Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 listopada 2015 roku

Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Tomasz Korzeń

Protokolant st. sekr. sądowy Anna Kopala

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 28 października 2015 roku

sprawy z odwołania A. R., M. R.

od decyzji z dnia 30 kwietnia 2014 roku numer (...)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w G.

o ustalenie podlegania obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu

I.  zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w G. z dnia 30 kwietnia 2014 roku numer (...) w ten sposób, że A. R. podlegał ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu, wypadkowemu jako pracownik u płatnika składek (...) M. R. od 13 lutego 2013 roku do 28 lutego 2014 roku,

II.  zasądza od pozwanego na rzecz A. R. i M. R. po 60zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

VI U 551/14 UZASADNIENIE

M. R. odwołał się od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w G. z dnia 30 kwietnia 2014 roku numer (...). Wniósł o jej zmianę i ustalenie, że w okresie od 13 lutego 2013 roku do 28 lutego 2014 roku A. R. podlegał ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu jako pracownik u płatnika składek (...) M. R..

A. R. również odwołał się od decyzji z 30 kwietnia 2014 roku numer (...) domagając się ustalenia, że podlegał on w spornym okresie ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu jako pracownik u płatnika składek (...) M. R..

Sprawy z obu odwołań zostały połączone do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołań i zasądzenie kosztów procesu. Podniósł, iż umowa o pracę z A. R. zawarta została dla pozoru i służyć miała wyłącznie zapewnieniu ubezpieczonemu wysokich świadczeń z ubezpieczeń społecznych.

Sąd ustalił co następuje:

A. R. został zatrudniony przez swojego syna M. R. w dniu 13 lutego 2013 roku na czas określony od 13 lutego 2013 roku do 28 lutego 2014 roku, na 3/4 etatu, z wynagrodzeniem 5 000 zł, jako dyrektor do spraw rozwoju.

Ubezpieczony został przeszkolony wstępnie w zakresie BHP, uzyskał zaświadczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do pracy. Wykonywał pracę uzgodnioną. Do jego obowiązków należało pozyskiwanie i obsługa klientów firmy, analiza danych rynkowych związanych z działalnością firmy z uwzględnieniem segmentu rynku, obserwacja i kontrola aktualnie stosowanych w firmie procesów technologicznych, planowanie działań zmierzających do modernizacji i planowanie nowych projektów naukowo – badawczych, prac nad zastosowaniem nowych materiałów, urządzeń, procesów technologicznych. Ubezpieczony posiada wieloletnie doświadczenie zawodowe. Ponad 30 lat prowadził własną działalność gospodarczą. Od 2 lipca 2012 roku do 10 stycznia 2013 roku ubezpieczony był zatrudniony u płatnika składek na stanowisku magazyniera, na 1/4 etatu, z wynagrodzeniem 375 zł. Wcześniej zaś pracował przez kilka lat w spółce (...) s.c. A. i R. R..

Od dnia 18 lutego do 8 sierpnia 2013 roku oraz od 19 sierpnia 2013 roku do 16 lutego 2014 roku ubezpieczony przebywał na zwolnieniu lekarskim.

Od 13 lutego 2013 roku do 17 lutego 2013 roku i od 9 sierpnia 2013 roku do 18 sierpnia 2013 roku świadczył pracę na rzecz (...) M. R.. 14 lutego 2013 roku zawarł w imieniu spółki porozumienie o współpracy z (...) M. O., (...) spółka jawna. Dzień później zawarł podobne porozumienie z (...) Sp. z o.o. w G.. 9 sierpnia 2013 roku przekazał P. H. w imieniu spółki (...) kwotę 3 600,00 zł tytułem zapłaty za drewno opałowe dostarczone do firmy. W wyżej wskazanym okresie nabył wiele towarów i usług na rzecz firmy o czym świadczą liczne faktury VAT podpisane przez ubezpieczonego. Był również inicjatorem wprowadzenia zmian i modernizacji kociołków dotychczas sprzedawanych przez płatnika składek (zmiana śrub dociskowych, malowanie kociołków) oraz eksportu produktów do Niemiec.

