Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 sierpnia 2015 roku

Sąd Rejonowy w Bielsku Podlaskim I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 27 sierpnia 2015 roku w Bielsku Podlaskim

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Sp. z o. o. w W.

przeciwko F. W.

o zapłatę

I.  Oddala powództwo.

II.  Zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 617 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt I C 817/15

UZASADNIENIE

Powód (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. domagał się zasądzenia od pozwanego F. W. kwoty 2987,03 złotych z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz wniósł o zasądzenie zwrotu kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwany F. W. wnosił o oddalenie powództwa w całości, podniósł zarzut przedawnienia roszczenia.

Sąd Rejonowy ustalił i zważył, co następuje:

Bezsporne w sprawie jest, że F. W. był studentem Wyższej Szkoły (...) w B. (k. 25). Decyzją z dnia 20.06.2006 roku z tymże dniem został skreślony z listy studentów w związku z nie uiszczaniem opłat związanych ze studiami (k. 41). W myśl §28 pkt 4 statutu uczelni zajęcia prowadzone przez uczelnię są płatne, wysokość odpłatności za studia ustala rektor w porozumieniu z założycielem (§32 pkt 1). Paragraf 21 regulaminu studiów w Wyższej Szkole (...) w B. określa odpłatność za studia (k. 33v), terminy zapłaty poszczególnych rat ustalone były w odrębnym terminarzu (k. 40). Z dokumentu nazwanego „rozliczenie z kontrahentem” wystawionego przez (...) w B. wynika, że F. W. nie zapłacił na rzecz uczelni kwoty 700 zł z datą wymagalności świadczenia na dzień 10.02.2006 roku i 700 zł z datą wymagalności świadczenia na dzień 10.04.2006 roku (k. 39).

Umową sprzedaży wierzytelności z dnia 6 listopada 2013 roku Wyższa Szkoła (...) w B. zbyła na rzecz (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. wierzytelność przysługującą wobec pozwanego z tytułu nieopłaconego czesnego w łącznej wysokości 1400 złotych. (k. 42-43). Pismem z dnia 29.04.2015 roku (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. wezwała pozwanego do zapłaty kwoty 2968,05 zł obejmującej kwotę nieopłaconego czesnego wraz z ustawowymi odsetkami (k. 44).

W pierwszej kolejności wskazać należy, że wniosek strony powodowej o zawieszenie postępowania nie zasługiwał na uwzględnienie. Kwestia oceny czy roszczenie strony powodowej uległo przedawnieniu na dzień wniesienia pozwu, nie wymagała oczekiwania na zajęcie stanowiska w tym zakresie przez Trybunał Konstytucyjny. Przyczyny zawieszenia postępowania wymienione w art. 177§1 kpc dzielą się w piśmiennictwie na prejudycjalne oraz spowodowane bezczynnością stron. W doktrynie wyrażony został pogląd, że z prejudycjalnością mamy do czynienia wtedy, gdy wynik postępowania cywilnego zależy od wyniku innego postępowania (cywilnego, karnego lub administracyjnego), gdyż przedmiot postępowania prejudycjalnego stanowi element podstawy faktycznej rozstrzygnięcia sprawy w postępowaniu cywilnym. Oznacza to, że nie jest możliwe rozstrzygnięcie sprawy w toczącym się postępowaniu cywilnym bez wcześniejszego rozstrzygnięcia kwestii prejudycjalnych. W przedmiotowej sprawie taka okoliczność nie zachodziła. Ustawodawca w przepisie art. 177§1 pkt 1 kpc wyraźnie jednak podkreśla, że sąd może zawiesić postępowanie. Nawet więc jeżeli rozstrzygnięcie rozpoznawanej sprawy zależy od rozstrzygnięcia, jakie może zapaść w innej sprawie, sąd powinien ocenić, czy należy zawiesić postępowanie (por. J. Bodio Komentarz aktualizowany do art.177 Kodeksu postępowania cywilnego LEX 2014).

W toku procesu pozwany nie kwestionował wysokości dochodzonego roszczenia oraz skuteczności przelewu wierzytelności na rzecz powoda. Podnosił jedynie, że zgodnie z art. 160a ustęp 7 ustawy z dnia 27 lipca 2005 roku Prawo o szkolnictwie wyższym roszczenie powoda uległo przedawnieniu, okres przedawnienia wynosił 3 lata.

Zgodnie z art. 118 kc jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata.

Po upływie terminu przedawnienia zobowiązanie ulega przekształceniu w zobowiązanie naturalne, które nie korzysta z ochrony prawnej. W przypadku skutecznego zgłoszenia zarzutu przedawnienia pomimo, iż zobowiązanie nadal istnieje wierzyciel zostaje pozbawiony uprawnienia do wymuszenia na dłużniku spełnienia świadczenia.

Zauważyć trzeba, że na umowie łączącej pierwotnego wierzyciela z pozwanym brak jest daty. Wskazany rok akademicki 2005/2006 sugeruje jedynie, że mogła ona być zawarta przed rozpoczęciem roku akademickiego w październiku 2005 roku, a po wejściu w życie (01.09.2005 r.). ustawy z dnia 27 lipca 2005 roku Prawo o szkolnictwie wyższym (t.j. Dz.U. 2012.572 z późń. zm.). Strony niniejszego postępowania nie miały wątpliwości, że w/w ustawa ma zastosowanie w tym postępowaniu. Jednakże, według art. 269 ust. 1 w/w ustawy studenci przyjęci na studia przed dniem wejścia w życie ustawy oraz w roku akademickim 2005/2006 wnoszą opłaty za zajęcia dydaktyczne na dotychczasowych zasadach do końca okresu studiów przewidzianego w programie studiów. Ustęp 2 stanowi, że umowy, o których mowa w art. 160 ust. 3, obowiązują od roku akademickiego 2006/2007.

Uznać należy, że łącząca pozwanego i poprzednika prawnego powoda umowa, jest umową nazwaną, która została zawarta w oparciu o art. 160 ust. 3 (w wersji w dacie zawierania umowy) ustawy z dnia 27 lipca 2005 roku Prawo o szkolnictwie wyższym (t.j. Dz.U. 2012.572 z późń. zm.), do której w zakresie odpłatności ma zastosowanie statut i regulamin uczelni. W tym stanie rzeczy do przedmiotowej umowy o świadczenie usług edukacyjnych nie stosuje się regulacji art. 750 kc i następnych. Wskazać należy, że regulacja kodeksowa dotyczy wyłącznie tych umów, które spełniają łącznie dwa kryteria: są umowami o świadczenie usług i nie uregulowano ich jednocześnie innymi przepisami. W niniejszej sprawie lex specialis stanowią postanowienia ustawy prawo o szkolnictwie wyższym. Z powyższych względów nie znajdzie tu również zastosowania regulacja z art. 751 pkt. 2 k.c. przewidująca dwuletni okres przedawnienia dla roszczeń z tytułu utrzymania, pielęgnowania, wychowania lub nauki, jeżeli przysługują osobom trudniącym się zawodowo takimi czynnościami albo osobom utrzymującym zakłady na ten cel przeznaczone.

Roszczenia z tytułu działalności dydaktycznej uczelni nie stanowią roszczenia związanego z prowadzeniem działalności gospodarczej. Zatem z mocy samego prawa działalność dydaktyczna uczelni wyłączona jest spod reżimu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, choćby podejmowane przez nią działania miały cechy działalności gospodarczej w rozumieniu art. 2 przywołanej ustawy, takie jak zarobkowy charakter, ciągłość zorganizowanej działalności. Roszczenia z tego tytułu nie stanowią zatem roszczeń związanych z działalnością gospodarczą, których termin przedawnienia wynosi trzy lata.

