Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 listopada 2015 roku

Sąd Rejonowy dla Łodzi-Widzewa w Łodzi- V Wydział Rodzinny i Nieletnich

w składzie następującym:

Przewodniczący SSR Teresa Dylis

Protokolant stażysta Patrycja Krupczyńska

po rozpoznaniu w dniu 22 października 2015 roku w Łodzi

na rozprawie sprawy

z powództwa J. J. (1)

przeciwko J. J. (2)

o ustanowienie rozdzielności majątkowej

1.  ustanawia z dniem 1 kwietnia 2014 roku rozdzielność majątkową pomiędzy J. J. (1), nazwisko rodowe J., urodzonym dnia (...) w Ł., synem S. W. i Z. A. oraz J. J. (2), z domu S., urodzoną dnia (...) w Ł., córką Z. C. i W., w miejsce wspólności ustawowej, wynikającej z zawartego przez nich związku małżeńskiego w dniu 22 kwietnia 1995 roku w Ł., którego akt sporządzono pod numerem IV- (...) w Urzędzie Stanu Cywilnego w Ł.;

2.  zasądza od J. J. (2) na rzecz J. J. (1) kwotę 560 (pięćset sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 360 (trzysta sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego.

Sygn. akt V RC 338/14

UZASADNIENIE

Powód J. J. (1) złożył w dniu 28 lipca 2014 r. pozew skierowany przeciwko pozwanej J. J. (2) o ustanowienie rozdzielności majątkowej z dniem 1 kwietnia 2014 r. (pozew k. 2-4).

W odpowiedzi na pozew złożonej w dniu 13 października 2014 r. pozwana wnosiła o oddalenie powództwa z uwagi na zasady współżycia społecznego i dobro rodziny (odpowiedź na pozew k. 7-8).

Na rozprawie bezpośrednio poprzedzającej wydanie wyroku w dniu 22 października 2015 r. powód popierał powództwo zgodnie z pozwem i wnosił o rozpoznanie sprawy bez udziału jego pełnomocnika. Pełnomocnik pozwanej nie uznawał powództwa, wnosząc o jego oddalenie i zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych (protokół rozprawy k.135-138).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Strony zawarły związek małżeński w dniu 22 kwietnia 1995 r., nie zawierały małżeńskich umów majątkowych. Z małżeństwa posiadają córkę M. J. ur. (...) (odpis skrócony aktu urodzenia k.5; odpis zupełny aktu małżeństwa k.6).

Małżonkowie J. wraz z córką mieszkali w lokalu stanowiącym własność osobistą powoda, położonym w Ł. przy ul. (...). W dniu 1 kwietnia 2014 r. J. J. (1) na skutek konfliktów z żoną wyprowadził się ze swojego mieszkania do rodziców, a następnie zamieszkał u kolegi. Powód twierdzi, że wyprowadził się z domu, bo żona prowokowała awantury, po czym wzywała policję, skutkiem czemu została założona niebieska karta. Z kolei pozwana podaje, że mąż wszczynał awantury, wyrzucał ją z dzieckiem z domu oraz dokonywał samookaleczeń, pomawiając o to żonę. Strony wzajemnie zarzucały sobie zdrady małżeńskie. Przeciwko J. J. (1) toczy się postępowanie o znęcanie psychiczne i fizyczne nad żoną. W dniu 30 maja 2014 r. powód wystąpił z pozwem rozwodowym, sprawa posiada sygnaturę akt XII C 900/14. Pomimo wyprowadzki powód w całości opłacał świadczenia za mieszkanie, w którym pozostała żona z dzieckiem, co obciążało go kwotą około 900 złotych miesięcznie. Na piśmie wypowiedział żonie umowę użyczenia mieszkania i zażądał pokrycia kosztów jego utrzymania oraz opłaty za wynajem w kwocie po 500 złotych miesięcznie, lecz pozwana nie zastosowała się do tych warunków (pismo k.13; zeznania świadków: Z. J. k.24-25; K. S. k.33-34; W. S. k.34-35; kserokopia aktu oskarżenia k.39-41; zeznania stron k.135-138 oraz ich informacyjne wysłuchanie k.23-24).

