Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 20 sierpnia 2015 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w następującym składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Teresa Kołeczko - Wacławik

Sędziowie: SO Andrzej Dyrda (spr.)

SO Anna Hajda

Protokolant stażysta Joanna Gołosz

po rozpoznaniu w dniu 20 sierpnia 2015 r. na rozprawie sprawy

z wniosku (...) Spółki Akcyjnej we W.

z udziałem T. K., A. C., A. P. i J. P. (1)

o stwierdzenie nabycia spadku

na skutek apelacji uczestników postępowania A. P. i J. P. (1)

od postanowienia Sądu Rejonowego w Wodzisławiu Śląskim

z dnia 23 maja 2014 r., sygn. akt I Ns 911/13

postanawia:

uchylić zaskarżone postanowienie i sprawę przekazać do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Wodzisławiu Śląskim, pozostawiając temu sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania odwoławczego.

SSO Anna Hajda SSO Teresa Kołeczko – Wacławik SSO Andrzej Dyrda

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Wodzisławiu Śląskim postanowieniem z dnia 23 maja 2014r. stwierdził, że spadek po J. P. (2) zmarłym w dniu 30 sierpnia 2011r., ostatnio stale zamieszkałym w R. na mocy ustawy nabyli: jego siostra A. C., córka A. i E., jego brat J. P. (1), syn A. i E. oraz jego bratanek A. P., syn A. i E., każdy z nich po 1/3 części spadku.

Orzeczenie to poprzedził ustaleniem, że J. P. (2) zmarł 30.08.2011r. w R. jako kawaler. Nie pozostawił potomstwa. W chwili jego śmierci nie żyli jego rodzice. Miał rodzeństwo, tj. J. P. (1) i A. C.. Miał też brata R. P., który zmarł przed nim i miał syna A. P..

Uwzględniając powyższe, Sąd Rejonowy uznał, że zmarły nie pozostawił testamentu. Dziedziczenie po nim następuje według porządku ustawowego. Wskazując na porządek dziedziczenia ustawowego wynikający z art. 931-935 k.c., Sąd Rejonowy stwierdził, że do spadku zostali powołani siostra A. C., brat J. P. (1) oraz syn zmarłego brata R. A. P., którzy zgodnie z art. 932 k.c., dziedziczą oni w częściach równych.

Apelację od tego orzeczenia wnieśli uczestnicy postępowania J. P. (2) i A. P.. Zarzucili błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę postanowienia i mający wpływ na jego treść przez pominięcie złożonego w trakcie posiedzenia przez strony oświadczenia o odrzuceniu spadku w całości i wydanie orzeczenia bez uwzględnienia tego oświadczenia oraz naruszenie przepisów postępowania przez sporządzenie protokołu, który nie odzwierciedla przebiegu rozprawy.

Na tych podstawach wnieśli o uchylenie zaskarżonego orzeczenia w całości i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania, ewentualnie dopuszczenie dowodu oświadczenia o odrzuceniu spadku który został oddalony przez Sąd I instancji, z odpisu wniosku o sprostowanie protokołu rozprawy, dopuszczenie dowodu z przesłuchania stron oraz wydanie postanowienia merytorycznego w sprawie przez zmianę zaskarżonego postanowienia.

W odpowiedzi na apelację wnioskodawca wniósł o jej oddalenie oraz zasądzenie od uczestników postępowania J. P. (2) i A. P. solidarnie na rzecz wnioskodawcy kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja musiała odnieść skutek.

Stosownie do regulacji prawnej z art. 670 k.p.c. Sąd spadku bada z urzędu, kto jest spadkobiercą.

Spadkobierca, zgodnie z art. 925 k.c., nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku i mimo, iż nabycie to następuje z mocy prawa, to jednak ze względu na całokształt regulacji prawnych na podstawie których spadkobierca może zostać wyłączony od dziedziczenia, nabycie to ma charakter prowizoryczny.

Uwzględniając zarzuty podniesione w apelacji, należy zwrócić uwagę na konieczność ustalenia skuteczności oświadczenia uczestników postępowania o odrzuceniu spadku, również ze względu na skutek prawny taki oświadczenia wskazany w art. 1020 k.c., a mianowicie, że spadkobierca który spadek odrzucił, zostaje wyłączony od dziedziczenia tak, jakby nie dożył otwarcia spadku.

Jak wynika aktu notarialnego sporządzonego w dniu 9 czerwca 2014 r. przed notariuszem Z. C. (Repertorium A Nr 2107/2014) uczestnicy postępowania złożyli w tym dniu oświadczenie o odrzuceniu spadku po zmarłym J. P. (2).

Powyższa okoliczność, mimo, iż została złożona po wydaniu zaskarżonego postanowienia, musiała zostać uwzględniona w toku postępowania apelacyjnego. Zwrócić należy uwagę, że Sąd Rejonowy nie ustalił okoliczności, kiedy uczestnicy postępowania dowiedzieli się o śmierci spadkodawcy, poprzestając jedynie na ustaleniu, czy zostało już przez nich złożone oświadczenie o odrzuceniu spadku, które to ustalenia były następnie przedmiotem postępowania w przedmiocie sprostowania protokołu. Wobec tego, nie zostało również stwierdzone, czy sześciomiesięczny termin do złożenia przez nich oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku już upłynął.

W tym miejscu należy zwrócić uwagę na tezę wyrażoną przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 29 kwietnia 2011r. (I CSK 439/10). W orzeczeniu tym Sąd ten wskazał, że dla sądu [spadku] zmierzającego do wydania postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku kwestia, czy zostały złożone oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku ma znaczenie tylko o tyle, o ile warunkuje ustalenie, czy doszło do definitywnego nabycia spadku. Do czasu złożenia tych oświadczeń lub upływu terminu do ich złożenia, nabycie spadku – chociaż ex lege – nie jest ostateczne.

Niewyjaśnienie wskazanych powyżej okoliczności, czyniło zasadnym uznanie, że Sąd Rejonowy nie rozpoznał istoty sprawy, co z kolei uzasadniało, a zarazem czyniło koniecznym uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy temu sądowi do ponownego rozpoznania.

Z podanych powyżej względów zaskarżone postanowienie jest wadliwe i dlatego apelację uczestników postępowania, jako uzasadnioną, uwzględniono orzekając jak w sentencji na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c.\

Sąd Rejonowy przy ponownym rozpoznaniu sprawy winien ustalić, czy złożenie przez uczestników postępowania oświadczenia o odrzuceniu spadku było złożone w przepisanym terminie i po zbadaniu tej okoliczności, wyda ponownie postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku.

SSO Anna Hajda SSO Teresa Kołeczko – Wacławik SSO Andrzej Dyrda