Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 października 2015 roku

Sąd Rejonowy Gdańsk Południe w Gdańsku IX Wydział Cywilny w składzie

Przewodniczący: SSR Karolina Kondracka

Protokolant: Patrycja Kurek

po rozpoznaniu w dniu 14 października 2015 roku w Gdańsku

sprawy z powództwa M. N.

przeciwko S. K.

o zapłatę

I.  uchyla nakaz zapłaty wydany w postępowaniu nakazowym przez Sąd Rejonowy Gdańsk - Południe w Gdańsku w dniu 03 października 2014 r. w sprawie o sygn. akt IX Nc 3095/14 i oddala powództwo w całości,

II.  zasądza od powoda M. N. na rzecz pozwanego S. K. kwotę 3 412,00 zł (trzy tysiące czterysta dwanaście złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Sygn. akt IX C 439/15

UZASADNIENIE

Powód M. N. wniósł o zasądzenie od pozwanego S. K. na swoją rzecz w postępowaniu nakazowym kwoty 27.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 02 października 2012 roku do dnia zapłaty oraz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu powód wskazał, iż pozwany jest jego dłużnikiem wekslowym na kwotę 27.000 zł, którą miał mu zapłacić dnia 30 września 2012 roku. Niestety mimo upływu terminu i wezwań pozwany należności nie reguluje.

Nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 03 października 2014 roku Sąd Rejonowy Gdańsk – Południe w Gdańsku orzekł zgodnie z żądaniem pozwu.

W dniu 05 listopada 2014 roku pozwany S. K. skutecznie wniósł zarzuty od wydanego nakazu zapłaty, zaskarżając go w całości, wnosząc jednocześnie o uchylenie nakazu zapłaty, oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie na jego rzecz opłaty od zarzutów wraz z kosztami procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego. Pozwany zgłosił zarzut nieważności weksla i nieistnienia zobowiązania.

W uzasadnieniu pozwany wskazał, że weksel dołączony do pozwu nie zawiera określenia waluty, a więc w świetle art. 1 oraz art. 101 prawa wekslowego jest nieważny. Weksel pozbawiony jest także jakiejkolwiek podstawy faktycznej i prawnej, gdyż na dzień złożenia pozwu nie łączył strony żaden stosunek zobowiązaniowy.

W odpowiedzi na zarzuty powód wskazał, iż w jego ocenie na wekslu po kwocie podanej słownie znajduje się określenie waluty „zł”. W związku z zarzutem pozwanego o braku stosunku podstawowego, powód wskazał, iż jego podstawą była udzielona 04 września 2009 roku pozwanemu pożyczka na kwotę 30.000 zł, spłacona częściowo ponad kwotę 27.000 zł. W związku z opóźnieniem spłaty reszty pozwany wystawił weksel, który miał pełnić rolę gwarancyjną spłaty pozostałej kwoty 27.000 zł.

