Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 września 2015 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący – Sędzia SO Lucyna Stąsik - Żmudziak

Protokolant - st. sekr. sądowy Wioletta Wójtowicz

po rozpoznaniu w dniu 7 września 2015 roku w Lublinie

sprawy T. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania T. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału B.

z dnia 15 października 2014 roku, znak: (...)

zmienia zaskarżoną decyzję i ustala T. K. prawo do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych od dnia(...) roku.

Sygn. akt VII U 2494/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 15 października 2013 roku, Znak:(...)Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B., odmówił T. K. prawa do emerytury na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2013 r., poz. 1440 ze zm.) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U z 1983 r., Nr 8, poz. 43 ze zm.). Organ emerytalny odmówił ustalenia prawa do emerytury z uwagi na to, że na dzień 1 stycznia 1999 roku wnioskodawca nie udowodnił co najmniej 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy (decyzja – k. 116 akta emerytalne).

W odwołaniu od decyzji T. K. wskazał, że w okresie od dnia 6 lipca 1984 roku do dnia 31 grudnia 1994 roku wykonywał pracę w warunkach szczególnych w (...) Zakładach (...) na stanowisku monter maszyn (odwołanie – k. 3 akta sądowe).

W odpowiedzi na odwołanie organ emerytalny wnosił o jego oddalenie argumentując jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji (odpowiedź na odwołanie – k. 5 – 6 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

T. K., urodzony (...), w dniu 24 września 2014 roku złożył wniosek o emeryturę. W jego treści zawarł oświadczenie o tym, że nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego (wniosek o emeryturę - k. 102 - 105 a.e.).

Na podstawie dokumentów przedłożonych wraz z wnioskiem o ustalenie prawa do emerytury organ emerytalny ustalił na dzień 1 stycznia 1999 roku łączny okres podlegania ubezpieczeniom w wymiarze 28 lat, 5 miesięcy i 16 dni, tj. 28 lat, 4 miesięcy i 19 dni okresów składkowych oraz 27 dni okresów nieskładkowych. Organ rentowy zaliczył wnioskodawcy okres wynoszący 11 lat i 27 dni do stażu pracy w warunkach szczególnych (decyzja – 116 a.e.).

Zakład nie uznał jako pracy w szczególnych warunkach okresu od 2 września 1972 roku do 31 sierpnia 1976 roku z tytułu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) S.A., ponieważ w ocenie Zakładu przedłożone świadectwo wskazuję błędną podstawę prawną (decyzja – k. 116 a.e.).

W tym stanie rzeczy wydana została zaskarżona decyzja z dnia 15 października 2014 roku.

W celu dokonania niezbędnych ustaleń Sąd dopuścił dowody z dokumentów znajdujących się w aktach emerytalnych i aktach osobowych wnioskodawcy (k. 21 i 43 a.s.) oraz dowody osobowe w postaci zeznań wnioskodawcy T. K. (protokół – k. 32 v. – 34, 58 v. - 59 a.s.) i zeznań świadków W. K. (protokół - k. 34 v. - 35 a.s.), J. C. (protokół – k. 35 – 35 v. a.s.), Z. B. (protokół – k. 57 v. – 58 a.s.) oraz H. W. (protokół – k. 58 – 58 v. a.s).

T. K. w okresie od 2 września 1972 roku do 31 sierpnia 1976 roku zatrudniony był w zakładzie (...) w C. na stanowisku ślusarza (świadectwo pracy – k. 7 akta kapitałowe).

Powyższy zakład pracy zajmował się wykonywaniem remontów na rzecz Cementowni (...) oraz Cementowni w R.. Do obowiązków wnioskodawcy należało wykonywanie remontów takich urządzeń jak młyny węgla, młyny cementu, stref łańcuchowych w piecach, redlerów ślimaków, reduktorów. T. K. wymieniał stare łańcuchy, opróżniał kule w młynach, wymieniał płyty, czopy w młynach, demontował stare elementy w urządzeniach cementowni i montował nowe. Skarżący pracował w brygadzie składającej się ze ślusarzy i spawaczy. Ponadto ubezpieczony wykonywał bieżącą konserwację agregatów i urządzeń cementowni. W momencie w którym dane urządzenie wymagało remontu było ona zatrzymywane, zaś pozostałe nitki technologiczne cały czas pracowały. W środowisku pracy wnioskodawcy był kurz, hałas, wysoka temperatura, zapylenie, przeciągi, wilgoć. Remonty były wykonywane na zewnątrz. Skarżący otrzymywał dodatek za pracę w warunkach szkodliwych (zeznania wnioskodawcy – k. 32 v. – 34 a.s., zeznania świadka Z. B. – k. 57 v. – 58 a.s., zeznania świadka H. W. – k. 58 a.s.).

