Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 sierpnia 2015 r.

Sąd Okręgowy w Przemyślu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący SSO Anna Kicman

Protokolant st. sekr. sądowy Katarzyna Maziarczyk - Kotwica

po rozpoznaniu w dniu 17 sierpnia 2015 r. w Przemyślu

na rozprawie

sprawy R. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w N.

o wysokość emerytury - wysokość potrąceń

na skutek odwołania R. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w N.

z dnia 6 maja 2015 r., znak: (...)

oddala odwołanie.

Sygn. akt III U 550/15

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 17 sierpnia 2015 r.

Decyzją z dnia 6 maja 2015 r. znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w N. ustalił emeryturę dla wnioskodawcy R. K. w wysokości proporcjonalnej na 5.531,63 zł od 1 czerwca 2015 r. Emerytura została ustalona według proporcji 384 miesięcy pracy w Polsce do 397 miesięcy łącznej pracy z uwagi na ubezpieczenie za granicą, tj. w kwocie 5.350,47 zł. Powyższe świadczenie zmniejszone zostało z powodu potrącania alimentów, tj. o 3.210,28 zł. Organ rentowy ustalił ponadto, iż od dnia 1 czerwca 2015 r. podstawę opodatkowania stanowi miesięcznie kwota 5.350,00 zł. Po dokonaniu wszystkich potrąceń, także z tytułu zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne, wysokość świadczenia do wypłaty wynosi miesięcznie 1.156,65 zł.

W podstawie prawnej powołano ustawę z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. z 2013 r., poz. 1440 ze zm.) oraz rozporządzenie WE 883/04 z 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów (Dz. U. (...) z 2004 z późn. zm.)

W dniu 19 czerwca 2015 r. wnioskodawca R. K. wniósł odwołanie zarzucając, iż granice potrąceń z tytułu świadczeń alimentacyjnych, o których mowa w art. 139 ustawy emerytalnej określa art. 140 tej ustawy. Zarzucił także, iż wyrok Sądu Rejonowego w Zabrzu III Wydziału Rodzinnego i Nieletnich, sygn. akt RC 1042/12 ustalający wysokość alimentów, który stał się podstawą ustalenia wysokości potrąceń
z świadczenia emerytalnego z zaskarżonej decyzji ZUS jest nieprawomocny, ponieważ nie otrzymał odpisu tego wyroku, a także wskazał na treść art. 31 § 2 k.r.i o., który stanowi, że do połowy jego zarobków ma prawo żona, to organ rentowy dokonując potrąceń pozostawił jego rodzinę w niedostatku, co jest pogwałceniem prawa.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w N. wniósł o jego oddalanie.

W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, iż decyzją z dnia 6 maja 2015 r. (...) Oddział w N. ustalił wysokość emerytury brutto począwszy do dnia 1 czerwca 2015 r. na kwotę 5.350,47 zł. Świadczenie to ulega zmniejszeniu o kwotę 3.210,28 zł tytułem potrąceń sumy egzekwowanej na mocy tytułu wykonawczego na zaspokojenie należności alimentacyjnych. Organ rentowy wskazał, iż w dniu 27 kwietnia 2015 r. otrzymał sentencję wyroku Sądu Rejonowego w Zabrzu, III Wydziału Rodzinnego i Nieletnich z 15 kwietnia 2015 r. zapadłego w sprawie
z powództwa A. W. o alimenty. Dodatkowo w dniu 29 kwietnia 2014 r. zapadło postanowienie w tej samej sprawie zabezpieczające powództwo w przedmiocie roszczeń alimentacyjnych w ten sposób, iż pozwany został zobowiązany do łożenia na rzecz powódki kwot po 500 zł miesięcznie. W dniu 12 maja 2014 r. do organu rentowego wpłynął wniosek A. W. o wszczęcie egzekucji alimentacyjnej ze świadczenia R. K.. W oparciu o powyższe tytuły, organ rentowy w dniu 26 maja 2014 r. wydał decyzję o zmniejszeniu emerytury proporcjonalnej o kwotę 2.000,00 zł tytułem potrącenia alimentów, tj. z kwoty 5.314,33 zł do kwoty 2.338,04 zł. Na mocy postanowienia zabezpieczającego, organ rentowy dokonał potrąceń za okres od 1 lipca 2014 r. do 31 maja 2015 r. w łącznej kwocie wynoszącej 7.000,00 zł. Organ rentowy kwotę 16.500,00 zł tytułem alimentów zasądzonych wyrokiem z dnia 15 kwietnia 2015 r., zredukował
o kwotę 7.0000,00 zł tytułem alimentów zabezpieczonych na mocy postanowienia z 29 kwietnia 2014 r., w rezultacie czego kwota alimentów po realizacji powyższego zmniejszyła się do 9.500,00 zł.

