Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 czerwca 2015 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu – Wydział XIII Cywilny Rodzinny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Alicja Spustek-Kląskała

Sędziowie: SSO Violetta Kossowska-Czinar

SSR del. Sylwia Krajewska

Protokolant: Magdalena Maślanka

po rozpoznaniu w dniu 24 czerwca 2015 r. we Wrocławiu

sprawy z powództwa małoletniej D. C. reprezentowanej przez przedstawicielkę ustawową I. C.

przeciwko T. C.

o podwyższenie alimentów

na skutek apelacji wniesionej przez powódkę od wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Krzyków we Wrocławiu z dnia 16 stycznia 2014 r. sygn. akt III RC 573/14

I.  oddala apelację;

II.  nie obciąża powódki kosztami procesu poniesionymi przez pozwanego w postępowaniu odwoławczym.

Sygn. akt XIII Ca 110/15

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 16 stycznia 2015r. Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Krzyków w sprawie o sygn. akt IIIRC 573/14 w punkcie I oddalił powództwo małoletniej D. C. reprezentowanej przez przedstawicielkę ustawową I. C. przeciwko T. C. o podwyższenie alimentów i w punkcie II zasądził od małoletniej powódki na rzecz pozwanego kwotę 77 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Rozstrzygnięcie powyższe Sąd Rejonowy wydał na podstawie m.in. następujących ustaleń faktycznych:

Małoletnia D. C. urodzona (...), pochodzi z małżeństwa I. C. i T. C., które wyrokiem z dnia 26 lutego 2014r. w sprawie XIIIRC 2839/13 Sąd Okręgowy we Wrocławiu rozwiązał przez rozwód, a nadto zasądził od pozwanego na rzecz małoletniej alimenty w kwocie po 900 zł miesięcznie.

Wówczas małoletnia uczęszczała do VI klasy szkoły podstawowej oraz na zajęcia dodatkowe z dwóch języków obcych, matematyki i j. polskiego oraz na basen. Była zdrowa i nie wymagała specjalnej diety. Koszty utrzymania małoletniej matka oceniała na około 3.100 zł miesięcznie w tym odzież i środki czystości 350 zł, leczenie 150 zł, dojazdy 260 zł, wypoczynek 350 zł, wyżywienie 500 zł, rozrywka 200 zł, zajęcia dodatkowe 775 zł, rachunki 345 zł, remonty 150 zł, podręczniki 50 zł.

Obecnie małoletnia uczęszcza do I klasy gimnazjum i jej potrzeby są na podobnym poziomie. Koszt wyprawki szkolnej wyniósł 1.000 zł. D. nadal uczęszcza na zajęcia dodatkowe z matematyki, j. polskiego i j. angielskiego, których łączny koszt to 560 zł miesięcznie. W tym roku szkolnym planowane są trzy wycieczki szkolne, których koszt wyniesie odpowiednio 1.600 zł, 700 zł i 250 zł.

Małoletnia nie wymaga specjalistycznego leczenia. W sezonie zimowym 2014/2015r. chorowała dwa razy i każdorazowo jej koszt leczenia z tytułu wizyty i leków wynosi 150 zł. Pozostałe wydatki to wyżywienie 600 zł, rozrywka 200 zł, dojazdy do szkoły i zajęcia dodatkowe 400 zł miesięcznie.

W 2014r. małoletnia była na wakacjach na Sardynii i jej koszt pobytu wyniósł 3.500 zł W bieżącym roku również tam jej matka planuje wyjazd wakacyjny i jego koszt będzie podobny.

W lutym 2014r. I. C. pracowała w zakładach (...) w B. z wynagrodzeniem około 2.900 miesięcznie. Nie była zadłużona i wraz z córką mieszkała ze swoimi rodzicami i babcią uczestnicząc w kosztach utrzymania domu kwotą 300 zł miesięcznie. Obecnie uzyskuje wynagrodzenie w kwocie 3.625 zł miesięcznie. Jej sytuacja mieszkaniowa nie zmieniła się.

W dacie wyroku rozwodowego pozwany otrzymywał wynagrodzenie w kwocie 6.000 zł brutto plus prowizję, średnio 7.500 zł netto miesięcznie. Mieszkał we własnościowym mieszkaniu obciążonym ratą kredytu hipotecznego 3.200 zł miesięcznie. Koszty utrzymania lokalu wynosiły 550 zł miesięcznie. Pozwany spłacał również kredyt konsolidacyjny zaciągnięty wspólnie z I. C. miesięczną ratą po 2.400 zł. W lutym 2014r. pozostało do spłaty 87.000 zł.