Od czasu rozstania strony nie podejmowały prób pogodzenia się, ani żadnych wspólnych decyzji finansowych lub gospodarczych.

W dniu 1 czerwca 2015 r. pozwana wraz z córką wyprowadziła się z mieszkania męża do swojej matki. J. J. (2) twierdziła, że powód pod jej nieobecność przychodził do mieszkania i wynosił wartościowe rzeczy m.in. pościel, kołdrę, ręczniki, słodycze i pendrive. W trakcie trwania małżeństwa córka stron dostawała okazjonalne prezenty w formie pieniężnej, za które rodzice kupowały franki szwajcarskie. Ponadto dziewczynka dostawała od dziadków prezenty w walucie euro. Pieniądze te zostały zabrane przez pozwaną w czasie wyprowadzki. Pozwana przyznała, że zabrała pieniądze córki w kwocie 700 franków szwajcarskich i 200 euro (kserokopia pisma k.130-132; zawiadomienie policji k.133-134; zeznania pozwanej k.136-138).

J. J. (1) powrócił do swojego mieszkania w lipcu 2015 r.

Od kwietnia 2015 roku powód nie ma żadnego kontaktu z córką, na którą płaci tytułem zabezpieczenia roszczenia alimentacyjnego kwotę po 800 złotych miesięcznie.

J. J. (1) ma 46 lat, z zawodu jest elektromechanikiem. Jest zatrudniony w firmie - (...) jako pracownik biurowy i zarabia około 3.700 złotych netto miesięcznie (zeznania powoda k. oraz jego informacyjne wysłuchanie k.23-24).

J. J. (2) ma 45 lat. Pracuje jako pielęgniarka w szpitalu więziennym i zarabia około 2.700 złotych netto miesięcznie. Po wyprowadzce męża zaciągnęła w pracy pożyczkę, którą spłaca w ratach po 300 złotych miesięcznie. Poza tym nie zaciągała innych zobowiązań finansowych. (zeznania świadka Z. J. k.24-25; zeznania pozwanej k. oraz jej informacyjne wysłuchanie k.24).

Do dnia wyprowadzki powoda strony posiadały wspólne konto w Banku (...). W tym czasie ich pensje wpływały na wspólne konto, którym zarządzał powód. Pozwana twierdziła, że nie wiedziała, ile mąż zarabia, choć co roku podpisywała wspólne zeznania podatkowe. Podała także, że miała dostęp do wspólnego konta, ale nie sprawdzała go, bo wierzyła mężowi. W trakcie trwania małżeństwa powód wypłacał ze wspólnego konta kwotę 2.700 złotych miesięcznie, dawał żonie na życie 1.500 złotych, a resztę przeznaczał na inne wydatki, tj. opłaty za mieszkanie oraz wydatki szkolne córki. Pozwana musiała skrupulatnie rozliczać się ze wszelkich wydatków, prowadziła notatki, podpinała paragony. Po wyprowadzce powoda, wspólne konto zostało zlikwidowane. Pozwana podała, że już w lutym 2014 roku założyła swój własny, odrębny rachunek, na który wpływała jej pensja i do którego mąż nie miał dostępu. Jednakże na wspólnym rachunku pozostały oszczędności małżonków, z których powód nie rozliczył się z żoną (zeznania świadków: K. S. k.33-34 i W. S. k.34-35; umowa bankowa k.52; zestawienie transakcji na rachunku bankowym k.53-114; rozliczenie wydatków k.121-123; kserokopie paragonów k.124-129; zeznania pozwanej k. oraz jej informacyjne wysłuchanie k.24).

