Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 19 sierpnia 2015 roku

Sąd Rejonowy w Kłodzku Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Izabela Kosińska - Szota

Protokolant: Natalia Stokłosa

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 7 sierpnia 2015 roku w K.

sprawy z wniosku N. K. i D. K.

przy udziale S. D., K. D., V. D., P. D. i B. D.

o zmianę postanowienia o stwierdzenie nabycia spadku poM. D.,

z wniosku B. D.

przy udziale N. K., D. K., S. D., K. D., V. D. i P. D.

o zatwierdzenie uchylenia się od skutków prawnych oświadczenia o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza,

z wniosku V. D. i P. D.

przy udziale N. K., D. K., S. D., K. D. i B. D.

o odebranie oświadczenia o odrzuceniu spadku

postanawia:

I.  oddalić wnioski;

II.  zwrócić I. K.od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w K.kwotę 60 (sześćdziesiąt) złotych tytułem nadpłaconych opłat.

Sygn. akt I Ns 1731/14

UZASADNIENIE

Wnioskodawczynie D. K.i N. K.reprezentowane przez przedstawicielkę ustawową A. K. (1), po sprecyzowaniu swoich pism, wniosły o zmianę postanowienia spadkowego z dnia 21 października 2013 r. sygn. akt I Ns 1022/12 poprzez pominięcie ich z kręgu spadkobierców ustawowych z uwagi na skuteczne odrzucenie spadku. Wnioskodawczynie wskazały, że nie dziedziczą po swoim dziadku M. D.zmarłym (...)r., ponieważ przedstawicielka ustawowa małoletnich wnioskodawczyń odrzuciła spadek w ich imieniu w dniu (...)r. Ponadto podniesiono, że przedstawicielka ustawowa wnioskodawczyń o postępowaniu spadkowym I Ns 1022/12 dowiedziała się dopiero po jego prawomocnym zakończeniu, po doręczeniu jej pism Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w K. Z. O., którymi została poinformowana o wszczęciu egzekucji przeciwko swoim małoletnim córkom. Zdaniem wnioskodawczyń, postanowienie w sprawie I Ns 1022/12 nie odzwierciedla rzeczywistego stanu prawnego, dlatego wniosek o zmianę jest uzasadniony i konieczny.

Po otrzymaniu zawiadomienia o rozprawie przedstawicielka ustawowa małoletniego uczestnika postępowania B. D.wniosła o odebranie od niej jako przedstawiciela ustawowego małoletniego uczestnika oświadczenia, że uchyla się od skutków prawnych niezłożenia w imieniu małoletniego B. D.w terminie, oświadczenia o odrzuceniu spadku po M. D., odebranie od niej oświadczenia, że w imieniu małoletniego B. D.odrzuca spadek po jego ojcu M. D.i zatwierdzenie przez Sąd oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych niezłożenia w terminie oświadczenia o odrzuceniu spadku. W uzasadnieniu podała, że uczestnik postępowania nabył udział w spadku po M. D.z dobrodziejstwem inwentarza, a na dzień sporządzenia spisu inwentarza oraz złożenia wniosku o stwierdzenie nabycia spadku nie był jej znany stan aktywów i pasywów po M. D., wiedziała, że są pasywa, jednak według dostępnych wówczas informacji stan czynny był wyższy od stanu biernego i wynosił 616 120 zł, a na majątek spadkowy składała się na niego przede wszystkim nieruchomość położona w N.przy ul. (...). Przedstawicielka ustawowa małoletniego uczestnika postępowania podniosła, że komornik w protokole spisu inwentarza przyjął wartość nieruchomości na podstawie operatu szacunkowego sporządzonego w lutym 2010 r., którego przedstawicielka ustawowa nigdy nie czytała. Przedstawicielka ustawowa małoletniego uczestnika postępowania B. D.podniosła, że obecnie toczy się postępowanie egzekucyjne dotyczące długów M. D.i w jego toku zlecono wykonanie nowego operatu, jednak rzeczoznawca przewidywał, że wartość ta to ok. 300 000 zł, a nadto, że dopiero w ostatnich dniach dowiedziała się, że operat szacunkowy z dnia (...)r. stracił swą aktualność na dzień spisu inwentarza, ponieważ zazwyczaj ważne są one 1 rok. Przedstawicielka ustawowa małoletniego uczestnika postępowania podniosła ponadto, że na etapie spisu inwentarza zarówno ona, jak i małoletni uczestnik postępowania zmagali się ze schorzeniami natury psychicznej (depresja), nie było więc należytego rozeznania w takiej sytuacji.

