Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 maja 2015 roku

Sąd Okręgowy w Łodzi II Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: S.S.O. T. Jakubowska – Wójcik

Protokolant: st. sekr. D. Klimczak

po rozpoznaniu w dniu 4 maja 2015 r. w Łodzi na rozprawie

spraw:

I. z powództwa M. K. (1)

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W.

o zadośćuczynienie, odszkodowanie i ustalenie odpowiedzialności pozwanego

1. zasądza od (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz M. K. (1):

a) kwotę 130000 (sto trzydzieści tysięcy) zł tytułem zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami od dnia 14 września 2012 r. do dnia zapłaty,

b) kwotę 410 (czterysta dziesięć) zł tytułem odszkodowania z ustawowymi odsetkami od dnia 14 września 2012 r. do dnia zapłaty,

c) kwotę 6116,03 (sześć tysięcy sto szesnaście 3/100) zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

2. ustala odpowiedzialność (...) Spółki Akcyjnej w W. za szkody mogące powstać w przyszłości u M. K. (1) w związku ze śmiercią syna T. K.;

3. oddala powództwo w pozostałym zakresie;

4. nakazuje wypłacić M. K. (1) z funduszu Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Łodzi kwotę 188,48 (sto osiemdziesiąt osiem 48/100) zł z kwoty uiszczonej w dniu 28 października 2013 r. tytułem zwrotu nadpłaconej zaliczki na poczet wynagrodzenia biegłego;

II. z powództwa M. K. (2)

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W.

o zadośćuczynienie, odszkodowanie i ustalenie odpowiedzialności pozwanego

1. zasądza od (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz M. K. (2):

a) kwotę 90000 (dziewięćdziesiąt tysięcy) zł tytułem zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami od dnia 14 września 2012 r. do dnia zapłaty,

b) kwotę 410 (czterysta dziesięć) zł tytułem odszkodowania z ustawowymi odsetkami od dnia 14 września 2012 r. do dnia zapłaty,

c) kwotę 260,21 (dwieście sześćdziesiąt 21/100) zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

2. ustala odpowiedzialność (...) Spółki Akcyjnej w W. za szkody mogące powstać w przyszłości u M. K. (2) w związku ze śmiercią brata T. K.;

3. oddala powództwo w pozostałym zakresie;

4. nakazuje pobrać od (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Łodzi kwotę 4520 (cztery tysiące pięćset dwadzieścia) zł tytułem opłaty od pozwu oraz kwotę 255,85 (dwieście pięćdziesiąt pięć 85/100) zł tytułem wydatków poniesionych tymczasowo z funduszu Skarbu Państwa.

Sygn. akt II C 571/13

UZASADNIENIE

W pozwie wniesionym w dniu 24 kwietnia 2013r., skierowanym przeciwko pozwanemu (...) S.A. z siedzibą w W., powódka M. K. (1) wniosła o zasądzenie od pozwanego kwoty 286 000 zł, w tym:

a)  kwoty 185 000 zł tytułem zadośćuczynienia,

b)  kwoty 100 000 zł tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej,

c)  kwoty 1000 zł tytułem zwrotu kosztów leczenia

oraz odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 14 września 2012 roku.

Ponadto M. K. (1) wniosła o ustalenie odpowiedzialności strony pozwanej za skutki zdarzenia z dnia 28 marca 2012r., które ujawnią się w przyszłości, a także o zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powódki kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego i opłaty skarbowej od pełnomocnictwa wedle norm przepisanych. /pozew k. 3-9 akt II C 571/13/

Pozwane Towarzystwo (...) w odpowiedzi na pozew wniosło o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg. norm przepisanych. W uzasadnieniu podniosło, iż w związku ze zgłoszonym przez powódkę zdarzeniem w postaci śmierci T. K. w wyniku wypadku komunikacyjnego z dnia 28.03.2012 r., którego sprawca w dacie zdarzenie objęty był ochroną ubezpieczeniową na podstawie umowy opieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody wyrządzone w związku z ruchem pojazdów, w toku postępowania likwidacyjnego wypłaciło na rzecz powódki tytułem zadośćuczynienia kwotę 15.000 zł. W ocenie pozwanego Towarzystwa przyznana kwota uwzględnia czynniki determinujące wysokość zadośćuczynienia, a żądanie dalszej kwoty 185.000 zł jest żądaniem wygórowanym i nieudowodnionym, jak również odstającym od kształtującej się linii orzeczniczej na tle art. 446 par. 4 KC.

W zakresie żądania zasądzenia na rzecz powódki odszkodowania z tytułu znacznego pogorszenia sytuacji życiowej w oparciu o art. 446 par. 3 KC pozwane Towarzystwo podkreśliło, że w momencie wprowadzenia art. 446 par. 4 KC, art. 446 par. 3 KC ma łagodzić następstwa śmierci bezpośrednio poszkodowanego w wymiarze materialnym. Powódka nie udowodniła tymczasem, że w związku ze śmiercią syna jej sytuacja pod względem ekonomicznym uległa pogorszeniu i to znacznemu. T. K., bowiem w chwili śmierci miał 18 lat, był uczniem pozostającym na utrzymaniu powódki. Pozwane Towarzystwo nie znalazło także podstaw do uznania żądania zasądzenia zwrotu kosztów leczenia w wysokości 1.000zł wskazując, że katalog roszczeń z jakimi mogą wystąpić najbliżsi zmarłego przewidziany został w art. 446 KC i nie przewiduje on roszczenia o zwrot kosztów leczenia pośrednio poszkodowanego. /odpowiedź na pozew k. 46/

W pozwie z 6 maja 2013r. M. K. (2) wniósł o zasądzenie od (...) S.A. z siedzibą w W. kwoty 191 000 zł, w tym:

a)  kwoty 140 000 zł tytułem zadośćuczynienia,

b)  kwoty 50 000 zł tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej,

c)  kwoty 1000 zł tytułem zwrotu kosztów leczenia i pogrzebu

oraz odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 14 września 2012 roku.

