Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 czerwca 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący : SSA Alicja Myszkowska

Sędziowie : SSA Małgorzata Stanek

del . SSO Sławomir Zieliński ( spr .)

Protokolant: st. sekr. sąd. Julita Postolska

po rozpoznaniu w dniu 16 czerwca 2015 r. w Łodzi na rozprawie

sprawy z powództwa M. L.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w S.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Płocku

z dnia 2 października 2014 r. sygn. akt I C 921/14

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od M. L. na rzecz (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w S. kwotę 2.700 (dwa tysiące siedemset) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt I ACa 1845/14

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 2 października 2014 roku Sąd Okręgowy w Płocku oddalił powództwo M. L. skierowane przeciwko (...) S.A. w S. o zapłatę kwoty 78.800 złotych i zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 3.617 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Powód jest właścicielem pojazdu marki B. o nr rej. (...).

W maju 2013 roku powód zlecił naprawę lakierniczą pojazdu zakładowi (...) - D., przy ul. (...) w P..

Prowadząca wyżej wskazaną działalność Ż. D. w dniu 23 maja 2013 roku zawarła z pozwanym (...) S.A. w S. dobrowolną umowę odpowiedzialności cywilnej za szkody związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Umowa została potwierdzona polisą nr (...). Umowa została zawarta na podstawie Ogólnych Warunków Ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej Hestia (...) o symbolu (...)01/11. Zakres tej ochrony ubezpieczeniowej został rozszerzony klauzulą dodatkową (...) obejmującą swoim zakresem szkody powstałe w rzeczach znajdujących się w pieczy, pod kontrolą osób objętych ubezpieczeniem, z limitem odpowiedzialności 100.000 złotych. Zgodnie z ust. 1 tej klauzuli z zachowaniem pozostałych, niezmienionych niniejszą klauzulą, postanowień umowy określonych we wniosku i w Ogólnych Warunkach Ubezpieczenia (...) (...) strony postanowiły rozszerzyć zakres ubezpieczenia o szkody w rzeczach znajdujących się w pieczy, pod dozorem lub kontrolą osób objętych ubezpieczeniem, polegające na ich uszkodzeniu, zniszczeniu lub utracie, niezależnie od źródła obowiązku odszkodowawczego (czyn niedozwolony, niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania). Jednakże, zgodnie z ust. 2 pkt 3 tej klauzuli ubezpieczenie nie obejmowało szkód w pojazdach mechanicznych lub ich wyposażeniu albo w rzeczach w nich pozostawionych. Ubezpieczający, zawierając umowę, potwierdził m. in., że przed zawarciem umowy otrzymał tekst Ogólnych Warunków Ubezpieczenia wraz z klauzulami dodatkowymi, na podstawie których umowę zawarto oraz zapoznał się z nimi i zaakceptował ich treść.

W okresie od 24 do 27 maja 2013 roku na terenie zakładu naprawczego doszło do kradzieży na szkodę powoda. Skradziono z wyposażenia pojazdu: 4 komplety felg aluminiowych i kół o rozmiarze 18", zderzak przedni z kompletem lamp przednich, kompletną tapicerką skórzaną w postaci siedzeń i boczków.

Sprawca kradzieży nie został ustalony.

Powód zgłosił pozwanemu szkodę w dniu 5 czerwca 2013 roku.

Pozwany, po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego, odmówił wypłaty odszkodowania. W jego toku szacował szkodę powoda na kwotę 78.800 złotych.

Przy tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy uznał, że powództwo podlega oddaleniu.

Wskazał, że powód powołał się na umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej zawartej przez pozwanego z prowadzącą zakład naprawczy.

Zgodnie z art. 822 k.c. przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony.

Przedmiotowa umowa ubezpieczenia była umową dobrowolną. Dlatego dokonując jej wykładni należy kierować się treścią art. 353 ¹ k.c., zgodnie z którym strony mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie lub zasadom współżycia społecznego.