Organ rentowy odwołał się do treści art. 333 § 1 k.p.c., art. 336 k.p.c., art. 337 k.p.c., art. 776 k.p.c., art. 777 § 1 pkt 1 k.p.c., art. 781 § 1 k.p.c.,
a także do treści art. 139 ust. 1 pkt 3 i 4, art. 140 ust. 1, art. 140 ust. 4 pkt 1, art. 141 ust. 1 pkt 1 lit. a) i b) oraz art. 142 ustawy emerytalnej.

Organ rentowy wskazał, że skoro świadczenie z tytułu wypłacanej wnioskodawcy emerytury górniczej w wysokości proporcjonalnej wynosi brutto 5.350,47 zł, to tytułem egzekucji alimentów zasądzonych wyrokiem, któremu Sąd nadał rygor natychmiastowej wykonalności, można potrącić kwotę wynoszącą 3.210,28 zł, gdyż dokładnie tyle wynosi wartość 60 % kwoty świadczenia, która stanowi górną granicę, powyżej której świadczenie to musi być wolne od egzekucji i potrąceń (5.350,47 X 60% = 3.210,28).

ZUS podkreślił, iż zaskarżona decyzja jest zgodna zarówno ze stanem faktycznym, jak i również z obowiązującymi przepisami prawa.

Organ rentowy wskazał ponadto, iż okoliczność, że wyrok zasądzający alimenty nie jest prawomocny z punktu widzenia uprawnienia do wszczęcia
i prowadzenia egzekucji nie ma żadnego znaczenia w sytuacji, gdy Sąd orzekający wyrokowi temu nadał rygor natychmiastowej wykonalności co do zasądzonych nim alimentów.

Zdaniem ZUS chybiony jest także zarzut podniesiony przez odwołującego się, że ZUS pozostawił jego rodzinę w niedostatku, ponieważ do połowy osiąganych przez niego zarobków ma prawo żona. Z art. 31 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego bowiem wynika, że z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonka z mocy ustawy wspólność majątkowa obejmująca przedmiotowy majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z dniach (majątek osobisty). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków. Nie wynika z tego zatem, iż zmniejszenie kwoty świadczenia emerytalnego tytułem egzekucji alimentów zasądzonych nieprawomocnym orzeczeniem sądu, któremu jednak sąd ten z mocy samego prawa nadał rygor natychmiastowej wykonalności, jest pogwałceniem prawa.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca R. K., urodzony (...),
z zawodu górnik - sztygar zmianowy, od dnia 24 czerwca 2012 r. otrzymał prawo do emerytury w wysokości proporcjonalnej.

W dniu 12 maja 2014 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w N. wpłynęło postanowienie Sądu Rejonowego w Zabrzu III Wydziału Rodzinnego i Nieletnich z dnia 29 kwietnia 2014 r. zabezpieczające powództwo w przedmiocie roszczeń alimentacyjnych w ten sposób, że zobowiązano R. K. do łożenia na rzecz A. W. kwoty po 500 zł miesięcznie płatnych do czasu prawomocnego zakończenia postępowania w sprawie. Powyższemu postanowieniu został nadany rygor natychmiastowej wykonalności. Wraz z powyższym postanowieniem wpłynął także protokół sporządzony w dniu 8 maja 2014 r., w którym to A. W. wniosła o wszczęcie egzekucji alimentacyjnej ze świadczenia emerytalnego.

Decyzją z dnia 26 maja 2014 r. (...) Oddział w N. od 1 lipca 2014 r. zmniejszył wnioskodawcy wysokość pobieranego świadczenia emerytalnego o kwotę 2.000,00 zł z tytułu potrącania alimentów.

Pismem z dnia 30 maja 2014 r. (...) Oddział w N. poinformował R. K., iż zgodnie z postanowieniem SR w Zabrzu będzie potrącał z emerytury po 500,00 zł miesięcznie z tytułu alimentów,
a także jednorazowo kwotę 1.500,00 zł z tytułu zaległych alimentów.

W dniu 27 kwietnia 2015 r. wpłynął do ZUS w N. wyrok Sądu Rejonowego w Zabrzu III Wydział Rodzinny i Nieletnich z dnia 15 kwietnia 2015 r., sygn. akt III RC 1042/12, zasądzający od R. K. na rzecz A. W. alimenty za okres od dnia 7 grudnia 2012 r. do dnia 31 grudnia 2014 r. w kwocie po 500 zł miesięcznie oraz w kwocie po 800 zł miesięcznie poczynając od dnia 1 stycznia 2015 r. Wyrokowi został nadany rygor natychmiastowej wykonalności.

W dniu 6 maja 2015 r. ZUS wydał decyzję, w której w związku
z sentencją zapadłego wyroku przeliczył emeryturę w wysokości proporcjonalnej ustalając jej wysokość od dnia 1 czerwca 2015 r. na kwotę 5.531,63 zł. Emeryturę ustalono w proporcji 384 miesięcy pracy w Polsce do 397 miesięcy łącznej pracy z uwagi na ubezpieczenie za granicą, tj. w kwocie 5.530,47 zł. Świadczenie zostało zmniejszone z powodu potrącania alimentów, tj. o 3.210,28 zł. Po dokonaniu wszystkich potrąceń (alimenty, zaliczka na podatek dochodowy od osób fizycznych, składanka na ubezpieczenie zdrowotne) wysokość świadczenia do wypłaty wynosić będzie 1.156,65 zł.

W dniu 15 maja 2015 r. (...) Oddział w N. skierował do R. K. pismo, w którym szczegółowo wyjaśnił wysokość dokonywanych potrąceń z tytułu roszczenia alimentacyjnego, ale także ich podstawę prawną oraz sposób ich wyliczenia.

Dowód: akta organu rentowego:

- decyzja z dnia 26.07.2012 r.,

- postanowienie SR w Zabrzu z dnia 29.04.2014 r.,

- decyzja ZUS z dnia 26.05.2014 r.,

- pismo ZUS z dnia 30.05.2014 r.,

- wyrok SR w Zabrzu z dnia 15.04.2015 r.,

- decyzja ZUS z dnia 6.05.2015 r.,

- pismo z dnia 15.05.2015 r,

- przesłuchanie wnioskodawcy.

Dokonując powyższych ustaleń Sąd oparł się w całości na dowodach
z dokumentów zgromadzonych w aktach organu rentowych. Powyższy stan faktyczny wynika z dokumentów urzędowych i w zakresie podstawy faktycznej jest niesporny.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie wnioskodawczyni R. K. jest niezasadne.

Jak stanowi art. 139 ust. 1 pkt 3 ustawy o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r., poz. 1440 z późn. zm.) ze świadczeń pieniężnych określonych w ustawie - po odliczeniu składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz zaliczki i innych należności z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych - podlegają potrąceniu, z uwzględnieniem art. 141, sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie należności alimentacyjnych.

Potrącenia, o których mowa w art. 139, mogą być dokonywane,
z zastrzeżeniem art. 141, na świadczenia alimentacyjne, o których mowa
w art. 139 ust. 1 pkt 3 - do wysokości 60 % świadczenia emerytalnego (art. 140 ust. 1. pkt 1 cytowanej ustawy).

Zatem rozpatrując pierwszy zarzut odwołującego się należy stwierdzić, że jest on niezasadny z uwagi na fakt, iż obliczenia organu rentowego zostały przeprowadzone w sposób prawidłowy. Wnioskodawcy zostało wyliczone świadczenie emerytalne proporcjonalnie na kwotę 5.350,47 zł. Zgodnie
z wyrokiem Sądu Rejonowego w Zabrzu z dnia 15 kwietnia 2015 r. - od 7 grudnia 2012 r. do 31 grudnia 2014 r. została naliczona rata po 500 zł miesięcznie, co łącznie daje 25 miesięcy (13+12=25), a suma miesięcy pomnożona przez zasądzoną kwotę daje razem 12.500,00 zł (25 miesięcy x 500 zł = 12.500,00 zł). Ponadto wspomnianym wyrokiem została zasądzona rata po 800 zł miesięcznie (z uwagi na dzień wydania decyzji – 6.05.2015 r.) , którą organ rentowy zakwalifikował począwszy od 1 stycznia 2015 r. do 30 maja 2015 r., a więc łącznie 5 miesięcy, co daje razem 4.000,00 zł (5 miesięcy x 800 zł = 4.000,00 zł). Zatem po obliczeniu suma wyniosła 16.500,00 zł (12.500,00 zł + 4.000,00 zł = 16.500,00 zł). ZUS powyższą sumę z uwagi na dzień wydania decyzji potraktował jako zaległość.