W trakcie zatrudnienia w omawianym zakładzie pracy T. K. odbył zasadniczą służbą wojskową w okresie od 26 kwietnia 1973 roku do 17 kwietnia 1975 roku. Po odbyciu służby skarżący od dnia 8 maja 1975 roku ponownie podjął prace w omawianym zakładzie na tym samym stanowisku wykonując te same czynności jakie wykonywał przed rozpoczęciem służby (zeznania wnioskodawcy – k. 32 v. – 34 a.s., zaświadczenie o odbyciu służby wojskowej oraz kserokopie książeczki wojskowej – k. 4 – 6 a.k.).

Następnie T. K. w okresie od 6 lipca 1984 roku do 31 grudnia 1994 roku pracował w (...) Zakładach (...) na stanowisku monter maszyn (świadectwo pracy – k. 10 a.e.).

W powyższym zakładzie pracy wnioskodawca wykonywał remonty maszyn, w których dochodziło do awarii mechanicznych i hydraulicznych. Wszystkie remonty wykonywane były na hali, w której znajdowały się uszkodzone maszyny. Remontowana maszyna na czas remontu była wyłączana, zaś pracownik przechodził do innej wolnej maszyny, albo do innej hali. W sytuacji w której zdarzyła się poważna awaria maszyny zabierana ona była na oddzielną halę gdzie wykonywana była naprawa przez innych pracowników. Wnioskodawca wykonywał bieżące remonty, konserwował maszyny które służyły do produkcji obuwia, jego zadaniem było utrzymanie maszyn w ruchu (zeznania wnioskodawcy – k. 32 v. – 34 a.s., zeznania świadka W. K. – k. 34 v. – 35 a.s., zeznania świadka J. C. – k. 36 – 36 v. a.s.).

W omawianym zakładzie znajdowało się około 70 maszyn, były to m. in.: formowarki, wycinarki, frezarki, maszyny do smarowania klejem, dociskarki otoku, frezarki, na kontonarzu znajdowały się tak zwane kombajny. Wnioskodawca był mechanikiem do produkcji, remontował maszyny na hali produkcyjnej, czyścił filtry oraz maszyny po klejach. Do obowiązków skarżącego należała wymiana tłoczków hydraulicznych, wymiana sprężyn przy tłoczkach, regulacja i wymiana noży przy ścieniarkach, wymiana listew, regulacja maszyn - numerowarek, regulacja docisku, wymiana tuszów (zeznania wnioskodawcy – k. 32 v. – 34 a.s., zeznania świadka W. K. – k. 34 v. – 35 a.s.).

T. K. w (...) Zakładach (...) pracował w wymiarze 8 godzin dziennie. W środowisku pracy wnioskodawcy był duży hałas oraz zapylenie, ponadto unosiły się opary kleju - acetonu. Skarżący otrzymywał dodatek za pracę w warunkach szkodliwych (zeznania wnioskodawcy – k. 32 v. – 34 a.s., zeznania świadka W. K. – k. 34 v. – 35 a.s., zeznania świadka J. C. – k. 36 – 36 v. a.s.).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o powołane dowody. Za wiarygodne Sąd uznał zeznania złożone przez wnioskodawcę uznając je za jasne, pełne, logiczne, spójne z zeznaniami świadków oraz analizą dowodów w postaci dokumentów.

Przystępując do oceny dowodów osobowych należy stwierdzić, że przesłuchani w sprawie świadkowie to osoby obce dla wnioskodawcy. Byli oni jego współpracownikami w okresie zatrudnienia w (...) w C. oraz w (...) Zakładach (...) i mieli bezpośredni wgląd i styczność z wykonywanymi przez niego czynnościami. Świadkowie dysponowali, więc niezbędnymi wiadomościami w zakresie charakteru czynności wykonywanych przez wnioskodawcę, jego obowiązków, warunków zatrudnienia i zasad organizacji pracy. Zeznania świadków są logiczne i spójne, korelują ze sobą i z zeznaniami skarżącego. Zostały odebrane w toku postępowania sądowego, po pouczeniu o odpowiedzialności za składanie fałszywych zeznań. Z uwagi na to, że świadkowie są osobami obcymi dla wnioskodawcy, nie ma podstaw, by kwestionować ich zeznania i zarzucać im nieprawdę czy stronniczość. Drobne rozbieżności, co do niektórych szczegółów sprawy wynikają z naturalnych ułomności pamięci ludzkiej zważywszy, że świadkowie zeznają na okoliczności zdarzeń życia codziennego niemających charakteru wyjątkowego i z tego powodu trudniejszych do zapamiętania. Okoliczność, że występują te rozbieżności przemawiają za obdarzeniem ich zeznań wiarygodnością, bowiem wskazują, że nie były one uzgadniane na potrzeby procesu. W związku z powyższym Sąd obdarzył w całości wiarą zeznania wszystkich zeznających w sprawie świadków.

W świetle powyższych ustaleń należało stwierdzić, że również zeznania skarżącego złożone w trybie art. 299 kpc, w powyższym zakresie zasługują na pełne uwzględnienie.

Sąd obdarzył wiarą zgromadzone w sprawie dowody nieosobowe w postaci dokumentów, znajdujące się w aktach organu rentowego oraz aktach osobowych. Były one przechowywane przez uprawniony podmiot, nie noszą śladów podrobienia ani przerobienia. Ich treść nie była kwestionowana przez żadną ze stron, nie budziły one również wątpliwości Sądu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie T. K. jest zasadne i zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych Ubezpieczeń (tekst jednolity: Dz. U. z 2015 roku, poz. 748), mężczyznom urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 65 lat oraz okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 lat. Emerytura przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Przepis art. 32 ust. 2 cytowanej ustawy stanowi, że za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie, których osobom wymienionym w ust. 2 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych (art. 32 ust. 4 ustawy).

Zgodnie z § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Według § 3 cytowanego rozporządzenia okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej „wymaganym okresem zatrudnienia”, uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia. Natomiast § 4 ust. 1 rozporządzenia stanowi, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym, co najmniej 15 lat pracy
w szczególnych warunkach.

Jednocześnie przepis § 1 ust. 2 rozporządzenia stanowi, że właściwi ministrowie, kierownicy urzędów centralnych oraz centralne związki spółdzielcze w porozumieniu z Ministrem Pracy, Płac i Spraw Socjalnych ustalają w podległych i nadzorowanych zakładach pracy stanowiska pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazach A i B.

Sumując powyższe, aby nabyć prawo do emerytury T. K. musiał spełnić łącznie następujące przesłanki:

1)  osiągnąć obniżony do 60 lat wiek emerytalny;

2)  nie przystąpić do otwartego funduszu emerytalnego;

3)  na dzień 1 stycznia 1999 r. udowodnić:

)a  co najmniej 15-letni okres wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze oraz

)b  staż pracy w wymiarze co najmniej 25 lat.

Jednocześnie przepis art. 1 § 2 rozporządzenia stanowi, że właściwi ministrowie, kierownicy urzędów centralnych oraz centralne związki spółdzielcze w porozumieniu z Ministrem Pracy, Płac i Spraw Socjalnych ustalają w podległych i nadzorowanych zakładach pracy stanowiska pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazach A i B.

Bezspornym jest, że skarżący nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego (wniosek k. 2 a.e.), ukończył 60 lat i na dzień 1 stycznia 1999 roku legitymował się, ponad 25-letnim stażem pracy.

Dokonując oceny, czy pracę wnioskodawcy można zakwalifikować jako pracę w szczególnych warunkach należy podkreślić, że T. M. występując do organu rentowego o przyznanie świadczenia, nie przedłożył świadectw wykonywania pracy w warunkach szczególnych, z którego wynikałoby, iż praca była świadczona w takich warunkach w okresach od 2 września 1972 roku do 31 sierpnia 1976 roku za okres pracy w zakładzie (...) w C. oraz od 6 lipca 1984 roku do 31 grudnia 1994 roku za okres pracy w (...) Zakładach (...).

W ocenie Sądu taka sytuacja nie może dyskwalifikować możliwości wnioskodawcy ubiegania się o przedmiotowe świadczenie. Należy mieć bowiem na uwadze, że wystawienie w sposób nie odpowiadający wymogom formalnym świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych nie jest wystarczającą podstawą do przyjęcia, że pracownik nie wykonywał pracy w takich warunkach. Obowiązek sporządzenia dokumentacji w tym zakresie obciąża pracodawcę, w związku z czym wyciąganie wobec pracownika jakichkolwiek negatywnych konsekwencji braku jej sporządzenia bądź wadliwości, byłoby dla niego nazbyt krzywdzące.

Należy mieć na uwadze fakt, że w postępowaniu sądowym nie znajdują zastosowania ograniczenia w zakresie dopuszczalnych źródeł dowodowych, ustanowione na potrzeby postępowania przed ZUS, a wynikających z rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalono – rentowe (Dz. U. z 2011 roku, Nr 237, poz. 1412). Zasadniczym bowiem celem postępowania sądowego jest rozstrzygnięcie sprawy po dostatecznym, wszechstronnym wyjaśnieniu jej okoliczności spornych. Ułatwia to art. 473 k.p.c, który wprost stanowi, iż w postępowaniu przed sądem w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych nie stosuje się przepisów ograniczających dopuszczalność dowodu ze świadków i przesłuchania stron.

Powyższe oznacza, że każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które Sąd uzna za pożądane, a ich dopuszczenie za celowe (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 1984 r., sygn. III UZP 6/84; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 września 1984 r., sygn. III UZP 48/84wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 1997 r., sygn. H UKN 186/97; wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 29 stycznia 2013 r., sygn. III AUa 808/12). Z przedstawionym poglądem i wynikającymi z niego wnioskami Sąd Okręgowy w pełni się zgadza. W konsekwencji ustalenie przez Sąd w toku postępowania odwoławczego, że dana praca była wykonywana w szczególnych warunkach jest wystarczającą podstawą do uznania wykonywanej pracy za pracę tego rodzaju.

Przeprowadzone postępowanie dowodowe, w którym Sąd oparł się na dokumentach znajdujących się w aktach ZUS i osobowych wnioskodawcy oraz jego zeznaniach złożonych w trybie art. 299 k.p.c. i zeznaniach świadków pozwoliło ustalić w sposób pewny, że wnioskodawca wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracę w warunkach szczególnych w okresach od 2 września 1972 roku do 31 sierpnia 1976 roku za okres pracy w zakładzie (...) w C. oraz od 6 lipca 1984 roku do 31 grudnia 1994 roku za okres pracy w (...) Zakładach (...).

Czynności wykonywane przez wnioskodawcę w okresie od 2 września 1972 roku do 31 sierpnia 1976 roku oraz w okresie od 6 lipca 1984 roku do 31 grudnia 1994 roku opisane są w wykazie A w dziale XIV, poz. 25 powołanego rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r., tj. „ bieżąca konserwacja agregatów i urządzeń oraz prace budowlano-montażowe i budowlano-remontowe na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie”.

Zaliczeniu do okresu pracy wnioskodawcy w szczególnych warunkach podlega również okres odbywania przez niego służby wojskowej. T. K. będąc zatrudnionym w (...) w C. w dniu 26 kwietnia 1973 roku rozpoczął odbywanie zasadniczej służby wojskowej, którą zakończył z dniem 17 kwietnia 1975 roku. Następnie zgłosił swój powrót do pracy w ciągu 30 dni od zakończenia tej służby oraz podjął pracę na dotychczas zajmowanym stanowisku, na którym wykonywał zatrudnienie w szczególnych warunkach od dnia 8 maja 1975 roku (§ 5 ust. 1 w zw. z § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 22 listopada 1968 roku w sprawie szczególnych uprawnień żołnierzy i ich rodzin, zgodnie z rozporządzeniem zmieniającym z 20 marca 1975 roku, Dz. U. z 1975 roku, nr 10, poz. 61, wydanego na podstawie art. 108 ustawy z 21 listopada 1967 roku o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej, Dz. U. z 1967 roku, nr 44, poz. 220 ze zm.).

Odnośnie uznanych okresów pracy, jako pracy w warunkach szczególnych, należy podkreślić, że Sąd Okręgowy w pełni aprobuje stanowisko Sądu Najwyższego, które nakazuje przy ustalaniu, czy praca wykonywana była w warunkach szczególnych, kierować się przede wszystkim rzeczywistym zakresem obowiązków, a nie nazwą stanowiska pracy (por. wyrok z dnia 19 maja 2011 r., sygn. III UK 174/10, wyrok z dnia 9 marca 2010 r., sygn. I UK 324/09; wyrok z dnia 8 czerwca 2011 r., sygn. I UK 393/10). Nie ma zatem znaczenia fakt, że wnioskodawca formalnie miał powierzone stanowisko pracy, które nie zostało wymienione w wykazie stanowiącym załącznik do odpowiedniego aktu resortowego skoro ustalono, że faktycznie świadczył on pracę zaliczaną do wykonywanych w szczególnych warunkach na podstawie przepisów cytowanego rozporządzenia Rady Ministrów oraz aktu resortowego.

Sumując okres pracy uznany przez organ rentowy oraz wyżej wskazane okresy jako okresy pracy w warunkach szczególnych przekraczają one ustawowo wymagany próg pracy w tychże warunkach wynoszący 15 lat i wynoszą łącznie 25 lat 6 miesięcy 23 dni.

Jak więc wynika z poczynionych ustaleń Z. K. legitymuje się ogólnym stażem pracy wynoszącym ponad 25 lat, ukończył 60 lat życia, nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego oraz pracował w warunkach szczególnych ponad wymagane 15 lat. Tym samym wnioskodawca spełnia wszelkie przesłanki do ustalenia mu prawa do emerytury od dnia (...) roku, tj. od dnia złożenia wniosku o emeryturę.

Z tych względów Sąd zmienił zaskarżoną decyzję i na mocy wyżej wskazanych przepisów oraz art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji.