Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 grudnia 2013 r.

Sąd Rejonowy w Jeleniej Górze Wydział II Karny w składzie:

Przewodniczący: SSR Maria Migoń - Karwowska

Protokolant: Bożena Cybin

po rozpoznaniu w dniach 8.05.2013 r., 2.10.2013r., 23.10.2013r., 30.10.2013r., 9.12.2013r.,

s p r a w y : H. P.

córki B. i S. zd. K.

urodzonej w dniu (...) w (...)

oskarżonej o to, że:

w dniu 29 grudnia 2010 roku w J., w celu udaremnienia wykonania wyroku Sądu Rejonowego w Jeleniej Górze z dnia 30 listopada 2010 roku w sprawie o sygnaturze akt IC 429/09, uszczupliła zaspokojenie J. G. będącego jej wierzycielem, co do wynikającego z tegoż wyroku zobowiązania pieniężnego w kwocie 78.971,50 czeskich koron, poprzez darowanie zagrożonej zajęciem nieruchomości niezabudowanej położonej w K. nr Kw (...) o wartości 50.000,00 złotych,

tj. o czyn z art. 300 § 2 k.k.

I.  Uznaje oskarżoną H. P. za winną popełnienia zarzucanego jej czynu opisanego w części wstępnej wyroku, tj. występku z art. 300 § 2 k.k. i za to na podstawie cytowanego przepisu wymierza jej karę 4 (czterech) miesięcy pozbawienia wolności;

II.  na podstawie art. 69 § 1 i 2 k.k. i art. 70 § 1 pkt 1 k.k. warunkowo zawiesza wykonanie orzeczonej wobec oskarżonej kary pozbawienia wolności na okres próby wynoszący 2 (dwa) lata;

III.  na podstawie art. 627 k.p.k. zasądza od oskarżonej na rzecz oskarżyciela posiłkowego J. G. kwotę 1056 złotych tytułem wydatków poniesionych przez niego, a wynikających z zastępstwa procesowego;

IV.  na podstawie art. 627 k.p.k. i art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy o opłatach w sprawach karnych zasądza od oskarżonej na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe, w tym wymierza jej opłatę w kwocie 120 złotych.

UZASADNIENIE

W 2007 roku J. G. przebywał na terenie Czech, gdzie pracował. Na prośbę swojego kolegi D. P., J. G. pośredniczył w zakupie materiałów budowlanych, potrzebnych do budowy domu jego matki H. P., a także innych osób. Materiałów takich wówczas na terenie Polski było mało, a nadto ich ceny były wyższe. J. G. kupował materiały za własne środki pieniężne, a następnie organizował ich transport do Polski. Materiały na terenie Polski odbierał D. P.. Wszystkie faktury z tytułu zakupu materiałów były wystawiane na nazwisko H. P., zaś zapłaty za nie dokonywał D. P.. Dwie ostatnie faktury, opiewające na łączną kwotę 78.971,50 czeskich koron, nie zostały zapłacone, w związku z czym J. G. wystąpił do Sądu Rejonowego w Jeleniej Górze z powództwem o nakazanie H. P., aby zapłaciła na jego rzecz kwotę 78.971,50 czeskich koron, wraz z ustawowymi odsetkami oraz kosztami postępowania. Wyrokiem z dnia 30 listopada 2010 roku sygn. akt I C 429/09 Sąd Rejonowy w Jeleniej Górze zasądził od H. P. na rzecz J. G. kwotę 78.971,50 CZK, wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od kwoty 63.398 CZK od dnia 1 czerwca 2007 roku do dnia zapłaty oraz od kwoty 15.573,50 CZK od dnia 2 czerwca 2007 roku do dnia zapłaty. Pełnomocnik H. P. złożył w jej imieniu wniosek o sporządzenie i doręczenie odpisu wyroku z jego pisemnym uzasadnieniem. Strony postępowania nie wywiodły apelacji od w/w wyroku.

