Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 10 września 2015 r.

Sąd Okręgowy w Krakowie Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Protokolant: protokolant sądowy Joanna Hanek

po rozpoznaniu w dniu 10 września 2015r. w Krakowie

na rozprawie sprawy z wniosku L. S. i W. S. (1)

przy uczestnictwie W. R. (1)

o rozgraniczenie

na skutek apelacji wnioskodawcy L. S.

od postanowienia Sądu Rejonowego w Myślenicach

z dnia 30 września 2014r., sygnatura akt I Ns 491/13

postanawia:

1.  oddalić apelację;

2.  zasądzić od wnioskodawcy L. S. na rzecz uczestniczki W. R. (1) kwotę 180 (sto osiemdziesiąt) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

UZASADNIENIE

postanowienia Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 10 września 2015 roku

Postanowieniem z dnia z dnia 30 września 2013 r. Sąd Rejonowy w Myślenicach w punkcie I. dokonał rozgraniczenia pomiędzy nieruchomością położoną w G. oznaczoną jako dz. (...) odpowiadającą pb. (...) objętą KW (...) i nieruchomością położoną w G., oznaczoną jako dz. (...) objętą KW (...) w ten sposób, że ustalił, iż granica pomiędzy tymi nieruchomościami przebiega przez punkty (...)- jak to przedstawiono na mapie z rozgraniczenia, sporządzonej przez geodetę inż. K. C. (1), przyjętej do (...) Ośrodka (...) w M. w dniu (...)za nr (...), stanowiącej integralną część niniejszego orzeczenia; w punkcie II. nakazał ściągnąć od wnioskodawców L. S. i W. S. (1) na rzecz (...)solidarnie kwotę 281,72 zł (dwieście osiemdziesiąt jeden złotych siedemdziesiąt dwa grosze) tytułem części zwrotu wydatków wyłożonych tymczasowo z sum Skarbu Państwa w toku postępowania; w punkcie III. nakazał ściągnąć od uczestniczki W. R. (1) na rzecz (...)kwotę 281,72 zł (dwieście osiemdziesiąt jeden złotych siedemdziesiąt dwa grosze) tytułem części zwrotu wydatków wyłożonych tymczasowo z sum Skarbu Państwa w toku postępowania; w punkcie IV. stwierdził, że każdy z uczestników ponosi koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie.

Postanowienie to zapadło w następującym stanie faktycznym.

Za bezsporne Sąd Rejonowy uznał, że budynki istniejące aktualnie na dz. (...)powstały przed 1970 r., przy uwłaszczeniu w postępowaniu administracyjnym nie był wykonany pomiar geodezyjny. Wnioskodawca L. S. z bratem S. S. chcieli „przenieść" pb. (...) na „właściwe miejsce”, było jednak na to za późno i geodezja tego nie uwzględniła. O tym, że pb. (...) nie obejmuje budynków wnioskodawca zorientował się w 1980 r. tj. przy okazji wyłożenia nowej ewidencji gruntów do wglądu publicznego. Wnioskodawca L. S. użytkuje sporną nieruchomość - w sposób okazany przez siebie podczas oględzin w postępowaniu administracyjnym - od śmierci ojca, który zmarł w (...) Nieruchomość zabudowaną domem i budynkiem gospodarczym wnioskodawca użytkował wspólnie z bratem S. S. do chwili zniesienia współwłasności pb.(...) oraz wyprowadzenia się W. R. (1) co nastąpiło ok. 1999-2000 r. W przedmiotowym domu zamieszkiwali: S. S. do swej śmierci (...)., jego żona K. S. (1) do swej śmierci (...).. ich syn F. S. który zmarł (...)., ich syn J. S. (1) który wyprowadził się w 1988 r. i córka W. R. (1) z domu S., która opuściła ten dom w 1999 lub 2000 r. Rodzina S. S. zajmowała górną kondygnację domu, wnioskodawcy dolną kondygnację. Po wyprowadzeniu się W. R. (1) na górnej kondygnacji zamieszkali lokatorzy, którym W. R. (1) wynajęła ten lokal, wynajmowanie trwa do chwili obecnej.

