Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

L. C. został oskarżony o to, że:

w okresie czasu od stycznia 2010 r. do marca 2014 r. w P.przy ul. (...) oraz ul.(...), znęcał się psychicznie i fizycznie nad swoją żoną I. C. oraz dziećmi – K. C. oraz M. C. w ten sposób, że poniżał ich używając wulgarnych słów, popychał, wykręcał ręce, dusił, szarpał za odzież, uderzał głową I. C. o ścianę, klękał na jej klatce piersiowej oraz bił rękoma po różnych częściach ciała, przy czym w dniu 7 lipca 2013 r. dokonał uszkodzenia ciała I. C. powodując u niej obrażenia w postaci stłuczenia okolicy ciemieniowo – potylicznej lewej i obu stron potylicy z bolesnością i obrzękami, wybroczyn krwawych na powiece górnej oka lewego, nadciągnięcia szyi z bolesnością przy ruchach, stłuczenia kąta żuchwy po stronie lewej, 3 drobnoplamistych zasinień na bocznej powierzchni ramienia lewego, stłuczenia kostki przyśrodkowej stawu skokowego prawego, które to obrażenia spowodowały naruszenie czynności narządów jej ciała trwające nie dłużej niż 7 dni w rozumieniu przepisów Kodeksu karnego; w dniu 20 listopada 2013 r. dokonał uszkodzenia ciała I. C. powodując u niej obrażenia w postaci stłuczenia głowy w okolicy potylicznej lewej z bolesnością, stłuczenia okolicy jarzmowej prawej z obrzękiem , stłuczenia przedniej powierzchni barku prawego z obrzękiem, drobnoplamistych zasinień na przedniej powierzchni ramienia prawego i wybroczyn poniżej łokcia prawego, które to obrażenia spowodowały naruszenie czynności narządów jej ciała trwające nie dłużej niż 7 dni w rozumieniu przepisów Kodeksu karnego; w dniu 20 listopada 2013 r. dokonał uszkodzenia ciała M. C. powodując u niego obrażenia w postaci stłuczenia okolicy oczodołu lewego z zasinieniem powiek i obrzękiem łuku brwiowego, licznych zadrapań skóry na środku czoła, na policzku lewym i pod nosem, stłuczenia wargi górnej z zasinieniem w przedsionku ust, rozlanej bolesności krtani, drobnych otarć skóry w okolicy łopatki lewej, wybroczyn krwawych na barku prawym oraz drobnych otarć skóry na grzbietach obu rąk, które to obrażenia spowodowały naruszenie czynności narządów jego ciała trwające nie dłużej niż 7 dni w rozumieniu przepisów Kodeksu karnego, tj. o czyn z art. 207 § 1 kk w zb. z art. 157 § 2 kk w zw. z art. 11 § 2 kk,

Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim wyrokiem z dnia 5 lutego 2015 roku w sprawie II K 662/14:

1.  uznał oskarżonego L. C. za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu i za to na podstawie art. 207 § 1 kk w zw. z art. 11 § 3 kk wymierzył mu karę 1 (jednego) roku i 9 (dziewięciu) miesięcy pozbawienia wolności,

2.  na podstawie art. 69 § 1 i 2 kk, art. 70 § 1 pkt 1 kk, art. 73 § 1 kk wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesił na okres próby 5 (pięciu) lat i oddał go w tym czasie pod dozór kuratora;

3.  na podstawie art. 71 § 1 kk orzekł wobec oskarżonego grzywnę w ilości 100 (stu) stawek dziennych po 10 (dziesięć) złotych stawka;

4.  zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 381,92 (trzysta osiemdziesiąt jeden 92/100) złotych tytułem zwrotu wydatków oraz kwotę 400 (czterysta) złotych tytułem opłaty.

Powyższy wyrok został zaskarżony przez obrońcę oskarżonego. Obrońca zaskarżył wyrok w całości na korzyść oskarżonego, zarzucając w apelacji wyrokowi:

-.

-

błąd w ustaleniach faktycznych mający wpływ na treść wyroku poprzez przypisanie oskarżonemu popełnienia zarzuconego mu czynu, podczas gdy zdaniem obrońcy prawidłowa ocena materiału dowodowego powinna prowadzić do wniosku przeciwnego;

-

obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść wyroku, tj: art. 4, 5, 7 kpk poprzez dokonanie dowolnej i sprzecznej z zasadami logiki i doświadczenia życiowego oceny dowodów i rozstrzyganie wątpliwości na niekorzyść oskarżonego;

-

rażącą obrazę przepisów postępowania o charakterze bezwzględnym określoną w art. 439 § 1 pkt 11 kpk oraz związane z tym uchybieniem naruszenie prawa do obrony określone w. art. 6 kpk i gwarancji procesowych z art. 390 § 1 kpk poprzez rozpoznawanie sprawy bez udziału oskarżonego.