Przedstawiciel ustawowy małoletnich uczestniczek postępowania V.i P. D. S. D.wniósł o odebranie od niego oświadczenia o odrzuceniu spadku imieniem małoletnich córek powołując, że uzyskał zezwolenie sądu na odrzucenie spadku poM. D.imieniem małoletnich.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

I. K.i spadkodawca pozostawali w konkubinacie i razem pracowali w związku. Po śmierci konkubenta M. D.przedstawicielka ustawowa uczestnika postępowania B. D. I. K.w dniu 13 marca 2012 r., 27 kwietnia 2012 r., 25 maja 2012 r., 8 i 27 czerwca 2012 r., 4 stycznia 2013 r., 1 lutego 2013 r., 5 marca 2013 r., 16 kwietnia 2013 r., 1 października 2013 r. odbyła wizyty w poradni zdrowia psychicznego. Uczestnik postępowania B. D.w dniach 9 grudnia 2011r., 13 grudnia 2011 r., 20 grudnia 2011 r., dwa razy w styczniu 2012 r., 5 razy w lutym 2012 r., 7 razy w marcu 2012 r., 4 razy w kwietniu 2012 r., 4 razy w maju 2012 r., 4 razy w czerwcu 2012 r.,3 razy w lipcu 2012 r., 18 lipca 2012 r., 11 września 2012 r., 26 października 2012 r.,18 grudnia 2012 r., 20 grudnia 2012 r., 17 stycznia 2013 r., 1 marca 2013 r., 29 marca 2013 r., w kwietniu 2013 r. odbył wizyty u psychologa – socjoterapeuty i lekarza psychiatry.

Dowód:

- historia zdrowia i choroby I. K.– k.87 - 92

- karta chorobyI. K.- k.93

- informacja dla lekarza prowadzącego z dnia 15.01.2013 r. – k.95

- historia zdrowia i choroby B. D. – k.94, 96 – 101

- zeznania przedstawicielki ustawowej małoletniego uczestnika postępowania B. I. K. – k.111

W dniu 10 maja 2012 r. A. K. (1)i S. D.odrzucili spadek po ojcuM. D..

Dowód:

znajdujący się w aktach I Ns 727/12 tut. Sądu protokół z dnia 10.05.2012 r.

Kurator spadku w dniu 24 lipca 2012 r. wniósł o stwierdzenie nabycia spadku po M. D.zmarłym 15 listopada 2011 r. w K.wskazując jako uczestników postępowania żonę J. D.oraz dzieci A. K. (1), S. D.i małoletniego B. D..

bezsporne

Za życia spadkodawcy były prowadzone przeciwko niemu postępowania egzekucyjne. W marcu 2010 r. przeprowadzono w ramach egzekucji z nieruchomości wycenę nieruchomości położonej w N.przy ul. (...)i jej wartość określono na 615 500 zł. Po śmierci spadkodawcy I. K.zwracała się z zapytaniem do komornika o długi spadkodawcy. Komornik nie chciał udzielić jej informacji. I. K.zastanawiała się, że jeżeli jest jakiś majątek i są długi, to syn B. D.jednak otrzyma coś po ojcu. Małoletni uczestnik postępowania nie otrzymał renty po ojcu. O całkowitym zadłużeniu I. K.dowiedziała się w sierpniu 2012 r. ze sporządzonego spisu inwentarza, przy którego sporządzaniu była świadkiem. Prawnicy, do których przedstawicielka ustawowa się zwracała informowali ją, by przyjęła spadek z dobrodziejstwem inwentarza.