(...) M. R. prowadzi działalność gospodarczą od 2009 roku w zakresie sprzedaży hurtowej wyrobów metalowych i sprzętu oraz dodatkowego wyposażenia hydraulicznego i grzejnego. Firma zatrudnia ponad 10 pracowników. W 2013 roku przychód firmy wyniósł łącznie 1 747 835,36 zł (przy wydatkach 642 442,53 zł), zaś dochód wyniósł 105 226,83 zł.

Orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS z dnia 15 września 2010 roku ubezpieczony A. R. uznany został za niezdolnego do pracy i w związku z rokowaniem odzyskania zdolności do pracy nabył prawo do świadczenia rehabilitacyjnego. Dnia 28 stycznia 2011 roku po raz kolejny uznany został za niezdolnego do pracy i uzyskał prawo do świadczenia rehabilitacyjnego. W dniu 6 lipca 2011 roku A. R. uznany został za częściowo niezdolnego do pracy do 31 sierpnia 2012 roku. Pozwany kolejnymi decyzjami:

- z dnia 23 stycznia 2013 roku odmówił A. R. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy,

- z dnia 15 lipca 2013 roku odmówił ubezpieczonemu prawa do zasiłku chorobowego za okres od 12 lipca 2013 roku do 24 lipca 2013 roku (zmieniona decyzją z dnia 31 lipca 2013 roku),

- z dnia 9 sierpnia 2013 roku odmówił prawa do zasiłku chorobowego za okres od 9 sierpnia 2013 roku do 19 sierpnia 2013 roku,

- z dnia 15 maja 2014 roku odmówił odwołującemu prawa do świadczenia rehabilitacyjnego za okres od 17 lutego 2014 roku do 17 maja 2014 roku,

- z dnia 22 maja 2014 roku odmówił wypłaty świadczenia rehabilitacyjnego za okres od 18 maja 2014 roku do 14 września 2014 roku,

- z dnia 17 października 2014 roku odmówił wypłaty świadczenia rehabilitacyjnego za okres od 15 września 2014 roku do 11 lutego 2015 roku.

Od 25 marca 2015 roku A. R. zatrudniony jest w firmie (...) na podstawie umowy o pracę na czas określony do 31 marca 2016 roku, w pełnym wymiarze czasu pracy, z wynagrodzeniem 2 000 zł.

dowód: dokumenty w aktach organu rentowego, w szczególności tom II: decyzje k. 1-8, 147, zaświadczenia k. 9-12, 21, 25-88, 105, karta zasiłkowa k. 91-93, 107, oświadczenie k. 129; tom III: lista płac k. 7-9, lista obecności k. 11, deklaracja podatkowa k. 13-16, zakres obowiązków k. 18, tom I : zaświadczenie k. 14-15, zaświadczenie k. 19, 25, 38-40, opinia k. 26, decyzja k. 34-36; tom I akt kontroli doraźnej, protokół przesłuchania k. 161-164, 169-174; tom III: orzeczenie z dnia 15.09.2010r., decyzja z dnia 23.09.2010r., orzeczenia k. 95, 107, 125, 131, decyzje k. 101, 109, 115, 117, 121, 128; orzeczenie z dnia 16.10.2014r., decyzja z dnia 17.10.2014r.

dokumenty w aktach osobowych stanowiących załącznik do akt sprawy: M. P. k. B-22, B-12, B-11, B-1; A. R. k. B-8, k. B-6, k. B-1, k. C-1

tomy orzecznicze

zeznania świadka D. D. k. 50v

zeznania świadka J. D. k. 50v

zeznania świadka A. S. k. 50v

zeznania ubezpieczonego A. R. k. 50v, 216

zeznania ubezpieczonego M. R. k. 50v

zeznania świadka M. P. k. 144v

faktury VAT k. 74-79, 84-86

lista płac k. 80

odpis wyroku z 5.11.2014 roku z uzasadnieniem k. 81-83

faktury VAT-7 k. 87-122, 124-131

zestawienie k. 123, 132

urzędowe poświadczenia odbioru k. 133 -141

deklaracje podatkowe k. 151-156

decyzje k. 164-167

Sąd zważył co następuje:

Odwołania zasługiwały na uwzględnienie.

Dopuszczalne jest kwestionowanie przez organ rentowy zarówno faktu zawarcia umowy o pracę, jak i ważności poszczególnych jej elementów - w tym wysokości uzgodnionego wynagrodzenia za pracę. Wynika to z treści art. 83 ust. 1 oraz art. 41 ust. 13 ustawy z 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2015 roku, poz. 121 ze zm.); (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 sierpnia 2005 roku, II UK 16/05, LEX 182776).