W konkluzji obrońca wniósł o:

-

zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego;

-

ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja okazała się zasadna i w wyniku jej rozpoznania doszło do konieczności uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.

Przy rozpoznawaniu sprawy doszło bowiem do naruszenia przepisów postępowania, które miało wpływ na treść wyroku powodując, że wyrok ten jest co najmniej przedwczesny.

Okazało się bowiem, że oskarżony nie był powiadomiony o żadnym z dwóch terminów rozprawy przeprowadzonej przed Sądem Rejonowym i o żadnym z tych terminów nie wiedział. Na każdym z tych terminów ( w dniach 8 stycznia 2015 roku i 5 lutego 2015 roku ) Sąd Rejonowy dysponował wezwaniem dla oskarżonego doręczonym po podwójnym awizowaniu ( k. 241 i k. 261). Rodziło to domniemanie, że oskarżony jest powiadomiony o terminach rozprawy. W ten sposób doszło w dniu 5 lutego 2015 roku do wydania zaskarżonego wyroku. Pamiętać jednak należy, że domniemanie doręczenia wezwania w trybie art. 133 § 1 i 2 kpk jest wzruszalne. W wyniku rozpoznawania wniosku oskarżonego o przywrócenie terminu do wniesienia wniosku o doręczenie wyroku z uzasadnieniem Sąd Rejonowy ( prawidłowo ) ustalił, iż oskarżony nie wiedział o żadnym z terminów rozprawy i nie miał szansy, aby się o nich dowiedzieć, gdyż korespondencja nie była mu doręczana w sposób prawidłowy ( do jego skrzynki nie docierały awiza i oskarżony nie miał świadomości, że w placówce pocztowej oczekują na niego zawiadomienia o rozprawie). Zaowocowało do wydaniem postanowienia z dnia 14 lipca 2015 roku o przywróceniu tego terminu ( k. 316).

Sprawa rozpoznawana była początkowo w trybie uproszczonym, ale z uwagi na przekroczenie okresu przerwy tryb ten na terminie rozprawy w dniu 5 lutego 2015 roku został przekształcony w zwyczajny, co powodowało, że obecność oskarżonego na tym terminie była (według wówczas obowiązujących przepisów) obligatoryjna. Obrońca w apelacji wywiódł stąd zarzut bezwzględnej przyczyny odwoławczej z art. 439 § 1 pkt 11 kpk. Jednak z uwagi na nowelizację Kodeksu Postępowania Karnego, która weszła w życie w dniu 1 lipca 2015 roku, zarzut ten nie jest już aktualny. Z dniem 1 lipca 2015 r., wobec nowej treści art. 374 § 1 KPK (znowelizowanego przez art. 1 pkt 120 ustawy z dnia 27 września 2013 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw - Dz.U. z 2013 r. poz. 1247), obecność oskarżonego na rozprawie głównej przestała być obowiązkowa (poza wyjątkiem wskazanym w art. 374 § 1a KPK), a w konsekwencji, ewentualne uchybienia z tym związane, choć zaistniałe wcześniej, z tym dniem straciły charakter bezwzględnej przyczyny odwoławczej z art. 439 § 1 pkt 11 KPK. Brak prawidłowego zawiadomienia oskarżonego o terminie rozprawy nadal oczywiście winien być oceniany, jako naruszenie przepisów procesowych - przede wszystkim ograniczające korzystanie z prawa do obrony z art. 6 KPK - jednak uchybienie to z dniem 1 lipca 2015 r. ma charakter względnej przyczyny odwoławczej, wymaga zatem wykazania jego wpływu na treść skarżonego orzeczenia, co zresztą, w takim przypadku, jest zazwyczaj niewątpliwe ( analogiczny wywód zawarty jest uzasadnieniu postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 9 lipca 2015 roku sygn. akt III KK 375/14, opubl. www.sn.pl oraz Biul. SN Pr. Kar. Nr 7).

Zatem błędne wskazanie w apelacji bezwzględniej przyczyny odwoławczej nie zmienia konkluzji, iż w związku z w/w uchybieniami doszło do rażącej obrazy przepisów postępowania mającej wpływ na treść wyroku, a mianowicie do pogwałcenia gwarancji procesowych w postaci prawa do realnej i faktycznej obrony wynikającego z art. 6 kpk ( zarzut ten również został podniesiony w apelacji). Okazało się bowiem, że oskarżony nie wiedział o żadnym z terminów rozprawy i nie mógł realizować żadnej linii obrony, mimo, iż jego szczątkowe wyjaśnienia z postępowania przygotowawczego wskazują, że miał zamiar ustanowić obrońcę i bronić się aktywnie ( w tym składać kolejne wyjaśnienia ) na dalszych etapach postępowania ( k. 129 -130).