Zgodnie z art. 160a ustęp 7 w/w ustawy roszczenia wynikające z umowy (art. 160a ustęp 1) przedawniają się z upływem trzech lat. Z kolei art. 32 ustawy z dnia 11 lipca 2014 r. o zmianie ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2014.1198) stanowi że do umów w sprawie warunków odpłatności za studia lub usługi edukacyjne, o których mowa w art. 99 ust. 1 ustawy, o której mowa w art. 1, zawartych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepis art. 160a ust. 7 ustawy, o której mowa w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą. z dnia 11 lipca 2014 r. Przepis ten nie rozstrzyga czy dotyczy też umów zawartych w roku akademickim 2005/2006, literalna jego treść jednak na to wskazuje.

Art. 32 ustawy z dnia 11 lipca 2014 r. o zmianie ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2014.1198) nie jest zbyt precyzyjnie ani klarownie sformułowany, stąd przyjęta przez powoda interpretacja, że trzyletni termin przedawnienia wynikający z art. 160a ustęp 7 ustawy dotyczy tylko umów zawieranych przez studentów z uczelniami publicznymi (takich uczelni dotyczy art. 99 ust. 1 ustawy), a nie niepublicznymi. W ocenie sądu orzekającego w niniejszej sprawie taka interpretacja nie jest zasadna. Ustawodawca wprowadzając ten przepis zapewne chciał kompleksowo uregulować termin przedawnień roszczeń z umów zawieranych pomiędzy uczelniami, a studentami w kwestii odpłatności za studia. Wcześniejsze orzecznictwo różnych sądów nie było w tym zakresie jednolite. Wprowadzenie różnych terminów przedawnień takich umów w zależności od rodzaju szkoły (publicznej czy niepublicznej) byłoby nieracjonalne, wprowadzałoby niczym nieuzasadnione zróżnicowanie. Odesłanie do art. 99 ust. 1 ustawy traktować należy jako wskazanie jakich umów dany przepis dotyczy, a nie charakteru podmiotu danej umowy. Poza tym art. 160 ustęp 3 ustawy w brzmieniu obowiązującym w 2005 roku do sprecyzowania rodzaju umowy jakich ten przepis dotyczył również odsyłał do art. 99 ust. 1 ustawy, co nie przeszkadzało wyższym szkołom niepublicznym zawierać umowy na tej właśnie podstawie. Treść zmiany zawartej w art. 32 ustawy z dnia 11 lipca 2014 r. o zmianie ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2014.1198) jest powtórzeniem tego zapisu. Zauważyć również trzeba, że Sąd Najwyższy w czterech sprawach odmówił podjęcia uchwały w przedmiocie odniesienia się do terminu przedawnienia roszczeń wynikających z umów o odpłatność za studia w związku z wejściem w życie zmian w ustawie prawo o szkolnictwie wyższym.