dowód: zeznania świadka J. G. k.38-39,63-64,158v.-159, zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa k.1-4, odpis wyroku SR w Jeleniej Górze z dnia 30.11.2010 r. sygn. akt I C 429/09 wraz z uzasadnieniem k. 6, 26-27, wniosek o sporządzenie pisemnego uzasadnienia wyroku k.50,

W dniu 29 grudnia 2010 roku H. P., umową darowizny zawartą przed notariuszem A. W. za numerem Rep. A 6762/2010, darowała na rzecz swojego syna własność nieruchomości niezabudowanej, położonej w K., stanowiącej działkę gruntu nr (...) o powierzchni 0,5094 ha i o wartości 50.000 złotych, dla której Sąd Rejonowy w Jeleniej Górze prowadzi księgę wieczystą KW (...).

dowód: odpis księgi wieczystej k. 15-22, umowa darowizny k.13-14,

W dniu 4 stycznia 2011 roku J. G. złożył wniosek o zabezpieczenie swojego roszczenia poprzez obciążenie hipoteką przymusową nieruchomości należącej do H. P. i ujawnionej w księdze wieczystą KW (...). Postanowieniem z dnia 11 stycznia 2011 roku Sąd Rejonowy w Jeleniej Górze uwzględnił wniosek J. G.. Postanowieniem z dnia 28 lutego 2011 roku Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze, na skutek zażalenia H. P., zmienił postanowienie Sądu Rejonowego w ten sposób, że oddalił wniosek J. G. o zabezpieczenie roszczenia.

dowód: zeznania świadka J. G. k.38-39,63-64,158v.-159, wniosek o udzielenie zabezpieczenia k.42-44, postanowienie SO w Jeleniej Górze z dnia 28.02.2011r. sygn. akt II Cz 100/11 k.51-52,

W dniu 19 października 2011 roku J. G. złożył wniosek o wszczęcie egzekucji przeciwko H. P. celem wyegzekwowania należności wynikających z tytułu wykonawczego wyroku Sądu Rejonowego w Jeleniej Górze z dnia 30 listopada 2010 roku sygn. akt I C 429/09. W toku postępowania egzekucyjnego komornik dokonał zajęcia świadczenia rentowego H. P.. Do dnia 18 listopada 2013 roku od H. P. na rzecz J. G. wyegzekwowana została kwota 11.134,57 złotych, z czego 6.061,34 zł jako odsetki, 3.054 zł jako koszty sądowe, 196,45 zł jako zwrot zaliczki wpłaconej przez wierzyciela, 600 zł jako koszty adwokackie w postępowaniu egzekucyjnym, 1.222,78 zł jako koszty egzekucji. Na poczet należności głównej nie wyegzekwowano żadnej kwoty.

dowód: zeznania świadka J. G. k. 38-39, 63-64, 158v.-159, zawiadomienie o wszczęciu egzekucji k.31, zajęcie świadczeń emerytalno – rentowych k. 32, pismo Komornika Sądowego z dnia 18.11.2013 r. k.170, akta komornicze,

H. P. nie była dotychczas karana sądownie. Oskarżona ma 73 lata, jest wdową, posiada 4 dorosłych dzieci. Posiada wykształcenie podstawowe, zawód – krojcza, jest rencistką i otrzymuje z tytułu renty dochód miesięczny 1.300 złotych. U oskarżonej stwierdzono stan po zakrzepicy żył głębokich lewej kończyny dolnej, zespół pozakrzepowy i żylaki kończyn dolnych z zakrzepowym zapaleniem żył powierzchniowych prawej kończyny dolnej.