Ponadto Sąd Rejonowy ustalił, że nieruchomość oznaczona jako dz. (...) położona G. posiada powierzchnię 0,06 ha, stanowi w części użytek rolny, w części - budowlano - rolny. Nieruchomość oznaczona jako dz. (...)odpowiada pb. (...). Wskazana parcela budowlana objęta jest KW (...), jako właściciele wskazanej nieruchomości ujawnieni są w księdze wieczystej L. S. i W. S. (1) - na prawach ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej. Aktem Własności Ziemi nr (...) z dnia(...) stwierdzono, że L. S. oraz jego żona W. S. (1) nabyli w udziale Vz części, a S. S. i żona K. S. (2) nabyli w udziale >2 części - nieruchomości położone w G. oznaczone jako pb. (...). Postanowieniem z dnia 29 czerwca 2004 r., sygn. akt I Ns 566/01 Sąd Rejonowy w Myślenicach zniósł współwłasność wskazanej nieruchomości w ten sposób, że przyznał ją na własność L. S. i W. S. (1) na prawach wspólności ustawowej. Ponadto Aktem Własności Ziemi nr (...) z dnia (...) stwierdzono, że L. S. oraz W. S. (1) nabyli nieruchomości położone w G. oznaczone jako pgr. (...), pgr. (...), pgr.(...), pgr. (...). Nieruchomość oznaczona jako dz. (...) położona w G. posiada powierzchnię 1,24 ha, stanowi użytek rolny, w części - budowlano rolny, pastwisko, teren trwały zielony. Wskazana nieruchomość objęta jest KW (...), jako jej właściciel ujawniona jest W. R. (1). Nieruchomość oznaczona jako dz. (...) odpowiada pgr. (...), powstała z podziału dz. (...). Nieruchomość oznaczona jako pgr. (...) nabyta została przez S. S. i K. S. (1) w trybie ustawy z dnia 26 października 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych, co zostało potwierdzone wydaniem decyzji - aktu własności ziemi z dnia (...)., nr (...). Spadek po K. S. (1) zmarłej w dniu(...) - w zakresie dziedziczenia gospodarstwa rolnego - nabyli: córka W. R. (1) i syn F. S. po 1/2 części. Spadek po S. S. zmarłym w dniu (...) - w zakresie dziedziczenia gospodarstwa rolnego - nabyli: córka W. R. (1) oraz syn F. S. - po !4 części. Spadek po F. S. zmarłym w dniu(...)- w zakresie dziedziczenia gospodarstwa rolnego - nabyła W. R. (1) w całości. Z wnioskiem o wszczęcie postępowań uwłaszczeniowych wystąpili S. S. i L. S. - jednym pismem pod którym oboje się podpisali. We wniosku wskazali, że od 1970 użytkują w opisany sposób przedmiotowe nieruchomości tak, że pb. (...)po 1/2 jest przez nich użytkowana. W dniu 29 sierpnia 1980, w związku z prowadzonym postępowaniem uwłaszczeniowym, został sporządzony protokół, w którym L. S. s. L. zeznał, że pb. (...) wraz z domem i stodołą użytkuje w połowie, zaś drugą połowę użytkuje brat S.. W trakcie czynności został przesłuchany również S. S., który potwierdził twierdzenia zawarte we wniosku. Treść zeznań synów (...) potwierdziła ich matka K. S. (2). Ponadto zostali przesłuchani w toku postępowania J. S. (2) i K. H., którzy zeznali, że dom i stodołę po połowie użytkuje (...). Po zachodniej stronie dz. (...) - na dz. (...) znajduje się budynek mieszkalny oznaczony nr (...). Po północnej stronie dz. (...) - na dz. (...) znajduje się budynek gospodarczy. Decyzją z dnia (...)o pozwoleniu na budowę udzielone została pozwolenie na wybudowanie budynku mieszkalnego i gospodarczego, decyzja wydana została na L. S. (ojca wnioskodawcy). Pod sygn. akt I Ns 664/97 toczyło się z wniosku L. S. postępowanie o zasiedzenie tej części pgr. (...) , która wraz z pb(...) stanowi działkę siedliskową. Postanowieniem z dnia 30 listopada 2000 Sąd Rejonowy w Myślenicach umorzył postępowanie, a to wobec cofnięcia przez wnioskodawcę wniosku (zmiana żądania). Pod sygn. akt I Ns 566/01 toczyło się postępowanie o zniesienie współwłasności pb. (...). W toku postępowania została sporządzona opinia biegłego geodety, który wskazał, że dz. (...) odpowiada pb. (...), a dz. (...)odpowiada pgr. (...), (...), (...). Postanowieniem z dnia 29 czerwca 2004 r. Sąd Rejonowy w Myślenicach zniósł współwłasność w ten sposób, że przyznał własność pb. (...) odpowiadającą dz. (...) (...), ze spłatą w kwocie 4848 zł na rzecz W. R. (1). Sąd ustalił, że w budynku mieszkalnym znajdującym się na dz. (...) zamieszkuje (...), budynek ten w całości znajduje się na nieruchomości W. R. (1), która zamierza nieruchomość tę sprzedać. Gdyby W. R. (1) uzyskała własność także pb. (...) - jak domagała się tego we wniosku, sprzedałaby całą nieruchomość, zobowiązała się bowiem do tego w umowie przedwstępnej. Pozbawiłoby to małżonków S. mieszkania. Sąd stwierdził, że przyznanie (...) pb. (...)w całości utrudni W. R. (1) zawarcie umowy sprzedaży przed uregulowaniem spraw własnościowych budynku i parceli, na której jest on faktycznie położony. W toku postępowania Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu geodezji (...), który przedstawił przebieg spornej granicy wynikający z dokumentacji geodezyjnej (punkty (...)- linia zielona) praz przebieg spornej granicy zgodnie z okazaniami wnioskodawcy (punktu (...) - linia czerwona). Mapa została przyjęta do (...) Ośrodka (...) w M. w dniu 7 stycznia 2014 r. za nr (...). Granice przedstawione na mapie z rozgraniczenia biegły odtworzył w oparciu o dostępną dokumentację geodezyjną, która posiada dokładność 0,3 m- z taką dokładnością można odczytać współrzędne z tej dokumentacji. W dalszej kolejności dokonał zamierzenia okazanego przez wnioskodawców zakresu użytkowania, zaznaczając to linią czerwoną przerywaną na mapie z rozgraniczenia. Na gruncie nie ma żadnych wyraźnych śladów - granic użytkowania, okazane granice przebiegają przez sad, podwórko, obok walącej się stodoły, brak charakterystycznych punktów odniesienia.