Dowód:

- zeznania przedstawicielki ustawowej małoletniego uczestnika postępowania B. I. K. – k.111

- znajdujący się w aktach tut. Sądu I Ns 650/12 protokół spisu inwentarza – k.36 - 40

W dniu 23 sierpnia 2012 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w K. Z. O.w sprawie I Ns 650/12 dokonał spisu inwentarza po M. D.. Przy czynnościach byli obecni kurator spadku oraz w charakterze świadkaI. K.i Ł. C.. W protokole spisu inwentarza wskazano, że spadkodawca nie pozostawił testamentu, oszczędności, akcji, rachunków bankowych, pojazdów mechanicznych. Pozostawił nieruchomość położona w N.przy ul. (...), której wartość została oszacowana przez biegłego sądowego w dniu 8 lutego 2010 r. na kwotę 615 500 zł. Ponadto spadkodawca pozostawił ruchomości o łącznej wartości 620 zł. Stan czynny określono na 616 120 zł. Stan bierny komornik ustalił na kwotę 571 050,98 zł na podstawie oświadczenia obecnej przy spisie inwentarza świadka I. K.ustalając wierzycieli (...) Spółdzielnie mieszkaniową (...)w T., Miejski Zarząd (...)w T., Gminę M. T., Gminę Miejską N., Stowarzyszenie (...), (...) Sp. z o.o.w S., (...) SAw K., W. M., (...) Sp. z o.o.w P., (...)z/s w (...) Sp. z o.o., Sąd Rejonowy w Ś., Sąd Rejonowy w T., Sąd Rejonowy wK..

Dowód: znajdujący się w aktach tut. Sądu I Ns 650/12 protokół spisu inwentarza - k.36 - 40

W dniu 27 września 2012 r. przedstawicielka ustawowa N.i D. K. A. K. (1)reprezentowana przez pełnomocnika będącego radcą prawnym wniosła do Sądu Rejonowego Poznań – Grunwald i Jeżyce w Poznaniu o odebranie oświadczenia o odrzuceniu spadku w imieniu małoletnich i dołączając odpis wniosku rodziców o zezwolenie na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka polegającej na odrzuceniu spadku po M. D.. Po uzyskaniu zezwolenia na odrzucenie spadku w dniu 12 marca 2013 r. A. K. (1)w imieniu N. K.i D. K.odrzuciła spadek przypadający im po M. D.. O odrzuceniu spadku zostali zawiadomieni małoletni B. D., K. D., V. D.i P. D.do rąk przedstawicieli ustawowych.

Dowód:

- znajdujące się w aktach Sądu Rejonowego (...)w P.o sygn. I Ns 1577/12:

⚫

wniosek o odebranie oświadczenia o odrzuceniu spadku – k.2

⚫

odpis wniosku rodziców o zezwolenie na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem małoletniego – k.15

⚫

postanowienie z dnia 05.11.2012 r. – k.32

⚫

protokół posiedzenia z dnia 12.03.2013 r. – k.45

⚫

zawiadomienia kierowane do przedstawicieli ustawowych małoletnich uczestników postępowania – k.47 – 52, 54 – 55

W dniu 19 października 2012 r. Sąd Rejonowy wK.wezwał do udziału w sprawie w charakterze uczestników postępowania N. K.oraz D. K.reprezentowane przez matkę A. K. (1), a następnie zawiesił postępowanie w sprawie na podstawie art.177 § 1 pkt 1 k.p.c.

Dowód:

- znajdujące się w aktach tut. Sądu I Ns 1022/12:

⚫

postanowienie z dnia 19.10.2012 r. – k.40

W dniu 7 marca 2013 r. postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku po M. D.zostało podjęte i odpis tego postanowienia wraz z postanowieniem z dnia 19 października 2012 r. oraz zawiadomieniem o rozprawie doręczone przedstawicielce ustawowej małoletnich wnioskodawczyń w dniu 26 marca 2013 r. Przedstawicielka ustawowa małoletnich wnioskodawczyń przesłała do Sądu Rejonowego w Kłodzku zgodnie z zobowiązaniem odpisy skrócone aktów urodzenia małoletnich córek. Na rozprawię w dniu 15 kwietnia 2013 r. ani S. D., ani A. K. (1)działający jako przedstawiciele ustawowi nie stawili się. Zarządzeniem z dnia 15 kwietnia 2013 r. wezwano S. D.i zobowiązano A. K. (1)do pisemnego oświadczenia o przyjęciu bądź odrzuceniu spadku po M. D.przez N.i D. K.. A. K. (1)otrzymała zobowiązanie i wezwanie na rozprawę 29 kwietnia 2013 r., zaś S. D.nie podjął korespondencji.

