dokonywał niezbędnych poprawek, po których, po ponownym wykonaniu odbitki próbnej, brygadzista podpisywał zgodę na druk i złożony i poprawiony tekst trafiał na maszynę typograficzną. /zeznania świadków: A. G. (1) – k. 15, M. J. – k. 16, zeznania Z. Ż. (1) – k. 14v-15, 16v/.

Praca zecerów wykonywana był na dwie siedmiogodzinne zmiany, zecerzy i maszyniści na poligrafii otrzymywali witaminę C, soki, mleko, pastę do zębów, ręczniki, jak również zecerom przysługiwał - 9 dniowy urlop wypoczynkowy. /zeznania świadków: A. G. (1) – k. 15, M. J. – k. 16, zeznania Z. Ż. (1) – k. 14v-15, 16v/.

W okresie zatrudnienia w (...) Spółdzielni Pracy (...) w L. Zakład (...) w M. Z. Ż. nie wykonywał - poza składaniem tekstu z czcionek - żadnych innych czynności. /zeznania świadków: A. G. (1) – k. 15, M. J. – k. 16, zeznania Z. Ż. (1) – k. 14v-15, 16v/.

Od 09.01.1999 r. do 30.06.2011 r. Z. Ż. pracował w pełnym wymiarze czasu pracy jako pomoc ogólnowydziałowa w Usługowym Zakładzie (...) S.C.” D. Ł. i R. Ł. w M.. /świadectwo pracy – k.7 akt rentowych/

Następnie, od 4 lipca 2011 r., pozostawał osobą bezrobotną /zaświadczenie – k.8,9 akt rentowych/.

Z. Ż. (1) przepracował łącznie 26 lat, 2 miesiące i 3 dni jako składacz ręczny – zecer, w warunkach szczególnych, w pełnym etacie czasu pracy.

W dniu 30 lipca 2014 r. Z. Ż. (1) złożył wniosek o emeryturę /k.1 akt rentowych /.

Bacząc na powyższe, Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Okoliczności stanu faktycznego niniejszej sprawy co do miejsc i okresów zatrudnienia Z. Ż. (1) na stanowisku zecera ustalone zostały na podstawie złożonych przez niego świadectw pracy oraz - co do przebiegu pracy i jej charakteru w okresie zatrudnienia w (...) Spółdzielni Pracy (...) w L. Zakład (...) w M. - dokumentów z akt osobowych, z których, w sposób niebudzący wątpliwości wynika, że od początku swojej aktywności zawodowej, przez niemal cały jej czas Z. Ż. wykonywał pracę w zawodzie zecera w pełnym wymiarze czasu pracy. Okoliczność ta, potwierdzona świadectwami pracy, nie była także co do zasady kwestionowana przez organ rentowy, bowiem spór w niniejszej sprawie, koncentrował się niejako wokół nomenklatury związanej z określeniem zajmowanego przez Z. Ż. stanowiska pracy jako „zecer”, ocenianej poprzez pryzmat treści rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze a także zarządzenia nr 26 Ministra Kultury i Sztuki z dnia 01.07.1983 e. ( DZ. Urz. MKiS nr 8 poz. 43) w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach pracy resortu kultury i sztuki, w którym, jako uprawniające do emerytury w niższym wieku emerytalnym jest stanowisko „ składacz ręczny”.

Ustalenia co do spornej okoliczności - rodzaju i charakteru pracy wykonywanej przez Z. Ż. (1) w okresie zatrudnienia w (...) Spółdzielni Pracy (...) w L. Zakład (...) w M., w szczególności czy praca wnioskodawcy na stanowisku zecera tożsama jest z pracą składacza ręcznego, poczynione zostały na podstawie dowodów z zeznań świadków: A. G. (1) i M. J., a także samego wnioskodawcy przesłuchanego w trybie art. 299 kpc, przy czym w ocenie Sądu zeznania te w pełni zasługują na obdarzenie przymiotem wiarygodności. Podnieść należy, że świadkowie – także zatrudnieni w (...) Spółdzielni Pracy (...) w L. Zakład (...) w M., w tym A. G. także na stanowisku zecera – w sposób jednobrzmiący opisywali zarówno zasady organizacji pracy w spółdzielni - w tym okoliczność, iż w spółdzielni miejsce wykonywania pracy przy składaniu ręcznym teksów nazywane było zecernią, nie zaś „składalnią ręczną”, takie bowiem pojęcie w ogóle nie było używane - jak i sam proces pracy przy ręcznym składaniu tekstów. Podkreślić przy tym należy, że zeznania te były spójne i jednolite także co do rodzaju czynności wykonywanych przez samego Z. Ż. (1), przy czym korelują ze sobą także co do warunków, w jakich praca ta była wykonywana.