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy zważył, że podstawą faktyczną wniosku było twierdzenie wnioskodawców, że granice pomiędzy nieruchomością oznaczoną jako dz. (...) a nieruchomością oznaczoną jako dz. (...) - położonymi w G., stały się sporne. W pierwszej kolejności Sąd Rejonowy powołując art. 153 k.c. oraz orzecznictwo Sądu Najwyższego omówił kolejność stosowania przesłanej rozgraniczenia. Sąd I instancji ustalił stan prawny przedmiotowych nieruchomości w oparciu o odpisy ksiąg wieczystych oraz przeszedł do ustaleniu faktycznego zasięgu prawa własności stron na gruncie. Wskazując na postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2001 r., sygn. III CKN 1037/98, Sąd Rejonowy przywołał pogląd, zgodnie z którym w sprawie o rozgraniczenie przepis art. 63 ustawy z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 107, poz. 464 ze zm.) nie stoi na przeszkodzie ustalaniu przebiegu granicy według stanu odmiennego od wynikającego z aktów własności ziemi. Uregulowanie własności gospodarstw rolnych na podstawie przepisów ustawy z dnia 26 października 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych polegające na poświadczeniu nabycia z mocy prawa własności nieruchomości, dokonywane przez organy administracyjne, nie obejmowało ustalenia spornych granic podlegających uwłaszczeniu nieruchomości. Skoro nabycie na podstawie art. 1 ustawy uwłaszczeniowej następowało z mocy prawa, a decyzja potwierdzająca to nabycie miała jedynie charakter deklaratoryjny, to decyzja ta nie mogła przenosić własności nieruchomości, której rolnik nie nabył z mocy prawa; nabycie własności nieruchomości nie oznacza, że granice te nie mogą okazać się sporne. Wskazane argumenty winny być odnoszone także do postanowień Sądu w przedmiocie uregulowania własności w trybie ustawy z dnia 26 października 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych. Podzielając powyższy pogląd Sąd Rejonowy podniósł, że L. S. co najmniej od śmierci swojego ojca (tj. do (...).) współużytkuje dom mieszkalny ze stodołą i obszarem wokół domu - teren położony na dz. (...). Co najmniej od tego momentu uważał się za współwłaściciela nieruchomości oznaczonej aktualnie jako dz. (...). Wskazane okoliczności były w sprawie bezsporne, do tego dołączyć należy fakt wydania (...) z zamiarem uregulowania własności domu i stodoły po 1/4 części na rzecz S. i L., a jedynie na skutek niefrasobliwości ówczesnych urzędników, którzy nie zidentyfikowali nieruchomości, do (...) wpisano sąsiednią działkę - dz. (...)(odpowiadająca pb. (...)) oraz oświadczenia i zeznania stron postępowania uwłaszczeniowego, składane w jego toku. Bezspornym było, że o tym fakcie wnioskodawca dowiedział się w 1980 r. Wnioskodawcy współposiadają zatem obszar objęty punktami (...)na mapie inż. K. C. (1) od lat 70-tych XX wieku, zamieszkują w budynku położonym na dz. (...), czynią to jednak wspólnie ze S. S., następnie - z jego córką W. R. (1). Współposiadanie polegało na współkorzystaniu z domu mieszkalnego, budynków gospodarczych, terenu otaczającego wskazane zabudowania. (...) czynili to z przekonaniem, że przysługuje im do tego prawa - jako spadkobiercy L. S. - ojca wnioskodawcy, nie mieli jednak zastrzeżeń do analogicznego prawa S. S. a następnie jego córki W. R. (1). Wnioskodawcy nie byli zatem posiadaczami wyłącznymi, lecz współposiadaczami przedmiotowej nieruchomości. W tym stanie nie można zdaniem Sądu Rejonowego zapominać, że takim samym współposiadaczem był najpierw S. S., następnie W. R. (1), którzy mieszkali w budynku na dz. (...)(na jednej z kondygnacji tego budynku), także korzystali z budynków gospodarczych i otaczającego je gruntu, czynili to w takim samym przeświadczeniu jak wnioskodawcy - że przysługuje im do tego tytuł prawny. Powyższe okoliczności skłaniają do przyjęcia, że w pełni uzasadniony jest pogląd wyrażony przez Sąd Rejonowy w Myślenicach w uzasadnieniu wyroku w sprawie do sygn. akt I C 125/11, który to pogląd sprowadza się do tego, że L. S. nie był właścicielem nieruchomości oznaczonej jako dz. (...)albowiem na skutek wydania aktów własności ziemi, stan własności nieruchomości uległ zmianie i właścicielem nieruchomości zabudowanej domem mieszkalnym był S. S.. Przy wydawaniu (...) posłużono się mapami katastralnymi, które nie przestawiały stanu użytkowania na gruncie. Prowadzący postępowanie uwłaszczeniowe powinien zamierzyć użytkowane działki i sporządzić nową mapę zaznaczając przedmiotowe nieruchomości według stanu użytkowania. Na podstawie ustawy o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych nabywało się nieruchomość w takich granicach w jakich się posiadało nieruchomości. W chwili obecnej przyjmuje się, że niezależnie od oznaczeń geodezyjnych zawartych w (...), rolnik nabywał na podstawie (...) nieruchomość w takich granicach, w jakich nieruchomość użytkował, było to oczywiście