Ponadto w czasie trwania małżeństwa każde z małżonków miało odrębny rachunek inwestycyjny, na którym były gromadzone oszczędności. Powód kupował akcje, które znajdowały się na rachunkach maklerskich. Pozwana podała, że nie znała się na akcjach i koncie maklerskim, więc mąż dokonywał operacji na tych rachunkach. Pieniądze z komunii dziecka wspólnie postanowili przeznaczyć na zakup akcji. Powód przyznał, że na jego rachunku inwestycyjnym, znajdują się akcje (...), zakupione za kwotę 4.000 złotych, które otrzymała córka na komunię, a ich obecna wartość wynosi 7.326 złotych. Przyznał również, że w 2013 roku przelał ze wspólnego konta na własne konto kwotę 8.000 złotych i za środki te zakupił akcje (...), które znajdują się na jego rachunku maklerskim. Od kwietnia 2014 strony nie miały już dostępu do rachunków współmałżonka wobec złożenia odpowiedniego zastrzeżenia w banku. Powód nadal posiada oszczędności na swoim rachunku, które wynoszą około 25.000 złotych, lecz nie wie, co ze swoim rachunkiem zrobiła żona (wyciągi z rachunku maklerskiego k.48-50; zeznania stron k.135-138 oraz ich informacyjne wysłuchanie k.23-24).

Małżonkowie J. wspólnie dokonywali rozliczeń podatkowych do 2013 r., lecz w 2014 r. rozliczali się już odrębnymi deklaracjami podatkowymi. W czasie trwania małżeństwa strony wyjeżdżały na wakacje do Egiptu, Turcji, Tunezji i nad polskie morze, natomiast ferie zimowe spędzali w polskich górach. W kwietniu 2013 roku kupili samochód marki S. (...) za sumę ponad 50.000 złotych, sprzedając na ten cel część akcji. Po rozstaniu strony podzieliły się posiadanymi samochodami: pozwana użytkuje samochód F. (...) z 2008 roku, a powód S. (...) z 2010 roku (kserokopie PIT-37 k.9-12; zeznania stron k.135-138 oraz ich informacyjne wysłuchanie k.23-24).

Więź gospodarcza pomiędzy stronami ustała od dnia wyprowadzenia się przez powoda z mieszkania tj. od 1 kwietnia 2014 roku. Po tej dacie małżonkowie nie podejmowali żadnych wspólnych decyzji finansowych, co potwierdziła również pozwana (zeznania stron k.135-138 oraz ich informacyjne wysłuchanie k.23-24).

Sąd zważył:

Zgodnie z treścią art. 52 § 1 k.r.o. z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej.

Przepis art. 52 § 2 k.r.o. stanowi, że rozdzielność majątkowa powstaje z dniem oznaczonym w wyroku, który ją ustanawia. W wyjątkowych wypadkach sąd może ustanowić rozdzielność majątkową z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa, w szczególności jeżeli małżonkowie żyli w rozłączeniu.

Bezspornym jest fakt, iż wspólność ustawowa stron nie istnieje z mocy prawa z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia rozwodowego. Sąd Najwyższy w niepublikowanej uchwale z dnia 5 listopada 1993 r. III CZP 151/93 przyjął, że jeśli sprawa o zniesienie wspólności majątkowej została wytoczona przed uprawomocnieniem się wyroku rozwodowego, nie jest wyłączone orzekanie przez sąd w trybie art.52 § 2 k.r.o o zniesieniu wspólności majątkowej

z datą wsteczną. Potwierdził to w uchwale z 14 kwietnia 1994 r. III CZP 44/94, OSNCP 1994, nr 10, poz.190, w której stwierdzono, że orzekanie o zniesieniu małżeńskiej wspólności majątkowej z datą wsteczną jest dopuszczalne także po prawomocnym rozwiązaniu związku małżeńskiego przez rozwód, jeżeli powództwo o zniesienie wspólności majątkowej wytoczone zostało przed tą datą.

Jedyną przesłanką ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej na żądanie małżonka (art. 52 § 1 k.r.o.) jest istnienie „ważnych powodów”. Żądanie ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej podlega ocenie także z punku widzenia zasad współżycia społecznego (art.5 k.c.). W ramach tej oceny należy mieć na względzie interes pozwanego małżonka i dobro rodziny.