Oskarżona nie była leczona psychiatrycznie i odwykowo, leczona neurologicznie w związku z stwardnieniem rozsianym. W chwili popełnienia czynu oskarżona miała zachowaną zdolność rozpoznania i pokierowania swoim postępowaniem, mogła brać udział w prowadzonym postępowaniu.

dowód: wyjaśnienia oskarżonej k. 69-70, 97-99, 125, opinia sądowo – psychiatryczna k.135-136, zaświadczenia lekarskie k.155, 156,162, dane o karalności k. 163,

Oskarżona H. P., słuchana w toku postępowania przygotowawczego, nie przyznała się do popełnienia zarzuconego jej czynu i wyjaśniła, że przyczynkiem do zawarcia umowy darowizny nieruchomości na rzecz syna D. P. był jej zły stan zdrowia oraz chęć finansowego zabezpieczenia syna. Oskarżona podała, iż pozostałe dzieci zaopatrzyła finansowo za środki pochodzące ze sprzedaży innego domu. Stwierdziła też, że jej dzieci są ze sobą skłócone i chciała, aby po jej ewentualnej śmierci nie dochodziło między nimi do procesu o spadek.

Słuchana w postępowaniu sądowym oskarżona H. P. również nie przyznała się do popełnienia zarzuconego jej czynu i odmówiła składania wyjaśnień oraz odpowiedzi na pytania.

dowód: wyjaśnienia oskarżonej k. 69-70, 97-99, 158.

Sąd zważył, co następuje:

Zebrany w sprawie materiał dowodowy, poddany przez Sąd gruntownej i wszechstronnej analizie, stworzył niepodważalną podstawę do stwierdzenia sprawstwa, jak i winy oskarżonej H. P. w zakresie przypisanego jej czynu.

W świetle dowodów zgromadzonych w sprawie, a w szczególności zeznań J. G. oraz dowodów z dokumentów dołączonych do akt postępowania bezsporne jest, iż oskarżona była dłużnikiem pokrzywdzonego, co wynika przede wszystkim z prawomocnego orzeczenia Sądu Rejonowego w Jeleniej Górze z dnia 30 listopada 2010 roku sygn. akt I C 429/09. Na mocy tego wyroku oskarżona była zobowiązana do zapłaty na rzecz J. G. kwoty 78.971,50 koron czeskich wraz z ustawowymi odsetkami i kosztami postępowania. Oskarżona, jako strona pozwana w procesie cywilnym, miała świadomość istnienia tego długu oraz znała treść orzeczenia sądowego, skoro za pośrednictwem swojego pełnomocnika złożyła wniosek o sporządzenie pisemnego uzasadnienia wyroku. Oskarżona również nie uregulowała swojego zobowiązania względem pokrzywdzonego oraz w okresie między wydaniem wyroku a jego uprawomocnieniem się zbyła ostatni posiadany składnik majątkowy, z którego wierzyciel mógł się w całości zaspokoić, tj. nieruchomość niezabudowaną położoną w K., stanowiącą działkę gruntu nr (...) o powierzchni 0,5094 ha, o wartości 50.000 złotych. Nieruchomość tę oskarżona darowała na rzecz swojego syna D. P., co potwierdza odpis aktu notarialnego – umowy darowizny z dnia 29 grudnia 2010 roku, Rep. A 6762/2010. W ocenie Sądu, zarówno zeznania J. G., jak też dokumenty w postaci odpisu wyroku Sądu Rejonowego w Jeleniej Górze z dnia 30.11.2010 r. sygn. akt I C 429/09 wraz z uzasadnieniem, wniosku o sporządzenie pisemnego uzasadnienia wyroku, odpisu księgi wieczystej, umowy darowizny, wniosku o udzielenie zabezpieczenia, postanowienia Sądu Okręgowego w Jeleniej Górze z dnia 28.02.2011r. sygn. akt II Cz 100/11, zawiadomienia o wszczęciu egzekucji, zajęcia świadczeń emerytalno – rentowych, pisma Komornika Sądowego z dnia 18.11.2013 r., akt komorniczych, w oparciu o które Sąd ustalił stan faktyczny w sprawie nie budzą żadnych wątpliwości co do ich wiarygodności. Dowodów tych nie kwestionowała zresztą sama oskarżona w toku prowadzonego postępowania karnego. Nie ma przy tym znaczenia wywodzenie przez oskarżoną, iż dokonując umowy darowizny nieruchomości na rzecz swojego syna D. P. nie miała na celu pokrzywdzenia swojego wierzyciela J. G., a jedynie finansowe zabezpieczenie syna na wypadek swojej śmierci, w związku z istniejącym w rodzinie konfliktem. Takie twierdzenie oskarżonej nie tylko nie przekonuje Sądu co do braku zamiaru po jej stronie udaremnienia egzekucji, lecz wręcz potwierdza taki zamiar. Zdaniem Sądu, oskarżona dokonując darowizny nieruchomości ewidentnie chciała uniknąć jej zajęcia przez komornika i uniemożliwić prowadzenie egzekucji z tego składnika majątkowego. Nie sposób przy tym nie zauważyć, iż umowy darowizny oskarżona dokonała krótko po wydaniu przez Sąd niekorzystnego dla niej rozstrzygnięcia, a jeszcze przed jego uprawomocnieniem się. Zresztą, gdyby oskarżona chciała zabezpieczyć syna D. P. na wypadek swojej śmierci, to mogła to uczynić w formie testamentu. W ocenie Sądu, darując swojemu synowi nieruchomość oskarżona ewidentnie chciała „uciec z majątkiem” przed grożącą jej egzekucją. Zgodnie z ustaloną w piśmiennictwie teorią, sytuacja, w której majątek – stosownie do okoliczności – zagrożony jest zajęciem to taka, że co prawda nie wszczęta jest jeszcze egzekucja, ale wierzyciel uzyskał już tytuł egzekucyjny albo przesłał dłużnikowi upomnienie, zawierające wezwanie do wykonania obowiązku z zagrożeniem skierowania sprawy na drogę postępowania egzekucyjnego. (Kodeks Karny. Część szczególna. Komentarz pod redakcją Andrzeja Zolla, tom III, Wydawnictwo Zakamycze 1999, str. 390). Ponadto zgodnie z utrwalonym stanowiskiem sądów „przestępstwa z art. 300 § 2 k.k. dłużnik może się dopuścić także wtedy, gdy egzekucja dopiero mu grozi, a więc w okresie, kiedy wierzyciel postanowił dochodzić swoich roszczeń na drodze sądowej. Nie musi więc istnieć orzeczenie sądowe lub orzeczenie innego organu państwowego, w tym rozstrzygnięcie prawomocne. (Wyrok SA w Łodzi z dnia 18.12.2012 r. sygn. akt II AKa 269/12, LEX 1350238). W niniejszym przypadku pokrzywdzony miał tytuł egzekucyjny, o czym oskarżona wiedziała i miała w związku z tym świadomość, że J. G. ma zamiar przystąpić do egzekucji swoich roszczeń.

Konkludując należy stwierdzić, iż kompleksowa ocena całości materiału dowodowego zgromadzonego w przedmiotowej sprawie, dokonana w świetle zasad doświadczenia życiowego, w ocenie Sądu, pozwoliła na niewątpliwe stwierdzenie sprawstwa i winy oskarżonej H. P..

Wobec powyższego Sąd uznał oskarżoną H. P. za winną tego, że w dniu 29 grudnia 2010 roku w J., w celu udaremnienia wykonania wyroku Sądu Rejonowego w Jeleniej Górze z dnia 30 listopada 2010 roku w sprawie o sygnaturze akt I C 429/09, uszczupliła zaspokojenie J. G. będącego jej wierzycielem, co do wynikającego z tegoż wyroku zobowiązania pieniężnego w kwocie 78.971,50 czeskich koron, poprzez darowanie zagrożonej zajęciem nieruchomości niezabudowanej położonej w K. nr Kw (...) o wartości 50.0000 złotych, tj. występku z art. 300 § 2 k.k.