Ustosunkowując się do pisma powoda, pozwany podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie. W ocenie pozwanego, powód nie wykazał istnienia zobowiązania, ponieważ przedstawiona przez niego umowa budzi szereg wątpliwości, roszczenie dotyczy zupełnie innej kwoty. Pozwany podniósł również, że w jego ocenie weksel nie zawiera słowa „złotych” ani w formie skrótowej ani w formie słownej. Na wekslu widnieje jedynie kreska pionowa i pozioma, która została dopisana przy sumie słownej, a zatem trudno dopatrywać się jakichkolwiek skrótów. Z ostrożności procesowej pozwany wskazał także, że jeżeli suma wekslowa została napisana dwukrotnie, to za każdym razem rodzaj waluty musi być określony po sumie. Pozwany wychodząc naprzeciw ewentualnym dalszym zarzutom powoda wskazał również, że w roszczeniach odnoszących się do weksla nie można powoływać się na art. 358 § 1 k.c., zgodnie z którym zobowiązania pieniężne na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej mogą być wyrażone tylko w pieniądzu polskim. Pozwany podniósł także, że kopia umowy pożyczki załączona przez powoda stanowi jedynie wydruk odwzorowania cyfrowego, bez stwierdzenia jego zgodności z oryginałem. Wskazał także, że zapisów znajdujących się na kopii umowy pożyczki w żaden sposób nie można powiązać z roszczeniem, na które opiewa weksel. Powództwo zostało wytoczone tylko i wyłącznie w oparciu o treść weksla wskazanego przez powoda, a zatem zmiana powództwa w przedmiotowej sprawie jest niedopuszczalna, zgodnie z art. 495 k.p.c. Nakaz zapłaty został wydany na podstawie weksla, a nie umowy pożyczki. W niniejszej sprawie nie doszło do zmiany okoliczności, a powód miał możliwość złożenia umowy pożyczki w piśmie inicjującym postępowanie. Z ostrożności procesowej pozwany podniósł, że w piśmie z dnia 20 maja 2015 roku powód przechodzi na stosunek zobowiązaniowy, który rzekomo wiązał obie strony, natomiast kopia umowy pożyczki załączona przez powoda dotyczy zupełnie innego stosunku zobowiązaniowego, a mianowicie dotyczy okresu od 31 grudnia 2009 roku i kwoty 31.800 zł, tj. 30.000 zł pożyczki i 1.800 zł odsetek. Ponadto, strony nie umówiły się na poręczenie wekslowe tamtej umowy pożyczki. Jedynie pozwany wskazuje, że tamtą pożyczkę spłacił w styczniu 2010 roku w całości. Pozwany wskazał również, że uwzględniając, że pozwany dokonał wpłaty 3.000 zł, strony pozostawiłyby kwotę nie taką, na którą opiewa weksel, tj. 27.000 zł, ale na 28.800 zł.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 04 września 2009 roku strony zawarły umowę pożyczki, na podstawie której powód M. N. zobowiązał się przenieść na rzecz pozwanego S. K. kwotę 30.000 zł, a pozwany zobowiązał się zwrócić wyżej wskazaną kwotę wraz z odsetkami w wysokości 1.800 zł do dnia 31 grudnia 2009 roku.

/dowody: okoliczność bezsporna, a nadto: umowa pożyczki k. 33 /

W styczniu/lutym 2010 roku pozwany S. K. spłacił pożyczkę w całości, na potwierdzenie czego powód zwrócił mu oryginał umowy pożyczki z dnia 04 września 2009 roku.

/dowody: przesłuchanie pozwanego k. 59-60, 00:18:52-00:27:31/

S. K. w styczniu 2012 r. chciał ponownie pożyczyć pieniądze od M. N.. M. N. wyraził zgodę, jednak zażądał zabezpieczenia wekslowego. Mężczyźni uzgadniali warunki pożyczki w dniu 19 stycznia 2012 r. w K. – w miejscu prowadzonego przez M. N. warsztatu samochodowego. S. K. rozpoczął wypisywanie weksla – wypisał cyfrę 27 000, wypisał miejsce, strony i zaczął składać podpis. Ostatecznie mężczyźni nie doszli do porozumienia, jednak S. K. pozostawił blankiet wekslowy M. N..

/dowody: przesłuchanie pozwanego k. 59-60, 00:18:52-00:27:31, weksel k. 7/

Wezwaniem z dnia 10 maja 2014 roku pełnomocnik powoda wezwał pozwanego S. K. do zapłaty kwoty 27.000 zł w terminie siedmiu dni, pod rygorem wytoczenia powództwa.

/dowody: wezwanie wraz z potwierdzeniem nadania k. 8-9/

Sąd zważył co następuje:

Rozstrzygnięcie Sąd oparł na podstawie okoliczności bezspornych oraz na zeznaniach S. K..

