Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 czerwca 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 18 czerwca 2015 r. w Szczecinie

sprawy A. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o wysokość emerytury

na skutek apelacji ubezpieczonego

od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 16 lipca 2014 r. sygn. akt VI U 833/14

1.  zmienia zaskarżony wyrok i poprzedzającą go decyzję w części w ten sposób, że ustala wysokość emerytury A. B. z uwzględnieniem w podstawie wymiaru wynagrodzenia za okres od 16 lutego 1967 roku do 17 września 1967 roku z tytułu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) - (...) S.A. we W. w wysokości 6,50 zł (sześć złotych pięćdziesiąt groszy) za godzinę pracy przy przyjęciu 46 godzin pracy w tygodniu,

2.  oddala apelację w pozostałym zakresie.

SSO del. Beata Górska SSA Anna Polak SSA Barbara Białecka

Sygn. akt III AUa 818/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 3 kwietnia 2014 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił A. B. ponownego ustalenia wysokości emerytury poprzez uwzględnienie w podstawie wymiaru świadczenia wynagrodzenia za okresy od 16 lutego 1967 r. do 17 września 1967 r. oraz od 1 lipca 1978 r. do 31 grudnia 1978 r. i od 1 stycznia 1979 r. do 31 grudnia 1979 r. ustalonego na podstawie angażu. W uzasadnieniu wskazano, że w angażu z 1 marca 1967 r. wskazano wyłącznie stawkę godzinową, a ubezpieczony nie wykazał ile godzin rzeczywiście przepracował w przedmiotowym okresie zatrudnienia. Co do pozostałych okresów wskazano, że ubezpieczony nie przedłożył żadnych dowodów potwierdzających wysokość wynagrodzenia.

Odwołaniem z dnia 9 kwietnia 2014 roku ubezpieczony zaskarżył powyższą decyzję, wnosząc o jej zmianę i przeliczenie jego emerytury zgodnie z wnioskiem tj. dodatkowo przy przyjęciu wynagrodzeń otrzymywanych przez niego w Przedsiębiorstwie (...) - (...) SA we W. w okresach od 16 lutego 1967 r. do 17 września 1967 r. oraz od 1 lipca 1978 r. do 31 grudnia 1979 r. w wysokości wynikającej z przedłożonego angażu. Ubezpieczony wskazał, że poza angażem z 1.03.1967 r. nie posiada innej dokumentacji płacowej odnośnie spornego okresu. Jednocześnie wskazał, że wnosi o przeliczenie i wyrównanie emerytury wraz z odsetkami od 14.10.2010 r., w tej dacie złożył bowiem po raz pierwszy wniosek o przeliczenie.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania w całości, podtrzymując argumentację wyrażoną w zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z dnia 16 lipca 2014 r. Sąd Okręgowy w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie ubezpieczonego.

Z ustaleń Sądu I Instancji wynika, że decyzją z dnia 24 lutego 1998 r. organ rentowy przyznał ubezpieczonemu prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy. Do ustalenia podstawy wymiaru przyjęto wynagrodzenie, które stanowiło podstawę wymiaru składek z 8 lat kalendarzowych tj. od 1 stycznia 1980 r. do 31 grudnia 1987 r. WWPW wyniósł 130,97%. Do ustalenia wysokości renty Zakład uwzględnił 25 lat okresów składkowych i 1 rok 5 miesięcy okresów nieskładkowych.

Ponadto, Sąd I instancji ustalił, że w styczniu 2007 r. ubezpieczony złożył w organie rentowym wniosek o przyznanie mu prawa do emerytury, a decyzją z dnia 24 kwietnia 2007 r. organ rentowy przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury od dnia 4 lutego 2007 r. tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego. Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury przyjęto dotychczasową podstawę wymiaru renty, tj. wynagrodzenie, które stanowiło podstawę wymiaru składek z 8 lat kalendarzowych tj. od 1 stycznia 1980 r. do 31 grudnia 1987 r. Zarobki przyjęto w wysokościach wskazanych w zaświadczeniach o zatrudnieniu i wynagrodzeniu Rp-7 z dnia 18.12.1997 r. potwierdzających wysokość zarobków ubezpieczonego z okresu zatrudnienia w latach 1980-1989 w Przedsiębiorstwie (...) - (...) SA we W. tj. za rok 1980 – 117770 zł, za rok 1981 – 154792, za rok 1982 – 174224 zł, za rok 1983 – 214879, za rok 1984 – 287618 zł, za rok 1985 - 294481 zł, za rok 1986 – 302429 zł, za rok 1987 – 348043 zł. WWPW wyniósł 130,97%.

Organ rentowy przy wysokości należnej ubezpieczonemu emerytury uwzględnił jako okresy ubezpieczenia:

1.Okresy zatrudnienia ubezpieczonego od dnia 16 lutego 1967 r. do 14 marca 1970 r. w Przedsiębiorstwie (...) - (...) SA we W. (w tym okres odbywania zasadniczej służby wojskowej od 18 września 1967 r. do 15 kwietnia 1968 r.), od 16 marca 1970 r. do 30 czerwca 1978 r. w pełnym wymiarze czasu pracy w Zakładach (...), od dnia 1 lipca 1978 r. do 2 września 1989 r. w Przedsiębiorstwie (...) - (...) SA we W., od dnia 1 marca 1990 r. do 30 kwietnia 1991 r. w firmie (...) M. K.;

2. okres prowadzenia działalności gospodarczej za który opłacono składki na ubezpieczenia społeczne od 3 marca 1995 r. do 30 listopada 1997 r. (w tym jako okresy nieskładkowe okresy korzystania z zasiłków chorobowych od 1.01.1996 r. do 30.09.1996 r., od 1.01.1997 r. do 11.10.1997 r.), co dało łącznie 26 lat 5 miesięcy i 15 dni ubezpieczenia ( w tym 24 lata 11 miesięcy i 4 dni okresów składkowych) oraz 1 rok i 6 miesięcy okresów nieskładkowych (okresy korzystania z zasiłków chorobowych).

Z ustaleń Sądu I Instancji wynika, że w dniu 14 października 2010 r. ubezpieczony złożył w organie rentowym wniosek o przeliczenie emerytury z uwzględnieniem minimalnego wynagrodzenia za okresy wykonywania zatrudnienia za które brak jest dokumentacji płacowej. Dodatkowo wniósł o przeliczenie świadczenia z uwzględnieniem zarobków otrzymywanych w czasie zatrudnienia w Zakładach (...) za rok 1978 r. w kwocie wskazanej w zaświadczeniu Rp-7 z 13.10.2010 r. (35642,00 zł). Dodatkowo złożył w ZUS legitymację ubezpieczeniową, w której wpisano jego zarobki z okresu od 1 stycznia 1968 r. do 14 marca 1970 r. w Przedsiębiorstwie (...) - (...) SA we W. (1968 r. – 20237 zł, 1969 r. – 25851 zł, 1970 r. – 3451 zł). Decyzją z dnia 5 listopada 2010 r. organ rentowy odmówił przeliczenia podstawy wymiaru emerytury zgodnie z wnioskiem ubezpieczonego, wskazując, że wskaźnik wysokości podstawy wymiaru przy przyjęciu zarobków z kolejnych 10 lat kalendarzowych, lub z 20 lat kalendarzowych z całego okresu zatrudnienia przy uwzględnieniu zarobków wykazanych przez ubezpieczonego, w tym wynagrodzeń minimalnych za okresy za które brak dokumentacji płacowej byłby niższy od poprzednio obliczonego (wwpw z 20 lat zatrudnienia wyniósłby 86,67%, zaś z 10 kolejnych lat tj. z lat 1987 – 1996 r. wyniósłby 36,36 %, zaś z lat 1990-1999 wyniósłby 18,78%.). Ubezpieczony odwołał się od powyższej decyzji do Sądu, a następnie cofnął odwołanie. Postanowieniem z dnia 15 czerwca 2012 r. Sąd Okręgowy w Szczecinie w sprawie o sygn. akt VIU 1638/10 umorzył postępowanie w sprawie.

Dalej Sąd I instancji ustalił, że ubezpieczony w dniu 24 maja 2011 r. - w toku postępowania sądowego w sprawie o sygn. akt VIU 1638/12 - złożył wniosek o przeliczenie emerytury z uwzględnieniem wynagrodzenia osiągniętego w Zakładach (...) w okresie od 17 marca 1970 r. do 30 czerwca 1978 r. w wysokości wynikającej z opinii biegłego z 10.02.2012 r. z uwzględnieniem zarobków wskazanych w Rp-7 za rok 1978. Postanowieniem z dnia 8 maja 2012 r. Sąd Okręgowy w Szczecinie przekazał wniosek ubezpieczonego z dnia 24 maja 2011 r. o przeliczenie emerytury z uwzględnieniem wynagrodzenia osiągniętego w Zakładach (...) w okresie od 17 marca 1970 r. do 30 czerwca 1978 r. organowi rentowemu do rozpoznania. Decyzją z dnia 28 sierpnia 2012 r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił ubezpieczonemu A. B. prawa do ponownego obliczenia emerytury wskutek zmiany podstawy wymiaru poprzez uwzględnienie wynagrodzenia osiągniętego z tytułu zatrudnienia w Zakładach (...) w okresie od 16.03.1970 r. do 31.12.1977 r. w wysokości ustalonej przez biegłego sądowego w opinii z dnia 10.02.2012 r. Ubezpieczony odwołał się od powyższej decyzji do Sądu Okręgowego w Szczecinie. Prawomocnym wyrokiem z dnia 18 grudnia 2013 r. Sąd Okręgowy w Szczecinie zmienił zaskarżoną decyzję, w ten sposób, że przyznał ubezpieczonemu prawo do przeliczenia świadczenia przy uwzględnieniu wwpw z 20 lat, w wysokości 106,64% z kwotą bazową aktualną na dzień nabycia prawa do emerytury oraz oddalił odwołanie w pozostałym zakresie (przyjęto wyłącznie wynagrodzenia wyliczone na podstawie stawki godzinowej z uwzględnieniem należnego deputatu węglowego, pominięto przy ustalaniu wysokości wynagrodzenia premie). Decyzją z dnia 5 lutego 2014 r. w wykonaniu powyższego wyroku organ rentowy dokonał przeliczenia należnej ubezpieczonemu emerytury od dnia 1 maja 2012 r. tj. od miesiąca w którym złożono wniosek wg art. 15 ustawy emerytalnej przyjmując wwpw 106,64% i kwotę bazową na dzień nabycia prawa do emerytury. Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu zatrudnienia tj. z lat 1968-1978, 1980-1988, przy uwzględnieniu dochodów ubezpieczonego w Zakładach (...) w okresie od 17 marca 1970 r. do 30 czerwca 1978 r. w wysokości wynikającej z opinii biegłego z 10.02.2012 r. (tj. za rok 1970 – 22174,62 zł, za rok 1971 – 24181,80 zł, za rok 1972 – 27265,30 zł, za rok 1973 – 31653,20 zł, za rok 1974 – 38976,00 zł, za rok 1975 – 42868,40 zł, za rok 1976 – 45866,40 zł, za rok 1977 – 57569,50 zł , Za rok 1968 przyjęto zarobki w kwocie 20237 zł, za rok 1969- w kwocie 25851zł (kwoty z legitymacji ubezpieczeniowej), za rok 1978 w kwocie 45242 zł( zarobki za okres od 1.01. do 30.06.1978 r. w kwocie tj. 35642,00 zł wskazanej w legitymacji ubezpieczeniowej plus za okres od 1.07 do 31.12.1978 r. płaca minimalna), za rok 1980 – 117770 zł, za rok 1981 – 154792, za rok 1982 – 174224 zł, za rok 1983 – 214879, za rok 1984 – 287618 zł, za rok 1985 - 294481 zł, za rok 1986 – 302429 zł, za rok 1987 – 348043 zł., za rok 1988 - 565538 zł (zaświadczenie Rp-7).

Jak ustalił również sąd meriti, pismem z dnia 3 września 2013 r. ubezpieczony wniósł o przeliczenie jego emerytury dodatkowo z uwzględnieniem zarobków otrzymywanych w Przedsiębiorstwie (...) - (...) SA we W.. W piśmie z dnia 24 lutego 2014 r. ubezpieczony doprecyzował swój wniosek wskazując, że wnosi o przeliczenie emerytury dodatkowo z uwzględnieniem zarobków z okresu zatrudnienia we wskazanym wyżej przedsiębiorstwie w okresach od 16 lutego 1967 r. do 17 września 1967 r. oraz od 1 lipca 1978 r. do 31 grudnia 1979 r. Dodatkowo złożył wniosek o przeliczenie emerytury w sposób wskazany w wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 18 grudnia 2013 r. od dnia, kiedy faktycznie złożył wniosek o to przeliczenie, co miało miejsce na przełomie 2009 – 2010 r. wraz z ustawowymi odsetkami.

Ubezpieczony udokumentował wysokość faktycznych wynagrodzeń:

- z okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) - (...) SA we W. od 1 stycznia 1968 do 14 marca 1970 r. (legitymacja ubezpieczeniowa) tj. 1968 r. – 20237 zł, 1969 r. – 25851 zł, 1970 r. – 3451 zł).

- z okresu zatrudnienia w Zakładach (...) od 17 marca 1970 r. do 30 czerwca 1978 r. w wysokości wynikającej z opinii biegłego z 10.02.2012 r. (tj. za rok 1970 – 22174,62 zł, za rok 1971 – 24181,80 zł, za rok 1972 – 27265,30 zł, za rok 1973 – 31653,20 zł, za rok 1974 – 38976,00 zł, za rok 1975 – 42868,40 zł, za rok 1976 – 45866,40 zł, za rok 1977 – 57569,50 zł) oraz w wysokości wskazanej w zaświadczeniu Rp 7 z 13.10.2010 r. za rok 1978 (za okres od 1.01. do 30.06.1978 r.) w kwocie tj. 35642,00 zł

- z okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) - (...) SA we W. od 1 stycznia 1980 do 2 września 1989 (zaświadczenia Rp-7 z 18.12.1997 r.) tj. za rok 1980 – 117770 zł, za rok 1981 – 154792, za rok 1982 – 174224 zł, za rok 1983 – 214879, za rok 1984 – 287618 zł, za rok 1985 - 294481 zł, za rok 1986 – 302429 zł, za rok 1987 – 348043 zł., za rok 1988 - 565538 zł, za rok 1989 – 796710 zł.

- z okresu zatrudnienia w firmie (...) od 1 marca 1990 r. do 30 kwietnia 1991 r. (potwierdzenie ubezpieczenia) tj. za rok 1990 – 4364341 zł, za rok 1991 – 1256816 zł

- z okresu od 15 marca 1991 r. do 16 kwietnia 1991 r. z tytułu zasiłku chorobowego – kwota 948400 zł,

- z okresu od 3 marca 1995 r. do 30 listopada 1997 r. (składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej) tj. za rok 1995 – 3967,44 zł, za rok 1996 – 5293,32 zł (w tym zasiłek chorobowy), za rok 1997 – 5666,42 zł (w tym zasiłek chorobowy).

Sąd Okręgowy ustalił przy tym, że brak jest dokumentacji płacowej ubezpieczonego z okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) - (...) SA we W. w okresie od 16 lutego 1967 r. do 17 września 1967r. (w okresie od 18 września 1967 r. do 15 kwietnia 1968 r. ubezpieczony odbywał zasadniczą służbę wojskową) oraz od 1 lipca 1978 r. do 31 grudnia 1979 r. Ubezpieczony na okoliczność wykazania wysokości zarobków w roku 1967 przedłożył angaż z dnia 1 marca 1967 r., w którym wskazano, że z dniem 16 lutego 1967 r. przyjęto ubezpieczonego w charakterze pracownika fizycznego na stanowisko p. montera na warunkach układu zbiorowego obowiązującego w budownictwie na okres próbny 7 dni, i że jego wynagrodzenie w tym czasie wynosiło będzie 6,50 zł/godz.

W oparciu o tak poczynione ustalenia faktyczne Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie ubezpieczonego okazało się bezzasadne. W ocenie Sądu zgromadzony w sprawie materiał dowodowy okazał się niewystarczający dla wykazania zasadności wniosku ubezpieczonego.

Sąd Instancji zauważył, że stosownie do treści art. 111 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm. – tekst jednolity) wysokość emerytury lub renty oblicza się ponownie, jeżeli do jej obliczenia wskazano podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenie emerytalne i rentowe na podstawie przepisów prawa polskiego:

1.  z liczby kolejnych lat kalendarzowych i w okresie wskazanym do ustalenia poprzedniej podstawy wymiaru świadczenia,

2.  z kolejnych 10 lat kalendarzowych wybranych z 20 lat kalendarzowych, poprzedzających bezpośrednio rok kalendarzowy, w którym zgłoszono wniosek o ponowne ustalenie emerytury lub renty, z uwzględnieniem art. 176,

3.  z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu, przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie emerytury lub renty – a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru jest wyższy od poprzednio obliczonego. Przystępując do rozpoznania niniejszej sprawy w pierwszej kolejności Sąd Okręgowy wskazał, że postępowanie w sprawach emerytalnych jest dwuetapowe. Przed organem rentowym sprawa emerytalna ma charakter administracyjno-prawny, a w postępowaniu stosuje się przepisy k.p.a. Organ rentowy ma ograniczoną swobodę prowadzenia postępowania dowodowego. Na etapie postępowania odwoławczego sprawa o emeryturę staje się sprawą cywilną, a tym samym do jej rozpoznania należy stosować przepisy k.p.c. Podstawowym celem tego postępowania jest rozstrzygnięcie sprawy po dostatecznym, wszechstronnym wyjaśnieniu okoliczności spornych. Według 473 k.p.c. w postępowaniu przed Sądem nie stosuje się żadnych ograniczeń dowodowych. Wynika z tego, iż każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które Sąd uzna za pożądane i celowe. Sąd nie jest związany środkami dowodowymi określonymi dla dowodzenia przed organami rentowymi (zob. uchwała Sądy Najwyższego z 21 września 1984 r. III UZP 48/84 LEX nr 14630; wyrok Sądu najwyższego z dnia 8.04.1999 r., OSNP 2000 /11/439; wyroku Sądu Najwyższego z dnia 02.02.1996 r., II URN 3/95 ).Zgodnie z przepisem art. 233 k.p.c., sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Należy mieć na uwadze, że swobodna ocena dowodów dokonywana jest przez pryzmat własnych przekonań sądu, jego wiedzy i posiadanego zasobu doświadczeń życiowych, ale powinna także uwzględniać wymagania prawa procesowego oraz reguły logicznego myślenia, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i - ważąc ich moc oraz wiarygodność - odnosi je do pozostałego materiału dowodowego (por. wyrok SN z 10 czerwca 1999 r. II UKN 685/98 OSNAPiUS 2000/17 poz. 655). Wyrokiem z dnia 9 stycznia 1998 roku, sygn. II UKN 40/97 Sąd Najwyższy uznał, że zaliczenie nieudokumentowanych okresów składkowych do uprawnień oraz wzrostu świadczeń emerytalno – rentowych wymaga dowodów nie budzących wątpliwości, spójnych i precyzyjnych. O ile strona pragnie uzyskać korzystne dla siebie rozstrzygnięcie, musi na okoliczność twierdzeń przedstawić sądowi dowody. Nie gołosłowne, hipotetyczne założenia, nie mające pokrycia w jakimkolwiek innym dowodzie, ale rzeczywiste dowody, pozwalające ustalić (tu – na gruncie niniejszej sprawy), jakie zarobki ubezpieczony faktycznie osiągnął.

Sąd Okręgowy podkreślił również, że ze względu na specyfikę postępowania w sprawach ubezpieczeń, przy rozstrzygnięciu niniejszej sprawy zasadnicze znaczenie znalazły zasady określające zakres postępowania dowodowego, jak i obowiązki stron w tym zakresie wyrażone w art. 3 k.p.c., art. 232 k.p.c. W myśl art. 3 k.p.c. strony zobowiązane są przedstawiać dowody. Przepis ten statuuje więc zasadę odpowiedzialności samych stron za wynik procesu. Zgodnie z nim to strony muszą przejawiać aktywność procesową w tym zakresie, na nich spoczywa więc obowiązek wyraźnego, jednoznacznego powoływania konkretnych środków dowodowych. Stosownie zaś do treści art. 232 k.p.c. strony obowiązane są wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Sąd nie może własnym działaniem zastępować ich bezczynności. Należy przy tym zwrócić uwagę, że w sprawie, w której przedmiotem jest prawo do świadczenia rentowo-emerytalnego lub wysokość tego świadczenia, wymaga się dowodów nie budzących wątpliwości, spójnych oraz precyzyjnych - potwierdzających czy uprawdopodobniających w stopniu graniczącym z pewnością nie tylko fakt zatrudnienia, ale i pozostałe okoliczności związane ze świadczeniem pracy. Przenosząc powyższą regułę na grunt niniejszego sporu, Sąd Okręgowy przyjął, że ubezpieczony, winien w postępowaniu przed sądem wskazać na okoliczności i fakty znajdujące oparcie w materiale dowodowym, z których możliwym byłoby wyprowadzenie wniosków i twierdzeń zgodnych z jego stanowiskiem reprezentowanym w toku niniejszego postępowania wskazującym, że w okresie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) - (...) SA we W. od 16 lutego 1967 r. do 17 września 1967 r. oraz od 1 lipca 1978 r. do 31 grudnia 1979 r. otrzymywał wyższe wynagrodzenie, niż to przyjęte przez organ rentowy przy wyliczaniu podstawy wymiaru należnej mu emerytury (ZUS przyjął płace minimalne za te okresy).

W ocenie Sądu Okręgowego, w niniejszym postępowaniu przedstawione przez ubezpieczonego dowody okazały się niewystarczające dla ustalenia rzeczywistej wysokości zarobków ubezpieczonego w spornych okresach. Sąd ten zwrócił uwagę, że ubezpieczony na poparcie swoich twierdzeń powołał się na angaż z dnia 1 marca 1967 r. w którym wskazano, że z dniem 16 lutego 1967 r. przyjęto ubezpieczonego w charakterze pracownika fizycznego na stanowisko p. montera na warunkach układu zbiorowego obowiązującego w budownictwie na okres próbny 7 dni, i że jego wynagrodzenie w tym czasie wynosiło będzie 6,50 zł/godz. W ocenie Sądu I instancji, w analizowanym przypadku brak było podstaw do wyliczenie wysokości należnego ubezpieczonemu wynagrodzenia w całym spornym okresie na podstawie wskazanego angażu. Zdaniem Sądu Okręgowego, przedłożony przez ubezpieczonego angaż umożliwiłby jedynie wyliczenie należnej A. B. płacy w okresie od 16 lutego 1967 r. do 23 lutego 1967 r. Z treści angażu wynikało bowiem jednoznacznie, że stawka godzinowa wskazana w tym angażu dotyczyła zatrudnienia ubezpieczonego na 7 dniowy okres próbny. Ubezpieczony nie wykazał natomiast żadnymi dowodami, że również po okresie próbnym nadal miał otrzymywać wynagrodzenie w tej stawce.

Dalej Sąd Okręgowy zauważył, że stosownie do treści art. 15 ust 2a ustawy emerytalnej jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy. Organ rentowy zastosował powyższy przepis wyliczając wysokość wskaźnika podstawy wymiaru należnego ubezpieczonej świadczenia, przyjmując, iż w okresach zatrudnienia ubezpieczonego w Przedsiębiorstwie (...) - (...) SA we W. od 16 lutego 1967 r. do 17 września 1967 r. oraz od 1 lipca 1978 r. do 31 grudnia 1979 r., odnośnie których ubezpieczony nie przedstawił zaświadczeń dokumentujących wysokość rzeczywistych zarobków - otrzymywał on co najmniej minimalne wynagrodzenie. Zdanie Sądu Okręgowego, ustalenie to może wydawać się krzywdzące dla ubezpieczonego, który wskazywał na znacznie wyższe wynagrodzenie w spornym okresie niż płaca minimalna, jednakże w sprawie, w której przedmiotem jest prawo do świadczenia rentowo-emerytalnego lub wysokość tego świadczenia, wymaga się dowodów nie budzących wątpliwości, spójnych oraz precyzyjnych - potwierdzających czy uprawdopodobniających w stopniu graniczącym z pewnością nie tylko fakt zatrudnienia, ale i pozostałe okoliczności związane ze świadczeniem pracy. W tym miejscu Sąd Okręgowy wskazał również, że Sąd co do zasady nie kwestionował, że rzeczywiście zarobki ubezpieczonego w spornym okresie mogły być wyższe niż te przyjęte przez organ rentowy (organ za sporne okresy przyjął płacę minimalną), jednakże rozpoznając niniejszą sprawę należało mieć na uwadze, że dla celów ustalenia podstawy wymiaru świadczenia w żadnym razie nie może być wystarczające ustalenie wysokości wynagrodzenia jedynie "w przybliżeniu", w sposób jedynie prawdopodobny.

Mając na uwadze powyższe, Sąd pierwszej instancji uznał, iż decyzja organu rentowego, odmawiająca ubezpieczonemu prawa do przeliczenia emerytury przy przyjęciu, że w okresach zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) - (...) SA we W. od 16 lutego 1967 r. do 17 września 1967 r. oraz od 1 lipca 1978 r. do 31 grudnia 1979 r. otrzymywał wyższe niż minimalne wynagrodzenie, była słuszna i z tych powodów odwołanie ubezpieczonego jako bezzasadne oddalił na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

Z rozstrzygnięciem Sądu Okręgowego nie zgodził ubezpieczony, który wniósł o uwzględnienie w podstawie wymiaru świadczenia zarobków osiąganych w Przedsiębiorstwie (...) - (...) SA we W. w okresie od 16 lutego 1967 r. do 17 września 1967r. oraz od 1 lipca 1978 r. do 31 grudnia 1979 r. na podstawie angażu z dnia 1 marca 1967 r. W wywiedzionej apelacji wskazał, że z przedmiotowego angażu wynika, iż zatrudniono go w okresie próbnym, tj. na 7 dni, z wynagrodzeniem określonym w wysokości 6,50 zł. Dodał, że był zatrudniony na pełnym etacie, choć były do tego jeszcze nadgodziny. Jego zdaniem, oczywistym jest fakt, że wynagrodzenie pracownika na początku zatrudnienia jest zawsze najmniejsze.

W odpowiedzi na apelację organ rentowy wniósł o oddalenie apelacji w całości, podtrzymując swoje dotychczasowe stanowisko w sprawie i w pełni podzielając argumentację faktyczną i prawną zawartą w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja ubezpieczonego zasługiwała na uwzględnienie jedynie w części dotyczącej uwzględnienia w podstawie wymiaru świadczenia wynagrodzenia za okres od 16 lutego 1967 roku do 17 września 1967 roku z tytułu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) - (...) S.A. we W..

Na wstępie niniejszych rozważań należy podnieść, iż w obowiązującym
od szeregu lat modelu apelacji celem postępowania apelacyjnego jest wszechstronne zbadanie sprawy pod względem faktycznym i prawnym. Sąd odwoławczy jest bowiem instancją merytoryczną, orzekającą na podstawie całego materiału dowodowego zebranego w postępowaniu w pierwszej instancji oraz w postępowaniu apelacyjnym (art. 382 k.p.c.; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 czerwca 2014 r., sygn. I CSK 497/13, Lex nr 1521311, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 listopada 2002r., sygn. IV CKN 1574/00, Lex nr 78327), a zatem i zobowiązany jest poczynić własne, samodzielne ustalenia faktyczne, które mogą być nawet odmienne od tych, które uprzednio przyjęto przez Sąd orzekający w pierwszej instancji. Jeżeli Sąd drugiej instancji przyjmuje odmienne rozstrzygnięcie niż Sąd pierwszej instancji, oparte na innej podstawie faktycznej, powinien dokonać własnych stanowczych ustaleń faktycznych, jasnych i kategorycznych, które pozwalałyby na ocenę czy zmiana ta była usprawiedliwiona.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Apelacyjny uznał, że analiza zgromadzonego w niniejszej sprawie materiału dowodowego oraz argumentacja zaprezentowana przez ubezpieczonego w zakresie dowodzenia na okoliczność osiąganych faktycznie zarobków, pominiętych w podstawie wymiaru świadczenia emerytalnego w spornym okresie, prowadzi do wniosku, że wynagrodzenie osiągane przez ubezpieczonego w okresie od 16 lutego 1967 r. do 17 września 1967r. na podstawie angażu z dnia 1 marca 1967 r. i obowiązującego w wymienionych latach nominalnego czasu pracy stanowi podstawę do ustalenia świadczenia emerytalnego. Zgromadzone w aktach sprawy dokumenty, tj. legitymacja ubezpieczeniowa, angaż z dnia 1 marca 1967 r., świadectwo pracy z dnia 16 marca 1970 r., (odpowiednio koperta k. 46, k. 67, k. 68 pliku IV akt rentowych) są wiarygodnymi dokumentami do wyliczenia wynagrodzenia stanowiącego podstawę ustalenia świadczenia emerytalnego ubezpieczonego. Należy bowiem zauważyć, że wynagrodzenie obliczone w oparciu o 46 godzinny tydzień pracy w stawce godzinowej 6,50 zł było tym w istocie najniższym, które mogło zostać ubezpieczonemu wypłacone w trakcie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) - (...) S.A. we W. w powyższym okresie w 1967 r. Jak wynika z legitymacji ubezpieczeniowej A. B. od dnia 15 lutego 1967 r. miał być zatrudniony na stanowisku – spawacz. Powyższą okoliczność potwierdza również świadectwo pracy z dnia 16 marca 1970 r. doprecyzowując, że stawka godzinowa na powyższym stanowisku wynosiła 8 zł. Nie jest przy tym wiadome od kiedy stawka godzinowa w wysokości 6,50 zł została ubezpieczonemu zwiększona do 8 zł. Ze zgromadzonych w sprawie dokumentów nie wynika ta okoliczność. Z powyższych względów Sąd Apelacyjny na zasadzie art. 231 k.p.c. wyprowadził wniosek, że ubezpieczony w okresie od 16 lutego 1967 r. do 17 września 1967r. osiągał wynagrodzenie co najmniej w wysokości wynikającej z przeliczenia nominalnego czasu pracy (46 godzin) przez stawkę godzinową (6,50 zł). Taki wniosek jest zgodny z zasadami doświadczenia życiowego oraz logicznego rozumowania, a nadto uwzględnia całokształt okoliczności faktycznych niniejszej sprawy.

Z powyższych względów Sąd Apelacyjny w oparciu o zgromadzony materiał dowodowy, mając na uwadze wyżej podane argumenty, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok w części i orzekł jak w punkcie 1 sentencji.

Niezasadna okazała się natomiast apelacja ubezpieczonego w zakresie wniosku o uwzględnienie w podstawie wymiaru świadczenia zarobków osiąganych w Przedsiębiorstwie (...) - (...) S.A. we W. w okresie od dnia 1 lipca 1978 r. do dnia 31 grudnia 1979 r. Należało bowiem uznać, że w zakresie powyższego okresu nie zostało wykazane w żaden sposób wynagrodzenie jakie osiągał w nim ubezpieczony. Przedmiotowy angaż z dnia 1 marca 1967 r. dotyczył okresu o blisko 10 lat wcześniejszego. Jak wynika z akt niniejszej sprawy od dnia 15 marca 1970 r. ubezpieczony nie był już zatrudniony w powyższym zakładzie. Ponowne zatrudnienie w nim ubezpieczonego miało miejsce dopiero od dnia 1 lipca 1978 r., czyli ponad 8 lat później. Z tego względu należało uznać, że przedmiotowy angaż z dnia 1 marca 1967 r., dotyczący poprzedniego okresu zatrudnienia ubezpieczonego w powyższym zakładzie, nie ma wartości dowodowej w stosunku do drugiego okresu zatrudnienia ubezpieczonego w Przedsiębiorstwie (...) - (...) S.A. we W.. Należy przy tym zauważyć, że aktualne pozostają uwagi Sądu I instancji, zgodnie z którymi w sprawie, w której przedmiotem jest prawo do świadczenia rentowo-emerytalnego lub wysokość tego świadczenia, wymaga się dowodów nie budzących wątpliwości, spójnych oraz precyzyjnych - potwierdzających czy uprawdopodobniających w stopniu graniczącym z pewnością nie tylko fakt zatrudnienia, ale i pozostałe okoliczności związane ze świadczeniem pracy, w tym wysokość wynagrodzenia osiąganego za pracę. Takich warunków w stosunku do okresu od dnia 1 lipca 1978 r. do dnia 31 grudnia 1979 r. nie spełnia przedmiotowy angaż z dnia 1 marca 1967 r. Skarżący nie przedstawił również innych dowodów na okoliczność zarobków osiąganych po powrocie do powyższego zakładu w 1978 r., a samo twierdzenie strony w tym zakresie nie może zostać uznane za wystarczające, zwłaszcza, że jest bardzo nieprecyzyjne. Nie można zatem ustalić, że praca ubezpieczonego w przedmiotowym okresie była wykonywana za wynagrodzenie określone znacznie wcześniej. Taki wniosek jest niedopuszczalny, jako niepotwierdzony w żadnym zakresie dokumentacją zgromadzoną w aktach sprawy.

Mając na uwadze powyższe rozważania jak również to, ze wniesiona apelacja nie zawiera innych zarzutów wymagających ustosunkowania, Sąd Odwoławczy uznał wyrok Sądu I instancji w tym zakresie za zgodny z prawem oraz zasadny i apelację ubezpieczonego dotyczącą tego drugiego okresu, na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił, w punkcie 2 sentencji.

SSO del. Beata Górska SSA Anna Polak SSA Barbara Białecka