Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 sierpnia 2015 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 19 sierpnia 2015 r. w Olsztynie

na rozprawie

sprawy K. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania K. P.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 22 kwietnia 2015 r. nr (...)

zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje ubezpieczonemu K. P. prawo do emerytury od 1.03.2015 r.

/-/ SSO L. Popiel

Sygn. akt IV U 961/15

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. decyzją z dnia 22 kwietnia 2015 r., znak: (...) odmówił K. P. prawa do wcześniejszej emerytury wobec braku przesłanek z art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W ocenie organu rentowego wnioskodawca wprawdzie ukończył 60 lat, posiada ponad 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, ale nie udowodnił na dzień 1 stycznia 1999 r. 15 lat pracy w szczególnych warunkach, o których mowa w art. 32 cyt. ustawy.

Od powyższej decyzji odwołanie złożył ubezpieczony wnosząc o jej zmianę
i przyznanie prawa do wnioskowanego świadczenia. W uzasadnieniu stanowiska argumentował, że wymieniona decyzja jest nieprawidłowa. Wskazał, że pracował w warunkach szczególnych jako operator sprężarek, co odpowiada stanowisku wymienionemu w dziale XIV, poz. 9 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze. Na poparcie powyższych okoliczności wskazał dwóch świadków, którzy razem z nim świadczyli pracę w spornym okresie zatrudnienia.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. w odpowiedzi na odwołanie domagał się jego oddalenia. Podniósł, że wnioskodawca nie udowodnił wymaganych 15 lat pracy w warunkach szczególnych uprawniających do emerytury z art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Odnosząc się do treści odwołania zwrócił uwagę, że w aktach rentowych znajduje się świadectwo pracy z dnia 28 grudnia 2004 r. potwierdzające, że w okresie do dnia 31 grudnia 1998 r. wnioskodawca wykonywał pracę jako ślusarz-mechanik. Analogiczne informacje zostały zawarte w świadectwie pracy z dnia 14 września 2007 r. W obu dokumentach nie ma jednak żadnych danych potwierdzających, że ubezpieczony pracował w warunkach szczególnych. W konsekwencji odwołujący nie ma prawa do emerytury z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnych.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje :

Ubezpieczony K. P., urodzony dnia (...), ostatnio do dnia 31 maja 2008 r. uprawniony do okresowej renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy, w dniu 24 marca 2015 r. złożył do ZUS wniosek o emeryturę. Według tego wniosku skarżący w ostatnim okresie ubezpieczenia, to jest od dnia 1 grudnia 2013 r. do 30 listopada 2014 r. był zatrudniony w PPHU (...).

(dowód: wniosek – k- 1-6, plik- I akt ZUS.)

Z kolei do wniosku z dnia 31 grudnia 2003 r. złożonego w związku z ustaleniem prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy ubezpieczony załączył „zwykłe” świadectwo pracy z (...) Spółka z o. o. (...) B., (...)-(...) B., ul. (...) wskazujące, że w wymienionym okresie zatrudnienia u tego pracodawcy, to jest od dnia 7 stycznia 1977 r. świadczył pracę na stanowisku ślusarz-mechanik.

(dowód: świadectwo pracy - k – 12, plik- II akt ZUS.)

Natomiast wraz z ponownym wnioskiem o rentę z dnia 20 września 2007 r. skarżący przedłożył świadectwo pracy z dnia 14 września 2007 r. potwierdzające zatrudnienie w powyższym okresie na stanowisku ślusarza-mechanika – tym razem wystawione przez (...) Sp. z o. o., (...)-(...) B..

(dowód: świadectwo pracy - k – 17, plik- III akt ZUS.)

W oparciu o powyższe dowody Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. decyzją z dnia 22 kwietnia 2015 r., zaskarżoną w niniejszej sprawie na podstawie art. 184 i art. 24 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) odmówił ubezpieczonemu prawa do emerytury z uwagi nieudokumentowanie 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

(dowód: decyzja - k –8, plik-I akt ZUS.)