Sąd uznał je za wiarygodne. Pozwany nie kwestionował faktu zawarcia z powodem umowy pożyczki z dnia 04 września 2009 roku, wskazał jednak, że spłacił on w całości tę pożyczkę, na dowód czego powód zwrócił mu oryginał umowy. Sąd miał tu przede wszystkim na względzie fakt, iż powód rzeczywiści nie posiadał oryginału umowy pożyczki z dnia 04 września 2009 roku, co potwierdzało twierdzenia pozwanego. W ocenie Sądu, twierdzenia pozwanego są wiarygodne również z punktu widzenia powszechnie stosowanej w obrocie gospodarczym i cywilnym praktyki, zgodnie z którą strony po spłacie zobowiązania zwracają sobie oryginały dokumentów stanowiących podstawę ich powstania.

Sąd nie dał natomiast wiary zeznaniom powoda. Początkowo powód dochodził należności z weksla wystawionego w dniu 19 stycznia 2012 roku, opiewającego na kwotę 27.000. Następnie, po podniesieniu przez pozwanego zarzutu nieważności weksla, powód jako podstawę roszczenia wskazał łączący strony stosunek podstawowy, tj. umowę pożyczki z dnia 04 września 2009 roku, przedkładając jej kserokopię. Powód nie przedstawił oryginału umowy, wskazując iż rzeczywiście zwrócił pozwanemu oryginał umowy, jednak nie na potwierdzenie spłaty pożyczki, a z uwagi na wystawienie weksla. W ocenie Sądu twierdzenia powoda nie zasługują na uwzględnienie. Zdaniem Sądu pozbawione logiki są twierdzenia powoda, że po wystawieniu weksla, mającego jak sam wskazał stanowić zabezpieczenie pożyczki (k. 59, 00:14:47), zwrócił pozwanemu oryginał tejże umowy pożyczki. Nie sposób dać wiary w to, że wierzyciel chcący dodatkowo zabezpieczyć wykonanie zobowiązania, zwraca dłużnikowi dokument stanowiący podstawę jego powstania. Postępowanie takie jest ponadto sprzeczne ze stosowaną powszechnie praktyką w obrocie gospodarczym i cywilnym, i to nie tylko o charakterze profesjonalnym, zawodowym, zgodnie z którą oryginał dokumentu stanowiącego podstawę zobowiązania zwraca się dłużnikowi dopiero po jego wykonaniu. Mając powyższe na uwadze, Sąd nie dał wiary zeznaniom powoda.

Sąd nie dał również wiary zeznaniom świadka Z. S.. W ocenie Sądu świadek nie zeznawał swobodnie, co odzwierciedla elektroniczny protokół z jego przesłuchania (00:33:50-00:40:00). Odpowiedź świadka na pytanie kto wypisał weksel została skorygowana przez powoda, a świadek ponownie o to zapytany odpowiadał w dalszej części przesłuchania zgodnie z sugestią powoda, że weksel wypisał S. K.. Ponadto, świadek pamiętał szczegóły związane z wystawieniem weksla z dnia 19 stycznia 2012 roku, jednak tylko istotne dla strony powodowej, które nadto często powtarzał w trakcie przesłuchania. Świadek nie pamiętał przy tym pozostałych okoliczności wystawienia weksla, np. dotyczących blankietów wekslowych. Z uwagi na powyższe okoliczności, Sąd uznał zeznania świadka Z. S. za niewiarygodne i nie uwzględnił ich dokonując ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie.

W świetle takiej oceny dowód Sąd uznał, że roszczenie powoda jest niezasadne.

W pierwszej kolejności podnieść należy, iż przedstawiony przez powoda M. N. weksel z dnia 19 stycznia 2012 roku jest nieważny.

Zgodnie z przepisem art. 101 pkt 2 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 roku prawo wekslowe (Dz. U. z dnia 11 maja 1936 roku ze zm.), weksel własny zawiera przyrzeczenie bezwarunkowe zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej, przy czym w myśl art. 102 tejże ustawy, nie będzie uważany za weksel własny dokument, któremu brak jednej z cech, wskazanych w artykule poprzedzającym.

Prawidłowo oznaczona suma pieniężna to bez wątpienia suma określona kwotowo ze wskazaniem waluty. Potwierdza to stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w uchwale z dnia 08 września 1995 roku, zgodnie z którym konieczną częścią składową weksla jest oznaczenie sumy pieniężnej, jaka ma zostać zapłacona. Oznaczenie to wymaga wpisania na wekslu zarówno kwoty (liczby jednostek), jak i waluty, bez czego „oznaczenie” nie byłoby kompletne, a zatem nie dałoby się ustalić zakresu odpowiedzialności dłużników wekslowych. Ustalenie takie na podstawie tekstu samego weksla jest niezbędne ze względu na cechę obiegowości, która stanowi samą istotę weksla. Z tego też względu nie może być uważany za weksel taki dokument, któremu brak m.in. oznaczenia sumy pieniężnej w powyższym tych słów znaczeniu (art. 102 i 2 prawa wekslowego). Sam ustawodawca wskazał przy tym reguły interpretacyjne na wypadek wątpliwości związanych z oznaczeniem sumy pieniężnej i to w obydwu jej elementach zarówno co do liczby jednostek (art. 6 Prawa wekslowego), jak i co do waluty (art. 41 Prawa wekslowego), żadna jednak z tych reguł nie dotyczy sytuacji braku oznaczenia waluty. Wszystko to prowadzi do wniosku, że dokument zawierający przyrzeczenie zapłaty kwoty, której waluta nie została w ogóle określona, nie może być uważany za weksel (zob. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 08 września 1995 r., III CZP 105/95, Lex nr 9230).

Przedstawiony przez powoda weksel opiewa na sumę 27.000, brak jest przy tym przy określonej kwotowo sumie określenia waluty. Waluta nie została również wskazana po sumie określonej słownie. Po sumie określonej słownie znajdują się jedynie dwie kreski – pionowa i pozioma. Kreski nakreślone zostały wyraźnie i nie budzi wątpliwości Sądu, iż nie stanowią one skrótu „zł”. Również z zeznań pozwanego wynika, że wypełniając weksel, nie określił waluty. Wskazał również, że nie złożył na wekslu kompletnego podpisu, ponieważ podpisał się jedynie nazwiskiem, a zwykle podpisuje się imieniem i nazwiskiem – na co w istocie wskazuje załączona przez pozwanego kserokopia umowy pożyczki. Mając powyższe na uwadze Sąd uznał, iż przedłożony przez powoda weksel, w myśl art. 101 pkt 2 w zw. z art. 102 Prawa wekslowego, jest nieważny.

Sąd, na podstawie art. 495 § 2 k.p.c. uznał, iż istnieje podstawa do przeniesienia sporu z płaszczyzny stosunku wekslowego na płaszczyznę stosunku podstawowego, którego podstawę stanowi umowa pożyczki z dnia 04 września 2009 roku, co nie będzie z kolei stanowić zmiany powództwa (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 czerwca 2005 r., I CK 44/05, Lex nr 311375) . Wskazać bowiem należy, iż pozwany w piśmie zawierającym zarzuty od wydanego nakazu zapłaty podniósł, iż na dzień złożenia pozwu strony nie były związane żadnym stosunkiem zobowiązaniowym. Sąd podziela tu w pełni pogląd reprezentowany w orzecznictwie Sądu Najwyższego, zgodnie z którym do objęcia sporem w drugiej fazie postępowania nakazowego stosunku podstawowego wobec dochodzonego roszczenia wekslowego wystarcza podniesienie przez pozwanego zarzutu odwołującego się do tego stosunku (por. uchwała SN z dnia 07 stycznia 1967 r., III CZP 19/66, Lex nr 659, uchwała SN z dnia 24 kwietnia 1972 r., III PZP 17/70, Lex nr 1494, wyr. SN z dnia 20 czerwca 2008 r., IV CSK 65/08, Lex nr 453032, wyr. SN z dnia 22 czerwca 2006 r., V CSK 86/06, Lex nr 1101689, wyr. SN z dnia 08 maja 2014 r., V CSK 376/13, Lex nr 1493241).

