Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 kwietnia 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Marta Sawińska

Sędziowie: SSA Wiesława Stachowiak /spr./

del. SSO Izabela Halik

Protokolant: st.sekr .sąd. Emilia Wielgus

po rozpoznaniu w dniu 15 kwietnia 2015 r. w Poznaniu

sprawy A. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P.

o rentę z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy

na skutek apelacji A. W.

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 26 marca 2014 r. sygn. akt VII U 1825/13

oddala apelację.

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P. decyzją z 23 kwietnia 2013 roku, znak (...) na podstawie przepisów art. 17 ust. 1 i ust. 4 ustawy z 30 października 2002 roku o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych odmówił A. W. przywrócenia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy.

Podstawą wydania zaskarżonej decyzji było orzeczenie komisji lekarskiej pozwanego z 11 kwietnia 2013 roku, w którym stwierdzono, że wnioskodawca jest niezdolny do pracy w dotychczasowym zawodzie oraz celowe jest jego przekwalifikowanie zawodowe.

A. W. wniósł odwołanie od decyzji, domagając się ustalenia, że przysługuje mu prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy, ewentualnie uchylenia decyzji w całości i przekazanie sprawy organowi orzekającemu do ponownego rozpoznania.

Odwołujący wskazał, że 22 kwietnia 1999 roku uległ wypadkowi podczas wykonywania pracy, na skutek którego stracił dwa palce prawej dłoni. Powód wskazał, że jest praworęczny w związku z czym wykonywanie stosunkowo prostych czynności sprawia mu obecnie wiele problemów.

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń społecznych w Poznaniu wyrokiem z 26 marca 2014 roku w sprawie VII U. 1825/13 oddalił odwołanie.

Sąd I instancji ustalił następujący stan faktyczny:

A. W. (ur. (...)) z zawodu jest stolarzem. Obecnie jest zatrudniony jako pomocnik stolarza na część etatu.

22 kwietnia 1999 roku odwołujący uległ wypadkowi przy pracy podczas obróbki stolarskiej deski, skutkiem którego była konieczność przeprowadzenia amputacji kciuka i palca wskazującego ręki prawej.

Od 17 stycznia 2000 roku do 31 marca 2013 roku odwołującemu przyznawano okresowo prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy.

30 stycznia 2013 roku odwołujący złożył ponownie wniosek o ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy.

Komisja lekarska ZUS, w oparciu o opinię konsultanta ZUS – psychologa, orzeczeniem z 11 kwietnia 2013 roku stwierdziła, że odwołujący jest wprawdzie niezdolny do pracy, jednakże celowe jest w jego przypadku przekwalifikowanie zawodowe ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie. Komisja lekarska ZUS potwierdziła, że niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie pozostaje w związku z wypadkiem przy pracy, który miał miejsce 22 kwietnia 1999 roku.

Zespół biegłych rozpoznał u odwołującego: stan po amputacji kciuka i palca wskazującego prawej ręki z upośledzeniem sprawności chwytnej u osoby praworęcznej; sarkoidozę bez niewydolności oddechowej; obserwację ciśnienia tętniczego u osoby z nadwagą (opinia z 11 września 2013 roku).

Badaniem ortopedycznym i radiologicznym stwierdzono u powoda stan po amputacji palców z zachowaniem krótkich, nieistotnych funkcjonalnie podstaw paliczków podstawowych. Szczyty kikutów poamputacyjnych są wyraźnie bolesne podczas dotyku, pokryte bliznowato zmienioną skórą. Sprawność ruchowa lewej kończyny górnej, kończyn dolnych i kręgosłupa jest zadowalająca. Opisane pourazowe zmiany prawej ręki w istotnym stopniu ograniczają jej sprawność chwytną; brak chwytu szczypcowego i koncentrycznego, zachowany jedynie chwyt hakowy z udziałem trzech pozostałych palców. Biorąc pod uwagę posiadane przez odwołującego kwalifikacje, jego wiek i wynik badania przedmiotowego biegły ortopeda ocenił, że odwołujący jest na stałe niezdolny do pracy zgodnej z kwalifikacjami (w zawodzie stolarza) w wyniku następstw wypadku przy pracy z 22 kwietnia 1999 roku, przy czym w ocenie biegłego ortopedy celowe jest przekwalifikowanie zawodowe odwołującego w ramach renty szkoleniowej. Biegły ortopeda podzielił treść orzeczenia komisji lekarskiej ZUS z 11 kwietnia 2013 roku.

Biegły lekarz medycyny pracy uznał, że odwołujący pozostaje częściowo niezdolny do pracy; jako osoba z wykształceniem zawodowym nie może powrócić do wyuczonego zawodu z powodów ortopedycznych w związku z wypadkiem, jest zdolny do przekwalifikowania zawodowego.

W łącznej opinii biegli sądowi uznali częściową, stałą niezdolność do pracy odwołującego w zawodzie stolarza, ze wskazaniem na przekwalifikowanie zawodowe w ramach renty szkoleniowej ZUS, jako element potrzebny w dalszym społecznym funkcjonowaniu odwołującego.

W uzupełniającej opinii biegły medycyny pracy odnosząc się do przedłożonego przez odwołującego dodatkowo zaświadczenia lekarskiego o braku przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania pracy na stanowisku pomocnika stolarza, stwierdził, że dokument ten nie zmienia konkluzji orzeczniczych. Stanowisko biegłego medycyny pracy poparł biegły lekarz ortopeda.

Na podstawie opinii biegłych Sąd uznał, że odwołujący jest na stałe osobą częściowo niezdolną do pracy w zawodzie stolarza ze wskazaniem na przekwalifikowanie zawodowe w ramach renty szkoleniowej ZUS.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd I instancji wskazał przepisy właściwe dla rozstrzygnięcia w sprawie Sąd Okręgowy, tj. art. 6 ust. 1 pkt 6, art. 17 ustawy z 30 października 2002 roku o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków oraz art. 57 ust. 1, art. 12 oraz art. 13 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

Przedmiotem sporu pozostawało to, czy odwołujący jest niezdolny do pracy w związku z wypadkiem przy pracy i czy zasadne jest przyznanie mu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem, który miał miejsce 22 kwietnia 1999 roku.

Sąd Okręgowy wskazał, że w zakresie oceny zdolności odwołującego do pracy oparł swe rozstrzygnięcie w głównej mierze na opinii powołanego zespołu biegłych. W tym bowiem zakresie konieczna jest wiedza specjalna w rozumieniu art. 278 § 1 k.p.c.

Sąd podzielił stanowisko biegłych: ortopedy oraz specjalisty medycyny pracy wyrażone w pisemnej opinii z 11 września 2013 roku oraz opinii uzupełniającej z 20 listopada 2013 roku, ponieważ jest ono wnikliwe i szczegółowe. Opinie zostały wydane przez fachowców posiadających wiedzę specjalistyczną. Biegli, zgodnie z poleceniem Sądu, przeprowadzili badanie odwołującego, przeanalizowali jego dokumentację medyczną i wskazali przesłanki uzasadniające ustalenie częściowej niezdolności do pracy na stałe, z zaleceniem przekwalifikowania zawodowego w ramach renty szkoleniowej ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie stolarza.

Sąd I instancji uznał, że brak jest zasadnych przesłanek dla dyskwalifikowania konkluzji zawartych w opiniach biegłych, a co za tym idzie - zasadności i zgodności wniosków opinii z rzeczywistym stanem rzeczy.

W dalszej kolejności Sąd I instancji powołał tezy z orzecznictwa sądów powszechnych, dotyczące orzekania o niezdolności do pracy. Obiektywna możliwość podjęcia dotychczasowego lub innego zatrudnienia, zgodnie z poziomem kwalifikacji, wykształcenia, wieku i predyspozycji psychofizycznych może być brana pod uwagę tylko wówczas, gdy ubiegający się o rentę jest niezdolny do pracy z medycznego punktu widzenia, gdyż oba te aspekty muszą występować łącznie (wyrok Sądu Najwyższego z 10 czerwca 1999 roku w sprawie II UKN 675/98). O niezdolności do pracy nie decyduje więc niemożność podjęcia innej pracy warunkowana wiekiem, poziomem wykształcenia i predyspozycjami psychofizycznymi, lecz koniunkcja niezdolności do pracy z niezdolnością do przekwalifikowania się do innego zawodu (wyrok Sądu Najwyższego z 18 maja 2006 roku w sprawie II UK 156/06).

Sąd I instancji stanął na stanowisku, że odwołujący wprawdzie wykazał, że jest częściowo na stałe niezdolny do pracy w związku z wypadkiem przy pracy z 22 kwietnia 1999 roku, to jednak rokuje on odzyskanie zdolności do pracy po przekwalifikowaniu.

Sąd odstąpił od orzeczenia w sprawie uprawnienia odwołującego do renty szkoleniowej, ponieważ stanowi ono przedmiot odrębnego postępowania przed organem rentowym.

Odwołujący zaskarżył wyrok w całości wnosząc apelację.

Apelujący zarzucił sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego poprzez uznanie, na podstawie opinii biegłego ortopedy, że celowe jest jego przekwalifikowanie zawodowe w ramach renty szkoleniowej, biorąc pod uwagę wiek, wykształcenie, predyspozycje psychofizyczne oraz rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy.

A. W. wniósł o zmianę wyroku poprzez uwzględnienie odwołania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Odwołujący swoje uprawnienie do renty wywiódł z przepisów ustawy z 30 października 2002 roku o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Zgodnie z brzmieniem jej art. 6 ust. 1 pkt 6 dla ubezpieczonego, który stał się niezdolny do pracy wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej przysługuje renta z tytułu niezdolności do pracy.

Niezdolną do pracy w rozumieniu art. 12 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu (ust. 1 ).Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy (ust. 2). Częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji (ust. 3).

Przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się:

1) stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji;

2) możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne (art. 13 ust. 1 ustawy).

Przesłanki, które Sąd I instancji zobligowany był badać w niniejszym postępowaniu to niezdolność do pracy odwołującego i jej związek z wypadkiem przy pracy z 22 kwietnia 1999 roku.

W tym miejscu zaznaczyć należało, że w orzecznictwie sądów powszechnych nie budzi żadnych wątpliwości, że w postępowaniu, którego przedmiotem jest przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy (również w związku z wypadkiem przy pracy), koniecznym jest ustalenie stanu zdrowia osoby ubezpieczonej, z którym to stanem związana jest przedmiotowa niezdolność do pracy. Natomiast stan zdrowia osoby ubezpieczonej bezsprzecznie jest okolicznością, dla której ustalenia, niezbędne są wiadomości specjalne w rozumieniu art.278 §1 k.p.c., wymagające udziału w procesie biegłych lekarzy sądowych. Kluczowa dla tego rodzaju spraw okoliczność stanu zdrowia oraz związana z nim niezdolność do pracy – w przypadku sporu co do tej okoliczności - nie może być ustalana przez Sąd samodzielnie lub na podstawie innych tylko dowodów zgłaszanych przez strony postępowania, tj. dokumentów, zeznań świadków, wyjaśnień stron, oględzin, itp.

Sąd Okręgowy w oparciu o opinie biegłych uznał, że odwołujący nie ma prawa do spornego świadczenia ponieważ pomimo stwierdzonej u niego trwałej, częściowej niezdolności do pracy, celowym jest przekwalifikowanie zawodowe.

Apelujący podniósł, że w całości kwestionuje ustalenie, że w jego przypadku celowe jest przekwalifikowanie zawodowe w ramach renty szkoleniowej.

Na potwierdzenie swego stanowiska apelujący przedłożył dokumenty w postaci odmów zatrudnienia go przez pracodawców z różnych branż. Ponadto skarżący wskazał, iż przekwalifikowanie jest bezcelowe ze względu na jego wiek, posiadane przez niego wykształcenie, predyspozycje psychofizyczne oraz rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy.

Apelujący podniósł także, że w kwestii orzekania o zasadności przekwalifikowania zawodowego w jego przypadku, biegły specjalista ortopeda nie ma właściwych kompetencji.

Stanowisko apelującego nie zasługiwało na akceptację.

W pierwszej kolejności podkreślić trzeba, i na co zwrócił uwagę Sąd Okręgowy, że wydana w niniejszej sprawie opinia, która stanowiła podstawę ustaleń faktycznych, jest opinią łączną. Ostateczna konkluzja jest wyrazem oceny dokonanej przez dwóch biegłych ortopedę i lekarza medycyny pracy. Sąd I instancji podkreśli, że opinia ma charakter kompleksowy.

Stąd wątpliwości apelującego związane ze specjalnością jednego z biegłych lekarzy uznać należało za nieuzasadnione.

Przedłożone przez odwołującego dokumenty, z których wynika, że bezskutecznie, intensywnie poszukuje on pracy, nie mogły doprowadzić do zmiany zaskarżonego wyroku.

Apelujący nie został przecież jeszcze przekwalifikowany zawodowo. Po uzyskaniu nowych kwalifikacji apelujący będzie miał realne szanse na podęcie zatrudnienia.

Wreszcie, przesłanki świadczące zdaniem apelującego o bezcelowości przekwalifikowania zawodowego w jego przypadku, zostały przez powoda powołane zgodnie z brzmieniem ustawy emerytalnej (art. 13 ust. 1 pkt 2). Apelujący nie odniósł ich jednak do siebie, a tylko w ten sposób mógłby podważyć ustalenia Sądu Okręgowego i ocenę prawną w sprawie.

I tak, apelujący wskazał, że przekwalifikowaniu w jego przypadku sprzeciwia się m.in. jego wiek.

Sąd Apelacyjny nie dopatrzył się powodów, dla których zdobycie nowych kwalifikacji zawodowych w przypadku mężczyzny (...) letniego, u którego inne deficyty zdrowotne, poza uszczerbkiem na zdrowiu dyskwalifikującym go w zawodzie wyuczonym, tj. stolarza, nie powodują niezdolności do pracy, miałoby być bezcelowe. Wiek emerytalny w przypadku mężczyzn z rocznika apelującego wynosi co najmniej 67 lat. Do jego osiągnięcia odwołującemu pozostało zatem jeszcze (...)lata.

Dodać w tym miejscu wypada, że społecznym przeznaczeniem renty szkoleniowej, o jakiej mowa w art. 60 ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 162, poz. 1118 ze zm.), jest umożliwienie osobie niezdolnej do pracy w dotychczasowym zawodzie przekwalifikowanie się i uzyskania takich kwalifikacji zawodowych, które przy jej stanie zdrowia pozwolą na wykonywanie zatrudnienia (tak Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z 17 października 2011 roku, w sprawie III AUa. 752/01).

Celowość przekwalifikowania zawodowego ocenia się także biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, oraz predyspozycje psychofizyczne.

Odwołujący legitymuje się wykształceniem zawodowym.

W toku postępowania przed organem rentowym, członkowie komisji lekarskiej ZUS wydający orzeczenie w przedmiocie niezdolności do pracy A. W. uznali, że jego wiek i intelekt daje szanse na naukę zawodu w ramach renty szkoleniowej. Orzeczenie komisji z 11 kwietnia 2013 roku wydane zostało z uwzględnieniem opinii psychologa, sporządzonej 8 kwietnia 2013 roku. Z opinii tej wynika, że u odwołującego nie występują przeciwwskazania do przekwalifikowania zawodowego, natomiast odwołujący możliwości takiej nie akceptuje.

Wnioski zawarte w orzeczeniu lekarzy orzeczników ZUS znalazły potwierdzenie w toku postępowania przeprowadzonego przed Sądem.

Odwołujący nie wykazał swoich twierdzeń i jego apelacja na podstawie art. 385 k.p.c. została przez Sąd Apelacyjny oddalona jako bezzasadna