Bez wątpienia szkoda powoda powstała w następstwie kradzieży części wyposażenia jego pojazdu, który znajdował się w pieczy oraz był pod kontrolą osób objętych ubezpieczeniem. Dlatego zakres odpowiedzialności pozwanego wyznacza klauzula dodatkowa (...), która w ust. 2 pkt 3 przewiduje wyłączenie odpowiedzialności pozwanego za szkody w pojazdach mechanicznych lub ich wyposażeniu, albo rzeczach w nich pozostawionych. Nadto, zgodnie z § 76 ust 1 pkt 5 OWU o ile zakres ochrony nie został rozszerzony poprzez włączenie do umowy klauzul wymienionych w załączniku nr 2 do OWU to ubezpieczenie nie obejmuje również szkód w pojazdach mechanicznych znajdujących się w pieczy, pod dozorem lub kontrolą osób objętych ubezpieczeniem (klauzula (...)).

Skoro więc ubezpieczenie nie zostało rozszerzone o klauzulę (...), dotyczącą włączenia szkód w pojazdach mechanicznych znajdujących się w pieczy, pod dozorem lub kontrolą osób objętych ubezpieczeniem, to tym samym brak jest podstaw do przypisania odpowiedzialności cywilnej pozwanego za szkodę doznaną przez powoda, zgodnie z wyłączeniem z ust. 2 pkt 3 klauzuli dodatkowej (...).

W chwili zawarcia umowy ubezpieczający znał treść OWU i klauzuli dodatkowej 005, należy więc uznać, iż jego wolą było powyższe wyłączenie odpowiedzialności pozwanego.

O kosztach procesu Sąd Okręgowy orzekł z mocy art. 98 k.p.c..

Powyższe orzeczenie zaskarżył w całości powód.

Zaskarżonemu wyrokowi powód zarzucił:

1) naruszenie prawa materialnego - art. 6 k.c. w związku z art. 822 k.c. przez błędną jego wykładnię poprzez przyjęcie, że powód nie wykazał, iż pozwany w niniejszej sprawie ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą;

2) naruszenie art. 6 k.c. z art. 232 k.p.c. poprzez sprzeczność istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego poprzez bezpodstawne uznanie, że ubezpieczający w chwili zawarcia umowy ubezpieczenia znał treść OWU i klauzuli dodatkowej a zatem nie podpisując klauzuli (...) wyłączył swoją odpowiedzialność odszkodowawczą;

3) naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez nierozważenie wszechstronne materiału dowodowego skutkujące wyciągnięciem błędnych wniosków, a w konsekwencji oddaleniem powództwa oraz uznaniem, iż powód nie udowodnił jego zasadności, w szczególności poprzez oddalenie wniosków dowodowych powoda w zakresie przesłuchania świadka M. D. oraz zobowiązania pozwanego do dostarczenia wyceny szkody na okoliczność jej wysokości w oparciu o art. 227 k.p.c. - Sąd przyjął, iż ww. dowody nie mają istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.

Przy tak sformułowanych zarzutach apelujący wniósł o:

1) zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości żądania powoda oraz o obciążenie pozwanych kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych, ewentualnie o

2) uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania - przy uwzględnieniu kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest bezzasadna i podlega oddaleniu.

Na wstępie koniecznym jest odniesienie się do sformułowanych w apelacji zarzutów naruszenia przepisów postępowania, w szczególności dotyczących prawidłowości ustaleń faktycznych dokonanych przez Sąd Okręgowy, gdyż wnioski w tym zakresie z istoty swej determinują rozważania co do pozostałych zarzutów apelacyjnych, bowiem jedynie nieobarczone błędem ustalenia faktyczne, będące wynikiem należycie przeprowadzonego postępowania mogą być podstawą oceny prawidłowości kwestionowanego rozstrzygnięcia w kontekście twierdzeń o naruszeniu przepisów prawa materialnego.

W ocenie Sądu Apelacyjnego zaskarżone rozstrzygnięcie zostało wydane w wyniku prawidłowo ustalonego stanu faktycznego, które to ustalenia Sąd Apelacyjny podziela i przyjmuje za własne.