Ustawa nie definiuje pojęcia „ważne powody”, jego rozumienie kształtują doktryna i judykatura. . „Ważne powody” z art. 52 k.r.o. są klauzulą generalną, która wymaga sprecyzowania w każdej sytuacji w zależności od stanu faktycznego.

Przez ważne powody, dające podstawę do ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej, zwykło się rozumieć wytworzenie takiej sytuacji, która w konkretnych okolicznościach faktycznych powoduje, że dalsze trwanie wspólności majątkowej między małżonkami pociąga za sobą naruszenie lub poważne zagrożenie interesu majątkowego jednego z małżonków i z reguły także dobra rodziny. Przykłady ważnych powodów – to sytuacje powstałe na skutek zachowania się jednego z małżonków, polegającego na trwonieniu majątku wspólnego na skutek hulaszczego trybu życia, alkoholizmu, rażącej niegospodarności itp., uchylaniu się od pomnażania i utrzymywania substancji majątku wspólnego albo też zatrzymaniu tego majątku wyłącznie dla siebie i niedopuszczeniu współmałżonka do korzystania z niego.

Sytuacja, w której jedno z małżonków ma podstawy do domagania się rozwodu, stanowi w zasadzie dostateczny powód, w rozumieniu art. 52 § 1 k.r.o., żądania przez niego ustanowienia rozdzielności majątkowej.

Ustalenie, że w małżeństwie stron nastąpił trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego i nic nie stałoby na przeszkodzie orzeczeniu rozwodu w przypadku, gdyby wystąpiło jedno z małżonków z takim żądaniem, eliminuje możliwość oddalenia jego żądania ustanowienia rozdzielności majątkowej (wyrok SN z 8 listopada 1967 r., III CRN 252/67, Lex-Polonica nr 322911).

Ważny powód uzasadniający ustanowienie rozdzielności majątkowej może stanowić separacja faktyczna małżonków, uniemożliwiająca im współdziałanie w zarządzie majątkiem wspólnym i najczęściej zarazem stwarzająca zagrożenie interesów majątkowych jednego lub nawet obojga małżonków. Obojętne jest przy tym, czy zachodzi trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego. Z żądaniem ustanowienia rozdzielności majątkowej może wystąpić również ten z małżonków, który jest wyłącznie winny separacji. Wina jego, jak też wzgląd na dobro rodziny lub drugiego z małżonków, powinny być brane pod uwagę jedynie przy ocenie żądania ustanowienia rozdzielności majątkowej z punktu widzenia zasad współżycia społecznego (wyrok SN z 13 maja 1997 r., III CKN 51/97, OSNC 1997, nr 12, poz.194).

Ważne powody, w rozumieniu art. 52 § 1 k.r.o., są to nie tylko okoliczności natury majątkowej, jak trwonienie przez jedno z małżonków dochodów lub dokonywanie czynności powodujących uszczerbek we wspólnym majątku.

Za ważne powody należy uznać również okoliczności, których źródła tkwią w rozdźwiękach między małżonkami natury osobistej, stwarzających taką sytuację, że wykonywanie przez każdego z nich zarządu nad ich wspólnym majątkiem jest niemożliwe lub w znacznym stopniu utrudnione i że wspólność majątkowa przestaje służyć dobru założonej przez małżeństwo rodziny (wyrok SN z 6 listopada 1972 r., III CRN 250/72, OSNCP 1973, nr 6, poz.113).

Wyrok, który zapada w procesie o ustanowienie rozdzielności majątkowej ma charakter konstytutywny i od daty uprawomocnienia się jest skuteczny erga omnes. Natomiast rozdzielność majątkowa powstaje od daty określonej w wyroku. Data rozdzielności majątkowej musi odnosić się do daty powstania „ważnych powodów” uzasadniających jej powstanie.