Omawiane uchybienie miało wpływ na treść zaskarżonego wyroku, co wynika chociażby z jego uzasadnienia. Zgodzić należy się bowiem z apelantem, że stan faktyczny został tam zaprezentowany jednostronnie ( i w zasadzie nie ma się czemu dziwić, skoro oskarżony został pozbawiony możliwości wypowiadania się przed Sądem co do zgromadzonych dowodów). Oskarżony nie miał możliwości faktycznego realizowania prawa do obrony na etapie postępowania sądowego, nie mógł zadawać świadkom pytań, przedstawiać kontrargumentów, nie mógł prezentować swojej wersji wydarzeń. Skoro oskarżony nie wiedział o terminach rozprawy ( co wykazał Sąd Rejonowy w uzasadnieniu postanowienia o przywróceniu terminu), to jego niestawiennictwo na rozprawach nie wynikało z jego własnego wyboru. Naruszono w ten sposób gwarancję procesową z art. 6 kpk.

Na marginesie Sąd Okręgowy pragnie zaznaczyć, iż dostrzega, że w/w naruszenie prawa oskarżonego do obrony nie zostało zawinione przez Sąd Rejonowy, który przeświadczony był o prawidłowym doręczeniu korespondencji dla oskarżonego. Dopiero po wydaniu wyroku okazało się, że oskarżony obiektywnie i w sposób przez siebie nie zawiniony nie wiedział o terminach rozpraw, mimo, że chciał w nich uczestniczyć.

Natomiast – niezależnie od powyższego – zaskarżony wyrok i tak dotknięty byłby obrazą przepisów postępowania (tym razem zawinioną przez Sąd Rejonowy) nawet gdyby doręczanie wezwań dla oskarżonego przebiegło w sposób prawidłowy. Otóż Sąd Rejonowy rozpoczął przewód sądowy w dniu 8 stycznia 2015 roku w trybie uproszczonym pod nieobecność oskarżonego i na podstawie art. 479 § 2 kpk ujawnił jego wyjaśnienia z postępowania przygotowawczego. Kolejny termin rozprawy w dniu 5 lutego 2015 roku odbywał się już w trybie zwyczajnym ( też pod nieobecność oskarżonego) – Sąd Rejonowy zastosował tryb z art. 376 § 2 kpk i wydał wyrok „oczny” – do czego nie był uprawniony, albowiem oskarżony nigdy nie składał wyjaśnień bezpośrednio przed Sądem, a wezwanie na termin 5 lutego 2015 roku nie było mu doręczone bezpośrednio, tylko przez awizo. Tymczasem norma z art. 376 § 2 k.p.k. określa sytuację, której zaistnienie powoduje dopuszczalność prowadzenia rozprawy, pomimo nieobecności oskarżonego, jeżeli po złożeniu wyjaśnień, zawiadomiony o terminie rozprawy, nie stawił się na nią bez usprawiedliwienia. Pojęcie "złożenie wyjaśnień" odnosi się wyłącznie do złożenia wyjaśnień przez oskarżonego na rozprawie, co oznacza brak możliwości zastąpienia przesłuchania oskarżonego przez Sąd wprowadzeniem do materiału dowodowego, polegającym na ich odczytaniu, jego wyjaśnień złożonych w toku postępowania przygotowawczego ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 października 2014 roku sygn. akt V KK 172/14).

Jednak naruszenie normy art. 376 § 2 kpk jest w tej sprawie wtórne – zasadniczym błędem mającym niewątpliwy wpływ na treść wyroku było omówione wcześniej naruszenie gwarancji procesowych z art. 6 kpk i to z tego powodu zaskarżony wyrok nie może się ostać.

Dlatego zaskarżony wyrok należało uchylić, a sprawę przekazać do ponownego rozpoznania przez Sąd pierwszej instancji.

Pozostałe zarzuty apelacyjne nie będą szczegółowo omawiane, gdyż wobec uchylenia zaskarżonego wyroku z przyczyn podanych powyżej byłoby to przedwczesne ( art. 436 kpk).

Przy ponownym rozpoznawaniu sprawy postępowanie dowodowe będzie trzeba powtórzyć ponownie w całości bacząc na zachowanie gwarancji procesowych, w tym prawa oskarżonego do obrony.

Wobec powyższego orzeczono jak w części dyspozytywnej wyroku.