M. K. (2) wniósł również o ustalenie odpowiedzialności strony pozwanej za skutki zdarzenia z dnia 28 marca 2012r., które ujawnią się w przyszłości, a także o zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powoda kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego i opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł, wedle norm przepisanych. /pozew k. 3-9 akt II C 614/13/

W odpowiedzi na pozew (...) .U. S.A. wniosło o oddalenie powództwa M. K. (2) w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego wg. norm przepisanych. W uzasadnieniu podało, iż podjęło postępowanie likwidacyjne w toku którego na rzecz powoda wypłaciło tytułem zadośćuczynienia kwotę 10.000 zł. Wskazało, iż powód w aktualnym stanie sprawy nie wykazał, aby strata brata diametralnie wpłynęła i zmieniła w sposób negatywny jego życie codzienne, wpłynęła na plany życiowe, naukowe, zawodowe. Nie udowodnił także, że rozmiar doznanej przez niego krzywdy uzasadnia żądanie zadośćuczynienia we wskazanej w pozwie wysokości. Odnosząc się do żądania odszkodowania pozwany wskazał, iż powód nie udowodnił również, że w związku ze śmiercią brata jego sytuacja pod względem ekonomicznym uległa pogorszeniu i to znacznemu. Co do żądania zasądzenia kosztów leczenia i pogrzebu pozwany podniósł, iż katalog roszczeń, z jakimi mogą wystąpić najbliżsi zmarłego przewidziany został w art. 446 par. 3 KC i nie przewiduje on roszczenia o zwrot kosztów leczenia pośrednio poszkodowanego. W zakresie zaś żądania zwrotu kosztów pogrzebu, zostały one rozliczone na etapie postępowania likwidacyjnego także w zakresie zwrotu kosztów zakupu kwiatów. /odpowiedź na pozew k. 57-58 akt II C 614/13/

Postanowieniem z 23 stycznia 2014r. Sąd Okręgowy w Łodzi połączył sprawę z powództwa M. K. (2) przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W. (sygnatura akt II C 614/13) ze sprawą z powództwa M. K. (1) przeciwko temu samemu pozwanemu (sygnatura akt II C 571/13) do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia. /postanowienie k. 94 akt II C 614/13/

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 28 marca 2012 r. o godz. 17:55 w miejscowości K. na drodze nr (...) kierujący samochodem marki A. (...) o nr rej. (...) A. B. jadąc z kierunku S. w stronę Z. nie zachował szczególnej ostrożności podczas wyprzedzania samochodu marki T. kierowanego przez S. C. w wyniku, czego w chwili zjeżdżania na własny pas ruchu utracił panowanie nad kierowanym pojazdem, wpadł w poślizg i zjechał (prawym bokiem) na lewy pas ruchu przeznaczony do jazdy w przeciwnym kierunku, gdzie prawym bokiem uderzył w prawidłowo jadący w przeciwnym kierunku motocykl marki H. o nr rej. (...) (pojazd policyjny) kierowany przez funkcjonariusza Policji z KAP S. D. G.. W wyniku zderzenia pojazdów A. (...) i motocykla policyjnego pojazdy zjechały na prawe pobocze i wpadły do przydrożnego rowu. W wyniku zderzenia, pomimo przeprowadzenia akcji reanimacyjnej, na skutek odniesionych obrażeń, śmierć poniósł pasażer samochodu A. T. K.. W dacie zdarzenia pojazd sprawcy ubezpieczony był od odpowiedzialności cywilnej w pozwanym towarzystwie ubezpieczeniowym. /bezsporne/

Przed śmiercią T. K. zamieszkiwał wraz z matką M. K. (1), jej konkubentem K. S. (1), bratem M. K. (2) oraz bratem matki W. Ł. w lokalu numer (...) położonym w Z. przy ul. (...). Był uczniem II klasy w zespole szkół ponadgimnazjalnych o profilu technolog robót wykończeniowych. Uczył się dobrze. Miał zamiar po ukończeniu szkoły wyjechać do Wielkiej Brytanii i tam pracować przez około pięć lat. Za zarobione pieniądze chciał założyć w Polsce firmę budowlaną, w której zatrudnienie znaleźliby K. S. (1), jako kierowca i M. K. (2), jako pracownik budowlany. Księgowością miała zajmować się M. K. (1). Powódka z wykształcenia jest technikiem ekonomistą, lecz nigdy nie pracowała w tym zawodzie. Była przed 2011r. zatrudniona jako szwaczka odzieży skórzanej oraz jako sprzedawca. /zeznania świadka K. S. protokół rozprawy z 2. 04.2014r. k. 119v – czas nagrania 00:08:36, poświadczenie zamieszkania k. 36, zeznania powódki protokół rozprawy z 12 stycznia 2015r. k.202 – czas nagrania 00:24:35, zeznania powoda protokół rozprawy z 12 stycznia 2015r. k.203 – czas nagrania 01:28:55, zeznania świadka D. C. protokół rozprawy z 2.04.2014r. k. 120 v – czas nagrania 00:38:26/

Postanowieniem z 10 października 2000r. Sąd Rejonowy w Zgierzu ustanowił M. K. (1) kuratorem do prowadzenia wszelkich spraw majątkowych dla W. Ł.. Postanowieniem zaś z 14 marca 2005r. ten sam Sąd ustanowił opiekę prawną dla całkowicie ubezwłasnowolnionego W. Ł. urodzonego (...) i powierzył obowiązki opiekuna prawnego M. K. (1). Decyzją z 8 maja 2008r. (...) do spraw Orzekania o Niepełnosprawności orzekł o znacznym stopniu niepełnosprawności u W. Ł.. /postanowienia k. 37-38 oraz k. 32 i 33 akt II C 614/13, orzeczenie o stopniu niepełnosprawności k. 39/

M. K. (1) była zarejestrowana w Urzędzie Pracy, jako bezrobotna w okresie od 7 czerwca 2010r. do 15 sierpnia 2010r., za okres od 15 czerwca 2010r. do 15 sierpnia 2010r. otrzymała zasiłek w kwocie 1509 zł. /zaświadczenie k. 20/

Wcześniej powódka pracowała, jako sprzedawca, lecz zaprzestała wykonywania tego zatrudnienia z uwagi na to, iż pracodawca zalegał z zapłatą wynagrodzenia. Od stycznia 2011r. powódka nigdzie nie pracowała i nie szukała zatrudnienia, bowiem zmieniły się zasady wypłacania świadczeń z tytułu opieki nad osobami niepełnosprawnymi. Gdyby podjęła pracę utraciłaby otrzymywane świadczenie pielęgnacyjne wypłacane przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej. Obecnie świadczenie to otrzymuje w kwocie 800 zł. /zeznania powódki protokół rozprawy z 12 stycznia 2015r. k.202 – czas nagrania 00:16:27/