nabycie pierwotne, nie wywodzące się od poprzednika. Na podstawie ustawy uwłaszczeniowej nabywało się nieruchomość w granicach posiadania, i to posiadanie wyznaczało granicę prawa własności, niezależnie od przyjętych (zwykle błędnie) oznaczeń geodezyjnych. Podobny pogląd wyraził Sąd Okręgowy w Krakowie w orzeczeniu II Ca 1383/06. Można by zatem ustalić, że pb(...) mimo, że na mapie ewidencyjnej nosi obecnie oznaczenie (...) i nie obejmuje zabudowań mieszkalno-gospodarczych, powinna w swoich granicach zawierać zabudowania mieszkalno- gospodarcze. Pomiędzy wydaniem aktów własności ziemi a chwilą obecną zaszła jednak zmiana stanu prawnego nieruchomości, która zasadniczo zmienia obraz sprawy - na mocy postanowienia Sądu Rejonowego w Myślenicach z dnia 29 czerwca 2004 r., sygn. akt I Ns 566/01 doszło do zniesienia współwłasności nieruchomości oznaczonej jako pb. (...) i przyznanie jej na wyłączną własność wnioskodawcy. Zmiana granic pb. (...) (odpowiadającej obecnie dz. (...)) i objęcie nimi zabudowań gospodarczych prowadziłaby do rozciągnięcia na ten teren tytułu własności powiązanego z dz. (...)- tj. wyłącznej własności wnioskodawców. Prowadziłoby to do odwrócenia sytuacji, która ma miejsce w chwili obecnej i pozbawienie W. R. (1) w całości tytułu prawnego do tego terenu (obejmującego jej dom rodzinny wraz z zabudowaniami gospodarczymi, z których to W. R. (1) korzysta do chwili obecnej, pierwotnie mieszkając tam, obecnie wynajmując mieszkanie lokatorom). W postępowaniu rozgraniczeniowym Sąd nie ma żadnej możliwości modyfikacji tytułu własności w odniesieniu do danej nieruchomości w taki sposób, aby w miejsce dotychczasowego wyłącznego właściciela wprowadzić kilku współwłaścicieli. Modyfikacja taka jest możliwa wyłącznie w trybie postępowania o stwierdzenie nabycia własności - np. w drodze zasiedzenia. W toku postępowania rozgraniczeniowego Sąd może jedynie ustalać zasięg prawa danego podmiotu, nie może modyfikować treści prawa, którego zasięg ustala. Doszło zatem do nierozwiązywalnej na gruncie postępowania o rozgraniczenie nieruchomości sytuacji, w której Sąd dostrzegając błędy w postępowaniu uwłaszczeniowym oraz widząc prawidłowe rozwiązanie zaistniałego stanu nie może zastosować żadnego rozwiązania, które także nie byłoby obarczone błędem. Dokonując rozgraniczenia nieruchomości oznaczonej jako dz. (...)(odpowiadającej pb. (...)) w sposób żądany przez wnioskodawcę, odpowiadający faktycznemu zakresowi współwładania S. i L. S., Sąd doprowadziłby do sytuacji, w której wyzułby z własności spornego terenu (w tym domu nr (...)) w całości W. R. (1) - następczynię prawną S. S., odwróciłby zatem dokładnie o 180° sytuację prawną stron, nie naprawiając żadnego z dotychczas popełnionych błędów, generując natomiast kolejne błędy. Dokonując rozgraniczenia zgodnie z oznaczeniami wynikającymi z ewidencji gruntów oraz innymi materiałami geodezyjnymi Sąd pozostawia błędny stan w zakresie granic nieruchomości, nieuwzględniający faktycznego zakresu posiadania. Jest to jednak sytuacja wyjątkowa, uzasadniona tym, że wybór wariantu odmiennego prowadziłby do dalszej komplikacji stanu prawnego przedmiotowych nieruchomości. O ile bowiem rozgraniczenie w sposób, w jaki dokonuje tego Sąd w postanowieniu z dnia 30 września 2014 r.t pozostawia wnioskodawcom możliwość dochodzenia ochrony swych praw w drodze wniosku o stwierdzenie zasiedzenia udziału w współwłasności nieruchomości zabudowanej budynkiem mieszkalnym oznaczonym nr (...) i budynkiem gospodarczym (w części współużytkowanej przez (...) od lat 70-tych XX) - na co wprost wskazywał Sąd Rejonowy w Myślenicach w uzasadnieniu wyroku z dnia 17 stycznia 2012 r. w sprawie I C 125/11, o tyle rozgraniczenie w sposób, w jaki żądają tego wnioskodawcy prowadziłoby do dalszych perturbacji związanych z oceną charakteru władztwa, jego okresu oraz wynikających z tego konsekwencji po stronie S. S. i W. R. (1). Trudno bowiem byłoby przyjąć, że byli oni posiadaczami samoistnymi nieruchomości (w sposób prowadzący do nabycia własności przez zasiedzenie nieruchomości) w sytuacji, gdy byli oni formalnie jej właścicielami do chwili rozgraniczenia w niniejszej sprawie. Dostrzegając zatem całą złożoność sytuacji i związane z tym konsekwencje Sąd zdecydował się na dokonanie rozgraniczenia zgodnie z dokumentami stwierdzającymi własność i w odniesieniu do dokumentacji geodezyjnej, z której wprost wynikają granice rozgraniczanych nieruchomości, pozostawiając stronom możliwość uregulowania zasadniczej kwestii, jaką jest tytuł prawny do spornego fragmentu gruntu, na drodze odpowiedniego postępowania. Sąd pominął tym samym faktyczny zakres posiadania, jego uwzględnienie z uwagi na zmianę sytuacji prawnej nieruchomości oznaczonej jako dz. (...) prowadziłby do niedających się zaakceptować konsekwencji. O kosztach postępowania Sąd Rejonowy orzekł w oparciu o przepis art. 520 § 1 k.p.c., uwzględniając jednocześnie normę wynikającą z art. 152 k.c., zgodnie z którym właściciele gruntów sąsiadujących obowiązani są do współdziałania przy rozgraniczeniu gruntów oraz przy utrzymywaniu stałych znaków granicznych; koszty rozgraniczenia oraz koszty urządzenia i utrzymywania stałych znaków granicznych ponoszą po połowie.