Skarżący po szkole podstawowej podjął naukę w (...) Szkole Zawodowej dla Pracujących w B. w zawodzie mechanik pojazdów samochodowych, przy czym o dnia 1 września 1971 r. rozpoczął pracę – w ramach praktycznej nauki zawodu w Powiatowej Spółdzielni Usług (...) w B. (później Spółdzielnia (...) w M.). W kolejnym okresie swojej aktywności zawodowej, to jest począwszy od 1975 r. ubezpieczony pracował w (...) Instytucie (...) Zakład (...) w W. Oddział w B. (do dnia 31 grudnia 1976 r.).

W spornym okresie pracy, to jest począwszy od dnia 7 stycznia 1977 r. K. P. został zatrudniony w (...) Fabrykach (...), (...)-(...) B. – początkowo jako ślusarz konserwator, a następnie ślusarz – monter samochodowy.

Według dokumentacji osobowo-płacowej odwołujący w kolejnych okresach aktywności zawodowej wykonywał zatrudnienie w powyższym przedsiębiorstwie między innymi na następujących stanowiskach:

● ślusarza remontowego (od października 1978 r.),

● mechanika-montera obsługi sprężarek (od lipca 1982 r.),

● mechanika (od września 1983 r.)

● ślusarza-mechanika (od października 1984 r.),

● mechanika (od maja 1986 r.),

● mechanika urządzeń (od stycznia 1987 r.),

● mechanika (od marca 1988 r.),

● ślusarza-mechanika (od października 1988 r.),

● mechanika (od kwietnia 1989 r.),

● ślusarza-mechanika (od września 1989 r.),

● mechanika (od lutego 1991 r.),

● mechanika-ślusarza (od lutego 1993 r.).

Odwołujący przez okres zatrudnienia od dnia 7 stycznia 1977 r. do dnia 23 września 1994 r. pracował przy dozorze i obsłudze sprężarek 2 WS-50 w pomieszczeniu sprężarkowni o powierzchni około 16 metrów kwadratowych. W stacji sprężarek panował hałas, a odwołujący pracował w słuchawkach. Cała instalacja, w tym osuszacze i nawilżacze były zamontowane bezpośrednio w tym pomieszczeniu. Skarżący kompleksowo obsługiwał agregaty sprężarkowe. Wykonywał wszelkie prace konserwacyjne i remontowe, a w razie potrzeby usuwał awarie i korzystał z pomocy pracowników warsztatów (np. przy wyciąganiu korpusów sprężarek). Na przełomie lat 1992- 1993 r. zostały zamontowane kolejne – nowsze agregaty sprężarkowe o symbolu WS-100.

Z uwagi na stan zdrowia z dniem 1 października 1994 r. odwołujący przeszedł na stanowisko mechanika-konserwatora do pracy w warsztacie. Pracodawca wówczas dokonał zmiany zakresu obowiązków wnioskodawcy co do obsługi i konserwacji agregatów sprzężarkowych.

Odnośnie posiadanych kwalifikacji - skarżący w 1980 r. ukończył kurs obsługi sprężarek. Z kolei w lutym 1986 r. zdobył zaświadczenie kwalifikacyjne w zakresie eksploatacji urządzeń energetycznych – obsługa i remonty agregatów sprężarkowych powietrznych do 0,9 Mpa. W dniu 25 listopada 1991 r. nabył uprawnienia do eksploatacji sprężarek powietrza o ciśnieniu do 1 Mpa.

K. P. pozostawał w zatrudnieniu u tego pracodawcy do dnia 5 listopada 2007 r.

(dowód: akta osobowe wnioskodawcy – k - 18 akt sprawy, załączniki wnioskodawcy – k- 27 akt sprawy oraz zeznania świadków: J. K. (2), T. S. – zapis audiowideo od 00:18:22 do 00:34:33.

Odwołujący dokonywał bieżących przeglądów sprężarek, a jego głównym zadaniem było utrzymanie ich w ruchu na trzy zmiany. Sprężarki tłoczyły powietrze na halę, do każdej z maszyn, które pracowały na powietrze. Ponadto w razie konieczności wymieniał, wymontowywał i czyścił zapieczone zawory. Sprężarki były napędzane dużym silnikiem. Skarżący jako jedyny w zakładzie posiadał uprawnienia do obsługi sprężarek i upoważnienie do wchodzenia do sprężarkowni.