W. Ł. otrzymuje rentę rodzinną w kwocie 1960 zł oraz zasiłek pielęgnacyjny w wysokości 153 zł. M. K. (1) z tytułu sprawowanej nad bratem opieki uzyskiwała w okresie od sierpnia 2010r. do września 2012r. świadczenie pielęgnacyjne w kwocie 520 zł miesięcznie. /zaświadczenia k. 16, 17-19/

Przed śmiercią T. K. powodowie wraz ze zmarłym, K. S. (1) i W. Ł. prowadzili wspólne gospodarstwo domowe. Uzyskiwali wtedy łącznie dochody w kwocie ponad 4300 zł, na które składały się: renta rodzinna W. Ł. w kwocie 1600 zł, wynagrodzenie K. S. (1) w kwocie 1800 zł, świadczenie pielęgnacyjne w kwocie 520 zł oraz alimenty na dwóch synów – łącznie 400 zł. Zmarły oprócz alimentów nie uzyskiwał żadnych dochodów, pozostawał na utrzymaniu powódki. /zeznania powódki protokół rozprawy z 12 stycznia 2015r. k. 201v - 202 – czas nagrania 00:22:17, 00:31:02, zeznania świadka K. S. protokół rozprawy k. 119-120 – czas nagrania 00:08:36/

T. K. wykonywał w domu drobne naprawy, pomagał powódce w opiece nad W. Ł. podając mu posiłki, goląc go, uczestnicząc przy kąpieli, dostarczając rozrywek. Czynności te w nieobecności powódki nadzorował M. K. (2). Obecnie w opiece nad bratem powódce pomaga sporadycznie jej siostra oraz drugi syn – powód, wykonując wszystkie czynności, które wcześniej wykonywał z bratem na zmianę. Drobne naprawy wykonują zaś szwagier powódki, K. S. (1), ewentualnie jakiś fachowiec odpłatnie. Powódka obiecała swoim już nieżyjącym rodzicom, że będzie opiekować się bratem i nie odda go do ośrodka opiekuńczego. /zeznania powódki protokół rozprawy z 12 stycznia 2015r. k.202 – czas nagrania 00:24:35, 00:31:02, 00:42:37, 00:53:12, zeznania powoda protokół rozprawy z 12 stycznia 2015r. k.203v – czas nagrania 01:32:36, zeznania świadka K. S. protokół rozprawy k. 119-120 – czas nagrania 00:08:36/

Powód wraz z T. K. zajmowali jeden pokój. Razem spędzali wolne chwile jeżdżąc na rowerach, deskorolce, chodząc na siłownię, wyjeżdżając nad jezioro, grając w koszykówkę. Byli przyjaciółmi, mieli wspólnych znajomych. /zeznania powoda protokół rozprawy z 12 stycznia 2015r. k.203v – czas nagrania 01:23:41, zeznania świadka K. S. protokół rozprawy k. 119-120 – czas nagrania 00:08:36/

M. K. (2) w czerwcu 2010r. ukończył technikum informatyczne. Pracował najpierw jako lakiernik i pomocnik w przygotowaniu elementów do lakierowania, potem w sklepie (...), magazynach (...) jako operator wózka widłowego. /zeznania powoda protokół rozprawy z 12 stycznia 2015r. k.203 – czas nagrania 01:05:46/

Powód był zarejestrowany w Powiatowym Urzędzie Pracy w Z. w okresie od 13 września 2010r. do 14 lutego 2011r. jako bezrobotny bez prawa do zasiłku. Od 15 lutego 2011r. nie figurował w rejestrze osób bezrobotnych tego (...). Został ponownie uznany za osobę bezrobotną z dniem 12 lipca 2013r. /zaświadczenie k. 31, decyzja k. 75 akt II C 614/13 oraz k. 62/

Od 1 marca 2012r. M. K. (2) znów podjął pracę w lakierni proszkowej. Został zatrudniony na stanowisku pracownika produkcyjnego w (...) s.c. w Z.. /zaświadczenie k. 34, zeznania powoda protokół rozprawy z 12 stycznia 2015r. k.203 – czas nagrania 01:05:46/

Po śmierci brata powód wziął dwumiesięczny urlop bezpłatny. W maju 2012r. wrócił do pracy. W czasie wakacji skręcił nogę w kolanie i z tego powodu korzystał przez sześć miesięcy ze zwolnienia lekarskiego. Nigdy nie korzystał z takiego zwolnienia w związku ze śmiercią T. K.. /zeznania powoda protokół rozprawy z 12 stycznia 2015r. k.203 – czas nagrania 01:10:21/

M. K. (2) przez rok - do grudnia 2014r. był zatrudniony na stanowisku operatora skręcarki w firmie (...). Utracił pracę z powodu likwidacji stanowiska pracy. Obecnie poszukuje pracy w wymiarze 12 godzin na dobę wymagającej skupienia, aby mieć lepsze samopoczucie. Nie rozważa podjęcia własnej działalności gospodarczej. /zeznania powoda protokół rozprawy z 12 stycznia 2015r. k.203v – czas nagrania 01:28:55/

W dniu 28 maja 2012r. M. K. (2) zgłosił się do Prywatnego Gabinetu Psychiatrycznego T. P.. Powodem zgłoszenia się powoda do psychiatry była reakcja żałoby po śmierci brata, o obrazie epizodu depresyjnego, w chwili zgłoszenia do Gabinetu osiągającego poziom epizodu umiarkowanego. Lekarz stwierdził, że pacjent wymaga regularnej farmakoterapii, oddziaływań wspierających o charakterze psychoterapeutycznym. Powód jeszcze dwukrotnie – w dniach 13 sierpnia 2012r. i 8 października 2012r. odbył wizyty u psychiatry. /zaświadczenia k.12- 13 akt II C 614/13 /

Razem z powodem do Gabinetu Psychiatrycznego T. P. zgłosiła się także M. K. (1). W wydanym zaświadczeniu lekarz stwierdził, że powódka ujawniła obraz reakcji żałoby o obrazie epizodu depresyjnego z widocznie obniżonym nastrojem, zaburzeniami snu, spadkiem łaknienia i chudnięciem. Pacjentka nie zdecydowała się na farmakoterapię, może jednak wymagać pomocy farmakologicznej i/lub psychoterapeutycznej w późniejszym okresie. Podczas ponownej wizyty w dniu 8 października 2012r. M. K. (1) zgodziła się przyjmować leki z uwagi na nasilanie się z czasem objawów. W dniu 17 grudnia 2012r. lekarz wydał powodom zaświadczenia, wskazując, że koszt jednej wizyty w Gabinecie to 70 zł /zaświadczenia k. 22-23, k.12- 13 akt II C 614/13/

Powodowie skorzystali z jednej bezpłatnej porady psychologicznej. /zeznania powódki protokół rozprawy z 12 stycznia 2015r. k.202 – czas nagrania 00:33:31, zeznania powoda protokół rozprawy z 12 stycznia 2015r. k.203 – czas nagrania 01:16:03/

Po śmierci syna powódka podjęła leczenie farmakologiczne. Początkowo zażywała leki przepisane przez lekarza psychiatrę, u którego była trzy razy, obecnie korzysta z farmaceutyków ziołowych sprzedawanych bez recepty. Nie jest w stanie wskazać ich nazwy, ani też wysokości poniesionych kosztów. /zeznania powódki protokół rozprawy z 12 stycznia 2015r. k.202 – czas nagrania 00:33:31, zeznania świadka K. S. protokół rozprawy k. 119-120 – czas nagrania 00:08:36/

M. K. (2) również otrzymał od lekarza psychiatry receptę na leki. Wykupiła je powódka. Powód nie wie ile za nie zapłaciła, nie pamięta też nazwy leku, który zażywał przez kilka miesięcy. /zeznania powoda protokół rozprawy z 12 stycznia 2015r. k.203 – czas nagrania 01:16:03/

Powódka codziennie chodzi na grób syna. Cmentarz znajduje się w pobliżu miejsca zamieszkania powodów. Często towarzyszy jej M. K. (2). Przy grobie powód opowiada bratu o tym, co się wydarzyło i co można było zrobić. /zeznania powódki protokół rozprawy z 12 stycznia 2015r. k.202 – czas nagrania 00:42:37, zeznania powoda protokół rozprawy z 12 stycznia 2015r. k.204 – czas nagrania 01:36:36/

Powód od śmierci T. K. nie spotyka się z przyjaciółmi, bowiem nie ma na to ochoty. Zerwał z dziewczyną, gdyż traktował ją bardziej jak brata niż jak dziewczynę i wolał wykonywać czynności, które robił z bratem, aniżeli iść z nią do kina czy na spacer. Przez rok nie chodził na siłownię, bo przypominał mu się brat. /zeznania powoda protokół rozprawy z 12 stycznia 2015r. k.203v – czas nagrania 01:23:41/

Po śmierci T. K. powodowie stali się wyciszeni i małomówni. Jednym z ich głównych zajęć jest zbieranie pamiątek po zmarłym. /zeznania świadka D. C. protokół rozprawy z 2 .04.2014r. k. 120 v – czas nagrania 00:38:26/

Powodowie znają sprawcę wypadku. A. B. mieszka w sąsiedniej klatce, był dobrym kolegą T. K.. Twierdzi, że nie czuje się winny śmierci bliskiego powodów. Nigdy nie powiedział im, że jest mu przykro z powodu tego, co się stało. Początkowo unikał kontaktu z powodami, a z biegiem czasu stał się arogancki wobec nich. /zeznania powódki protokół rozprawy z 12 stycznia 2015r. k.202 – czas nagrania 00:55:30, zeznania powoda protokół rozprawy z 12 stycznia 2015r. k.204 – czas nagrania 01:36:36, zeznania świadka K. S. protokół rozprawy k. 119-120 – czas nagrania 00:08:36/

U powódki po tragicznej śmierci syna wystąpiła reakcja w postaci wystąpienia zaburzeń stresowych pourazowych. Objawami tych zaburzeń były zaburzenia snu, drażliwość, nadpobudliwość, obniżony nastrój, obniżenie łaknienia. Występowały natrętne wyobrażenia o wypadku oraz koszmarne sny na tle poczucia odrętwienia i przytępienia emocjonalnego, odizolowania od innych ludzi, braku reakcji na otoczenie. Obecnie powódka funkcjonuje, na co dzień dość sprawnie w sferze wykonawczej prowadząc dom, ale głównie robi to ze względu na konieczność opieki nad bratem i ze względu na obowiązki wobec pozostałych domowników. Wypełnianie codziennych obowiązków pełni też dla niej funkcję terapeutyczną. W sferze emocjonalnej i społecznej powódka nie jest jednak w stanie normalnie funkcjonować. Nic nie sprawia jej przyjemności i nie cieszy. Nie jest w stanie niczego planować. Funkcjonuje jakby mechanicznie. Izoluje się od kontaktów społecznych, z domu wychodzi jedynie z konieczności. Śmierć syna wywołała u powódki cierpienia psychiczne, początkowo bardzo nasilone, a następnie dużego stopnia. Miały one w początkowym okresie bardzo duży wpływ na funkcjonowanie powódki w życiu osobistym i społecznym. Obecnie cierpienie to trwa nadal i wpływa na funkcjonowanie, ale już w mniejszym stopniu. Rokowania na przyszłość są wątpliwe. W związku ze śmiercią T. K. powódka doznała długotrwałego uszczerbku na zdrowiu w wysokości 10 % (pkt 10a). Wymaga leczenia psychoterapeutycznego, któremu się nie poddała. /opinia biegłego lekarza psychiatry K. W. k. 67 – 70/

Reakcja żałoby należy do grupy zaburzeń adaptacyjnych ( F 43). Zgodnie z klasyfikacją ICD-10 za zburzenia adaptacyjne uważamy reakcję emocjonalną zwykle przeszkadzającą w społecznym funkcjonowaniu i działaniu, która pojawia się w okresie adaptacji do istotnych zmian lub do następstw stresującego wydarzenia życiowego. Przyjmuje się, że omawiane zaburzenie nie wystąpiłoby bez działania czynnika stresującego. Objawy są różnorodne, obejmują nastrój depresyjny, lęk, zamartwianie się, poczucie niemożności poradzenia sobie, zaplanowania czy pozostania w obecnej sytuacji oraz w pewnym stopniu niemożność do skutecznego wykonywania codziennych czynności. Zaburzenia rozpoczynają się zwykle w ciągu 1 miesiąca od wystąpienia stresującego wydarzenia lub zmiany życiowej a czas trwania objawów nie przekracza 6 miesięcy. Jeśli objawy utrzymują się dłużej rozpoznanie należy zmienić zgodnie z obrazem klinicznym.

Wyjątek stanowi reakcja adaptacyjna przedłużona o obrazie depresyjnym, która ma prawo trwać do 2 lat, po tym okresie rozpoznanie należy zmienić zgodnie z obrazem klinicznym.

Z kolei ustawa o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych pozwala określić uszczerbek na zdrowiu, jeśli upośledzenie czynności organizmu przekracza okres sześciu miesięcy. U M. K. (2) objawy (zaburzenia adaptacyjne) utrzymują się około 2 lata, mimo to powód nie kontynuował leczenia psychiatrycznego ani psychologicznego. Objawy występujące u powoda z biegiem czasu zmniejszają swoje nasilenie i rokują całkowite ustąpienie. Istnieją przesłanki, aby u M. K. (2) stwierdzić długotrwały uszczerbek na zdrowiu. Ze względu na to, że powód praktycznie nie podjął leczenia psychiatrycznego wysokość długotrwałego uszczerbku na zdrowiu wynosi 5% analogicznie do punktu 10 a (Dz .U. Nr 234 z dnia 28 grudnia 2002r).

W początkowym okresie po śmierci brata powód odczuwał cierpienia psychiczne w bardzo nasilonym stopniu. Okres ten trwał około kilku miesięcy. W tym okresie nasilenie tych cierpień wpływało w znacznym stopniu na funkcjonowanie społeczne i osobiste powoda. W miarę upływu czasu nasilenie tych cierpień stopniowo malało. Obecnie powód odczuwa stratę brata, ale nie zaburza to jego funkcjonowania. /opinia biegłego lekarza psychiatry K. K. k. 171 -182/

Koszt pogrzebu poniosła powódka. Za wspólne pieniądze powodowie kupili kwiaty. /zeznania powoda protokół rozprawy z 12 stycznia 2015r. k.203v – czas nagrania 01:19:18/

Powodowie dokonali zgłoszenia szkody pozwanemu żądając wypłacenia zadośćuczynień w kwotach po 250000 zł, odszkodowań za pogorszenie sytuacji życiowej w kwotach po 80000 zł oraz zwrotu kosztów pogrzebu w kwotach: dla M. K. (1) 13348 zł, dla M. K. (2) 1300 zł. Pismem z 13 września 2010r. pozwany poinformował M. K. (2) o decyzji o przyznaniu świadczeń odszkodowawczych: zadośćuczynienia w kwocie 10000 zł oraz odszkodowania w kwocie 350 zł za poniesione koszty pogrzebu (tj. 150 zł tytułem kosztów zakupu koszuli i krawata oraz 200 zł za zakup kwiatów). Również pismem z 13 września 2012r. pozwany udzielił M. K. (1) informacji o podjęciu decyzji dotyczącej przyznania świadczeń odszkodowawczych: 9248 zł tytułem odszkodowania za poniesione koszty pogrzebu ( w tym 300 zł za kwiaty z uwagi na nieudokumentowanie roszczenia), 15000 zł tytułem zadośćuczynienia za śmierć najbliższego członka rodziny. / pisma stron k. 14 - 15,18 – 25 akt II C 614/13, k. 24 -35/

Dokonując ustaleń faktycznych Sąd oparł się na powołanych dowodach, w szczególności: dowodach z dokumentów - niebudzących wątpliwości, co do ich zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy i niekwestionowanych przez którąkolwiek ze stron, zeznaniach świadków i powodów oraz na opinii biegłej psychiatry K. W. co stanu zdrowia psychicznego powódki.

Ustalając stan faktyczny w zakresie skutków śmierci T. K. dla zdrowia psychicznego M. K. (2) Sąd oparł się na opinii biegłego lekarza psychiatry K. K. (2). Sąd pominął w tym zakresie opinie biegłych lekarzy psychiatrów A. R. i K. W. (2) z uwagi na wzajemne, niedające się usunąć, sprzeczności w ocenie stanu zdrowia powoda. Dopiero biegła K. K. w pełni udzieliła odpowiedzi na postawione pytania. Jej opinia, wydana zgodnie z wymaganiami fachowości i niezbędną wiedzą medyczną, nie była kwestionowana przez żadną ze stron.

Sąd zważył, co następuje:

Źródłem odpowiedzialności strony pozwanej jest umowa obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody wyrządzone ich ruchem. Umowa taka podlega przepisom art. 805 - 828 Kodeksu cywilnego oraz ustawy z dnia 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych /tekst jedn. Dz. U. z 2013r. nr 950/. Zasada odpowiedzialności strony pozwanej za zaistniały wypadek nie była przez nią kwestionowana.

Podstawą prawną zasądzenia, na rzecz powodów zadośćuczynienia za krzywdę w związku ze śmiercią T. K. jest art. 446 § 4 k.c.

Nowelą do kodeksu cywilnego z dnia 30 maja 2008 r., która weszła w życie 3 sierpnia 2008 r. (Dz.U. nr 116, poz. 731), ustawodawca dodał § 4 do istniejącego art. 446 k.c. Dodany przepis stanowi podstawę zasądzenia zadośćuczynienia najbliższym za śmierć członka rodziny, jeżeli wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia nastąpiła śmierć poszkodowanego.

Zadośćuczynienie na tej podstawie może być przyznane jedynie w takich sytuacjach, gdy wystąpiła szkoda niemajątkowa, krzywda. Dla powstania roszczenia o zadośćuczynienie obojętne jest, czy zdarzenie powodujące szkodę niemajątkową także wyrządziło szkodę majątkową. Zadośćuczynienie za krzywdę ma rekompensować szkodę niemajątkową. Istotą szkody niemajątkowej jest naruszenie czysto subiektywnych przeżyć człowieka. Krzywda moralna zaś to pewnego rodzaju uszczerbek dotykający subiektywnej sfery osobowości człowieka, którą jednak nie są objęte przeżycia poszkodowanego będące refleksem doznanej szkody majątkowej. (podobnie Z. Radwański, Zadośćuczynienie pieniężne..., s. 166)

Sąd orzekający w niniejszej sprawie stoi na stanowisku, iż dla zasądzenia zadośćuczynienia z art. 446 § 4 k.c. nie wystarczy śmierć osoby najbliższej, ale powinny zachodzić jeszcze dodatkowe okoliczności, wskazujące na to, że śmierć poszkodowanego stała się dla jego najbliższych źródłem udręczeń moralnych. Wysokości zadośćuczynienia za szkodę niemajątkową nie da się tak skrupulatnie określić jak przy wynagradzaniu szkody majątkowej. Niemniej jednak kwota zadośćuczynienia winna być tak oznaczona, by uwzględniała panujące stosunki społeczno-ekonomiczne w oparciu o kryteria doświadczenia i kolidujących ze sobą w danej sprawie interesów - bez aspiracji zapłaty jakiejś ceny cierpienia. Wszystko to pozwala stwierdzić, iż kwota zadośćuczynienia powinna być odpowiednia i rekompensować doznaną krzywdę za naruszenie prawa do życia w rodzinie. Przy zasądzeniu zadośćuczynienia z art. 446 § 4 k.c. należy kierować się kryteriami i zasadami wypracowanymi na gruncie art. 445 § 1 k.c. Decydującym kryterium jest rozmiar krzywdy i ekonomicznie odczuwalna wartość, adekwatna do warunków gospodarki rynkowej (por. wyrok SN z dnia 8 sierpnia 2012r. w sprawie I CSK2/12 opubl. LEX 1228578).

W niniejszej sprawie nie ma wątpliwości, iż zmarły T. K., był dla powodów najbliższym członkiem rodziny – dla M. K. (1) – synem, dla powoda M. K. (2) – młodszym bratem. Powodowie byli silnie związani ze zmarłym, po jego śmierci ich życie zmieniło się diametralnie, szczególnie powódki. Powodowie utracili wsparcie i codzienną możliwość kontaktu z T. K.. Jego nagła śmierć była poważnym urazem psychicznym zarówno dla matki, jak i dla brata.

U M. K. (1) po śmierci syna wystąpiła reakcja w postaci wystąpienia zaburzeń stresowych pourazowych. Powódka nie mogła spać, miała koszmarne sny, była drażliwa, nadpobudliwa, nie mogła jeść. Obecnie powódka funkcjonuje na co dzień dość sprawnie w sferze wykonawczej prowadząc dom, ale głównie robi to ze względu na konieczność opieki nad bratem i ze względu na obowiązki wobec pozostałych domowników. W sferze emocjonalnej i społecznej powódka nie jest jednak w stanie normalnie funkcjonować. Nic nie sprawia jej przyjemności i nie cieszy. O tym, że ciągle przeżywa śmierć syna świadczy choćby to, iż codziennie chodzi na cmentarz. Izoluje się od kontaktów społecznych, z domu wychodzi jedynie z konieczności. Śmierć syna wywołała u powódki cierpienia psychiczne, początkowo bardzo nasilone, a następnie dużego stopnia. Miały one w początkowym okresie bardzo duży wpływ na funkcjonowanie powódki w życiu osobistym i społecznym. Obecnie cierpienie to trwa nadal i wpływa na funkcjonowanie, ale już w mniejszym stopniu. W związku ze śmiercią T. K. powódka doznała długotrwałego uszczerbku na zdrowiu w wysokości 10 % (pkt 10a).

U M. K. (2) zaburzenia adaptacyjne powstałe po śmierci brata utrzymują się już ponad 2 lata, zmniejszając swoje nasilenie z biegiem czasu, co rokuje całkowite ich ustąpienie. Istnieją przesłanki, aby u M. K. (2) stwierdzić długotrwały uszczerbek na zdrowiu w wysokości 5% analogicznie do punktu 10 a (Dz.U. Nr 234 z dnia 28 grudnia 2002r). W początkowym okresie, trwającym kilka miesięcy, powód odczuwał cierpienia psychiczne w bardzo nasilonym stopniu, co miało wpływ na jego codzienne funkcjonowanie, w tym wykonywanie pracy. Obecnie powód odczuwa stratę brata, ale jest w stanie podejmować codzienne czynności. Pracuje, a gdy straci zatrudnienie z powodów od siebie niezależnych intensywnie poszukuje pracy, która będzie wymagała od niego dużego skupienia i zaangażowania. Pomaga również powódce w gospodarstwie domowym i opiece nad W. Ł. wykonując wszystkie niezbędne czynności.

Śmierć T. K., zdaniem Sądu, obniżyła u powodów poczucie pewności w życiu codziennym i realizacji planów życiowych, a także odebrała im dotychczasowe poczucie stabilizacji, wynikające z harmonijnego pożycia na łonie rodziny. T. K. w chwili śmierci miał 17 lat, był uczniem II klasy szkoły ponadgimnazjalnej, lecz snuł dalekosiężne plany na przyszłość. Chciał po ukończeniu szkoły wyjechać na kilka lat do Wielkiej Brytanii, by zarobić tam pieniądze potrzebne do rozpoczęcia działalności gospodarczej, w której zatrudnienie mogliby znaleźć członkowie jego najbliższej rodziny. Powodowie akceptowali te zamierzenia. Wraz ze śmiercią T. K. ich marzenia o założeniu firmy rodzinnej rozwiały się, co z pewnością miało wpływ na zwiększenie cierpień psychicznych związanych ze stratą syna i brata.

Mając powyższe na uwadze Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 130000 zł, a na rzecz powoda kwotę 90000 zł tytułem zadośćuczynienia, uznając te kwoty za adekwatne do doznanej w związku ze śmiercią T. K. w przedmiotowym wypadku krzywdą oraz uznając, że pozwolą one zatrzeć lub choćby złagodzić poczucie krzywdy i odzyskać równowagę psychiczną. Jednocześnie Sąd oddalił żądania powodów w tym przedmiocie w pozostałej części, jako bezzasadne, przyjmując, że w sprawie nie ma podstaw do ich uwzględnienia w większej wysokości.

Materialnoprawną podstawę żądań powodów w zakresie odszkodowań stanowi natomiast przepis art. 446 § 3 k.c., zgodnie, z którym Sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego stosowne odszkodowanie, jeżeli wskutek jego śmierci nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej.

Przesłanką przyznania odszkodowania na podstawie art. 446 § 3 k.c. jest wystąpienie szkody majątkowej w postaci znacznego pogorszenia sytuacji życiowej. Za sytuację życiową w rozumieniu art. 446 § 3 k.c. należy przyjąć ogół czynników składających się na położenie życiowe jednostki, także trudno wymierzalne wartości ekonomiczne (por. wyrok Sądu Najwyższego z 28 lipca 1976 roku IV CR 271/76). Pogorszenie sytuacji życiowej polega nie tylko na pogorszeniu obecnej sytuacji materialnej, lecz także na utracie realnej możliwości samej stabilizacji warunków życiowych lub ich realnego polepszenia. Pogorszenie się sytuacji życiowej musi być obiektywnym i przyczynowo uzasadnionym wynikiem śmierci osoby najbliższej, a nie wynikać tylko z subiektywnych reakcji i ich życiowych konsekwencji (por. wyrok Sądu Najwyższego z 4 listopada 1980 roku, sygn. akt IV CR 412/80).

Pogorszenie sytuacji życiowej obejmuje niewątpliwie wszelkie szkody obecne i przyszłe, które choć w pewnym stopniu dają się ocenić materialnie. Często z utratą osoby najbliższej wiążą się szkody trudno uchwytne, jak np. utrata wzajemnej pomocy, opieki, wychowania. Szkody takie mają wprawdzie charakter niematerialny, ale można uznać ich wymiar majątkowy, ponieważ niektóre czynności z zakresu opieki, pomocy mogą być wykonane odpłatnie przez inne osoby. Ich ścisłe wyrażenie w pieniądzu nie jest możliwe, stąd możliwość zasądzenia „stosownego” odszkodowania.

W ocenie Sądu w niniejszej sprawie zostały spełnione przesłanki określone w powołanym przepisie, zarówno w odniesieniu do M. K. (1), jak i M. K. (2), choć nie w takim wymiarze, w jakim żądali tego powodowie. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy pozwala na stwierdzenie, że na skutek śmierci T. K. po stronie obojga powodów nastąpiło pogorszenie ich sytuacji życiowej przejawiające się głównie w pogorszeniu stanu zdrowia psychicznego i konieczności poniesienia w związku z tym kosztów wizyt u lekarza psychiatry oraz zakupu leków. Powodowie odbyli po trzy takie wizyty ponosząc związany z tym koszt w kwocie 210 zł każde z nich. Przez jakiś czas zażywali leki przepisane przez lekarza, przy czym nie umieli wskazać ani nazwy leku, ani związanych z jego zakupem kosztów, dlatego też Sąd szacunkowo przyjął, iż koszy zakupu leku to kwota 200 zł. W związku z tym zasądził na rzecz każdego z powodów kwotę 410 zł tytułem odszkodowania.

W pozostałym zakresie Sąd uznał żądanie zasądzenia odszkodowań za nieudowodnione. Powódka twierdziła, że do chwili obecnej zażywa farmaceutyki, które kupuje bez recepty, nie przedstawiła jednak w tym przedmiocie żadnego rachunku, mimo, że niniejsze postępowanie toczy się od kwietnia 2013r., od początku jest reprezentowana przez fachowego pełnomocnika, a żądanie zasądzenia odszkodowania zgłosiła już w pozwie. Stąd twierdzenia o ponoszeniu kosztów leczenia Sąd uznał za gołosłowne.

W pozwach powodowie uzasadniając żądanie zasądzenia odszkodowań powoływali się na zamiar założenia przez T. K. firmy transportowej oraz zaburzenie funkcjonowania gospodarstwa domowego. Podkreślili, że na powoda spadły obowiązki domowe, które spełniali z bratem, będzie musiał zdecydowanie więcej czasu poświęcić bratu matki, co znacznie pogarsza jego sytuację rodzinną i życiową. Powódka również wskazała, że będzie musiała poświęcić więcej czasu bratu. Ponadto podniosła, że w związku z dorastaniem zmarłego syna miała poszukać sobie pracy, gdyż T. mógłby pomóc powódce w opiece nad ubezwłasnowolnionym bratem. Jednakże wskutek tego tragicznego wydarzenia powódka musiała zmienić plany życiowe i prawdopodobnie już nigdy nie będzie mogła podjąć pracy.

Odnosząc się do powyższych twierdzeń należy zważyć, iż Sąd ustalił, że T. K. miał zamiar w odległej przyszłości założyć firmę budowlaną, a nie transportową. Wcześniej chciał spędzić kilka lat poza Polską, co oznacza, że powodowie byliby zdani na siebie i musieliby sami wykonywać obowiązki domowe, tak jak się dzieje to obecnie. Zakres ich obowiązków nie byłby inny niż dotychczas, a więc nie można tu mówić o pogorszeniu sytuacji rodzinnej w aspekcie materialnym. Sąd ustalił również, że przyczyną zaprzestania wykonywania przez powódkę zatrudnienia była chęć dotrzymania obietnicy danej rodzicom dotyczącej opieki nad niepełnosprawnym bratem oraz zmiana przepisów dotyczących wypłacania zasiłku pielęgnacyjnego oraz zatrudnienia opiekunów prawnych. Dlatego też okoliczność podjęcia przez powódkę pracy lub też nie, nie ma żadnego związku ze śmiercią syna. Podobnie też powód nie wykazał, że na przebieg jego zatrudnienia miała wpływ śmierć brata. Wprawdzie w 2012r. latem korzystał z długotrwałego zwolnienia lekarskiego, lecz było ono spowodowane skręceniem nogi, a nie stanem psychicznym. Również marzenie zmarłego o założeniu firmy rodzinnej nie może być podstawą przyznania powodom odszkodowania, bo jak Sąd wcześniej zważył pogorszenie sytuacji życiowej polega na utracie realnej możliwości samej stabilizacji warunków życiowych lub ich realnego polepszenia. O realności zatrudnienia powodów w firmie rodzinnej i polepszenia w ten sposób sytuacji materialnej w ustalonym stanie faktycznym nie może być mowy. T. K. w chwili śmierci miał 17 lat, był uczniem szkoły ponadgimnazjalnej i pozostawał na utrzymaniu matki, a więc nie przyczyniał się do zwiększenia dochodów rodziny. Gdyby po ukończeniu szkoły wyjechał do pracy za granicę to trudno określić jak długo by tam pozostawał. Być może nigdy nie wróciłby do Polski. Nie da się również określić jak szybko znalazłby pracę, jakie dochody by uzyskiwał oraz na co by je przeznaczał. Również z punktu widzenia powodów trudno mówić o realnym zatrudnieniu w firmie budowlanej. Powódka nigdy nie pracowała w wyuczonym zawodzie technika ekonomisty ani też w zbliżonym. Ukończenie przez nią kursów księgowości wymagałoby nie tylko środków finansowych, ale przede wszystkim czasu, co biorąc pod uwagę konieczność sprawowania opieki nad bratem wydaje się mało realne. Powód zaś nigdy nie pracował, jako robotnik budowlany przy wykańczaniu wnętrz, dlatego nie można ustalić czy miałby predyspozycje do takiej pracy. W związku z tym Sąd nie znalazł podstaw do zasądzenia odszkodowania wyższego niż 410 zł dla każdego z powodów i oddalił powództwo w tym zakresie.