Apelację od powyższego postanowienia złożył wnioskodawca L. S. zarzucając temu orzeczeniu naruszenie przepisu art. 233 § 1 k.p.c. oraz art. 153 k.c. i wnosząc o zmianę punktu I. skarżonego postanowienia poprzez dokonanie rozgraniczenia między parcelą budowlaną pbud (...) a parcelą gruntową pgr (...) zgodnie z projektem mgr inż. K. C. (1) z dnia 30.11.1998 r. znajdującym się w aktach sprawy I Ns 664/97 - k.76. Granice uwłaszczonej parceli budowlanej pbud (...)odpowiadają granicom działki (...) (w/g oznaczeń tego projektu). W uzasadnieniu wskazał, że na rozprawie w dniu 30 września 2014 r. domagał się dokonania rozgraniczenia w sposób wyżej przedstawiony, ponieważ w dniu 30 listopada 1998 r. granice parceli budowlanej wskazał zgodnie z granicami jej użytkowania od 1966 r., tj. rozpoczęcia budowy obecnie istniejącego domu mieszkalnego nr (...). W 1998 roku W. R. (1) mieszkała jeszcze w przedmiotowym budynku. Aktualnie granica między parcelą budowlaną, a rolną uległa zatarciu. Dlatego apelujący poprosił geodetę, aby w trakcie pomiaru rozgraniczeniowego w dniu 13 marca 2013 r. odtworzył na gruncie granice wskazane przeze mnie w 1998 r. Okazało się, że granica wyznaczona przez geodetę (punkty (...)) mimo jego zapewnień, nieznacznie ale w istotny sposób różni się od granicy wskazanej przez wnioskodawcę w 1998 roku. Apelujący wniósł zatem o dokonanie rozgraniczenia o ile to możliwe zgodnie z projektem z 1998 roku. Wnioskodawca podniósł, że wbrew stanowisku Sądu Rejonowego okoliczność, że wnioskodawca L. S. użytkuje sporną nieruchomość - w sposób okazany przez siebie podczas oględzin w postępowaniu administracyjnym - od śmierci ojca, który zmarł w (...)– jest okolicznością sporną. Apelujący przedstawił jego zdaniem rzeczywisty stan faktyczny w tym zakresie. Wnioskodawca wskazał, że z zebranego materiału dowodowego wynika, że od 4 listopada 1971 r. to on z bratem stał się właścicielami przedmiotowych budynków i to rodzice mieszkali z nimi w ich domu. Zdaniem wnioskodawcy nie ulega wątpliwości, że użytkowanie parceli budowlanej (...) wyłącznie w jej administracyjnych granicach byłoby fizycznie niewykonalne. Od około 1850 roku kiedy to tworzone były mapy geodezyjne w przedmiotowym gospodarstwie zaszły dwie istotne zmiany: w 1945 roku wybudowana została obecnie istniejąca stodoła, w 1966 roku rozpoczęta została budowa obecnie istniejącego domu mieszkalnego nr (...). Na skutek tych zmian parcela budowlana (...) od 1966 r. była użytkowana w granicach wskazanych przeze wnioskodawcę w dniu 30 listopada 1998 r., a nie w granicach administracyjnych. Powołując orzecznictwo wnioskodawca podniósł, że z treści wniosku o uwłaszczenie z dnia 21 sierpnia 1980 r. (k.254 akt I Ns 9/03) oraz z treści protokołu uwłaszczenia z dnia 29 sierpnia 1980 r. (k.255-258 akt I Ns 9/03) wynika, że na podstawie przepisów ustawy o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych parcela budowlana (...)wraz z obecnie istniejącym domem mieszkalnym i stodołą (istniejącymi w chwili uwłaszczenia) w granicach użytkowania wskazanych przeze wnioskodawcę w dniu 30 listopada 1998 r. została uwłaszczona na wnioskodawcę i jego żonę (w ½ części) oraz na jego brata S. i jego żonę (w ½ części). W protokole uwłaszczenia z dnia 29 sierpnia 1980 r. brat wnioskodawcy S. oświadczył: „Jest już w połowie właścicielem hipotecznym pbud(...)wraz z połową zabudowań”. Wnioskodawca nie rozumiał dlaczego organ uwłaszczeniowy w decyzji (...) uwłaszczył także jego brata i jego żonę, skoro już byli współwłaścicielami tej parceli. Obecnie wnioskodawca wie, że urząd nie mógł postąpić inaczej, bowiem na skutek umowy notarialnej z 1967 roku, brat wnioskodawcy i jego żona byli współwłaścicielami pbud (...) w jej administracyjnych granicach. Wydanie decyzji (...) także na rzecz brata i jego żony, miało ten zamierzony skutek, że stali się współwłaścicielami parceli budowlanej pbud(...) w granicach jej użytkowania. W 1997 roku W. R. (1) stwierdziła, że nabycie własności na podstawie ustawy uwłaszczeniowej następowało tylko i wyłącznie w granicach administracyjnych z XIX wieku. Na tej podstawie uznała się jedyną właścicielką przedmiotowych budynków. Wiedziała, że przedmiotowe budynki były wspólną własnością wnioskodawcy i jej rodziców. W toku postępowania sygn.. akt I Ns 664/97 W. R. (1) zagroziła, że albo sprzeda całą nieruchomość, albo obciąży ją wysokim kredytem hipotecznym. Wniosek o zabezpieczenie poprzez wpis ostrzeżenia w księdze wieczystej został oddalony z przyczyn niezrozumiałych dla wnioskodawcy. W dniu 3 sierpnia 2001 r. W. R. (1) zawarła przed notariuszem L. N. (Rep A- (...)) przedwstępną umowę sprzedaży parceli pbud (...)oraz pgr (...). Stroną kupującą był A. K. (...)zamieszkały w K.. Parcela budowlana pbud (...)była częścią wspólną gospodarstwa rolnego wnioskodawcy i gospodarstwa rolnego (...) - w rozumieniu ustawy o podatku rolnym była działką rolną. W. R. (1) nie sprzedawała całego swojego gospodarstwa lecz jego część pozostawiając sobie jeszcze dwie działki wchodzące w skład jej gospodarstwa rolnego: działkę dz (...) położoną w G. oraz działkę dz (...)położoną w K.. W ocenie wnioskodawcy, w tej sytuacji jako współwłaścicielowi pbud (...) przysługiwało mu prawo pierwokupu połowy pbud(...), którą W. R. (1) zamierzała sprzedać. W celu pozbawienia wnioskodawcy prawa pierwokupu W. R. (1) w dniu 14 sierpnia 2001 r. wystąpiła do sądu z wnioskiem o zniesienie współwłasności pbud (...). (sygn akt I Ns 566/01). Ponieważ wnioskodawca był przekonany, że własność uwłaszczonej parceli budowlanej pbud(...) pozostaje w związku z własnością budynków to dwukrotnie pisemnie wnioskował o zawieszenie postępowania sygn. akt I Ns 566/01 do czasu zakończenia sporów o własność przedmiotowych budynków. Wnioski nie zostały uwzględnione. Sąd znosząc współwłasność przyznał wnioskodawcy i jego żonie prawo własności całej parceli budowlanej pbud (...). Zdaniem wnioskodawcy, niezależnie od uzasadnienia sąd tak postanowił ze względu na przysługujące mu prawo pierwokupu. W. R. (1) miała uniemożliwić nabycie własności nieruchomości przez wnioskodawcę obciążając ją hipoteką na rzecz banku. W oparciu o zebrany materiał dowodowy i przy uwzględnieniu wyrażonego w orzecznictwie poglądu (dotyczącego nabywania własności nieruchomości na podstawie ustawy uwłaszczeniowej) zdaniem apelującego jest bezsporne, że do 2004 roku wnioskodawca, jego żona oraz W. R. (1) na podstawie wydanych decyzji (...) byli współwłaścicielami parceli budowlanej pbud (...)wraz z budynkami w granicach użytkowania, które wnioskodawca wskazał w 1998 r. W. R. (1) na swój wniosek i przy wyraźnym sprzeciwie wnioskodawcy postanowieniem Sądu Rejonowego w Myślenicach z dnia 29 czerwca 2004 r. sygn. akt I Ns 566/01 utraciła prawo własności parceli budowlanej pbud (...). Dokonując rozgraniczenia zgodnie z oznaczeniami wynikającymi z ewidencji gruntów oraz innymi materiałami geodezyjnymi, a pomijając cały pozostały materiał dowodowy, Sąd Rejonowy – zdaniem wnioskodawcy - bez podstawy prawnej odebrał mu prawo własności (współwłasności) przedmiotowych budynków. W ten sposób w ocenie wnioskodawcy Sąd Rejonowy naruszył art. 153 k.c. oraz poprzez całkowicie dowolną (a nie swobodną) ocenę zebranego materiału dowodowego Sąd naruszył art. 233 § 1 k.p.c.

Uczestniczka wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie od wnioskodawcy kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

Sąd Okręgowy przyjmuje za własny stan faktyczny ustalony przez Sąd I instancji. W apelacji wnioskodawcy nie kwestionowali bowiem faktów ustalonych i przyjętych za bezsporne przez Sąd Rejonowy, a jedynie podawali inne dodatkowe fakty – nieistotne z punktu rozstrzygnięcia - bądź z ustalonymi faktami łączyli inne skutki prawne.

Rozgraniczenie nieruchomości następuje według określonych hierarchicznie w art. 153 k.c. kryteriów, z których każde ma priorytet przed następnym. Zatem, gdy granice gruntów stały się sporne, ustalenie ich winno nastąpić według stanu prawnego. Dopiero, gdy stanu prawnego, tj. własności, nie można stwierdzić, ustalenie granic powinno nastąpić według spokojnego posiadania (por. S. Rudnicki, op. cit., s. 81; H. Izdebski: Kodeks Cywilny z Komentarzem, Warszawa 1996, s. 32; I. Ignatowicz: Prawo Rzeczowe, Warszawa 1995, s. 89-90; orzeczenie SN z dnia 3 września 1991 r., sygn. akt III CKN 171/81, OSN 1982, poz. 51).

Wskazać bowiem należy, ze rozgraniczenie dotyczy zasięgu prawa własności i dla zasięgu tych praw irrelewantne są dane z ewidencji gruntów. Ustawodawca uznał bowiem, że nie mogą one mieć charakteru konstytutywnego dla prawa własności i mają tylko znaczenie deklaratywne. Nie ulega także wątpliwości, że w nin. sprawie obie rozgraniczane nieruchomości były przedmiotem nabycia na podstawie ustawy z dnia 26 października 1971 roku i że ze względu na konstytutywny charakter nabycia nastąpiło ex lege w granicach posiadania. Oznacza to, że Sąd nie jest związany w zakresie granic deklaratywną treścią aktu własności ziemi lecz powinien wziąć pod uwagę i samodzielnie ustalić stan posiadania na 4 listopada 1971 roku ( tak Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 23 czerwca 1978 r., IV CR 268/78, w uchwale z dnia 11 maja 1995 roku, III CZP 45/95, postanowieniu z dnia 31 stycznia 2001 roku, III CKN 1037/98 i postanowieniu z dnia 15 kwietnia 2011 roku, III CSK 256/10). Jednakże w niniejszej sprawie rozgraniczenie nieruchomości zgodnie z tą zasadą nie jest możliwe ze względu na trzy łącznie występujące okoliczności:

1. nabycia nieruchomości składającej się z działki numer (...) (byłej parceli katastralnej (...)) nastąpiło na podstawie ustawy z dnia (...)roku na współwłasność uczestników L. S. i W. S. (1) w ½ części oraz poprzedników prawnych uczestniczki W. S. (2) S. i K. S. (1) w ½ części, a więc w dniu 4 listopada 1971 roku byli oni współposiadaczami przedmiotowej nieruchomości (okoliczność bezsporna – tak samo twierdzi się w apelacji);

2. postanowieniem z dnia 29 czerwca 2004 roku zniesiono współwłasność nieruchomości składającej się z działki numer (...) i przyznano ją na wyłączną własność L. S. i W. S. (1).;

3. nieruchomość, z którą następuje rozgraniczenia, czyli działka numer (...) na dzień 4 listopada 1971 roku była w posiadaniu S. i K. S. (1) spadkodawców uczestniczki W. R. (1) (okoliczność przyznana przez wnioskodawców).

W ten sposób ukonstytuowała się stan, w którym zmiana granic działki (...) będzie prowadziła do odjęcia prawa własności W. R. (2), której poprzednicy prawni pod tytułem ogólnym (spadkodawcy) byli w dniu 4 listopada 1971 roku samoistnymi posiadaczami drugiej z rozgraniczanych nieruchomości. Zatem na dzień 4 listopada 1971r. działka (...) pozostawała we współposiadaniu poprzedników prawnych W. R. (1) i wnioskodawców, a jednocześnie druga z rozgraniczanych nieruchomości była w posiadaniu poprzedników poprawnych uczestniczki W. R. (1). W tym przypadku zniesienie współwłasności jednej z tych nieruchomości prowadzi do stanu, że nie można już ustalić granic wedle pierwszego kryterium zgodnie ze stanem posiadania na 4 listopada 1971r. albowiem nie doprowadzi się do takiego stanu jaki był w dniu 4 listopada 1971 r. a co najwyżej odejmie prawo własności jednej ze stron na korzyść drugiej.

Podzielić w tym miejscu należy rozważania Sądu I instancji co do braku możności ustalenia granic wedle pierwszej przesłanki, podzielić należy także ocenę, że nie jest możliwe ustalenie stanu prawnego wedle ostatniego stanu posiadania albowiem bezsporne było, że uczestniczka W. R. (1) (oddanie rzeczy w posiadanie zależne nie zmienia charakteru posiadania samoistnego) nadal jest właścicielem i współposiadaczem (w zakresie linii czerwonej na mapie k.18) nieruchomości składającej się z działki numer (...) a uczestnicy są także współposiadaczami tejże nieruchomości ( w zakresie linii czerwonej na mapie k. 18) oraz właścicielami i posiadaczami działki numer (...). Przy czym współposiadanie w nin. sprawie nie jest połączone ze stosunkiem współwłasności albowiem ta została zniesiona postanowieniem Sadu.

Zatem pozostaje rozgraniczenie wedle wszelkich okoliczności sprawy. Sąd rozważając te okoliczności doszedł do takowego przekonania jak Sąd I instancji, że jedynym właściwym rozwiązaniem będzie ustalenie granic pomiędzy tymi nieruchomościami wedle stanu pomijającego stan współposiadania i posiadania na dzień 4 listopada 1971 roku, a uwzględniający zapadłe postanowienie o zniesieniu współwłasności nieruchomości składającej się z działki (...) i fakt, że wówczas – w sprawie I Ns 566/01- dokonano oględzin nieruchomości z udziałem biegłego, sporządzono mapę obrazująca konfiguracje i położenie względem budynków działki nr (...), a uczestnik L. S. otrzymał odpis postanowienia wraz z uzasadnieniem. Te wszystkie okoliczności wskazują, że rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego jest prawidłowe.

Mając powyższe na uwadze na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art.13§2 k.p.c. postanowiono jak na wstępie.

O kosztach postępowania odwoławczego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 520 § 3 k.p.c. i art. 391 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. zasądzając od uczestnika, którego apelacja została oddalona, na rzecz wnioskodawczyni kwotę 180 zł, na którą złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika wnioskodawczyni ustalone na podstawie § 7 pkt 2 w zw. z § 13 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (t. j. Dz. U. z 2013 roku, poz. 461).