(wyjaśnienia skarżącego – zapis audiowideo: od 00:01:19 do 00:16:02.)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie wnioskodawcy jest zasadne i zasługuje na uwzględnienie.

Ubezpieczony podnosił w odwołaniu, że w spornym okresie pracy świadczył pracę w warunkach szczególnych jako operator sprężarek, co odpowiada stanowisku wymienionemu w wykazie A, Dział XIV, poz. 9 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych zakwestionował zatrudnienie K. P. w warunkach szczególnych do dnia 31 grudnia 1998 r. na stanowisku ślusarz-mechanik. Organ rentowy argumentował, że odwołujący nie udowodnił wymaganych przepisami ubezpieczeniowymi 15 lat takiej pracy, bowiem przedłożone na powyższą okoliczność dwa „zwykłe” świadectwa pracy nie spełniają wymogów świadectw wykonywania pracy w warunkach szczególnych w myśl obowiązujących w tym zakresie przepisów ubezpieczeniowych.

Tym samym wobec zastrzeżeń organu rentowego dotyczących powyższego okresu zatrudnienia, decydujące znaczenie dla właściwego rozpoznania niniejszej sprawy, było zbadanie ich zasadności.

W świetle obowiązującej judykatury, w sytuacji, kiedy brak jest wymaganego świadectwa pracy w warunkach szczególnych wystawionego przez pracodawcę, bądź, gdy budzi ono wątpliwości, Sąd może prowadzić postępowanie dowodowe zmierzające do ustalenia, czy praca wykonywana przez stronę, była wykonywana w warunkach wymaganych przepisami rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (por. np. uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 21 lutego 2013 r., w sprawie o sygn. akt III AUa 1783/12, LEX nr 1293622, uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 4 listopada 2008 r., w sprawie o sygn. akt III AUa 3113/08, LEX nr 552003).

W myśl art. 184 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych: ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 tej ustawy.

Wymienione świadczenie przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Natomiast zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r., Nr 153, poz. 1227 ze zm.), ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1.

Dla celów ustalenia wymienionych uprawnień emerytalnych, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Z kolei ust. 4 wymienionego przepisu określa, że wiek emerytalny, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, to jest rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

W przedmiotowej sprawie poza sporem było, że K. P. spełnił większość przesłanek uprawniających do uzyskania prawa do emerytury z wyjątkiem 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Rozstrzygnięcia zatem wymagało, czy okres pracy skarżącego do dnia 31 grudnia 1998 r. stanowi pracę w warunkach szczególnych

Zgodnie z § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w niniejszym rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Zatem wykonywanie obowiązków w warunkach szczególnych przez 50%, 60%, czy choćby 80% czasu pracy, nie uprawnia pracownika do zaliczenia tego okresu do stażu pracy w szczególnych warunkach, będącego podstawą przyznania prawa do wcześniejszej emerytury.

Okres pracy wykonywanej w szczególnych warunkach, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach. Załączniki A i B do tego rozporządzenia wskazują wyraźnie, jakie z prac określa się mianem prac w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego. Oczywiste jest, że przy ocenie, czy skarżący świadczył pracę w szczególnych warunkach, nie ma znaczenie nazwa stanowiska, na jakim był zatrudniony, ale to jakie czynności w istocie wykonywał.

Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. Oznacza to, że pracownik wykonujący prace w warunkach szczególnych na danym stanowisku nie ma powierzonych innych obowiązków jak tylko te, które dotyczą pracy w warunkach szczególnych.

Przy tym, warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku, stale tj. ciągle wykonuje pracę w szczególnych warunkach i nie wykonuje w tym czasie żadnych innych czynności nie związanych z zajmowanym stanowiskiem (por. np. uzasadnienie wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 20 września 2012 r., III AUa 380/12, LEX nr 1223478, oraz np. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 22 stycznia 2008 r., I UK 210/07, OSNP 2009 nr 5-6, poz. 75; z dnia 6 grudnia 2007 r., III UK 66/07, LEX nr 483283 ).

W myśl przepisów powołanego rozporządzenia, prawo do emerytury nabywa mężczyzna, który osiągnął wiek 60 lat i legitymuje się minimum 15- letnim okresem zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, które to zatrudnienie było wykonywane w sposób stały i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Zdaniem Sądu Okręgowego odwołujący wykonując pracę w spornym okresie, to jest od dnia 7 stycznia 1977 r. - najpierw w (...) Fabrykach (...) w B. (następnie na skutek przekształceń podmiotu zatrudniającego - w (...) Spółka z o. o. (...) B.) do dnia 23 sierpnia 1994 r., czyli przez okres ponad 17 lat - w istocie świadczył pracę w warunkach szczególnych na stanowisku przy bezpośredniej obsłudze stacji sprężarek, o jakiej mowa w wykazie A, w Dziale XIV, poz. 9 stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz. 43 ze zm.).

Powyższe potwierdza w całości zebrany w sprawie materiał dowodowy, w szczególności w postaci akt osobowych skarżącego z okresu zatrudnienia w (...) Fabrykach (...), zeznań świadków: J. K. (2) i T. S. oraz wyjaśnień ubezpieczonego.

W ocenie Sądu Okręgowego K. P. niewątpliwie wykonywał pracę przy bezpośredniej obsłudze stacji sprężarek, a jego obowiązki związane były z utrzymaniem tych urządzeń w ciągłym ruchu. Odwołujący zajmował się ich bieżącą obsługą, konserwacją, remontami i usuwaniem występujących awarii. Skarżący powyższe prace wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

W przekonaniu Sądu orzekającego zeznania świadków w tym zakresie wzajemnie się uzupełniają, są przekonujące, wiarygodne i zasługują na uwzględnienie, a ich treść znajduje potwierdzenie w wyjaśnieniach wnioskodawcy.

Podkreślenia przy tym wymaga, że dokumentacja osobowa dotycząca zatrudnienia wnioskodawcy była prowadzona przez pracodawcę niestarannie, albowiem wpisy odnośnie stanowiska pracy skarżącego – nie odzwierciedlały rzeczywistego charakteru wykonywanej pracy. Pracodawca dowolnie stosował określenia odnoszące się do stanowiska pracy wnioskodawcy – wskazując, że był np. : ślusarzem remontowym, mechanikiem-monterem obsługi sprężarek, mechanikiem, ślusarzem-mechanikiem.

Jako datę końcową wykonywania przez wnioskodawcę pracy w warunkach szczególnych Sąd orzekający przyjął 23 września 1994 r. W tej bowiem dacie K. P. – dotychczas nieprzerwalnie od 7 stycznia 1977 r. pracując w sprężarkowni - został skierowany do pracy w warsztacie zakładu z uwagi na pogarszający się stan zdrowia.

W konsekwencji okres pracy wnioskodawcy od dnia 7 stycznia 1977 r. do dnia 23 września 1994 r. w (...) Fabrykach (...) przy bezpośredniej obsłudze stacji sprężarek, stanowi wymagane przepisami ponad 15 lat zatrudnienia, uprawniające do przyznania emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych.

Odwołujący spełnia zatem wszystkie przesłanki o jakich stanowi przepis art. 184 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. j. Dz. U. z 2009 r., Nr 153, poz. 1227 ze zm.).

Kierując się powyższym, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję organu rentowego i przyznał K. P. prawo do emerytury o jakiej mowa w art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U.2013.1440 ze zm.).

Wobec spełnienia przesłanek przewidzianych wskazanym przepisem, należało przyznać odwołującemu prawo do wnioskowanego świadczenia od dnia 1 marca 2015 r., myśl art. 100 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, prawo do świadczeń powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa oraz w myśl art. 129 ust. 1 cyt. ustawy, gdyż świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu.

Sędzia