Przede wszystkim wskazać należy, że Sąd Okręgowy w sposób prawidłowy dokonał ustaleń stanu faktycznego znajdujących oparcie w zebranym materiale dowodowym, ocenionym bez przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów zakreślonej przepisem art. 233 § 1 k.p.c.. Ocenę tę Sąd Apelacyjny w pełni aprobuje, zaś ustalenia stanu faktycznego poczynione przez sąd I instancji przyjmuje za własne.

Przechodząc do kwestii szczegółowych podniesionych przez skarżącego w zarzutach dotyczących ustalenia stanu faktycznego, należy uznać je za bezzasadne.

I tak co się tyczy zarzutu oddalenia wniosków dowodowych powoda w zakresie przesłuchania świadka M. D. oraz zobowiązania pozwanego do dostarczenia wyceny szkody na okoliczność jej wysokości to w pierwszej kolejności należy wskazać, że niezależnie od merytorycznej oceny oddalonych przez Sąd Okręgowy wniosków dowodowych należy wskazać, że skarżący utracił prawo powoływania się na powyższy zarzut. Zgodnie bowiem z art. 162 k.p.c. niepodniesienie przez stronę zarzutu naruszenia przepisów postępowania w sposób określony w tym przepisie oznacza bezpowrotną utratę tego zarzutu w dalszym toku postępowania, a więc także i w postępowaniu apelacyjnym, chyba, że chodzi o przepisy prawa procesowego, których naruszenie sąd powinien wziąć pod rozwagę z urzędu, albo że strona nie zgłosiła zastrzeżeń bez swej winy (porównaj - wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 czerwca 2009 r., IV CSK 96/09; uchwała Sądu Najwyższego z dnia 27 października 2005 r., III CZP 55/05, OSNC 2006/9/144; wyrok Sądu Najwyższego z 27 maja 2010 roku, III CSK 248/09, opublikowany w zbiorze orzecznictwa L.). Do uchybień takich trzeba zaliczyć pominięcie przez sąd dowodu zgłoszonego przez stronę, jeżeli znalazło to wyraz w wydaniu postanowienia oddalającego wniosek o przeprowadzenie dowodu.

W realiach przedmiotowej sprawy poza sporem pozostawać musi fakt, że skarżący w toku postępowania przed Sądem Okręgowym, będąc reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, nie złożył zastrzeżenia w trybie art. 162 k.p.c. na decyzje Sądu oddalające jego wniosek dowodowy. Tym samym utracił prawo powoływania się na ten zarzut na obecnym etapie postępowania.

Niezależnie nawet od powyższej oceny Sąd Okręgowy w pełni prawidłowo oddalił powyższe wnioski dowodowe i nie naruszył przy tym art. 217 § 1 i 2 k.p.c.. Jak wskazuje się w judykaturze przepis art. 217 k.p.c. należy tłumaczyć łącznie z art. 227 k.p.c., w myśl którego przedmiotem dowodu są fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie. Wynika stąd, że nie wszystkie okoliczności podnoszone przez strony powinny być przedmiotem postępowania dowodowego. W niniejszej sprawie wskazane przez powoda dowody miały zostać dopuszczone na okoliczność wysokości poniesionej przez powoda szkody. Skoro zatem Sąd pierwszej instancji uznał, że powództwo nie zasługuje na uwzględnienie co do swej zasady, brak było potrzeby prowadzenia postępowania na okoliczność wysokości dochodzonego przez powoda roszczenia.

Kwestionowany przez skarżącego fakt, że ubezpieczający w chwili zawarcia umowy ubezpieczenia znał treść OWU i klauzuli dodatkowej wynika wprost z oświadczenia złożonego przez ubezpieczającego w treści polisy łączącej go z pozwanym zakładem ubezpieczeń (karta 10 akt). Powyższe ustalenie faktyczne jest więc w pełni prawidłowe.

Przy prawidłowo ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy trafnie uznał, że roszczenie powoda nie zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie należy wskazać, że prowadzącą zakład naprawczy łączyła z pozwanym zakładem ubezpieczeń kompleksowa umowa ubezpieczenia obejmująca zarówno umowę odpowiedzialności cywilnej jak i umowę ubezpieczenia mienia od kradzieży. Stanowią one dwie niezależne od siebie podstawy ewentualnej odpowiedzialności pozwanego zakładu ubezpieczeń.