Tym samym, w ocenie Sądu, powyższe dowody z zeznań świadków, jak również z zeznań ubezpieczonego, w korelacji z dowodami w postaci umów o pracę i świadectw pracy obrazującymi całość drogi zawodowej wnioskodawcy, uznać należy za w pełni miarodajne dla poczynionych w sprawie ustaleń faktycznych, prowadzących do ustalenia, że w okresie swojego zatrudnienia w (...) Spółdzielni Pracy (...) w L. Zakład (...) w M., wnioskodawca zatrudniony na stanowisku „zecera” wykonywał pracę przy ręcznym składaniu tekstów w drukarni, zaś rodzaj wykonywanych faktycznie czynności, pozwala na uznanie, że praca ta w całym okresie jego zatrudnienia w tejże Spółdzielni, stanowiła zatrudnienie w warunkach szczególnych.

W konsekwencji uznać należy, że odwołanie, wniesione przez Z. Ż. (1), zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. Dz.U.2013.1440 j.t.) mężczyznom urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 65 lat - dla mężczyzn, oraz okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27. Emerytura taka przysługuje pod warunkiem nie przystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Z kolei, w myśl art. 32 ust. 2 w/w ustawy za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia, przy czym wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie, których osobom wymienionym w ust. 2 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych ( art. 32 ust 2 ) - rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983

Zgodnie z § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Według § 3 cytowanego rozporządzenia za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej „wymaganym okresem zatrudnienia”, uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia. Natomiast § 4 ust. 1 rozporządzenia stanowi, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn, ma wymagany okres zatrudnienia, w tym, co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Jednocześnie przepis art. 1 § 2 rozporządzenia stanowił, że właściwi ministrowie, kierownicy urzędów centralnych oraz centralne związki spółdzielcze w porozumieniu z Ministrem Pracy, Płac i Spraw Socjalnych ustalają w podległych i nadzorowanych zakładach pracy stanowiska pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazach A i B.

W tym miejscu wskazać należy, iż jak wynika z ugruntowanego w tej mierze stanowisko judykatury, upoważnienie dla właściwych ministrów, kierowników urzędów centralnych i centralnych związków spółdzielczych wynikające z brzemienia art. 1 § 2 w/w rozporządzenia nie stwarzało ani podstawy prawnej do wydawania aktów niepozostających w zgodności z powszechnie obowiązującym prawem, ani nie przewidywało możliwości wykraczania poza wykazy prac wykonywanych w szczególnych warunkach wymienione w załączniku do rozporządzenie w sprawie wieku emerytalnego (zob. wyroki SN: z dnia 20 października 2005 r., I UK 41/05, OSNPUSiSP 2006, nr 19-20, poz. 306 i z dnia 21 kwietnia 2004 r., II UK 337/03, OSNPUSiSP 2004, nr 22, poz. 392; por. też tezę 2 wyroku z dnia 23 listopada 2004 r., I UK 15/04, OSNPUSiSP 2005, nr 11, poz. 161 i uzasadnienie wyroku SN z dnia 29 stycznia 2008 r., I UK 192/07, LEX nr 447272), a tym samym zasadne jest przyjęcie, że „wykazy resortowe mają zatem charakter informacyjny, techniczno-porządkujący, uściślający, co oznacza, że z jednej strony wymienienie w danym wykazie stanowiska pracy kwalifikowanego jako stanowisko pracy w szczególnych warunkach może prowadzić do wniosku (za pomocą domniemania faktycznego), że praca na tym stanowisku rzeczywiście była wykonywana w takich warunkach, z drugiej zaś nieumieszczenie konkretnego stanowiska pracy w takim wykazie nie musi a priori oznaczać, że pracy wykonywanej na tym stanowisku nie można uznawać za pracę wykonywaną w szczególnych warunkach” /wyroki SN: z dnia 25 lutego 2010 r., II UK 218/09, LEX nr 590247 i z dnia 16 listopada 2010 r., I UK 124/10, LEX nr 707404 oraz postanowienie SN z dnia 22 marca 2012 r., I UK 403/11, LEX nr 1214549/.

Przenosząc powyższe rozważania w realiach niniejszej sprawy, podnieść należy co następuje.

Bezsporne jest, iż Z. Ż. (1) urodzony w dniu(...)r. wiek emerytalny 60 lat osiągnął w dniu (...) r., nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego, zaś na dzień 01.01.1999 r. legitymował się stażem pracy w wymiarze ponad 29 lat.

Tym samym, sporem w niniejszej sprawie a zarazem przedmiotem dowodzenia objęta była jedynie okoliczność, czy na dzień 01.01.1999 r. legitymuje się także co najmniej 15 letnim okresem zatrudnienia w warunkach szczególnych.