M. K. (2) wniósł także o zasądzenie w ramach żądanej kwoty 1000 zł zwrotu kosztów poniesionych na kwiaty żałobne. Sąd ustalił, że koszty pogrzebu poniosła powódka, a za wspólne pieniądze powodowie kupili kwiaty. Z uwagi na to, iż pozwany wypłacił powodowi kwotę 200 zł z tego tytułu, a powód nie wykazał, że jego udział w zakupie był wyższy niż w/w kwota, Sąd oddalił powództwo w tej części.

W myśl art. 359 § 1 k.c. odsetki od sumy pieniężnej należą się tylko wtedy, gdy to wynika z czynności prawnej albo z ustawy, z orzeczenia sądu lub decyzji innego właściwego organu. W niniejszej sprawie źródłem roszczenia o odsetki jest przepis art. 481 § 1 k.c., zgodnie, z którym dłużnik, który nie spełnia świadczenia w odpowiednim terminie dopuszcza się opóźnienia i wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego. Należy podkreślić, że roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym staje się wymagalne dopiero po wezwaniu dłużnika do wykonania świadczenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 marca 1973 r. I CR 55/73, niepublikowane). Dłużnik ma obowiązek spełnić świadczenie pieniężne w chwili, gdy wskazana została jego wysokość i dopiero od tej chwili można mówić o „świadczeniu pieniężnym" w rozumieniu art. 481 k.c. Dla prawidłowego określenia daty początkowej płatności odsetek konieczne jest ustalenie, przy zastosowaniu zasad art. 481 § 1 k.c., jaka część ze zgłoszonych roszczeń była zasadna, co do wysokości w dacie ich wymagalności (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 19 września 1995 r., I ACr. 393/95, OSA 1995/9/66).

Należy w tym miejscu wskazać, że ubezpieczyciel winien zlikwidować szkodę w terminie 30 dni od dnia otrzymania zgłoszenia szkody. Jednak w przypadku, gdyby wyjaśnienie okoliczności niezbędnych do ustalenia odpowiedzialności albo wysokości świadczenia w tym terminie było niemożliwe, świadczenie powinno być spełnione w terminie 14 dni od dnia wyjaśnienia tych okoliczności (art. 14 ust.1 i 2 ustawy z dnia 22 maja 2003r., o ubezpieczeniach obowiązkowych (…), powołanej wyżej)

W rozpoznawanej sprawie odsetki od w/w kwot zadośćuczynienia Sąd zasądził, zgodnie z żądaniem pozwu, mając na uwadze, iż powodowie już w zgłoszeniu szkody żądali wypłacenia zadośćuczynienia w kwotach po 250000 zł oraz odszkodowań za pogorszenie sytuacji życiowej w kwotach po 80000zł, zaś pozwany decyzjami z 13 września 2012r. przyznał zadośćuczynienie - powódce w kwocie 15000 zł, a powodowi w kwocie 10000 zł. W tej sytuacji żądanie zasądzenia odsetek od przyznanych kwot zadośćuczynienia oraz odszkodowania od dnia 14 września 2012r. było w pełni zasadne.

Sąd ustalił, że istnieje duże prawdopodobieństwo wystąpienia u powódki pogorszenia stanu zdrowia psychicznego, bowiem rokowania nie są dobre. Również powód do dnia dzisiejszego nie pogodził się ze śmiercią brata. Należało, zatem uznać istnienie po stronie powodów interesu prawnego w ustaleniu odpowiedzialności strony pozwanej za szkody, jakie mogą ujawnić się u M. K. (1) i M. K. (2) w przyszłości i na podstawie przepisu art. 189 k.p.c. odpowiedzialność tę ustalić, o czym Sąd orzekł w punkach I.2 i II. 2 wyroku.

O kosztach procesu Sąd rozstrzygnął na podstawie art. 100 k.p.c., biorąc pod uwagę to, iż powódka wygrała proces w 45,59 %, a powód – w 47,33 %. Zasądzeniu na rzecz powodów podlegały koszty procesu – na rzecz powódki w kwocie 6116,03 zł, na rzecz powoda –260,21 zł.

Powódka poniosła koszty: opłaty od pozwu 14300 zł, wynagrodzenia biegłego 511,52 zł, zastępstwa procesowego w wysokości 7200 zł i pełnomocnictwa 17 zł (czyli łącznie 22028,52 zł), pozwany zaś poniósł koszt zastępstwa procesowego i opłaty od pełnomocnictwa w łącznej kwocie 7217 zł. Koszty procesu wyniosły, więc 29245,52 zł, z tego powódka powinna ponieść je w kwocie 15912,49 zł, a poniosła w kwocie 22028,52 zł, dlatego też Sąd zasądził na jej rzecz od pozwanego w/w kwotę.

Powód z kolei poniósł koszty: zastępstwa procesowego i opłaty od pełnomocnictwa w wysokości 3.617 zł i wynagrodzenia biegłych w kwocie 2194,04 zł (tj. łącznie 5811,04 zł), pozwany zaś koszt zastępstwa procesowego 3600 zł, opłaty od pełnomocnictwa 17 zł oraz wynagrodzenia biegłych 1110,85 zł. Biorąc pod uwagę stopień, w jakim powód wygrał proces Sąd zasądził od pozwanego na rzecz M. K. (2) kwotę 260,21 zł.

Na podstawie art. 113 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t. jedn. Dz. U. 2014r, poz. 1025) Sąd nakazał pobranie od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Łodzi kwoty 4520 zł tytułem brakującej opłaty od pozwu M. K. (2) /9550 zł x 47,33%/ oraz kwoty 255,85 zł tytułem wydatków poniesionych tymczasowo z funduszu Skarbu Państwa (postanowienie k. 186, zarządzenie o wypłacie tymczasowo z funduszu SP k. 207).

Stosownie art. 84 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t. jedn. Dz. U. 2014r, poz. 1025) Sąd nakazał wypłacić M. K. (1) kwotę 188,48 zł tytułem zwrotu nadpłaconej zaliczki na poczet wynagrodzenia biegłego.