Odpowiedzialności za przestępstwo z art. 300 § 2 k.k. podlega ten, kto w celu udaremnienia wykonania orzeczenia sądu lub innego organu państwowego, udaremnia lub uszczupla zaspokojenie swojego wierzyciela przez to, że usuwa, ukrywa, zbywa, darowuje, niszczy, rzeczywiście lub pozornie obciąża albo uszkadza składniki swojego majątku zajęte lub zagrożone zajęciem. Przepis ten chroni roszczenia uprawnionych wierzycieli i ich bezpieczeństwo przed nieuczciwymi zachowaniami dłużników zmierzającymi do uniemożliwienia im zaspokojenia roszczeń. W szczególności chodzi o zapewnienie realizacji roszczeń wierzycieli, usankcjonowanych przez orzeczenia organów państwowych, w normalnym czasie i trybie, a więc o zabezpieczenie zgodnego z właściwymi przepisami przebiegu postępowania egzekucyjnego. Dla kwestii odpowiedzialności bez znaczenia jest okoliczność, jakie jest źródło stosunku zobowiązaniowego między dłużnikiem, a wierzycielem, czy stosunek ten powstał ex contractu, czy ex delicto. Przestępstwo stypizowane w art. 300 § 2 k.k. należy do kategorii przestępstw skutkowych, polegających na udaremnieniu lub uszczupleniu zaspokojenia wierzyciela. Sprawca przestępstwa określonego w art. 300 § 2 k.k. traktuje udaremnienie lub uszczuplenie zaspokojenia swojego wierzyciela jako środek do osiągnięcia założonego celu, jakim jest udaremnienie wykonania orzeczenia sądu lub innego organu państwowego, czyli uniemożliwienie jego egzekucji w trybie i czasie przewidzianym przez właściwe przepisy (przede wszystkim przepisy kodeksu postępowania cywilnego oraz ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji). Przez udaremnienie egzekucji rozumie się nie tylko całkowite jej uniemożliwienie, lecz także utrudnianie, np. przez spowodowanie zwłoki. (Wyrok SA w Rzeszowie z dnia 13.06.2013 r. sygn. akt II Aka 40/13 – uzasadnienie str. 9, LEX nr 1322647). Jak wynika z ustalonego stanu faktycznego zachowanie oskarżonej doprowadziło do tego, iż komornik wprawdzie prowadzi egzekucję z otrzymywanego przez oskarżoną świadczenia rentowego, jednakże z uwagi na niewielką wysokość tego świadczenia nie był w stanie wyegzekwować na rzecz pokrzywdzonego na poczet należności głównej, tj. 78.971,50 CZK, żadnej kwoty pieniędzy. Od oskarżonej egzekwowane są miesięcznie na rzecz J. G. niewielkie kwoty pieniężne. Od wszczęcia egzekucji, czyli listopada 2011 roku do dnia 18 listopada 2013 roku, a zatem przez okres 2 lat, komornik wyegzekwował od oskarżonej kwotę 11.134,57 złotych, która to suma została zaliczona na poczet kosztów postępowania oraz części odsetek, zaś główne zobowiązanie pieniężne nie zostało pokryte w żadnej części. W związku z zachowaniem oskarżonej zaspokojenie wierzyciela jest znacząco oddalone w czasie, a zatem uniemożliwiło przeprowadzenie egzekucji w normalnym czasie i trybie.