Na rozprawę wyznaczoną 21 października 2013 r. ani A. K. (1), ani S. D.nie podjęli zawiadomień, natomiast zawiadomiony był pełnomocnik S. D.. W dniu 21 października 2013 r. Sąd Rejonowy w Kłodzku stwierdził nabycie spadku po M. D.na podstawie ustawy z dobrodziejstwem inwentarza przez syna B. D.w 18/54 części oraz wnuki N. K.i D. K.po 9/54 części i K. D., V. D.i P. D.po 6/54 części.

Dowód:

- znajdujące się w aktach tut. Sądu I Ns 1022/12:

⚫

postanowienie z dnia 07.03.2013 r. i dowód doręczenia tegoż postanowienia - k. 50 51

⚫

koperta - k.58

⚫

zarządzenie z dnia 15.04.2013 r. – k.62

⚫

potwierdzenie odbioru wezwania - k.65

⚫

zawiadomienie o terminie rozprawy wyznaczonej na dzień 21.10.2013 r. – k.102

⚫

postanowienie z dnia 21.10.2013 r.- k.105

⚫

protokół z dnia 19.10.2012 r. – k.40

W sprawie Km (...) został wykonany operat szacunkowy nieruchomości położonej w N.przy ul. (...)objętej księgą wieczystą (...), wg którego wartość nieruchomości to 339 100 zł.

Dowód: operat szacunkowy z dnia 20.01.2015 r. –k. 131

Sąd zważył, co następuje:

Wnioski podlegały oddaleniu.

Zgodnie z przepisem art. 679 § 1 k.p.c. dowód, że osoba, która uzyskała stwierdzenie nabycia spadku, nie jest spadkobiercą lub że jej udział w spadku jest inny niż stwierdzony, może być przeprowadzony tylko w postępowaniu o uchylenie lub zmianę stwierdzenia nabycia spadku, z zastosowaniem przepisów niniejszego rozdziału. Jednakże ten, kto był uczestnikiem postępowania o stwierdzenie nabycia spadku, może tylko wówczas żądać zmiany postanowienia stwierdzającego nabycie spadku, gdy żądanie opiera na podstawie, której nie mógł powołać w tym postępowaniu, a wniosek o zmianę składa przed upływem roku od dnia, w którym uzyskał tę możność.

Wskazać wypada, że wnioskodawczynie N. K.i D. K.oraz K. D., V. D.i P. D.byli uczestnikami postępowania w sprawie I Ns 1022/12. Wbrew twierdzeniom przedstawicielki ustawowej wnioskodawczyń zawartym w uzasadnieniu przedmiotowego wniosku, nie jest prawdą, że o postępowaniu spadkowym I Ns 1022/12 dowiedziała się dopiero po jego prawomocnym zakończeniu z pism komornika, ponieważ z ustalonego stanu faktycznego wynika jednoznacznie, że przedstawicielka ustawowa A. K. (1)podejmowała korespondencję w sprawie I Ns 1022/12, na zobowiązanie Sądu przedłożyła odpisy skrócone aktów urodzenia wnioskodawczyń. Co istotne, na wezwanie Sądu doręczone przedstawicielce ustawowej 29 kwietnia 2013 r. do pisemnego oświadczenia o przyjęciu bądź odrzuceniu spadku po M. D.przez N.i D. K., A. K. (1)nie zareagowała. Wówczas miała możliwość poinformowania Sądu w sprawie spadkowej, że w dniu 12 marca 2013 r. odrzuciła imieniem małoletnich N.i D. K.spadek po ich dziadku M. K.. Wprawdzie Sąd Rejonowy (...)w P. nie zawiadomił sądu spadku, tj. Sądu Rejonowego w Kłodzku o odrzuceniu spadku przez przedstawicielkę ustawową małoletnich N.i D. K., zgodnie z art.640 § 1 k.p.c., lecz okoliczność ta nie może wpływać na podstawy zastosowania przepisu art.679 § 1 k.p.c. Przedstawicielka ustawowa miał możliwość złożenia apelacji od postanowienia spadkowego z dnia 21 października 2013 r. w sprawie I Ns 1022/12 i nie może w niniejszym postępowaniu, podważać postanowienia spadkowego. D.i N. K.były uczestniczkami postępowania spadkowego po M. D., ich prawa reprezentowała A. K. (2), która w tamtym postępowaniu miała możliwość powołania się na odrzucenie spadku imieniem małoletnich, czego nie uczyniła, choć Sąd ją wzywał do złożenia pisemnego oświadczenia w tej kwestii. Przedstawicielka ustawowa małoletnich wnioskodawczyń A. K. (1)nie była w stanie składając zeznania wytłumaczyć braku swej reakcji na zobowiązanie Sądu do pisemnego oświadczenia o przyjęciu bądź odrzuceniu spadku przez małoletnie. A. K. (1)potwierdziła, że jej pismo znajduje się na potwierdzeniach odbioru kierowanych do niej przez Sąd.