Na mocy postanowienia zabezpieczającego SR w Zabrzu z dnia 29 kwietnia 2014 r. została uregulowana kwota 7.000,00 zł, zatem po jej odjęciu od kwoty głównej (16.500,00 zł – 7.000,00 zł = 9.500,00 zł), pozostała kwota zaległa do uregulowania wyniosła 9.5000,00 zł.

Następnie od 1 czerwca 2015 r., tj. od najbliższego terminu płatności (po miesiącu, w którym została wydana zaskarżona decyzja) miała być potrącana oprócz raty zaległej (tj. 9.500,00 zł) miesięcznie kwota 800,00 zł. A zatem 60 % otrzymywanego świadczenia emerytalnego przez wnioskodawcę daje kwotę 3.210,28 zł (5.350,47 x 60 % =3.210,28 zł). W skład obliczonej sumy 60 % wchodzi 800,00 zł bieżącej raty alimentacyjnej oraz kwota pozostała, a więc 2.410,28 zł (pochodząca od zaległości w wysokości 9.500,00 zł) co pokazuje następujące obliczenie (800 zł + 2.410,28 zł = 3.210,28 zł = 60 % z wysokości świadczenia emerytalnego, czyli kwoty 5.350,47 zł).

Biorąc pod uwagę powyższe należy stwierdzić, iż dokonywane potrącenia poprzedzone zostały skrupulatnymi i rzeczowymi obliczeniami matematycznymi.

Analizując kolejny zarzut wnioskodawcy należy odwołać się do treści art. 776 Kodeksu postępowania cywilnego, który stanowi, iż podstawą egzekucji jest tytuł wykonawczy. Tytułem wykonawczym jest tytuł egzekucyjny zaopatrzony w klauzulę wykonalności, chyba że ustawa stanowi inaczej.

Tytułami egzekucyjnymi są, m. in. orzeczenie sądu prawomocne lub podlegające natychmiastowemu wykonaniu, jak również ugoda zawarta przed sądem (art. 777 § 1 pkt 1 k.p.c.).

Z kolei art. 333 § 1 pkt 1 k.p.c. stanowi, iż Sąd z urzędu nada wyrokowi przy jego wydaniu rygor natychmiastowej wykonalności, jeżeli zasądza alimenty - co do rat płatnych po dniu wniesienia powództwa, a co do rat płatnych przed wniesieniem powództwa za okres nie dłuższy niż za trzy miesiące.

Rygor natychmiastowej wykonalności obowiązuje od chwili ogłoszenia wyroku lub postanowienia, którym go nadano, a gdy ogłoszenia nie było - od chwili podpisania sentencji orzeczenia (art. 336 k.p.c.).

Natychmiastowa wykonalność wyroku wygasa z chwilą ogłoszenia,
a jeżeli nie było ogłoszenia, z chwilą podpisania sentencji orzeczenia zmieniającego albo uchylającego wyrok lub postanowienie o natychmiastowej wykonalności wyroku - w takim zakresie, w jakim nastąpiła zmiana lub uchylenie (art. 337 k.p.c.).

Biorąc pod uwagę przywołane przepisy należy stwierdzić, że zarzut odwołującego się, iż organ rentowy dokonywał potrąceń na podstawie nieprawomocnego wyroku, jest bezzasadny. Nie ulega wątpliwości, iż w dniu, w którym Zakład otrzymał przedmiotowy wyrok, nie był on jeszcze prawomocny, jednakże był to wyrok zasądzający alimenty, a takiemu z kolei obligatoryjnie nadawany jest rygor natychmiastowej wykonalności. W związku z powyższym Zakład był zobowiązany, aby dostosować wysokość przyznawanych wnioskodawcy świadczeń do sentencji zapadłego wyroku.

Mając na uwadze powyższe okoliczności, na mocy powołanych przepisów i na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalono odwołanie, o czym orzeczono w sentencji wyroku.