Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 lutego 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 26 lutego 2015 r. w Szczecinie

sprawy J. F.

przeciwko Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

o rentę rolniczą

na skutek apelacji ubezpieczonego

od wyroku Sądu Okręgowego w Koszalinie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 27 maja 2013 r. sygn. akt IV U 830/12

zmienia zaskarżony wyrok i poprzedzającą go decyzję w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu J. F. prawo do renty rolniczej od 01 kwietnia 2012r. do 31 maja 2016r.

SSO del. Gabriela Horodnicka–Stelmaszczuk SSA Jolanta Hawryszko SSA Barbara Białecka

Sygn. akt III AUa 623/13

UZASADNIENIE

Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego decyzją z dnia 23 maja 2012 roku znak:(...) wydaną na podstawie ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz.U.08.50.291 z zm.) odmówił ubezpieczonemu J. F. prawa do renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym, albowiem Komisja Lekarska KRUS-u orzeczeniem z dnia 17 maja 2012 roku nie stwierdziła całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym.

Ubezpieczony J. F. zaskarżył przedmiotową decyzję odwołaniem wniesionym w dniu 22 czerwca 2012 roku. Domagał się zmiany decyzji i ustalenia prawa do renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym. W uzasadnieniu podniósł, że z uwagi na swoje dolegliwości psychiatryczne oraz problemy ze schylaniem się, dźwiganiem itp. nie może pracować w gospodarstwie rolnym. Dodał, że z powodu licznych schorzeń pozostaje pod stałą opieką lekarzy specjalistów, w tym psychiatry.

Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Oddział (...) w K. w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie powtarzając argumenty użyte w uzasadnieniu decyzji z dnia 23 maja 2012 roku. Organ rentowy nadto wskazał, że zgodnie z art 21 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. 08 50 291 z zm.) renta rolnicza z tytułu niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym przysługuje jedynie ubezpieczonemu u którego stwierdzono całkowitą niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym. Ubezpieczony wprawdzie został uznany za czasowo, całkowicie niezdolnego przez lekarza rzeczoznawcę, ale jego orzeczenie zostało zmienione przez lekarza regionalnego i w konsekwencji taki status nie został u niego stwierdzony.

Wyrokiem z dnia 27 maja 2013 r. Sąd Okręgowy w Koszalinie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie.

Sąd Okręgowy oparł swoje rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych:

Ubezpieczony J. F. ma 45 lat. Jest właścicielem gospodarstwa rolnego o łącznej powierzchni 16,07 ha fizycznych, co stanowi 10,01 ha przeliczeniowych. W gospodarstwie ubezpieczony pracuje wspólnie z małżonką oraz z dziećmi. Uprawiają ziemniaki (6 ha), mieszanki zbożowe (około 0,60 ha), a na pozostałym terenie tj. 3,40 ha mają łąki trwałe. Ubezpieczony posiada 30 sztuk trzody chlewnej i 30 sztuk kur. Gospodarstwo wyposażone jest w ciągnik, przyczepę, prasę, pług, talerzówkę, kosiarkę do trawy i grabiarkę. Na terenie gospodarstwa znajduje się budynek mieszkalny, stodoła, wiata drewniana i obora.

Decyzją Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego z dnia 18 lipca 2011 roku ubezpieczony nabył prawo do renty rolniczej inwalidzkiej w związku z powstałą całkowitą niezdolnością do pracy w gospodarstwie rolnym od dnia 1 maja 2011 roku do dnia 31 marca 2012 roku.

Ponowny wniosek o rentę złożył w dniu 5 marca 2012 roku.

W toku postępowania prowadzonego przed organem rentowym J. F. został zbadany przez lekarza rzeczoznawcę KRUS, który orzeczeniem z dnia 16 kwietnia 2012 roku stwierdził, że stan zdrowia ubezpieczonego powoduje naruszenie sprawności organizmu w stopniu ograniczającym zdolność do pracy w gospodarstwie rolnym i uznał ubezpieczonego za całkowicie niezdolnego do pracy w gospodarstwie rolnym do kwietnia 2015 roku.

Lekarz regionalny — inspektor orzecznictwa lekarskiego KRUS zgłosił zarzut wadliwości powyższego orzeczenia. Sprawa została poddana ponownej ocenie przez Komisję Lekarską KRUS która po rozpoznaniu w dniu 17 maja 2012 roku na podstawie przeprowadzonego badania lekarskiego oraz posiadanej dokumentacji medycznej zmieniła orzeczenie lekarza rzeczoznawcy z dnia 16 kwietnia 2012 roku nie zaliczając ubezpieczonego do osób całkowicie niezdolnych do pracy w gospodarstwie rolnym.

Mając na uwadze powyższe organ rentowy decyzją z dnia 23 maja 2012 roku odmówił ubezpieczonemu J. F. prawa do renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym. Decyzja ta jest przedmiotem postępowania.

Sąd Okręgowy w toku sprawy dopuścił dowód z opinii biegłych lekarzy specjalistów: neurologa A. S., internisty S. S., psychiatry E. K., chirurga ortopedy H. M. na okoliczność ustalenia czy schorzenia, na które cierpi ubezpieczony powodują u niego całkowitą niezdolność do osobistego wykonywania pracy w jego gospodarstwie rolnym.

Biegli: internista, psychiatra i neurolog w opinii z dnia 24 października 2012 roku rozpoznali u ubezpieczonego zmiany zwyrodnieniowo-dyskopatyczne kręgosłupa lędźwiowego z objawami ubytkowymi korzeniowymi lewej kończyny dolnej, przebytą operację wypadania odbytnicy w 2007 roku, przebytą dwukrotnie operację przepukliny pachwinowej prawostronnej, zaburzenia nerwicowe. Uznali jednak, że schorzenia nie powodują całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym ani niezdolności do samodzielnej egzystencji. Również zaburzenia nerwicowe i zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa nie są na tyle zaawansowane, by mogły spowodować całkowitą niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym. Biegły chirurg- ortopeda H. M. w opinii z dnia 25 marca 2013 roku rozpoznał u ubezpieczonego zmiany zwyrodnieniowo- dyskopatyczne kręgosłupa lędźwiowego, kręgozmyk L5S1 1° z okresowymi zespołami bólowymi w wywiadzie, przebyte złamanie kości łódkowej stopy prawej.

Patologie te nie upośledzają funkcji stopy, nie upośledzają chodu i nie powodują całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym ani niezdolności do samodzielnej egzystencji

Przy tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy uznał odwołanie ubezpieczonego za niezasadne i przywołał treść przepisu art. 21 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz.U.2008.50.291 z zm.) zgodnie, z którym renta rolnicza z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który łącznie spełnia następujące warunki:

1) podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez wymagany okres, o którym mowa w art. 21 ust. 2;

2) jest trwale lub okresowo całkowicie niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym;

3) całkowita niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym powstała w okresie podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu lub w okresach, o których mowa w art 20 ust 1 pkt 1 1 2, lub nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów

Za całkowicie niezdolnego do pracy w gospodarstwie rolnym uważa się ubezpieczonego, który z powodu naruszenia sprawności organizmu utracił zdolność do osobistego wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym (art 21 ust 5 ustawy). Całkowitą niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym uznaje się za trwałą, jeżeli ubezpieczony nie rokuje odzyskania zdolności do osobistego wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym (art 21 ust 6 ustawy) zaś całkowitą niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym uznaje się za okresową, jeżeli ubezpieczony rokuje odzyskanie zdolności do osobistego wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym (art 21 ust 7 ustawy)

Sąd Okręgowy wskazał, że istota sporu w niniejszej sprawie sprowadzała się do oceny stanu zdrowia ubezpieczonego, a w szczególności czy powoduje on całkowitą niezdolność do pracy w jego gospodarstwie rolnym.