Postępowanie o zmianę postanowienia spadkowego nie służy możliwości podważania postanowienia spadkowego, wszak do tego celu ustawodawca przewidział środek odwoławczy w postaci apelacji. W związku z tym nie zachodzą zatem przesłanki określone w art.679 § 1 zd. 2 k.p.c.

Wniosek uczestnika postępowania S. D. o odebranie oświadczenia o odrzuceniu spadku imieniem małoletnich V. i P. D. również nie mógł być skuteczny w niniejszym postępowaniu, ponieważ w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku winien był złożyć takie oświadczenie, bądź miał możliwość dokonać takiej czynności przed notariuszem. Ze względów wyżej wskazanych w niniejszym postępowaniu było to niedopuszczalne. Zauważyć wypada, że ani uczestnik postępowania S. D. nie stawiał się na wezwania sądu, nie podejmował korespondencji, natomiast był reprezentowany przez pełnomocnika będącego radcą prawnym.

W ocenie Sądu, zarówno wniosek wnioskodawczyń, jak i uczestnika postępowania S. D. działającego również jako przedstawiciela ustawowego zmierzały do zmiany postanowienia spadkowego z pominięciem wymagań przepisu art.679 § 1 k.p.c. powołując okoliczności, które winni byli ewentualnie powołać w postępowaniu prowadzonym pod sygn.. akt I Ns 1022/12.

W odniesieniu do wniosku złożonego przez przedstawicielkę ustawową małoletniego uczestnika postępowania B. D. o uchyleniu się od skutków prawnych niezłożenia w terminie oświadczenia o odrzuceniu spadku, odebranie takiego oświadczenia i zatwierdzenia uchylenia się od skutków prawnych przez Sąd wniosek ten również nie mógł zostać uwzględniony.

W myśl przepisu art.1019 k.c. jeżeli oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku zostało złożone pod wpływem błędu lub groźby, stosuje się przepisy o wadach oświadczenia woli z następującymi zmianami:

1)uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia powinno nastąpić przed sądem;

2)spadkobierca powinien jednocześnie oświadczyć, czy i jak spadek przyjmuje, czy też go odrzuca.

Spadkobierca, który pod wpływem błędu lub groźby nie złożył żadnego oświadczenia w terminie, może w powyższy sposób uchylić się od skutków prawnych niezachowania terminu.

Uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku wymaga zatwierdzenia przez sąd.

Z zeznań przedstawicielki ustawowej małoletniego uczestnika I. K.nie wynika, by nie znany był jej stan pasywów i aktywów spadkodawcy, bo te poznała występując przy spisie inwentarza.

Zdaniem Sądu, nie stanowi błędu przedstawicielki ustawowej I. K. co do prawa określenie wartości majątku spadkowego w zakresie aktywów w spisie inwentarza na podstawie operatu szacunkowego z marca 2010 r. Przedstawicielka ustawowa z powołaniem się na wartość w chwili obecnej i ze spisu inwentarza uznała, że po jej stronie wystąpił błąd. W niniejszej sprawie w odniesieniu do spisu inwentarza i wniosku zgłoszonego przez przedstawicielkę ustawową małoletniego uczestnika postępowania B. D. zwrócić należy uwagę, że spis inwentarza jako czynność komornika podlega zaskarżeniu. Wynika to z przepisu § 2 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 1 października 1991 r. w sprawie szczegółowego trybu postępowania przy zabezpieczaniu spadku i sporządzaniu spisu inwentarza (Dz. U. Nr 92, poz.411), zgodnie z którym na czynności komornika może być wniesiona skarga do sądu rejonowego. Skargę wnosi się w ciągu 7 dni od dokonania czynności, a jeżeli osoba, która wnosi skargę, nie była obecna przy dokonaniu czynności ani nie była powiadomiona o terminie jej dokonania - w ciągu 7 dni od powzięcia wiadomości o dokonaniu czynności. Skarga może być wniesiona również na odmowę dokonania czynności. Możliwość zaskarżenia spisu ma kardynalne znaczenie dla odpowiedzialności spadkobierców za długi spadkowe, wszak dokonanie wyceny stanu czynnego majątku, czyli określenie wartości aktywów determinuje zakres odpowiedzialności spadkobierców ustaloną stosownie do wielkości udziałów spadkobierców za długi spadkowe w majątku spadkowym.