Uzasadnienie apelacji wskazuje, że powód upatruje podstawy swych roszczeń w postanowieniach obu powyższych umów. Dlatego też koniecznym jest odniesienie się do każdej z tych kwestii odrębnie.

I tak co do umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej trzeba wskazać, że bez wątpienia szkoda powoda powstała w następstwie kradzieży części wyposażenia jego pojazdu, który znajdował się w pieczy oraz był pod kontrolą osób objętych ubezpieczeniem. Dlatego zakres odpowiedzialności pozwanego wyznacza klauzula dodatkowa (...), która w ust. 2 pkt 3 przewiduje wyłączenie odpowiedzialności pozwanego za szkody w pojazdach mechanicznych lub ich wyposażeniu, albo rzeczach w nich pozostawionych. Nadto, zgodnie z § 76 ust 1 pkt 5 OWU o ile zakres ochrony nie został rozszerzony poprzez włączenie do umowy klauzul wymienionych w załączniku nr 2 do OWU to ubezpieczenie nie obejmuje również szkód w pojazdach mechanicznych znajdujących się w pieczy, pod dozorem lub kontrolą osób objętych ubezpieczeniem (klauzula (...)).

Skoro więc ubezpieczenie nie zostało rozszerzone o klauzulę (...), dotyczącą włączenia szkód w pojazdach mechanicznych znajdujących się w pieczy, pod dozorem lub kontrolą osób objętych ubezpieczeniem, to tym samym brak jest podstaw do przypisania odpowiedzialności cywilnej pozwanego za szkodę doznaną przez powoda, zgodnie z wyłączeniem z ust. 2 pkt 3 klauzuli dodatkowej (...). Tym samym brak jest podstaw do uwzględnienia powództwa w oparciu o postanowienia umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej.

Natomiast co do umowy ubezpieczenia mienia od kradzieży to powód nie jest legitymowany czynnie do dochodzenia roszczeń z niej wynikających. Trzeba bowiem zauważyć, że powód nie był stroną umowy ubezpieczenia łączących pozwany zakład ubezpieczeń z prowadzącą zakład naprawczy.

W przypadku umowy ubezpieczenia odpowiedzialności legitymacja czynna powoda wywodzi się z przepisu art. 822 § 4 k.c., zgodnie z którym uprawniony do odszkodowania w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej może dochodzić roszczenia bezpośrednio od ubezpieczyciela.

W przypadku umowy ubezpieczenia mienia od kradzieży brak jest analogicznego przepisu ustawy, czy postanowienia umownego który pozwalałby powodowi, będącemu osobą trzecią, na dochodzenie roszczeń wynikających z umowy łączącej pozwany zakład ubezpieczeń z prowadzącą zakład naprawczy. Jedynym podmiotem uprawnionym do dochodzenia roszczeń wynikających z tej umowy jest osoba ubezpieczona czyli Centrum Samochodowe Ż. D..

Wobec braku legitymacji procesowej czynnej po stronie powoda w tym zakresie, nie zachodzi potrzeba analizy postanowień umowy ubezpieczenia mienia od kradzieży, celem ustalenia, czy spełnione zostały przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego.

Ze wszystkich powołanych względów Sąd Apelacyjny oddalił apelację, a to na podstawie przepisu art. 385 k.p.c..

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono kierując się zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania, wyrażoną w art. 98 k.p.c. w związku z art. 391 § 1 k.p.c..

Zasądzona z tego tytułu od powoda na rzecz pozwanej kwota 2.700 złotych stanowi wynagrodzenie pełnomocnika pozwanej ustalone na podstawie przepisu § 6 pkt 6 w związku z § 12 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu z dnia 28 września 2002r., tekst jednolity z dnia 25 lutego 2013 r. (Dz.U. z 2013 r. poz. 490).

Biorąc pod uwagę niezbędny nakład pracy pełnomocnika, a także charakter sprawy i wkład pracy pełnomocnika w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia brak było podstaw do przyznania powyższego wynagrodzenia w stawce innej niż stawka minimalna.