Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 października 2015 r.

Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 27 października 2015 r. w Gdańsku

sprawy A. C.

przeciwko Dyrektorowi Wojskowego Biura Emerytalnego w B.

o wysokość świadczenia

na skutek apelacji Dyrektora Wojskowego Biura Emerytalnego w B.

od wyroku Sądu Okręgowego w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 17 lutego 2015 r., sygn. akt VI U 16/15

uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach zastępstwa procesowego za drugą instancję.

SSA Grażyna Czyżak SSA Jerzy Andrzejewski SSO del. Maria Ołtarzewska

Sygn. akt. IIII AUa 734/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 20 listopada 2014 roku Dyrektor Wojskowego Biura Emerytalnego w B., na podstawie ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin, ustalił ubezpieczonemu A. C. wysokość emerytury wojskowej od dnia 1 czerwca 2013 r. w kwocie 3.513,11 zł brutto, zaś od dnia 1 marca 2014 r. w kwocie 3.569,32 zł brutto. Organ w decyzji przyznał również ubezpieczonemu wyrównanie za okres od dnia 1 czerwca 2013 r. do dnia 30 listopada 2014 r. w kwocie 1.073,16 zł. W uzasadnieniu decyzji organ wskazał, że decyzja została wydana w następstwie wyroku Sądu Okręgowego w Bydgoszczy z dnia 3 września 2014 r. sygn. akt VI U 4271/13. Organ do decyzji załączył szczegółowe wyliczenie kwoty wyrównania do emerytury.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył A. C. i wniósł o jej zmianę poprzez określenie, iż wysokość należnej ubezpieczonemu emerytury wojskowej począwszy od dnia 1 lutego 2010 r. wynosi 3.569 zł brutto, zaś wyrównanie powinno być wypłacone za okres od dnia 1 lutego 2011 do dnia 30 listopada 2014 r. w kwocie 2.802,14 zł. Nadto ubezpieczony wniósł o zasądzenie od organu na jego rzecz zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 360 zł. W treści odwołania ubezpieczony podniósł, że organ w skarżonej decyzji nie uwzględnił faktu, iż dodatek za służbę został przyznany ubezpieczonemu w ostatnim miesiącu pełnienia służby, dlatego też już w dniu zwolnienia ze służby stanowił element podstawy wymiary emerytury wojskowej ubezpieczonego i winien zostać uwzględniony już od chwili zwolnienia ubezpieczonego ze służby, tj. od momentu pierwszego ustalania wymiaru emerytury wojskowej. Ubezpieczony wskazał, że organ wydając skarżoną decyzję w sposób nieprawidłowy wykonał wyrok Sądu Okręgowego w Bydgoszczy wydany w sprawie sygn. akt. VI U 4271/13.

Pozwany organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie. Podał, że decyzja Dowódcy Jednostki Wojskowej Nr (...) z dnia 29 kwietnia 2013 r. (Nr (...)) uchylająca w całości decyzję Dowódcy Jednostki Wojskowej Nr (...) z dnia 27 lutego 2013 r. (Nr (...)) o przyznaniu ubezpieczonemu w ostatnim miesiącu pełnienia służby wojskowej dodatku specjalnego za wykonywanie bezpośredniej obsługi statków powietrznych i przyznająca mu przedmiotowy dodatek w ostatnim miesiącu pełnienia służby wojskowej w kwocie 450 zł wpłynęła do organu rentowego w dniu 13 czerwca 2013 r., wobec czego nie sposób podzielić stanowiska ubezpieczonego, że emerytura w kwocie 3.569,32 zł powinna być przyznana począwszy od dnia 1 lutego 2010 r.

Wyrokiem z dnia 17 lutego 2015 r. Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że wysokość należnej ubezpieczonemu emerytury wojskowej począwszy od dnia 1 lutego 2010 r. wynosi 3 569,32 zł brutto, zaś wyrównanie powinno być wypłacone za okres od dnia 1 lutego 2011 r. do dnia 30 listopada 2014 r. w kwocie 2 802,14 zł (1) oraz zasądził od pozwanego organu rentowego na rzecz odwołującego kwotę 360 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego (2).

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd Okręgowy oparł na następujących ustaleniach i rozważaniach:

Decyzją z dnia 17 marca 2010 r. (Nr 118) organ rentowy przyznał ubezpieczonemu, począwszy od dnia 1 lutego 2010 r., emeryturę wojskową w wysokości 3.013,19 zł. Świadczenie podlegało okresowej waloryzacji.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy, po rozpatrzeniu odwołania ubezpieczonego od decyzji organu z dnia 29 października 2013 r. (Nr 634), prawomocnym wyrokiem z dnia 3 września 2014 r. wydanym w sprawie sygn. akt VI U 4271/13 zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że zobowiązał organ rentowy do przeliczenia wysokości emerytury z uwzględnieniem dodatku specjalnego w kwocie 450 zł przyznanego ubezpieczonemu w ostatnim miesiącu pełnienia służby. Organ rentowy w wykonaniu powyższego wyroku w dniu 20 listopada 2014 r. wydał skarżoną decyzję, w której przeliczył i ustalił ubezpieczonemu nową wysokość emerytury wojskowej, wynoszącą od dnia 1 czerwca 2013 r. 3.513,11 zł brutto, zaś od dnia 1 marca 2014 r. 3.569,32 zł brutto. Nadto organ przyznał ubezpieczonemu za okres od 1 czerwca 2013 r. do 30 listopada 2014 r. wyrównanie w kwocie 1.073,16 zł.

Sąd I instancji wskazał, iż stan faktyczny sprawy nie był pomiędzy stronami sporny.

W ocenie Sądu Okręgowego, organ rentowy w sposób wadliwy wykonał wyrok Sądu Okręgowego z dnia 3 września 2014 r., gdyż kwota dodatku specjalnego winna zostać uwzględniona przy ustalaniu wysokości świadczenia emerytalnego już od momentu złożenia przez ubezpieczonego wniosku o przyznanie świadczenia.

Decyzją z dnia 17 marca 2010 r. przyznano ubezpieczonemu emeryturę wojskową od dnia 1 lutego 2010 r. Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 3 września 2014 r. sygn. akt VI U 4271/13 zmienił decyzję organu rentowego z dnia 29 października 2013 r. w ten sposób, że zobowiązał organ rentowy do przeliczenia wysokości emerytury z uwzględnieniem dodatku specjalnego w kwocie 450 zł przyznanemu ubezpieczonemu w ostatnim miesiącu pełnienia służby. Przedmiotem decyzji organu rentowego z dnia 29 października 2013 r. była odmowa zmiany decyzji Nr (...) z dnia 17 marca 2010 r. (którą to decyzją ustalono ubezpieczonemu prawo do emerytury wojskowej) poprzez nieuwzględnienie w podstawie wymiaru świadczenia dodatku do uposażenia w wysokości 450 zł. Powyższy wyrok Sądu Okręgowego skutkował więc tym, że organ rentowy wykonując powyższe orzeczenia winien przeliczyć emeryturę z uwzględnieniem dodatku specjalnego w kwocie 450 zł już od momentu przyznania ubezpieczonemu prawa do emerytury, tj. od dnia 1 lutego 2010 r., gdyż zmieniona decyzja organu z dnia 29 października 2013 r. dotyczyła właśnie pierwotnej decyzji ustalającej ubezpieczonemu prawo do emerytury wojskowej.

Zdaniem Sądu I instancji, konsekwencją powyższego była również konieczność wyrównania ubezpieczonemu świadczenia emerytalnego za okres od dnia 1 lutego 2011 r. do 30 listopada 2014 r. Wysokość wyrównania (2.802,14 zł) ustalono w oparciu o akta emerytalne ubezpieczonego zawierające szczegółowe wyliczenie wysokości świadczenia emerytalnego ubezpieczonego w spornym okresie. Nadto pozwany organ rentowy nie kwestionował wysokości kwoty wyrównania, której zasądzenia domagał się ubezpieczony w odwołaniu.

W tej sytuacji Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie ubezpieczonego zasługuje na uwzględnienie i zgodnie z treścią art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję w sposób wskazany jak w punkcie 1 sentencji wyroku.

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd I instancji orzekł w punkcie 2 wyroku, na podstawie przepisów art. 98 k.p.c. w zw. z § 11 ust. 2 i § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 490). Sąd uznał kwotę 360 zł, stanowiącą sześciokrotność minimalnej stawki wynagrodzenia pełnomocnika (60 zł), za adekwatną do nakładu pracy pełnomocnika oraz wkładu jego pracy w przyczynienie się do jej rozstrzygnięcia, mając na uwadze charakter sprawy.

Apelację od wyroku wywiódł pozwany organ rentowy, zaskarżając wyrok w całości i zarzucając naruszenie prawa materialnego, a mianowicie art. 45 ust. 3 ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy (tekst jednolity: Dz. U. z 2015 r., poz. 330) poprzez jego niezastosowanie i bezpodstawne przyjęcie, że wyrównanie świadczenia przysługuje od dnia 01.02.2011 r., a nie od dnia 01.06.2013 r.

Wskazując na powyższy zarzut, apelujący wniósł zmianę zaskarżonego wyroku w całości i oddalenie odwołania ubezpieczonego oraz zasądzenie na rzecz organu rentowego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych za obie instancje, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania - przy uwzględnieniu kosztów postępowania odwoławczego.

W uzasadnieniu apelacji organ rentowy przytoczył treść art. 32 ust. 1 i art. 45 ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy (tekst jednolity: Dz. U. z 2015 r. poz. 330). Powołał się także na wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 08.05.2014 r., sygn. akt: III AUa 1489/14, który zapadł w sprawie o podobnym stanie faktycznym, jak niniejsza. Sąd Apelacyjny stwierdził m.in., że „Zasadą jest, iż świadczenie (w nowej wysokości) wypłaca się od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek. Wyjątek stanowi sytuacja, w której ponowne ustalenie prawa do świadczeń nastąpiło na skutek błędu organu rentowego - wypłata świadczenia następuje wówczas od miesiąca w którym ustalono świadczenia w zaniżonej wysokości jednak za okres nie dłuższy niż trzy lata wstecz, licząc od miesiąca w którym zgłoszono wniosek o ponowne ustalenie świadczenia".

Skarżący podniósł, że decyzja Dowódcy Jednostki Wojskowej Nr (...) z dnia 29.04.2013 r., Nr (...) uchylająca w całości decyzję Dowódcy Jednostki Wojskowej Nr (...) z dnia 27.02.2013 r., nr (...) o przyznaniu ubezpieczonemu w ostatnim miesiącu pełnienia służby wojskowej dodatku specjalnego za wykonywanie bezpośredniej obsługi statków powietrznych i przyznająca mu przedmiotowy dodatek w ostatnim miesiącu pełnienia służby wojskowej w kwocie 450,00 zł wpłynęła do organu rentowego w dniu 13.06.2013 r. Organowi rentowemu nie można przypisać jakiegokolwiek błędu w ustaleniu ubezpieczonemu wysokości świadczenia i tym samym wyrównanie powinno przysługiwać ubezpieczonemu od dnia 01.06.2013 r., a nie jak przyjął błędnie Sąd Okręgowy za ubezpieczonym - od dnia 01.02.2011 r. i to jeszcze w kwocie 2.802,14 zł, albowiem jeżeli już winna to być kwota w wysokości 2.670,64 zł.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego okazała się uzasadniona, skutkując uchyleniem zaskarżonego wyroku i przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu.

Na wstępie wyjaśnić należy, że celem postępowania apelacyjnego jest ponowne rozpoznanie sprawy pod względem faktycznym i prawnym, przy czym prawidłowa ocena prawna, może być dokonana jedynie na podstawie właściwie ustalonego stanu faktycznego sprawy, którego kontrola poprzedzać musi ocenę materialno-prawną.

Jeżeli bowiem sąd I instancji błędnie ustali kluczowe dla rozstrzygnięcia fakty, to nawet przy prawidłowej interpretacji stosowanych przepisów prawa materialnego, wydany wyrok nie będzie odpowiadał prawu. Innymi słowy, subsumcja nie odpowiadających prawdzie przedmiotowo istotnych ustaleń faktycznych skutkuje naruszeniem prawa materialnego, a pamiętać należy, że kontroli w tym zakresie sąd odwoławczy dokonuje z urzędu (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2008 r. III CZP 49/07, OSNC 2008/6/55, Biul. SN 2008/1/13, Wspólnota 2008/7/44, Prok. i Pr.-wkł. 2009/6/60).

Przedmiotem niniejszej sprawy była wysokość emerytury wojskowej ubezpieczonego A. C., a także przyznanie mu wyrównania z tego tytułu.

Zaskarżona w niniejszym postępowaniu decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 20 listopada 2014 r. wydana została w następstwie wykonania wyroku Sądu Okręgowego w Bydgoszczy z dnia 3 września 2014 r. W wyroku tym Sąd Okręgowy zobowiązał organ rentowy do przeliczenia wysokości emerytury z uwzględnieniem dodatku specjalnego w kwocie 450 zł przyznanego ubezpieczonemu w ostatnim miesiącu pełnienia służby. Sąd Okręgowy nie wskazał jednak, od jakiej daty przeliczenie to powinno nastąpić.

Decyzją z dnia 20 listopada 2014 r. organ rentowy przeliczył i ustalił ubezpieczonemu nową wysokość emerytury wojskowej, wynoszącą od dnia 1 czerwca 2013 r. 3.513,11 zł brutto, zaś od dnia 1 marca 2014 r. 3.569,32 zł brutto. Nadto organ przyznał ubezpieczonemu za okres od 1 czerwca 2013 r. do 30 listopada 2014 r. wyrównanie w kwocie 1.073,16 zł.