Sąd I instancji podkreślił, że pojęcie całkowitej niezdolności do pracy w systemie powszechnym i całkowitej niezdolności do pracy w systemie rolniczym jest w pewnym stopniu podobne. W obu przypadkach oznacza stan uniemożliwiający wykonywanie pracy. Zachodzą jednak między nimi pewne różnice; w systemie powszechnym punktem odniesienia jest jakakolwiek praca, natomiast w systemie rolniczym chodzi o niemożność osobistego wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym. To rozróżnienie wynika z tego, że gospodarstwo rolne należy z reguły do rolnika (a co najmniej jego posiadanie) i stanowi związany z nim warsztat pracy. W systemie pracowniczym, oceny niezdolności do pracy dokonuje się nawet w ujęciu hipotetycznym, odnosząc ją do różnych stanowisk pracy (warunek całkowitej niezdolności do jakiejkolwiek pracy), gdyż nie są wykluczone sytuacje, że dochodzący renty pracownik nie pracuje albo nie chce pracować” (wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 9 stycznia 2013 roku, I AUa 911/12). Natomiast niezdolność do pracy w rozumieniu ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników oznacza taki stan nasilenia dolegliwości chorobowych, który wyklucza podjęcie jakichkolwiek czynności związanych z pracą w gospodarstwie rolnym. Zatem nie każdy gorszy stan zdrowia i sprawności psychofizycznej rolnika uzasadnia prawo do renty. Jeżeli ustawodawca w systemie rolniczym nie rozróżnił i nie daje ochrony rentowej w przypadku częściowej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym, lecz tylko przy całkowitej, to oznacza to, że w ustaleniu takiego stopnia niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym chodzi o wyraźną granicę tej niezdolności - a więc o sytuację gdy rolnik z powodu naruszenia sprawności organizmu nie może osobiście wykonywać żadnej pracy przypisanej do gospodarstwa rolnego. Uzasadnia to tezę, że dopiero taki stopień niezdolności do pracy, określanej jako całkowita, wyznacza granicę w kwalifikacji rzeczywistej sprawności psychofizycznej ubezpieczonego do pracy w gospodarstwie rolnym. Nie obejmuje zatem sytuacji, gdy rolnik nie utracił w pełni możności wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym, czyli gdy wystąpiła utrata sprawności do pracy w stopniu mniejszym niż całkowita. Nawet jeśli gorszy stan zdrowotny powoduje ograniczenie zdolności do pracy, lecz nie czyni jej niemożliwą, to brak jest przesłanki do ustalenia prawa do renty rolniczej.

Mając na względzie przedstawione uwagi Sąd Okręgowy dopuścił dowód z biegłych — specjalistów w zakresie schorzeń ubezpieczonego: neurologa A. S., internisty S. S., psychiatry E. K., chirurga ortopedy H. M. w celu oceny stopnia i trwałości niezdolności do pracy J. F.. Pozwoliło to, zdaniem Sądu meriti, na uzyskanie opinii osób niezainteresowanych rozstrzygnięciem sprawy, mogących udzielić Sądowi fachowych informacji i wiadomości dla ustalenia i oceny stanu zdrowia ubezpieczonego, ułatwiając tym samym właściwą ocenę faktów i rozstrzygnięcie sporu. Stan zdrowia ubezpieczonego był przedmiotem szczegółowej oceny biegłych różnych specjalności. Z wniosków płynących z opinii jednoznacznie wynikało, że u ubezpieczonego nie stwierdzono istnienia takich schorzeń, które powodowałyby całkowitą niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym Biegli internista S. S., psychiatra E. K.-K., neurolog A. S. w opinii z dnia 24 października 2012 roku wskazali, ze nasilenie rozpoznanych zaburzeń nerwicowych i zmian zwyrodnieniowo-dyskopatycznych kręgosłupa nie jest na tyle zaawansowane, by można stwierdzić całkowitą niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym. Biegły chirurg-ortopeda H. M. w opinii z dnia 25 marca 2013 roku dodatkowo podniósł, iż rozpoznane u ubezpieczonego zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa nie powodują występowania objawów zespołu bólowego kręgosłupa ani neurologicznych objawów ubytkowych, stąd zmiany te są jedynie przeciwwskazaniem do pracy ciężkiej związanej z dźwiganiem ciężarów. Występujące zespoły bólowe kręgosłupa ustępują po leczeniu zachowawczym. Zgłaszane zaś przez ubezpieczonego dolegliwości bólowe nadgarstka i prawego barku oraz prawego stawu skokowego nie powodują upośledzenia funkcji tych stawów. Tym samym wszyscy powołani do sprawy biegli zgodzili się z orzeczeniem Komisji Lekarskiej KRUS-u z dnia 17 maja 2012 roku i wykluczyli u ubezpieczonego istnienie całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym.

W ocenie Sądu I instancji, opinie wyznaczonych biegłych były kategoryczne i przekonujące, wystarczająco wyjaśniały zagadnienia wymagające wiadomości specjalnych. Całość ustaleń biegłych zawarta w opiniach pisemnych została poddana przez Sąd Okręgowy szczegółowej analizie pod kątem fachowości, rzetelności, logiczności. Opinie te podlegały ocenie na podstawie właściwych dla ich przedmiotu kryteriów zgodności z zasadami logiki i wiedzy powszechnej, poziomu wiedzy biegłych, podstaw teoretycznych opinii, a także sposobu motywowania oraz stopnia stanowczości wyrażonych w niej wniosków.

Sąd I instancji ostatecznie przyjął ustalenia biegłych za podstawę określenia stanu zdrowia ubezpieczonego i jego zdolności do pracy w gospodarstwie rolnym. Przyjmując ustalenia biegłych za podstawę wyroku Sąd uznał je za logiczne i spójne, a treści opinii za sporządzone fachowo i wyczerpująco w stosunku do materiału dowodowego jakim dysponowali biegli. W ocenie Sądu, opinie biegłych w kontekście zgromadzonej dokumentacji medycznej są wystarczające do poczynienia wiążących ustaleń w przedmiocie stanu zdrowia ubezpieczonego oraz jego zdolności do wykonywania pracy w jego gospodarstwie rolnym.

J. F. nie zgodził się z opiniami biegłych. Jednak nie zakwestionował rozpoznania i poza prostą negacją ich wniosków nie przedstawił żadnych konkretnych zarzutów. W piśmie procesowym z dnia 14 maja 2013 r. powtórzył jedynie opis swojego stanu zdrowia i podkreślił, że uniemożliwia mu on pracę w gospodarstwie. Nie przedłożył jednak żadnych dodatkowych dowodów uwiarygadniających tę tezę. Ubezpieczony obiektywnej ocenie biegłych przeciwstawił jedynie własne odczucia. Uważa, że one powinny być przede wszystkim wzięte pod uwagę przy orzekaniu. Subiektywne z istoty rzeczy stanowisko skarżącego nie może przesądzać o rozstrzygnięciu, w szczególności że nie zostało poparte żadnymi obiektywnymi przesłankami. Stanowi zatem niedopuszczalną polemikę z oceną wymagającą wiadomości specjalnych. Pozostałe okoliczności dotyczące sytuacji rodzinnej skarżącego (choroba matki), jakkolwiek istotne z punktu widzenia ubezpieczonego, pozostają bez znaczenia dla ustalenia uprawnień rentowych. Żaden bowiem przepis nie uzależnia renty rolniczej (podobnie zresztą jak pracowniczej, socjalnej czy rodzinnej) od ciężkich warunków życiowych. Przepisy ubezpieczeniowe mają charakter bezwzględnie obowiązujący i nie stosuje się do nich zasad współżycia społecznego.

W świetle przeprowadzonego postępowania dowodowego, a w szczególności rzetelnych i obiektywnych opinii biegłych, Sąd Okręgowy w Koszalinie uznał, że J. F. nie spełnia istotnej przesłanki kwalifikującej do ustalenia prawa do renty rolniczej z tytułu całkowitej niezdolności do pracy i nie pozostaje niezdolnym do pracy we własnym gospodarstwie rolnym w stopniu całkowitym. Mając na względzie powyższe ustalenia, które Sąd Okręgowy przyjął za podstawę rozstrzygnięcia sporu, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., orzekł jak w sentencji wyroku.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia złożył ubezpieczony zaskarżając wyrok w całości i zarzucając mu naruszenie prawa materialnego tj. art. 21 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. 08 50 291 z późniejszymi zmianami) polegające na uznaniu, że odwołujący się nie jest trwale zdolny do pracy w gospodarstwie rolnym i zważywszy na treść wydanej opinii biegłych nie przysługuje mu renta rolnicza, w sytuacji gdy Sąd orzekający dysponował orzeczeniem lekarza rzeczoznawcy OR KRUS w K. A. K., z treści którego wynika, że stopień naruszenia sprawności organizmu odwołującego się powoduje całkowitą okresową niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym od 18 kwietnia 2011 r. do 31 marca 2012 r. i badany nie kwalifikuje się do skierowania na rehabilitację leczniczą realizowaną przez KRUS.

Zważywszy na dwie wzajemnie wykluczające się opinie ubezpieczony wniósł o dopuszczenie dowodu z opinii sądowo lekarskiej wydanej przez Instytut Medycyny Pracy w Ł. lub w G. celem wydania orzeczenia określającego ocenę zdolności odwołującego się do pracy w gospodarstwie rolnym oraz o zawieszenie postępowania do czasu wydania stosownej opinii.

W uzasadnieniu ubezpieczony wskazał, że przedłożona przez odwołującego się dokumentacja medyczna dotycząca wszystkich jego schorzeń stanowiła podstawę do uznania go przez lekarza rzeczoznawcę KRUS za całkowicie niezdolnego do pracy w okresie od 18 kwietnia 2011 r. do 31 marca 2012 r., a Sąd Okręgowy przyjął, że w miarę starzenia się organizmu odwołującego się doznaje on stopniowego uzdrowienia, które pozwala mu na prowadzenie gospodarstwa rolnego z wyłączeniem dźwigania ciężarów.

W tym stanie rzeczy skoro w przedmiotowej sprawie są dwie różne opinie dotyczące stanu zdrowia odwołującego się, zdaniem ubezpieczonego, zachodzi potrzeba zasięgnięcia opinii Instytutu Medycyny Pracy, który w oparciu o zgromadzoną dokumentację medyczną i po przeprowadzeniu badań podmiotowo — przedmiotowych mógłby wydać opinię co do szczegółowego stanu zdrowia ubezpieczonego i czy stopień naruszenia sprawności jego organizmu powoduje całkowitą niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym a jeżeli tak, to na jaki okres.

W odpowiedzi na apelację organ rentowy wniósł o jej oddalenie w całości i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że wyrok Sądu Okręgowego w Koszalinie, wydany został na podstawie bezstronnego materiału dowodowego w postaci opinii biegłych lekarzy sądowych o specjalnościach: neurolog, internista, psychiatra, chirurg ortopeda. Biegli po analizie przedłożonych akt rentowych i badań obrazowych przekazanych przez ubezpieczonego oraz po przeprowadzonych badaniach lekarskich rozpoznali u niego: zmiany zwyrodnieniowo dyskopatyczne kręgosłupa lędźwiowego z objawami ubytkowymi korzeniowymi lewej kończyny dolnej, przebytą operację wypadania odbytnicy w 2007 r., przebytą dwukrotnie operację przepukliny pachwinowej prawostronnej, zaburzenia nerwicowe i przebyte złamanie kości łódkowatej stopy prawej bez upośledzenia funkcji stopy i upośledzenia chodu.

W ocenie biegłych u ubezpieczonego nie stwierdzono całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym gdyż zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa w obecnym stanie zaawansowania nie powodują całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym podobnie jak zaburzenia nerwicowe. Zmiany te są przeciwwskazaniem do ciężkiej pracy związanej z dźwiganiem ciężarów. Występujące zespoły bólowe kręgosłupa ustępują po leczeniu zachowawczym. Zgłaszane dolegliwości bólowe nadgarstka i barku prawego oraz stawu skokowego prawego nie powodują upośledzenia funkcji tych stawów. Z tak sformułowanych przez biegłych na piśmie opinii wynika, że stan zdrowia ubezpieczonego nie jest przeszkodą całkowicie uniemożliwiającą pracę w gospodarstwie rolnym.

Ustosunkowując się do zarzutów ubezpieczonego podniesionych w apelacji, organ rentowy stwierdził, że nie powinny one zostać uwzględnione albowiem biegli jasno i zrozumiale wypowiedzieli się w kwestii będącej przedmiotem opinii, sformułowali kategoryczne wnioski, wskazali i wyjaśnili przesłanki, które doprowadziły do przedstawionych w opinii konkluzji.

Zdaniem organu rentowego, Sąd Okręgowy orzekł zgodnie z całokształtem przedstawionych mu w opinii w sprawie oraz przedłożonych przez ubezpieczonego dokumentów o stanie zdrowia. Ponadto w świetle przepisu art. 217 § 3 k.p.c. Sąd może pominąć środki dowodowe, jeżeli okoliczności sporne zostały już dostatecznie wyjaśnione. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu do wyroku z dnia 07.10.1998 r. (sygn. akt II UKN 250/98, opubi. OSNP 1999/20/667) stwierdził, że Sąd nie jest obowiązany do uwzględniania kolejnych wniosków dowodowych stron tak długo, aż udowodnią one korzystne dla siebie tezy, i może pomijać je od momentu dostatecznego wyjaśnienia spornych okoliczności sprawy.

Mając powyższe na uwadze organ rentowy stanął na stanowisku, iż Sąd Okręgowy w Koszalinie wydał wyrok zgodny ze stanem faktycznym i prawnym w tej sprawie, i dlatego apelacja ubezpieczonego powinna być oddalona.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest uzasadniona, a sformułowane w niej zarzuty należało uznać za trafne. Sąd I instancji przeprowadził w niniejszej sprawie postępowanie dowodowe, ale nie wyjaśnił na czym polegała poprawa stanu zdrowia ubezpieczonego po okresie pobierania renty a także z czego wynikały rozbieżności między opinią orzecznika KRUS a opiniami Komisji lekarskiej i biegłych. W tej sytuacji bez uzupełnienia materiału dowodowego nie sposób było się zgodzić z wyciągniętymi przez Sąd I instancji wnioskami, a w konsekwencji z treścią rozstrzygnięcia.

Orzekając, także reformatoryjnie, sąd odwoławczy musi oprzeć swoje rozstrzygnięcie na własnych, także odmiennych, ustaleniach, co w żadnym razie nie godzi w zasadę instancyjności, ponieważ dokonuje on oceny także materiału zebranego w postępowaniu pierwszoinstancyjnym w powiązaniu z określonymi zarzutami apelacyjnymi, dokonując jedynie naprawienia błędów sądu pierwszej instancji w zgodzie z ogólnymi zasadami postępowania cywilnego. Tak orzekł Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 5 grudnia 2014 r., sygn. akt III CSK 362/13.

Zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów wyrażoną w przepisie art. 233 k.p.c. sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie "wszechstronnego rozważenia zebranego materiału" (a zatem, jak podkreśla się w orzecznictwie, z uwzględnieniem wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu, jak również wszelkich okoliczności towarzyszących przeprowadzaniu poszczególnych dowodów i mających znaczenie dla oceny ich mocy i wiarygodności - por. wyrok SN z dnia 17 listopada 1966 r., II CR 423/66, OSNPG 1967, nr 5-6, poz. 21; uzasadnienie wyroku SN z dnia 24 marca 1999 r., I PKN 632/98, OSNAPiUS 2000, nr 10, poz. 382; uzasadnienie postanowienia SN z dnia 11 lipca 2002 r., IV CKN 1218/00, LEX nr 80266; uzasadnienie postanowienia SN z dnia 18 lipca 2002 r., IV CKN 1256/00, LEX nr 80267). Jak ujmuje się w literaturze, moc dowodowa oznacza siłę przekonania uzyskaną przez sąd wskutek przeprowadzenia określonych środków dowodowych na potwierdzenie prawdziwości lub nieprawdziwości twierdzeń na temat okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Wiarygodność zaś decyduje o tym, czy określony środek dowodowy, ze względu na jego indywidualne cechy i obiektywne okoliczności, zasługuje na wiarę. Przyjmuje się, że ramy swobodnej oceny dowodów muszą być zakreślone wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego, regułami logicznego myślenia oraz pewnego poziomu świadomości prawnej, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność odnosi je do pozostałego materiału dowodowego (zob. uzasadnienie wyroku SN z dnia 20 marca 1980 r., II URN 175/79, OSNC 1980, nr 10, poz. 200; uzasadnienie wyroku SN z dnia 10 czerwca 1999 r., II UKN 685/98, OSNAPiUS 2000, nr 17, poz. 655; uzasadnienie postanowienia SN z dnia 15 lutego 2000 r., III CKN 1049/99, LEX nr 51627; uzasadnienie wyroku SN z dnia 16 maja 2000 r., IV CKN 1097/00, LEX nr 52624; uzasadnienie wyroku SN z dnia 29 września 2000 r., V CKN 94/00, LEX nr 52589; uzasadnienie wyroku SN z dnia 15 listopada 2000 r., IV CKN 1383/00, LEX nr 52544; wyrok SN z dnia 19 czerwca 2001 r., II UKN 423/00, OSNP 2003, nr 5, poz. 137; uzasadnienie wyroku SN z dnia 14 marca 2002 r., IV CKN 859/00, LEX nr 53923; uzasadnienie postanowienia SN z dnia 16 maja 2002 r., IV CKN 1050/00, LEX nr 55499; uzasadnienie wyroku SN z dnia 27 września 2002 r., II CKN 817/00, LEX nr 56906; uzasadnienie wyroku SN z dnia 27 września 2002 r., IV CKN 1316/00, LEX nr 80273).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt rozpoznawanej sprawy wskazać należy, że Sąd Okręgowy mimo podnoszonego przez ubezpieczonego zarzutu rozbieżności opinii orzecznika KRUS z opiniami komisji lekarskiej oraz mimo braku stwierdzenia zarówno przez komisję lekarską, jak i biegłych sądowych w jakim zakresie nastąpiła poprawa stanu zdrowia po okresie pobierania renty, ustalił, że ubezpieczony jest już zdolny do prowadzenia gospodarstwa rolnego.

Z rozstrzygnięciem takim nie sposób się zgodzić. Analiza materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie prowadzi bowiem do wystąpienia poważnych wątpliwości co do stanu zdrowia ubezpieczonego i do odmiennych ustaleń stanu faktycznego w tym zakresie.

Sąd Apelacyjny po przeprowadzeniu uzupełniającego postępowania dowodowego ustalił, że u ubezpieczonego rozpoznaje się:

1 . Kręgozmyk L5 I stopnia na podłożu obustronnej kręgoszczeliny. Wypukliny krążków miedzykręgowych L2/L3/L4/L5. Zmiany zwyrodnieniowo-wytwórcze w stawach międzykręgowych L5/S1 uciskające worek oponowy z zespołem korzeniowo - bólowym lędźwiowo-krzyżowym nasilającym się przy wysiłku.

2. Przebyte leczenie operacyjne z powodu wypadania odbytnicy w 2007 r.

3. Dwukrotną operacja przepukliny pachwinowej prawostronnej.

4. Przebyte złamanie kości łódkowatej prawej stopy bez istotnego ograniczenia funkcji.

5. Zmiany zwyrodnieniowe I stawów śródstopno-paliczkowych obu stóp z nieznacznym ograniczeniem funkcji.

W związku z postawionym rozpoznaniem stan zdrowia ubezpieczonego po dniu 31 marca 2012 r. powodował i nadal powoduje całkowitą okresową niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym do 31 maja 2016 r. (tylko schorzenie kręgosłupa L-S ujęte w 1 pkt rozpoznania powoduje całkowitą niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym). Na dzień decyzji ubezpieczony był również niezdolny do pracy z przyczyn psychiatrycznych z powodu przyjmowania leków mających wpływ na obsługę pojazdów mechanicznych.

Dowód: - opinia biegłego chirurga-ortopedy k. 154-160

- opinia biegłej z zakresu medycyny pracy k.167-170

- opinia uzupełniająca biegłego psychiatry k.177

Kręgoszczelina, inaczej szczeliną łuku kręgu jest to przerwa ciągłości utkania kostnego w okolicy pomiędzy wyrostkami stawowymi górnym i dolnym kręgu. Warunkiem zaistnienia kręgozmyku ku przodowi (rzeczywistego) jest pojawienie się kręgoszczeliny. Kręgozmyk jest to przemieszczenie kręgu wraz z całą kolumną kręgów znajdujących się powyżej ku przodowi w stosunku do kręgu położonego niżej. W przypadku obustronnej kręgoszczeliny, przesunięciu ulega nie cały krąg, lecz tylko trzon, przednia część łuku z wyrostkami stawowymi górnymi i wyrostkami poprzecznymi. Tylna część łuku, wyrostki stawowe dolne i wyrostek kolczysty pozostają na miejscu. W zależności od wielkości przemieszczenia trzonu kręgowego na zdjęciu rtg., w badaniu KT i MR kręgosłupa określa się stopień kręgozmyku: St. I - do 1/4 szerokości trzonu w projekcji bocznej, st II - od 1/4 do 1/2, st. II - od 112 do 3/4, St. IV powyżej 3/4.

Kręgozmyk jest schorzeniem nieodwracalnym. Przemieszczanie się trzonu kręgu powoduje niestabilność kręgosłupa na tym poziomie, skutkuje pojawianiem się zwężenia kanału kręgowego z uciskiem na struktury nerwowe wewnątrz kanału, z możliwością ucisku korzeni nerwów przez zdeformowany krążek międzykręgowy lub przez istniejące wyrośla zwyrodnieniowe jak w tym przypadku. Daje to obraz kliniczny zespołu korzeniowo-bólowego na poziomie lędźwiowo-krzyżowym początkowo z niewielkim nasileniem objawów, następnie może dojść do zwiększenia intensywności bólu z pojawieniem się objawów korzeniowych oraz ubytkowych neurologicznych tak jak u ubezpieczonego (osłabienie siły mięśni prostowników palucha i palców lewej stopy i strzałkowych o 0,5 st. W skali Loyette w badaniu biegłego ortopedy, brak lewego odruchu skokowego w badaniach neurologów).