W ocenie Sądu oskarżona czynu tego dopuściła się umyślnie i z zamiarem bezpośrednim. H. P., co Sąd już wcześniej podkreślał, wiedziała o swoim zobowiązaniu wobec pokrzywdzonego J. G., bowiem uczestniczyła w postępowaniu sądowym i znała orzeczenie sądu cywilnego. Zdaniem Sądu orzekającego, oskarżona wykazała się złą wolą, gdyż nie chciała uregulować swojego zobowiązania, a nadto przedmiotową nieruchomość darowała niedługo po zapadnięciu niekorzystnego dla niej wyroku sądowego. W ocenie Sądu fakt ten świadczy o tym, iż darowizna miała na celu, nie tak jak twierdziła oskarżona, przede wszystkim zabezpieczenie finansowego syna D. P., lecz jej celem było usunięcie tego przedmiotu majątkowego ukierunkowane na udaremnienie wykonania orzeczenia sądowego i uszczuplenie zaspokojenia jej wierzyciela J. G.. Przestępstwa przypisanego przez Sąd oskarżonej nie sposób uznać za czyn złożony, którego H. P. nie potrafiła zrozumieć. Oczywistym jest bowiem, zarówno z punktu widzenia prawa karnego, prawa cywilnego, jak też najprostszych zasad współżycia społecznego, iż swoje długi należy spłacać, zaś tzw. „ucieczka z majątkiem” w celu udaremnienia zaspokojenia wierzyciela jest czynem zabronionym.

Wymierzając oskarżonej karę 4 miesięcy pozbawienia wolności Sąd uwzględnił całokształt okoliczności podmiotowych i przedmiotowych popełnionego przez nią przestępstwa, a zwłaszcza charakter tego występku. Sąd miał przy tym na uwadze zarówno okoliczności łagodzące, jak i okoliczności obciążające sprawcę. Sąd baczył też, aby wymierzona oskarżonej kara była dostosowana do stopnia społecznej szkodliwości jej czynu, stopnia zawinienia oskarżonej, a także, aby wszechstronnie uwzględniała te cele, które stawiane są karze.

Za okoliczność łagodzącą Sąd uznał dotychczasową niekaralność oskarżonej.

Za istotne okoliczności obciążające Sąd uznał znaczny stopień szkodliwości społecznej przestępstwa popełnionego przez oskarżoną, a także opisany powyżej sposób jej działania. W ocenie Sądu oskarżona H. P. w jawnie lekceważący sposób odniosła się do obowiązujących w państwie norm porządku prawnego, związanych z ochroną obrotu gospodarczego. Przestępstwa tego rodzaju są w skali naszego kraju występkami nagminnie popełnianymi.

Zawieszając wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności Sąd uznał, iż w stosunku do oskarżonej zachodzi pozytywna prognoza kryminologiczna i w przyszłości nie popełni ona przestępstwa. Właściwości i warunki osobiste oskarżonej, a także dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, że mimo warunkowego zawieszenia wykonania kary oskarżona będzie przestrzegać porządku prawnego oraz, iż jest to wystarczające dla osiągnięcia wobec niej celów kary. Określając okres próby na 2 lata Sąd uwzględnił potrzeby wychowawcze wobec oskarżonej. Okres ten winien być wystarczający dla weryfikacji pozytywnej prognozy postawionej H. P..

W ocenie Sądu kara w tych rozmiarach stanowić będzie dla oskarżonej wystarczającą dolegliwość, adekwatną do stopnia jej zawinienia i stopnia szkodliwości społecznej czynu. Orzeczona kara winna spełnić swoje cele zapobiegawcze i wychowawcze wobec oskarżonej, jak i potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa.

Ponieważ pokrzywdzony J. G. działał w sprawie w charakterze oskarżyciela posiłkowego, a nadto korzystał on z pomocy pełnomocnika adw. P. N., na podstawie art. 627 k.p.k. Sąd zasądził od oskarżonej na rzecz oskarżyciela posiłkowego kwotę 1056 złotych tytułem zwrotu wydatków wynikających z zastępstwa procesowego.

Biorąc pod uwagę sytuację materialną oskarżonej, osiągającej stałe miesięczne dochody oraz nie posiadającej nikogo na utrzymaniu Sąd, na podstawie art. 627 k.p.k. i art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych orzekł o obciążeniu jej kosztami sądowymi i opłatą sądową.