Na dowód istnienia pomiędzy stronami stosunku zobowiązaniowego, na zabezpieczenie którego wystawiony został weksel z dnia 19 stycznia 2012 roku, powód przedłożył kserokopię umowy pożyczki z dnia 04 września 2009 roku. Powód wskazał przy tym, że oryginał umowy zwrócił pozwanemu po wystawieniu weksla. Pozwany nie kwestionował faktu zawarcia z powodem umowy pożyczki, jednak podniósł, że została ona przez niego spłacona w całości, na dowód czego powód zwrócił mu oryginał umowy. Po przeanalizowaniu zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego Sąd uznał, iż zobowiązanie pozwanego wynikające z umowy pożyczki z dnia 04 września 2009 roku wygasło, albowiem pożyczka została przez pozwanego spłacona w całości. Sąd dał w tym zakresie wiarę twierdzeniom pozwanego. Sąd miał tu przede wszystkim na względzie fakt, iż powód rzeczywiście nie posiadał oryginału umowy pożyczki z dnia 04 września 2009 roku, co potwierdzało twierdzenia pozwanego. Sąd uznał wyjaśnienia pozwanego za wiarygodne również z punktu widzenia powszechnie stosowanej w obrocie gospodarczym i cywilnym praktyki, zgodnie z którą strony po spłacie zobowiązania zwracają sobie oryginały dokumentów stanowiących podstawę ich powstania.

Sąd nie dał natomiast wiary zeznaniom powoda, uznając je za pozbawione logiki i sprzeczne ze stosowaną powszechnie praktyką w obrocie gospodarczym i cywilnym, i to nie tylko o charakterze profesjonalnym, zawodowym, zgodnie z którą oryginał dokumentu stanowiącego podstawę zobowiązania zwraca się dłużnikowi dopiero po jego wykonaniu.

Wskazać w tym miejscu należy, iż myśl art. 6 k.c., ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. W niniejszej sprawie ciężar udowodnienia istnienia łączącego strony zobowiązania spoczywał zatem po stronie powodowej. Strona powodowa nie wykazała natomiast istnienia łączącego strony stosunku zobowiązaniowego. Przedstawiony przez powoda weksel był nieważny, natomiast kserokopia umowy pożyczki nie stanowiła, w świetle przedstawionych przez pozwanego okoliczności o zwrocie na jego rzecz oryginału tejże umowy z uwagi na wykonanie zobowiązania, dostatecznej podstawy do stwierdzenia istnienia zobowiązania i uwzględnienia powództwa.

Mając powyższe na uwadze Sąd, na podstawie art. 496 k.p.c. w zw. z art. 353 § 1 k.c. w zw. z art. 720 § 1 k.c . a contrario, orzekł jak w pkt I sentencji wyroku.

O kosztach procesu Sąd orzekł uwzględniając zasadę odpowiedzialności za wynik procesu i uznając powoda M. N. za stronę przegrywającą proces. Mając powyższe na uwadze Sąd, na podstawie art. 98 k.p.c., art. 99 k.p.c. i art. 108 § 1 k.p.c., zasądził w punkcie II sentencji wyroku od powoda na rzecz pozwanego zwrot poniesionych przez niego kosztów procesu w łącznej kwocie 3.412 zł, na które składają się: kwota 2.400 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, ustalona na podstawie przepisu § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia za Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. t.j. z 2013 r., poz. 461) oraz kwota 1.012 zł tytułem zwrotu kosztów opłaty od zarzutów wniesionych od nakazu zapłaty.