W schorzeniu tym istnieje tendencja do zwiększania się kręgozmyku bez wykonywania ciężkiej pracy fizycznej. Dlatego ważne jest z powodów profilaktycznych powstrzymywanie się od takiej pracy. Jedynym leczeniem zapobiegającym pogłębianiu się kręgozmyku i leczeniem objawów zespołu korzeniowo-bólowego w tej jednostce chorobowej jest leczenie operacyjne - repozycja - jeśli jest możliwa i stabilizacja segmentu niestabilnego kręgosłupa. Opisywane przez ubezpieczonego okresowe dolegliwości bólowe kręgosłupa L-S. pojawiające się podczas prób pracy- dźwigania, pochylania się, podczas jazdy samochodem w powiązaniu ze stanem klinicznym pozwoliło zobiektywizować skargi ubezpieczonego, uznawane przez większość badających jako typowe skargi subiektywne wynikające z postawy roszczeniowej. Istnienie kręgoszczeliny po obu stronach bocznych łuku kręgu L5 skutkujące kręgozmykiem jest bezwzględnym przeciwwskazaniem do wykonywania ciężkiej pracy fizycznej, dźwigania, pracy w wymuszonej pozycji przodopochylenia tułowia, wymagającej długiego chodzenia niezależnie od występowania lub braku występowania objawów zespołu korzeniowo-bólowego lędźwiowo-krzyżowego. Ze względu na możliwy dalszy postęp w operacyjnym leczeniu kręgozmyków oraz wiek ubezpieczonego nie można wykluczyć prognozy zaistnienia w przyszłości istotnej poprawy jego stanu zdrowia (w wyniku leczenia operacyjnego).

Dowód: - opinia biegłego chirurga-ortopedy k.154-160

Przy tak uzupełnionych ustaleniach stanu faktycznego Sąd Apelacyjny uznał, że apelacja ubezpieczonego okazała się uzasadniona. Zgodzić się bowiem należy z zarzutem ubezpieczonego, który wskazał, że przedłożona przez niego się dokumentacja medyczna dotycząca wszystkich jego schorzeń stanowiła podstawę do uznania go przez lekarza rzeczoznawcę KRUS za całkowicie niezdolnego do pracy w okresie od 18 kwietnia 2011 r. do 31 marca 2012 r. Ubezpieczony podniósł również, że Sąd Okręgowy przyjął, że w miarę starzenia się organizmu odwołującego się doznaje on stopniowego uzdrowienia, które pozwala mu na prowadzenie gospodarstwa rolnego z wyłączeniem dźwigania ciężarów.

W przekonaniu Sądu Apelacyjnego opinie wyznaczonych przez ten sąd biegłych, a w szczególności opinia chirurga ortopedy i lekarza medycyny pracy były na tyle kategoryczne i przekonujące, że wystarczająco wyjaśniały zagadnienia wymagające wiadomości specjalnych. Całość ustaleń biegłych zawarta w opiniach pisemnych została poddana przez Sąd II instancji szczegółowej analizie pod kątem fachowości, rzetelności, logiczności. Opinie te podlegały ocenie na podstawie właściwych dla ich przedmiotu kryteriów zgodności z zasadami logiki i wiedzy powszechnej, poziomu wiedzy biegłych, podstaw teoretycznych opinii, a także sposobu motywowania oraz stopnia stanowczości wyrażonych w nich wniosków. Sąd II instancji ostatecznie przyjął ustalenia tych właśnie biegłych za podstawę określenia stanu zdrowia ubezpieczonego i jego zdolności do pracy wbrew opiniom biegłych, którzy orzekali przed Sądem I instancji albowiem w sposób zrozumiały i przejrzysty wyjaśniały wszelkie wątpliwości i rozbieżności w tym orzecznictwie. Przyjmując ustalenia wymienionych biegłych za podstawę wyroku Sąd uznał je za logiczne i spójne, a treść opinii za sporządzone fachowo i wyczerpująco w stosunku do materiału dowodowego, jakim dysponowali biegli. Sąd ocenił opinie biegłych na równi z innymi środkami dowodowymi, w szczególności znajdującą się w aktach organu rentowego i aktach sądowych obszerną dokumentacją medyczną, w ramach swobodnej oceny dowodów i w uwzględnieniu dotychczasowych opinii. Co najważniejsze sam organ rentowy wobec przejrzystych i logicznych wywodów opinii nie zakwestionował ich i pozostawił rozstrzygnięcie do uznania sądu (k. 186, 198). Podkreślić również należy, ze organ rentowy winien był wykazać, na czym polegała poprawa stanu zdrowia ubezpieczonego. Ciężarowi tego dowodu organ rentowy nie sprostał. Nie wykazane to również zostało w postępowaniu przed Sądem Okręgowym.

Z powyższych względów na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. orzeczono, jak w sentencji.