Nawet jeśli przyjąć interpretację treści ustawy prawo o szkolnictwie wyższym i ustawy wprowadzającej do niej zmiany przyjętą przez powoda to wskazać należy, iż zdaniem Sądu istniałyby podstawy do uznania, że zapłata czesnego stanowi świadczenie o charakterze okresowym i nie jest świadczeniem jednorazowym. Powszechnie w doktrynie przyjmuje się, że roszczenie o świadczenie okresowe charakteryzuje się następującymi cechami: przedmiotem świadczenia muszą być pieniądze lub rzeczy oznaczone rodzajowo, w ramach jednego i tego samego stosunku prawnego dłużnik ma spełnić wiele świadczeń jednorazowych, spełnienie tych świadczeń następuje w określonych regularnych odstępach czasu oraz świadczenia te nie składają się na pewną z góry określoną całość. W niniejszej sprawie wszystkie te okoliczności zaistniały. Obowiązek opłaty czesnego rocznego aktualizuje się z rozpoczęciem każdego kolejnego roku akademickiego. Wobec powyższego, ma on charakter cykliczny, a czas stanowi istotny czynnik wpływający na obowiązek świadczenia. Zatem, wysokość czesnego za lata kolejne nie jest z góry znana, a modyfikacje jej wysokości mogą wynikać z różnorodnych okoliczności i mogą wyniknąć w trakcie semestru nauki. Na rzecz okresowego charakteru opłat za naukę przemawia także treść § 20 ustęp 4 pkt 3 regulaminu, gdy na skutek pojawienia się zaległości w opłacie za czesne student może zostać skreślony z listy studentów. Wtedy również nie będzie ponosił on dalszych opłat, a zatem przy rozpoczynaniu nauki kwota ta również w tej sytuacji nie będzie z góry określona. Paragraf 21 pkt 4 regulaminu uczelni stanowi, że ogłoszone w okresie rekrutacji kwoty i zasady odpłatności są obowiązujące w danym roku akademickim i mogą być zmieniane w kolejnych latach. Kwota należności za studia nie jest więc z góry określona. Mając na uwadze powyższe, opłaty za naukę ponoszone na przestrzeni trwania procesu edukacyjnego nie dają z góry określonej wysokości, a kwestią indywidualną pozostanie, czy student ukończy semestr nauki, rok, dwa bądź trzy lata studiów czy też może wskutek niezdania egzaminów będzie kontynuował edukację również w następnym okresie.

Jak trafnie zauważył Sąd Okręgowy w B. (1)( wyrok z dnia 2 października 2013 roku, sygn. akt (...), Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w B. (1)) obowiązek zapłaty czesnego za poszczególne lata studiów ma charakter świadczenia okresowego. Sąd Okręgowy wskazał, że z jurydycznego punktu widzenia coroczna płatność czesnego za studia jest podobnym świadczeniem okresowym jak coroczny czynsz dzierżawny. Pogląd o kwalifikacji roszczenia o zapłatę czesnego jako roszczenia o świadczenie okresowe został również wyrażony w orzeczeniu Sądu Okręgowego w B. (1)z dnia 5 grudnia 2013 roku w sprawie (...), Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w B. (1)).

Powyższe rozważania co do okresu przedawnienia roszczenia z uwagi na jego okresowy charakter będą miały zastosowanie przy przyjęciu, że przepisy ustawy prawo o szkolnictwie wyższym z dnia 27 lipca 2005 roku nie będą miały w tej sprawie zastosowania.

Mając na uwadze, iż czesne jako świadczenie okresowe ulega trzyletniemu przedawnieniu, powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie. Pozwany w opisanym stanie faktycznym mógł powołać się na zarzut przedawnienia i odmówić spełnienia świadczenia. W myśl art. 120§1 kc bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Skoro zadłużenie stało się wymagalne w dniu 10.02.2006 r. i 10.04.2006 roku , to 3 - letni termin przedawnienia roszczeń w niniejszej sprawie upłynął z dniem 10.02.2009 roku i 10.04.2009 roku, pozew wniesiono w dniu 25 maja 2015 roku.

Powództwo podlegało oddaleniu z uwagi na skutecznie podniesiony przez pozwanego zarzut przedawnienia roszczenia. W związku z tym, że przedawnienie odsetek następuje w tym samym terminie, w jakim przedawnia się należność główna, od której odsetki są liczone (zob. uchwałę 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 26.01.2005 r., III CZP 42/04, OSNC 2005, nr 9, poz. 149.), należało stwierdzić, że żądanie strony powodowej uległo przedawnieniu w całości.

W tym stanie rzeczy, na mocy art. 160a ustęp 7 ustawy prawo o szkolnictwie wyższym, art. 117§2 kc i art. 118 kc Sąd orzekł jak w sentencji wyroku. O kosztach procesu w tym kosztach zastępstwa procesowego sąd orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, na podstawie art. 98§1 kpc w zw. z art. 108§1 kpc oraz §6 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U.2013.490 j.t.).