Sąd Okręgowy, rozpoznając odwołanie od powyższej decyzji zmienił ją, ustalając wysokość należnej wnioskodawcy emerytury wojskowej począwszy od dnia 1 lutego 2010 r. na kwotę 3.569,32 zł brutto oraz wskazując, iż wyrównanie powinno być wypłacone za okres od dnia 1 lutego 2011 r. do dnia 30 listopada 2014 r. w kwocie 2.802,14 zł. Uzasadniając powyższe rozstrzygnięcie, Sąd I instancji wskazał, iż organ rentowy powinien przeliczyć emeryturę z uwzględnieniem dodatku specjalnego w kwocie 450 zł już od momentu przyznania ubezpieczonemu prawa do emerytury, tj. od dnia 1 lutego 2010 r., gdyż zmieniona decyzja organu rentowego z dnia 29 października 2013 r. dotyczyła pierwotnej decyzji ustalającej ubezpieczonemu prawo do emerytury wojskowej. Konsekwencją powyższego, była zaś w ocenie Sądu Okręgowego, konieczność wyrównania ubezpieczonemu świadczenia emerytalnego za okres od dnia 1 lutego 2011 r. do dnia 30 listopada 2014 r.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, rozstrzygnięcie Sądu I instancji nie znajduje uzasadnienia w okolicznościach przedmiotowej sprawy. Dokonane bowiem przez Sąd Okręgowy wyrównanie emerytury od dnia 1 lutego 2011 r. nie ma znajduje podstaw ani w treści wyroku Sądu Okręgowego z dnia 3 września 2011 r., który zobowiązał ZUS do wydania zaskarżonej decyzji, ani też w żądaniu odwołania wnioskodawcy, wniesionego w sprawie VI U 4271/13. W sprawie tej Sąd Okręgowy zobowiązał wprawdzie pozwanego do przeliczenia emerytury wnioskodawcy, nie wskazał jednak, od jakiej daty przeliczenie to winno nastąpić. Brak jest przy tym podstaw dla uznania, iż kwestia ta była w ogóle przedmiotem kognicji Sądu Okręgowego, bowiem sam A. C. w odwołaniu nie żądał wyrównania tego świadczenia, ale domagał się określenia wysokości należnej mu emerytury wojskowej dopiero od dnia 1 marca 2013 r. W aktach brak jest wniosku ubezpieczonego, w związku z czym nie wiadomo, dlaczego żądał od tej akurat daty, jednak na pewno wnosił o przyznanie mu bieżącego świadczenia, a nie jego wyrównania. Organ rentowy natomiast wykonując ten wyrok, przyznał ubezpieczonemu wyrównanie od dnia 1 czerwca 2013 r.

Podkreślenia wymaga, iż przepisy ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych i ich rodzin dopuszczają przyznanie świadczenia z datą wsteczną. Art. 45 ust. 2 tej ustawy stanowi bowiem, iż jeżeli wstrzymanie wypłaty świadczeń nastąpiło na skutek błędu organu emerytalnego, wypłatę wznawia się poczynając od miesiąca, w którym ją wstrzymano, jednak za okres nie dłuższy niż trzy lata wstecz, licząc od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o wznowienie wypłaty lub wydano decyzję z urzędu. Na mocy ust. 3, przepisy ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio w razie ponownego ustalenia prawa do świadczeń lub ich wysokości, z tym że w przypadku wznowienia postępowania albo wskutek kasacji okres jednego miesiąca lub trzech lat liczy się od miesiąca, w którym wniesiono wniosek o wznowienie postępowania lub wniesiono kasację.

Jak wynika z treści powyższego przepisu, dopuszcza on przyznanie świadczenia z datą wsteczną (wyrównanie świadczenia), jednak przesłanką jego zastosowania jest błąd organu rentowego, a nadto wyrównanie to możliwe jest najwyżej za 3 lata wstecz. Z dokonanych przez Sąd I instancji ustaleń nie wynika jednak, czy sytuacja taka miejsce w niniejszej sprawie.

Reasumując, stwierdzić trzeba, iż przyznane przez Sąd I instancji w wyroku z dnia 17 lutego 2015 r. wyrównanie emerytury nie znajduje podstaw ani w treści wyroku w sprawie VI U 4271/13, w następstwie którego Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydał przedmiotową decyzję, ani też w ustaleniach Sądu Okręgowego, z których nie wynika, czy w przedmiotowej sprawie miał miejsce błąd organu rentowego, który uzasadniałby przyznanie wyrównania na podstawie art. 45 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych i ich rodzin. W sytuacji takiej koniecznym więc było uchylenie zaskarżonego wyroku. Ponownie rozpoznając sprawę, Sąd Okręgowy winien poczynić ustalenia faktyczne w zakresie niezbędnym do ustalenia tego, czy wnioskodawcy przysługuje wyrównanie świadczenia emerytalnego, a jeżeli tak – od jakiej daty wyrównanie to powinno nastąpić.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.