Pozwany był współwłaścicielem samochodu S. (...), za który kredyt w kwocie 85.000 zł spłacali jego rodzice, a pozwany ponosił koszty eksploatacji.

Pozwany opłacał telefon komórkowy córki i połowę kosztów zajęć dodatkowych, współfinansował koszty rozrywki i wypoczynku. Nadto codziennie rozmawiał z córką przez telefon, spotykał się z nią w dwa weekendy w miesiącu i wyjeżdżał z dzieckiem na wycieczki.

Sytuacja zawodowa i sposób wynagradzania pozwanego nie uległy zmianie. Obecnie T. C. miesięcznie spłaca kredyt na mieszkanie po 2.500 zł, zobowiązania z okresu małżeństwa po 1.700 zł i ponosi koszty utrzymania mieszkania po 600 zł miesięcznie.

Aktualnie pozwany nie współfinansuje zajęć dodatkowych córki. Wpłacił zaliczkę na wycieczkę D. w kwocie 350 zł i nadal opłaca telefon córki. Obecnie rzadziej spotyka się małoletnią. D. oświadczyła ojcu, że skoro ukończyła 13 lat, może sama decydować o częstotliwości spotkań z pozwanym.

Przy tak ustalonym stanie faktycznym, po dokonaniu wykładni przepisu art. 138 kro, art. 133 § 1 kro i art. 135 kro Sąd Rejonowy uznał, że powództwo nie zasługuje na uwzględnienie.

W ocenie Sądu Rejonowego od daty ostatniego ustalenia obowiązku alimentacyjnego nie zaszła zmiana stosunków, która uzasadniałaby podwyższenie alimentów od pozwanego na rzecz małoletniej powódki.

Sąd Rejonowy zauważył, że przedmiotowe powództwo zostało wytoczone zaledwie po 7 miesiącach od daty wyroku rozwodowego, a nadto obejmuje żądanie podwyższenia alimentów o 100 %. Przy czym z chociażby z porównania twierdzeń przedstawicielki ustawowej małoletniej podnoszonych w sprawie o rozwód i w niniejszym procesie wynika jedynie, że koszty utrzymania dziecka zwiększyły się zaledwie o 125 zł miesięcznie i tylko w zakresie wypoczynku, co nie uzasadnia podwyższenia alimentów o 900 zł miesięcznie.

Sąd I instancji zwrócił również uwagę, że I. C. mimo ustawowego obowiązku wynikającego z art. 6 kc i art. 232 kpc oraz reprezentacji przez profesjonalnego pełnomocnika, nie poparła swoich twierdzeń dotyczących wzrostu usprawiedliwionych potrzeb dziecka żadnymi dokumentami.

Orzeczenie o kosztach zawarte w punkcie II sentencji wyroku Sąd Rejonowy oparł na art. 98 § 1 kpc i § 7 ust. 1 pkt 11 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

Apelację od wyroku Sądu Rejonowego złożyła przedstawicielka ustawowa małoletniej powódki zaskarżając go w całości i zarzucając:

1.  naruszenie prawa procesowego tj. art. 233 § 1 kpc przez naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów i brak wszechstronnego rozważenia zebranego materiału, co w konsekwencji doprowadziło do poczynienia przez sąd błędnych ustaleń faktycznych w zakresie ustalenia, że nie nastąpiła zmiana stosunków uzasadniająca podwyższenie alimentów, podczas gdy z materiału dowodowego zebranego w sprawie wynika, że zarobki pozwanego w odniesieniu do tych, jakie stanowiły podstawę orzeczenia wysokości alimentów w poprzednim wyroku, są aktualnie wyższe o kwotę średnio trzy tysiące złotych netto, a ponadto pozostają niezaspokojone potrzeby małoletniej z tytułu pokrycia kosztów jej utrzymania, m.in. też zajęć dodatkowych i ekstra wydatków, jak na zakup roweru, rolek, łyżew, wycieczek szkolnych, jak też kosztów wypoczynku oraz w zakresie ustalenia, że wydatki na utrzymanie małoletniej zwiększyły się jedynie o 125 zł miesięcznie, podczas gdy z materiału dowodowego zebranego w sprawie, w szczególności zeznań powódki wynika, że wzrost ten wynosi kwotę rzędu 900 zł.

2.  naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 138 kro poprzez błędną wykładnię wskutek przyjęcia, że zmiana stosunków uzasadniająca żądanie podwyższenia alimentów wiązać się musi tylko z istotnym zwiększeniem wydatków na utrzymanie, podczas gdy usprawiedliwione potrzeby dziecka mogą pozostawać niezaspokojone również wskutek innych okoliczności, jak że strony uzgodniły w czasie poprzedniego orzeczenia alimentów, że pozwany będzie dobrowolnie po połowie dokładać się do kosztów zajęć dodatkowych i ekstra wydatków, pozwany zaś z tego ustalenia się nie wywiązywał, a ponadto z tego powodu, że pozwany nie współfinansuje dobrowolnie kosztów wypoczynku dziecka, a do tego się zobowiązywał, a ponadto, że skoro możliwości zarobkowe zobowiązanego poprawiły się wskutek osiągania przez niego wyższych dochodów z zatrudnienia niż te, jakie stanowiły podstawę poprzedniego orzeczenia o alimentach, skutkiem czego jest on w stanie przyczyniać się do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małoletniej w większym zakresie, to stanowi to o zmianie stosunków uzasadniającej zmianę dotychczasowego orzeczenia o alimentach wskutek podwyższenia ich wysokości.

W uzasadnieniu skarżąca wskazała, że koszty utrzymania małoletniej wynoszą około 4.000 zł miesięcznie w tym 610 zł wyżywienie, 495 zł przypadające na córkę koszty utrzymania domu, 100 zł telefon komórkowy, 290 zł odzież i obuwie, 20 zł komplet pościeli, 340 zł środki czystości i kosmetyczne, 816 zł wypoczynek, 125 zł wydatki szkolne, 500 zł zajęcia dodatkowe, 100 zł rozrywka, 45 zł prezenty, 50 zł kieszonkowe, 100 zł leczenie i 410 zł dowóz dziecka.

Przedstawicielka ustawowa podniosła nadto, że w odróżnieniu od pozwanego jej sytuacja majątkowa i zarobkowa nie polepszyła się istotnie, a nadto musi ona ponosić znaczne koszty dojazdu do pracy.

Wskazała również, że pozwany po rozwodzie miał uczestniczyć w kosztach zajęć dodatkowych dziecka, co wynika z rodzicielskiego harmonogramu opieki nad dzieckiem, złożonego w sprawie o rozwód, oraz spędzać z dzieckiem część wakacji, ferii i weekendy, jednak nie czyni tego, co stanowi uzasadnienie do zasądzenia dodatkowych alimentów.

Kierując się powyższym przedstawicielka ustawowa małoletniej powódki wniosła o:

1.  zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie powództwa w całości.

2.  zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd Rejonowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych i wydał trafne, odpowiadające prawu rozstrzygnięcie. Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własne zarówno dokonane przez Sąd I instancji ustalenia faktyczne, jak i również ocenę prawną tych ustaleń. Ocena dowodów dokonana przez Sąd Rejonowy nie przekracza granicy zakreślonej w art. 233 § 1 kpc.

Sąd ma obowiązek wyprowadzenia z zebranego w sprawie materiału dowodowego wniosków logicznie prawidłowych. Reguła ta, współokreślająca granice swobodnej oceny dowodów nie będzie zachowana, jeżeli wnioski wyprowadzone przez sąd przy ocenie dowodów nie układają się w logiczną całość zgodną z doświadczeniem życiowym, lecz pozostają ze sobą w sprzeczności, a także gdy nie istnieje logiczne powiązanie wniosków z zebranym w sprawie materiałem dowodowym.

Zdaniem Sądu Okręgowego w świetle przytoczonych motywów zaskarżonego wyroku nie ma uzasadnionych powodów by - w myśl zarzutów skarżącej - zakwestionować istnienie logicznego związku między treścią przeprowadzonych dowodów a ustalonymi na ich podstawie w drodze wnioskowania faktami stanowiącymi podstawę zawartego w nim rozstrzygnięcia. Argumentacji mogącej uzasadniać taki wniosek nie dostarczają zawarte w apelacji twierdzenia w przedmiocie błędnej oceny Sądu Rejonowego w zakresie usprawiedliwionych potrzeb małoletniej powódki.

Zdaniem Sądu II instancji prawidłowo uznał Sąd Rejonowy, że od czasu ostatniego orzekania w przedmiocie alimentów nie nastąpiła istotna zmiana stosunków w rozumieniu art. 138 kro uzasadniająca modyfikację dotychczasowego obowiązku alimentacyjnego pozwanego wobec małoletniej powódki. Słusznie wywnioskował Sąd I instancji Rejonowy, że porównanie usprawiedliwionych potrzeb powódki z daty ostatniego orzeczenia alimentacyjnego i obecnych nie wskazuje na ich istotny wzrost.

Wskazać głównie wskazać należy, że stanowisko przedstawicielki ustawowej małoletniej, co do kosztów utrzymania dziecka była bardzo zmienne. Znaczne nieścisłości w oferowanym przez skarżącą materiale dowodowym i jej twierdzeniach, a przede wszystkim jej przesłuchanie w charakterze strony w dniu 9 stycznia 2015r. oraz treść apelacji nie pozwalają Sądowi II instancji na przychylenie się do zarzutów środka zaskarżenia.

W pozwie z dnia 30 września 2014r. przedstawicielka ustawowa oceniała wydatki na dziecko na kwotę 3.205 zł miesięcznie, co faktycznie stanowi jedynie o 125 zł więcej od kwoty podnoszonej w sprawie o rozwód. Na rozprawie w dniu 9 stycznia 2015r. wskazała zaś, że potrzeby dziecka od ostatniego orzekania o alimentach są na podobnym poziomie. Natomiast w apelacji złożonej niewiele miesiąc później, bo 18 lutego 2015r. koszt utrzymania córki wylicza na kwotę 4.000 zł miesięcznie. Przy czym żaden ze wskazanych w środku zaskarżenia wydatków na małoletnią nie jest w przybliżonej kwocie to tej, jaka została ujęta w pozwie inicjującym niniejsze postepowanie. Odpowiednio w pozwie i apelacji wskazała wysokość wydatków na: odzież 350 zł – 290 zł, leczenie 150 zł – 83 zł, koszty dojazdu 260 zł – 410 zł, wypoczynek – 650 zł – 820 zł, wyżywienie, 500 zł – 610 zł, rozrywka 200 zł – 100 zł, zajęcia dodatkowe 600 zł – 500 zł, utrzymanie domu 395 zł – 495 zł.

Zauważyć przy tym należy, że małoletnia zarówno we wrześniu 2014r. (data złożenia pozwu), jak i w lutym 2015r. (data wniesienia apelacji) uczęszczała do tej samej szkoły i na te same zajęcia dodatkowe, zatem trudno zrozumieć z jakich przyczyn powstały rozbieżności w koszcie dojazdów małoletniej, czy opłatach za zajęcia pozalekcyjne. Brak jest również informacji, aby stan zdrowia małoletniej zmienił się w tym czasie na tyle, że różnica w kosztach leczenia wynosi około 70 zł. Znamiennym jest również, jak wynika z twierdzeń matki małoletniej, że w dacie pozwu, jak i apelacji ojciec nie ponosił kosztów wypoczynku dziecka, a różnica kwotowa między tymi okresami wynosi aż 170 zł.

Dotychczas także przedstawicielka ustawowa nie przedstawiła żadnych dokumentów świadczących o tym, że małoletnia faktycznie uczestniczy w zajęciach dodatkowych, ani jaki jest ich faktyczny koszt, chociaż uzyskanie takich zaświadczeń od instytucji bądź oświadczeń od osób świadczących takie usługi nie powinno stanowić problemu. Nadto z rodzicielskiego harmonogramu opieki na d dzieckiem, znajdującego się w sprawie XIIIRC 2839/13 wynika, że rodzice zobowiązują się do współpracy w rozwoju talentów i zainteresowań córki poprzez wzajemnie informowanie się o konieczności zajęć dodatkowych bądź takiej chęci małoletniej, nie zaś jak wynika z twierdzeń apelacji, do współdziałania w ponoszeniu generowanych w tym zakresie kosztów. Wskazać w tym miejscu należy, że pozwany zaprzestał partycypowania w kosztach zajęć dodatkowych wobec niewykazania przez matkę, że faktycznie takie wydatki ponosi, co wyżej zauważył także Sąd Okręgowy, nie zaś wobec jego niechęci do uczestniczenia w kosztach córki.

Sąd odwoławczy zwraca także uwagę, że aktualnie mniejszy zakres udziału pozwanego w organizowaniu małoletniej wypoczynku, a tym samym w bieżących kosztach utrzymania córki ponoszonych przez ojca w trakcie pobytów u niego, nie wynika z postawy pozwanego, ale samej małoletniej i zdaje się samej przedstawicielki ustawowej, która nie koryguje takiego stanowiska dziecka. Pomijając już okoliczność, że koszt wypoczynku 13 – letniego dziecka w kwocie 7.800 zł, czy około 10.000 zł rocznie znacznie wykracza poza usprawiedliwioną potrzebę, to obowiązek alimentacyjny nie przewiduje ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystane kontakty.

Odnośnie kosztów utrzymania domu przypadających na małoletnią twierdzenia w tym zakresie także nie są wiarygodne. W czasie rozwodu I. C. mieszkała z córką ze swoimi rodzicami i babcią. Przedstawicielka ustawowa nie wskazała okoliczności, które świadczyłyby, że sytuacja ta uległa zmianie, zatem przyjąć należy, że dom zamieszkuje 5 osób. Chociaż na rozprawie w dniu 9 stycznia 2015r. pozwany wskazywał na 7 lokatorów, czemu matka małoletniej nie zaprzeczyła. Nadto w lutym 2014r. I. C. dokładała się do rachunków kwotą 300 zł miesięcznie, zaś w lutym 2015r. sam udział małoletniej w opłatach ocenia na prawie 500 zł miesięcznie.

Podnieść należy, że Sąd Rejonowy ustalił łączne koszty utrzymania domu zajmowanego przez małoletnią w kwocie około 1.000 zł miesięcznie na podstawie przesłuchania przedstawicielki ustawowej na rozprawie w dniu 9 stycznia 2015r. Przedstawione więc w postępowaniu odwoławczym dokumenty odnośnie opłat za nieruchomość, jako wnioski spóźnione podlegały oddaleniu. Na marginesie można jedynie wskazać, że kwoty wskazane w rachunkach w zasadzie niewiele różnią się od kwot wskazywanych przez I. C. na rozprawie.

Również dołączone do apelacji paragony w ocenie Sądu odwoławczego nie mogą przesądzać o faktycznych kosztach utrzymania dziecka z uwagi na to, iż nie posiadają właściwości dowodowej, gdyż nie wynika z nich kto i na czyją rzecz dokonał zakupu zawartych w nich produktów. Zatem wniosek o dopuszczenie z nich dowodu także podlegał oddaleniu.

Reasumując, analiza kosztów utrzymania małoletniej przedstawiona przez przedstawicielkę ustawową w trakcie przedmiotowego procesu, pozwala przyjąć, że I. C. albo nie zna faktycznych kosztów utrzymania córki, bądź kreuje wydatki na potrzeby postępowania.

Uwzględniając powyższe, a przede wszystkim dość niespójne twierdzenia przedstawicielki ustawowej co wysokości potrzeb małoletniej Sąd I instancji prawidłowo uznał, że żądanie I. C. odnośnie podwyższenia świadczeń alimentacyjnych na rzecz małoletniej nie znajduje uzasadnienia, którą to ocenę Sąd w postępowaniu apelacyjnym podziela.

Okoliczność, że przedstawicielka ustawowa ponosi koszty dojazdu do pracy nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie. Wydatek ten nie zalicza się bowiem do obowiązku alimentacyjnego wobec dziecka, a ponadto w dacie orzekania rozwodu również pracowała w B., więc pod tym względem nie doszło do żadnej zmiany poza tym, że obecnie uzyskuje wynagrodzenie wyższe o około 1.000 zł netto.

W zgromadzonym materiale dowodowym nie znalazło również potwierdzenia, że istotnie zwiększyły się możliwości finansowe pozwanego. Nadal jest zatrudniony w dotychczasowym miejscu pracy i nadal w głównej mierze jego wynagrodzenie jest uzależnione od uzyskanych prowizji, co jednak nie stanowi stałego składnika dochodu, zatem nie może być podstawą uzasadniającą zmianę wysokości alimentów.

Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd Okręgowy uznał, że ustalona wyrokiem z dnia 26 lutego 2014r. kwota alimentów po 900 zł miesięcznie od pozwanego na rzecz małoletniej powódki nadal spełnia swą funkcję i nie podzielając argumentów zawartych w apelacji na podstawie art. 385 kpc orzekł jak w punkcie I sentencji wyroku.

Stosownie do treści art. 96 ust. 1 pkt 2 ustawy o kosztach w sprawach cywilnych strona dochodząca roszczeń alimentacyjnych nie ma obowiązku uiszczania kosztów sądowych. Zgodnie natomiast z zasadą zawartą w art. 108 uksc zwolnienie od kosztów sądowych nie zwalnia strony od obowiązku zwrotu kosztów procesu przeciwnikowi na zasadach ogólnych. Biorąc jednak pod uwagę, że stroną powodową w niniejszym procesie jest osoba małoletnia, nie posiadająca własnych dochodów, Sąd Okręgowy uznał, że wobec powódki powinna mieć zastosowanie zasada słuszności wyrażona w art. 102 kpc. Z tych też względów Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do zasądzenia od powódki na rzecz pozwanego zwrotu kosztów w postępowaniu odwoławczym.