W ocenie Sądu, w świetle całokształtu materiału dowodowego, zasadne jest przyjęcie, iż Z. Ż. (1) spełnił także tę przesłankę nabycia prawa do emerytury.

Podnieść należy bowiem, że pomimo, iż występując z wnioskiem o emeryturę przedstawił on świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych w okresie zatrudnienia w (...) Spółdzielni Pracy (...) w L. Zakład (...) w M., w którym widnieje stanowisko zecer ( nie zaś składacz ręczny), to jednakże w ocenie Sądu okoliczność ta nie niweczy możliwości ubiegania się o prawo do emerytury.

Zgodnie bowiem z utrwaloną linią orzeczniczą Sądu Najwyższego w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. „W postępowaniu wszczętym odwołaniem od decyzji organu rentowego Sąd kieruje się regułami dowodzenia określonymi w art. 227-309 k.p.c., zwłaszcza, że w przepisach regulujących postępowanie w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych (art. 477 ⁸ i nast. k.p.c.) nie ma jakichkolwiek odrębności lub ograniczeń. Przeciwnie, art. 473 § 1 k.p.c. stanowi, że w sprawach z tego zakresu nie stosuje się przepisów ograniczających dopuszczalność dowodu ze świadków i z przesłuchania stron, co oznacza, że fakty, od których uzależnione jest prawo do emerytury i renty oraz wysokość tych świadczeń, mogą być wykazywane wszelkimi środkami dowodowymi”. /wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 grudnia 2006 roku w sprawie I UK 179/06, LEX nr 342283/. Podkreślić także należy, iż dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy - rzeczywiście wykonywanych zadań pracowniczych./ wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 5 grudnia 2013 r. III AUa 657/13 LEX nr 1409030, wyrok Sądu Najwyższego Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 24 marca 2009 r., I PK 194/2008, Lex Polonica nr 2339881, OSNP 2010/23-24 poz. 281).

W niniejszej sprawie, w świetle przeprowadzonych dowodów z zeznań świadków, jak również samego wnioskodawcy w korelacji z treścią dokumentów znajdujących się w aktach osobowych Z. Ż. zasadne jest przyjęcie, iż w okresie swojego zatrudnienia w (...) Spółdzielni Pracy (...) w L. Zakład (...) w M., Z. Ż., na stanowisku zecera wykonywał pracę przy ręcznym składaniu tekstu, a więc tożsamą z pracą składacza ręcznego wskazaną w wykazanym w dziale XI poz. 1 pkt. 1 załącznika do Zarządzenia Nr 26 Ministra Kultury i Sztuki z dnia 1.07.1983 r. Marginalnie wskazać należy ( pomijając w tym miejscu słownikową definicję słowa zecer - «pracownik drukarni składający tekst» /Słownik Języka Polskiego PWN/), iż w stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze Wykazie A Dział XI prace w przemyśle poligraficznym poz. 1 wymienione są prace przy produkcji i obróbce materiału zecerskiego, co także wskazuje na tożsamość tych określeń.

Tym samym, Z. Ż. (1), licząc do dnia 31.12.1998 r. pracę zecera – składacza ręcznego - pracę w warunkach szczególnych wykonywał przez okres ponad 15 lat tj. od 01.09.1969 r. do 31.12.1998 r. (26 lat, 2 miesiące i 3).

Reasumując, wnioskodawca Z. Ż. (1) spełnił warunki do przyznania mu prawa do emerytury w oparciu o przepis art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. Dz.U.2013.1440 j.t.) ustawy o rentach i emeryturach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Na dzień 1 stycznia 1999 roku udowodnił bowiem ponad 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego, osiągnął także - w dniu(...) wymagany wiek 60 lat i jak wynika z materiału dowodowego niniejszej sprawy legitymuje się stażem pracy w warunkach szczególnych w wymiarze przekraczającym 15 lat.

W konsekwencji, zasadna jest zmiana zaskarżonej decyzji (...) Oddział w L. z dnia 9 września 2014 r. znak (...) i ustalenie Z. Ż. (1) prawa do emerytury od dnia (...)., tj. od dnia, w którym spełnił on ( po złożeniu wniosku o emeryturę ) ostatnią przesłankę do uzyskania prawa do emerytury tj. osiągnął wiek 60 lat.

Z kolei, na podstawie art. 118 ust 1 a ustawy o emeryturach i rentach z FUS Sąd stwierdził, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie prawa do świadczenie w przepisanym terminie, bowiem okoliczności niezbędne do jego ustalenia zostały ostatecznie wyjaśnione dopiero na etapie postępowania dowodowego przed Sądem.

Z uwagi na powyższe, Sąd zmienił zaskarżoną decyzję i na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku.