Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 września 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Ewa Cyran

Sędziowie: SSA Dorota Goss-Kokot (spr.)

SSA Wiesława Stachowiak

Protokolant: insp.ds.biurowości Beata Tonak

po rozpoznaniu w dniu 24 września 2015 r. w Poznaniu

sprawy L. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P.

o emeryturę

na skutek apelacji Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P.

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 25 marca 2015 r. sygn. akt VII U 4997/14

oddala apelację.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 17 października 2014 r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P. odmówił L. P. prawa do emerytury z uwagi na nieudowodnienie na dzień 1 stycznia 1999 r. 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych.

L. P. odwołał się od powyższej decyzji do sądu w przepisanym prawem trybie i terminie. Podniósł, że w okresie zakwestionowanym przez pozwanego pracował w gospodarstwie rolnym rodziców, z przerwami na pobyt w internacie. Nadto odwołujący wskazał, że w momencie wydania zaskarżonej decyzji ukończył już (...) rok życia. W związku z powyższym domagał się zmiany decyzji oraz przyznania prawa do emerytury.

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie, podtrzymując wcześniej zaprezentowaną argumentację w całej rozciągłości.

Wyrokiem Sądu Okręgowego w Poznaniu, z dnia 25 marca 2015 r., sygn. akt VII U 4997/9, zmieniono zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznano odwołującemu L. P. prawo do emerytury, poczynając od dnia 25 sierpnia 2014 r.

Sąd I instancji ustalił następujący stan faktyczny.

L. P. urodził się w dniu (...) Po ukończeniu Szkoły Podstawowej w B., którą odbywał w latach 1969 – 1974, odwołujący pobierał naukę w Technikum Kolejowym w P..

Rodzice odwołującego J. i S. P. prowadzili gospodarstwo rolne położone w B., na terenie gminy N., którego powierzchnia w okresie od 1963 r. do 1974 r. wynosiła 0,53 ha; ponadto dzierżawili ziemię od parafii (0,25 ha). Odwołujący zamieszkiwał z rodzicami w gospodarstwie rolnym, za wyjątkiem okresu mieszkania w internacie w P. tj. okresu od dnia 1 października 1973 r. do końca nauki w 1974. Ojciec odwołującego, J. P., pracował na kolei jako zawiadowca odcinka elektro-energetycznego w Z.. Matka odwołującego S. P. zajmowała się pracą w domu. W gospodarstwie rodziców zamieszkiwała do czasu zamążpójścia tj. do 1969 r, siostra odwołującego, zatrudniona na poczcie.

W gospodarstwie rolnym rodzice odwołującego hodowali świnie, dwie kozy, kury i króliki. Na gruncie wchodzącym w skład gospodarstwa uprawiano ziemniaki, żyto oraz owies dla kóz.

Odwołujący wyjeżdżał do technikum rano około 6.30 i wracał do domu około 16.30. Na dojazd do szkoły i z powrotem do domu potrzebował około 2 godzin. Po powrocie ze szkoły pomagał w gospodarstwie rolnym, pracując w wymiarze do dwóch godzin dziennie: karmił inwentarz, pielił grządki z warzywami.

W okresie wakacyjnym odwołujący pasł kozy, świnie, wyrzucał obornik, pomagał przy żniwach, karmił króliki. Z uwagi na fakt, że rodzice odwołującego nie mieli koni ani innych zwierząt pociągowych byli zmuszeni do najmowania do prac rolnych, rolników, którzy posiadali odpowiednie zwierzęta pociągowe np. konie. W zamian za oddane usługi odwołujący w okresie wakacyjnym pomagał przy żniwach także w gospodarstwach tych rolników. Praca w gospodarstwie rolnym w okresie wakacyjnym od lipca do sierpnia, w latach pobierania nauki w Technikum Kolejowym w P., tj. w latach 1969-1974 zajmowała odwołującemu co najmniej 4 godziny dziennie, z wyjątkiem dwutygodniowego okresu związanego z wypoczynkiem letnim.

W okresie od dnia 26 listopada 1973 r. do dnia 16 kwietnia 1974 r. odwołujący podjął zatrudnienie w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) Ośrodkach (...) na stanowisku ratownika. Po zakończeniu nauki w Technikum Kolejowym w P. odwołujący nabył tytuł zawodowy technik-mechanik o specjalności eksploatacja i naprawa spalinowych pojazdów trakcyjnych. Od dnia 1 września 1974 r. rozpoczął on prace w (...) w P..

Następca prawny zakładu pracy (...) S.A. Zakład (...) w P. w świadectwie potwierdzającym wykonywanie pracy w warunkach szczególnych z dnia 8 sierpnia 2014 r., stwierdził, że L. P. w okresie od dnia 1 września 1974 r. do dnia 31 grudnia 1998 r., będąc zatrudnionym w (...), wykonywał prace w warunkach szczególnych. Odwołujący przez cały okres zatrudnienia w (...) świadczył prace w pełnym etacie.

Powołując się na powyższe ustalenia Sąd Okręgowy uznał, że wnioskodawca nabył prawo do spornego świadczenia.

Od wyroku Sądu Okręgowego została złożona apelacja organu rentowego, w której powyższy wyrok w całości zaskarżono, zarzucając sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego polegającą na przyjęciu, że odwołujący posiada co najmniej 25 lat stażu pracy i wobec tego nabył prawo do emerytury w wieku 60 lat, a w konsekwencji naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 32 ust. 1 w związku z art. 184 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U z 2013 r poz 1440 ) oraz § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ( Dz. U. Nr 8 , poz. 43 z późn. zm.).

Wskazując na powyższą podstawę apelacji, organ rentowy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości i oddalenie odwołania ubezpieczonego od decyzji Oddziału z dnia 17.10.2014 r., ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest bezzasadna.

W pierwszej kolejności Sąd Apelacyjny wskazuje na właściwe przepisy mające zastosowanie w przedmiotowej sprawie, a mianowicie przepisy: 1) art. 184 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1440, ze zm.) oraz 2) rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. nr 8, poz. 43 ze zm.).

Sąd Apelacyjny zwrócił uwagę, że bezsporne było, że odwołujący legitymuje się wymaganym piętnastoletnim okresem pracy w szczególnych warunkach i nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego. Na dzień wydania zaskarżonej decyzji miał już także ukończone (...) lat. Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie okazała się zaś odmowa uwzględnienia przez organ rentowy okresu pracy odwołującego w gospodarstwie rolnym jego rodziców w B., jako okresu uzupełniającego skutkującego przyznaniem prawa do wcześniejszej emerytury.

Odnosząc się do pierwszego zarzutu podniesionego w apelacji, dotyczącego braku świadczenia przez odwołującego stałej pracy o istotnym znaczeniu dla prowadzonej działalności rolniczej – Sąd Apelacyjny odwołuje się do wyroku SN z dnia 19 grudnia 2000 r., sygn. akt II UKN 155/00, w którym Sąd Najwyższy wyraził pogląd, zgodnie z jakim przy ustaleniu prawa do emerytury uwzględnia się okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia świadczonej przed dniem 1 stycznia 1983 r. w wymiarze przekraczającym połowę pełnego wymiaru czasu pracy (art. 10 ust. 3 w związku z art. 6 ust. 2 lit. a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych), a więc 4 godziny na dobę.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Apelacyjny wskazuje, że w przedmiotowej sprawie odwołujący wykazał istnienie okresu pracy w gospodarstwie rolnym w B. od dnia 1 lipca do dnia 31 sierpnia w latach między 1971 r. a 1974 r. (za wyjątkiem 2-tygodniowego okresu związanego z corocznym wypoczynkiem letnim) – w wymiarze łącznym co najmniej 6 miesięcy – w zakresie niezbędnym do uzupełnienia okresów składkowych i nieskładkowych. Tak bowiem należy orzec mając na uwadze zgromadzony przez Sąd I instancji materiał dowodowy. Sąd ten bowiem podkreśla, że praca odwołującego oprócz wypasania kóz, świń, karmienia królików oraz oprzątania świń, w głównej mierze w okresie wakacyjnym obejmowała pracę przy żniwach. Przy czym prace te odwołujący wykonywał także na gruntach rolników obcych, którzy byli najmowani do prac rolnych wraz ze zwierzętami pociągowymi, z uwagi na fakt, iż rodzice odwołującego nie posiadali koni pociągowych. Jak zwraca uwagę Sąd Apelacyjny, czas poświęcony na wykonywanie tych obowiązków z pewnością zajmował odwołującemu co najmniej 4 godziny dziennie. Dochody z pracy w gospodarstwie stanowiły obok wynagrodzenia osiąganego przez ojca odwołującego podstawowe źródło utrzymania całej rodziny i funkcjonowania gospodarstwa (siostra odwołującego zatrudniona na poczcie po 1969 r. nie mieszkała w gospodarstwie rolnym rodziców). W tym miejscu Sąd II instancji podkreśla, że nie zalicza się odwołującemu świadczenia przez niego pracy w takim wymiarze, a więc 4 godzin w okresie pobierania nauki w Technikum Kolejowym w P. (i to zarówno w okresie zamieszkiwania wraz z rodzicami jak i po dniu 30 września 1973 r. w internacie w P.). Nie sposób bowiem przyjąć, że wówczas praca odwołującego wykraczała poza wymiar 4 godzin dziennie. W tych bowiem okresach ograniczała się w istocie jedynie do aktywności przy karmieniu i oprzątaniu zwierząt gospodarskich w wymiarze co najmniej 2 godzin dziennie.

W kontekście powyższego, argumentem wzmacniającym okoliczność zaliczenia okresu pracy Odwołującego w gospodarstwie rodziców w czasie wakacji, dokładnie od dnia 1 lipca do dnia 31 sierpnia w latach między 1971 r. a 1974 r. (za wyjątkiem 2-tygodniowego okresu związanego z corocznym wypoczynkiem letnim) – w wymiarze łącznym co najmniej 6 miesięcy – w zakresie niezbędnym do uzupełnienia okresów składkowych i nieskładkowych, jest fakt, że nie pracował on nigdzie w tych okresach zawodowo. Pracę na pełny etat wykonywał on bowiem w (...) Ośrodkach (...) na stanowisku ratownika w okresie od dnia 26 listopada 1973 r. do dnia 16 kwietnia 1974 r., a od dnia 1 września 1974 r. zatrudniony został w (...).

Z kolei odnosząc się do zarzutu organu rentowego w zakresie niewielkiego rozmiaru przedmiotowego gospodarstwa rolnego, na którym pracował odwołujący, wskazać należy, że ów zarzut jest bezpodstawny. Rozmiar tej nieruchomości rolnej w okresie spornym liczył 0,53 ha, a do tego wydzierżawiano jeszcze 0,25 ha od parafii – zatem ową nieruchomość można było zaliczyć jako gospodarstwo rolne. Przekraczało próg graniczny (jak podaje organ rentowy: 0,5 ha), co prawda owo przekroczenie następowało w niewielkim stopniu, ale pozostaje to bez znaczenia dla ewentualnego uznania pracy odwołującego za pracę w gospodarstwie rolnym.

Mając zatem na uwadze wyniki postępowania dowodowego, Sąd Apelacyjny uznaje, że odwołujący wykazał okres pracy w gospodarstwie rolnym w B. od dnia 1 lipca do dnia 31 sierpnia w latach od 1971 r. do 1974 r. (za wyjątkiem 2- tygodniowego okresu związanego z corocznym wypoczynkiem letnim) – w wymiarze łącznym co najmniej 6 miesięcy – w zakresie niezbędnym do uzupełnienia okresów składkowych i nieskładkowych. Uwzględnieniu podlegają okresy przypadające na wzmożone prace polowe w okresie wakacyjnym. Data początkowa okresu – dzień 1 lipca 1971 r. przypada po dniu ukończenia przez odwołującego (...) roku życia ((...) r.). Z kolei data końcowa okresu pracy w gospodarstwie rolnym wynika z faktu rozpoczęcia z dniem 1 września 1974 r. pracy w (...)Oddział (...) w P.. Zasadnie należało zatem przyjąć, że najpóźniej z dniem 31 sierpnia 1974 r. odwołujący zakończył pracę w gospodarstwie rolnym rodziców.

Konsekwentnie, odwołujący po zaliczeniu okresów od dnia 1 lipca do dnia 31 sierpnia w latach od 1971 r. do 1974 r. (za wyjątkiem 2-tygodniowego okresu związanego z corocznym wypoczynkiem letnim) – w wymiarze łącznym co najmniej 6 miesięcy – w zakresie niezbędnym do uzupełnienia okresów składkowych i nieskładkowych, wykazał co najmniej 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych niezbędnych do przyznania prawa do emerytury.

Mając na względzie powyższe, na podstawie przepisu art. 385 k.p.c. Sąd Apelacyjny oddalił apelację strony pozwanej.