Ze spisu inwentarza sporządzonego przez komornika w dniu 23 sierpnia 2012 r. wynika, że nie został on doręczony spadkobiercom, choć już 24 lipca 2012 r. kurator spadku złożył wniosek o stwierdzenie nabycia spadku. W ocenie Sądu, w związku z określeniem przez komornika w spisie inwentarza i obecnie w kontekście operatu szacunkowego z dnia 20 stycznia 2015 r. uczestnik postępowania B. D.złożył wniosek o uchylenie się od skutków niezłożenia w terminie oświadczenia o odrzuceniu spadku. Stwierdzić należy, że z zeznań przedstawicielki ustawowej uczestnika postępowania I. K.wynika jednoznacznie, że po śmierci spadkodawcy komornik nie chciał udzielić jej informacji o zadłużeniu spadkodawcy, lecz wiedzę co składników spadku, ich wartości oraz długów spadkowych powzięła ze spisu inwentarza. I. K.nie uczestniczyła w tej czynności jako przedstawiciel ustawowy małoletniego uczestnika postępowania, lecz jako świadek. Żadnemu z uczestników postępowania wskazanych we wniosku o stwierdzenie nabycia spadku po M. D.spis nie został doręczony. Zdaniem Sądu, nikt w związku z tym nie miał możliwości zaskarżenia spisu co do określenia wartości nieruchomości położonej w N.przy ul. (...)opisanej w księdze wieczystej (...), która nie była szacowana zgodnie z przepisami ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami i wydanymi na jej podstawie aktami wykonawczymi, lecz przyjęto wartość nieruchomości, jak wskazała przedstawicielka ustawowa małoletniego uczestnika postępowaniaI. K., z marca 2010 r. Zwrócić należy uwagę, że spis inwentarza był sporządzany w sierpniu 2012 r., a więc po ponad dwóch latach od poprzedniej wyceny. W ocenie Sądu, dokonanie oszacowania nieruchomości opisanej w księdze wieczystej (...)w spisie inwentarza miało najistotniejsze znaczenie, ponieważ wartość tego składnika majątku jako najwartościowszego, wpływa na odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do wartości ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku. Odpowiedzialność ta co do poszczególnych spadkobierców ukształtowana jest w odniesieniu do wielkości udziału (udział spadkowy x wartość stanu czynnego majątku). Zatem prawidłowe określenie wartości stanu czynnego majątku ma zasadnicze znaczenie dla odpowiedzialności za długi spadkowe (z dobrodziejstwem inwentarza).

Oczywistym jest, że w związku z odpowiedzialnością za długi spadkowe ograniczoną do wysokości stanu czynnego majątku nie może być mowy o ustalaniu wysokości stanu majątku każdorazowo w odniesieniu do zmieniających się cen rynkowych nieruchomości czy ruchomości. Istotną i jedyną cezurą czasową jest data śmierci spadkodawcy. Wartość majątku spadkowego w zakresie aktywów może być wyceniana w toczących się, już z udziałem spadkobierców, postępowaniach egzekucyjnych, gdy wierzyciele prowadzą egzekucję ze składników nabytych w drodze spadkobrania, lecz wyceny te nie mogą wpływać na wysokość, do której spadkobiercy ponoszą odpowiedzialność.

W przedmiotowej przedstawicielka ustawowa złożyła wniosek o zatwierdzenie uchylenia się od skutków niezłożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku imieniem małoletniego B. D., ponieważ zwróciła uwagę na znaczącą równicę w wartości nieruchomości przyjętą do spisu inwentarza (615 500 zł), a oszacowanie nieruchomości w prowadzonym postępowaniu egzekucyjnym (339 100 zł), która wyniosła 276 400 zł.

Okoliczności powoływane przez przedstawicielkę ustawową dotyczące leczenia zarówno jej, jak i uczestnika postępowania B. D.nie zostały poparte opinią biegłego sądowego z zakresu psychologii, którą należało zawnioskować jako dowód. Przedstawicielka ustawowa została pouczona wraz z pierwszym zawiadomieniem o rozprawie w niniejszej sprawie o obowiązujących przepisach. Sąd nie jest w stanie rozstrzygnąć, czy stan zdrowia psychicznego przedstawicielki ustawowej I. K.i B. D.wpływał na zdolność rozpoznania podejmowanych czynności i możliwość podejmowania racjonalnych decyzji. Zwrócić jednak uwagę, że I. K.występowała w postępowaniu spadkowym I Ns 1022/12, składała oświadczenia, a ponadto jak wynika z jej zeznań, kalkulowała, czy też zastanawiała się, czy przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza czy odrzucić, tak by jakieś rzeczy ze spadku przypadły uczestnikowi postępowania B. D., konsultowała się z prawnikami. Przedstawicielka ustawowa od daty sporządzenia spisu inwentarza wiedziała o wierzycielach i wysokości zadłużenia, a okoliczność, że komornik nie udzielał jej żadnych informacji pozostaje bez znaczenia, bowiem było to w okresie między śmiercią spadkodawcy, a datą spisu inwentarza. Nadto, w istocie do wystąpienia z wnioskiem o zatwierdzenie uchylenia się od skutków prawnych niezłożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku nie skłonił przedstawicielki ustawowej błąd co do składników majątku spadkowego oraz ilości i wielkości długów spadkowych., lecz wartość nieruchomości określona w spisie inwentarza na podstawie operatu szacunkowego sprzed dwóch lat przed dokonaniem spisu. Zdaniem Sądu, po stronie przedstawicielki ustawowej błąd istotny nie występował, ponieważ nie miała możliwości zaskarżyć spisu inwentarza. Gdyby zaś przyjąć, że I. K.mogła zaskarżyć spis inwentarza zgodnie z adnotacją na spisie inwentarza o możliwości zaskarżenia spisu, to brak jego zaskarżenia byłby wynikiem niedołożenia należytej staranności. Zdaniem Sądu, I. K.jako świadek nie mogła zaskarżyć spisu inwentarza. Powołanie się przez spadkobiercę, zgodnie z art. 1019 § 2 w związku z art. 84 § 1 zadnie pierwsze i § 2 k.c., na działanie pod wpływem błędu wymaga wykazania, że błąd był istotny, dotyczył czynności prawnej i znajduje usprawiedliwienie w okolicznościach sprawy. Odnosi się zatem do takich wypadków, kiedy spadkobierca przyjął spadek wprost albo nie złożył oświadczenia o jego przyjęciu, ale gdyby znał prawdziwy stan rzeczy, to byłby spadek odrzucił. Nie może być uznana za błąd istotny nieznajomość przedmiotu spadku, będąca wynikiem niedołożenia należytej staranności w ustaleniu rzeczywistego stanu majątku spadkowego (vide postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 listopada 2012 r. w sprawie II CSK 172/12). Nie sposób uznać, że w wyniku niedoręczenia przedstawicielce ustawowej i pozostałym uczestnikom postępowania spadkowego prowadzonego pod sygn. I Ns 1022/12 spisu inwentarza było błędem istotnym wpływającym na skuteczne uchylenie się od skutków niezłożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku.

Zeznania przedstawicielki ustawowej I. K.wskazują, że razem ze spadkodawcą pozostawała w konkubinacie i pracowała na majątek. Z tego względu rozważeniu przez I. K.podlega, czy istnieją podstawy ku temu, by dokonać rozliczenia konkubinatu, a ponadto prawidłowo określić wartość stanu czynnego majątku należącego do spadkodawcy.

Mając powyższe na względzie, Sąd oddalił również wniosek uczestnika postępowania B. D. złożony przez jego matkę w czasie, gdy był małoletni, niezależnie od uzyskanego zezwolenia na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka i złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku przez pełnoletniego już uczestnika postępowania, uznając że w okolicznościach niniejszej sprawy wniosek o zatwierdzenie uchylenia się od skutków prawnych niezłożenia w terminie oświadczenia o odrzuceniu spadku nie zasługuje na uwzględnienie.

W zakresie pkt II orzeczono na podstawie art.80 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych.

07.09.2015 r.