Odnosząc powyższe uregulowania prawne do ustalonego stanu faktycznego stwierdzić należy, że strony pozostają w separacji faktycznej od dnia 1 kwietnia 2014 r. tj. od momentu wyprowadzenia się powoda z jego mieszkania, w którym pozostały żona i córka. Z tą chwilą ustała pomiędzy stronami więź gospodarcza, małżonkowie nie podejmowali żadnych decyzji finansowych, zlikwidowali wspólne konto bankowe i zaprzestali wspólnych rozliczeń podatkowych. Już w lutym 2014 r. pozwana założyła swoje odrębne konto bankowe, na które przekazywana była jej pensja, natomiast od dnia rozstania powód zaprzestał przekazywania pieniędzy na potrzeby rodziny, płacił wyłącznie alimenty na córkę i świadczenia mieszkaniowe, żądając od żony stosownych opłat za użytkowanie jego mieszkania. Narastający konflikt między małżonkami doprowadził do tego, że powód wystąpił z pozwem o rozwód, sprawa jest w toku. Bezpośrednio po rozstaniu zostało zlikwidowane wspólne konto bankowe i strony podzieliły się posiadanymi samochodami. Żadne z małżonków nie posiada wiedzy o decyzjach finansowych drugiego. Pozwana zaciągnęła pożyczkę w pracy, poza tym strony nie posiadają zadłużeń. Okoliczność, że mąż, pod nieobecność żony, zabierał z mieszkania różne przedmioty, doprowadziła do opuszczenia przez nią i córkę mieszkania, do którego powrócił powód.

J. J. (2) nie uznawała roszczenia pozwu, powołując się na zasady współżycia społecznego i podnosząc, iż jest stroną słabszą ekonomicznie. Podkreślała, że w trakcie trwania związku małżeńskiego wyłącznie mąż zarządzał finansami rodziny, zaś ona musiała skrupulatnie rozliczać się z wydatków. Podnieść jednak należy, iż przez 20 lat pożycia małżeńskiego pozwana akceptowała taki styl życia, godziła się na gromadzenie oszczędności stron i córki na kontach maklerskich, co zresztą przynosiło zyski, o czym świadczy wzrost środków pochodzących z komunii dziecka z kwoty 4.000 złotych do kwoty 7.326 złotych. Ponadto strony korzystały ze zgromadzonych oszczędności, dokonując m.in. zakupu samochodu marki S. (...) za sumę 50.000 złotych oraz wyjeżdżając na wakacje i ferie zimowe. Oboje małżonkowie pracowali, a przeciętne miesięczne zarobki powoda były o 1.000 złotych wyższe niż pozwanej.

Do 2013 r. strony dokonywały wspólnych rozliczeń podatkowych.

Pozwana podpisywała deklaracje podatkowe, więc miała możliwość zapoznania się z dochodami męża.

Znamiennym jest, że strony nie rozliczały już wspólnie dochodów za 2014 r.

Reasumując :

Od dnia 1 kwietnia 2014 r. nastąpiła separacja faktyczna małżonków, na skutek wyprowadzenia się powoda z mieszkania, która ma charakter trwały i zupełny, skutkujący toczącym się postępowaniem rozwodowym.

Od tego czasu strony nie współdziałają w zarządzie majątkiem wspólnym, zlikwidowali wspólne konto bankowe, nie dokonują wspólnych rozliczeń podatkowych, nie podejmują wspólnych decyzji finansowych oraz nie posiadają wiedzy o poczynaniach współmałżonka w tym zakresie.

W ocenie Sądu Rejonowego z dniem 1 kwietnia 2014 r. wystąpiły ważne powody uzasadniające ustanowienie rozdzielności majątkowej.

Zarzuty pozwanej, iż dobro rodziny oraz zasady współżycia społecznego przemawiają za oddaleniem powództwa nie są uzasadnione, gdyż majątek małżonków zgromadzony do czasu rozstania, podlega rozliczeniu w sprawie o podział majątku wspólnego.

Z tych względów powództwo zostało uwzględnione w całości.

Pozwana, jako strona przegrywająca sprawę, została obciążona kosztami procesu na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 7 ust.1 pkt 9 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. 2013, poz. 461).