Zgodnie z art. 22 K.p. przez zawarcie umowy o pracę pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy na rzecz pracodawcy, a pracodawca do zatrudnienia za wynagrodzeniem. Zgodnie z art. 353 ¹ K.c. strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny wg własnego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

Ocena, czy strony łączy stosunek pracy, musi uwzględniać nazwę umowy i jej treść, a także faktyczny sposób realizacji obowiązków stron. Kryteria te, ustalone jednolicie w orzecznictwie Sądu Najwyższego, zostały przypomniane w wyroku z dnia 19 marca 2013 roku (I PK 223/12, Lex 1415490). Charakter umowy ustala się na podstawie treści oświadczeń woli stron, dokonując ich wykładni zgodnie z art. 65 K.c. Według tego przepisu oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których zostało złożone, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje (§ 1), a w umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu (§ 2).

Kwestią sporną w niniejszej sprawie była ocena charakteru umowy o pracę zawartej w dniu 13 lutego 2013 roku, a w szczególności czy umowa ta nie została zawarta dla pozoru (art. 83 K.c.). Złożenie oświadczenia woli dla pozoru oznacza bowiem, że osoba składająca takie oświadczenie w każdym przypadku nie chce aby powstały skutki prawne, jakie zwykle prawo łączy ze składanym przez nią oświadczeniem. Brak zamiaru wywołania skutków prawnych powoduje, że osoba składająca oświadczenie woli albo nie chce w ogóle wywoływać żadnych skutków prawnych, albo też chce wywołać inne, niż wynikałoby ze złożonego przez nią oświadczenia woli. Jeżeli zatem po zawarciu umowy o pracę (złożeniu oświadczenia woli) pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca świadczenie to przyjmował, to nie można mówić o pozorności złożonych oświadczeń woli w przedmiocie zawarcia umowy o pracę (tak: Sąd Apelacyjny w Warszawie w uzasadnieniu wyroku z dnia 11 maja 2004 roku, III AUa 934/03, Lex 149724).

Zgromadzony w sprawie materiał dowody pozwolił ustalić, że ubezpieczony A. R. rzeczywiście podjął i świadczył pracę na podstawie umowy z 13 lutego 2013 roku. Z zeznań A. R. i M. R. jak i zeznań świadków D. D., J. D. , A. S., M. P. i M. O. wynika, że A. R. w okresie gdy nie przebywał na zwolnieniach lekarskich wykonywał na rzecz (...) M. R. obowiązki powierzone jemu przez pracodawcę: zawierał umowy i porozumienia z kontrahentami, nabył wiele towarów i usług na rzecz firmy, był również inicjatorem modernizacji sprzedawanego przez firmę asortymentu. Pracował głównie poza siedzibą pracodawcy. Przeszedł wymagane przed zatrudnieniem szkolenie. Otrzymał również zaświadczenie lekarskie o możliwości podjęcia przez niego zatrudnienia w firmie na uzgodnionym stanowisku. Odwołujący posiada długoletnie doświadczenie zawodowe w prowadzeniu własnej działalności gospodarczej, co potwierdzili zeznający w sprawie świadkowie: D. D., J. D., A. S. i M. O.. Są to bowiem przedsiębiorcy, którzy współpracowali z A. R. wiele lat wcześniej, zanim podjął on pracę u syna. Ich zeznania potwierdzają zatem okoliczność na jaką wskazywał M. R. zatrudniając ojca, czyli pozyskanie nowych klientów dla firmy poprzez odświeżenie kontaktów ojca z dawnymi kontrahentami.

Pozwany nie przedstawił żadnej argumentacji logicznie uzasadnionej, która wskazywałaby, iż umowa o pracę z 13 lutego 2013 roku zawarta została dla pozoru. W niniejszej sprawie organ rentowy, formułując zarzuty dotyczące zawartej przez strony umowy o pracę, nie wykazał swoich twierdzeń zgodnie z zasadą ciężaru dowodowego (art. 6 K.c.). W wyroku Sądu Najwyższego Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 15 lutego 2007 roku, I UK 269/2006, OSNP 2008/5-6 poz. 78, Lex ) Sąd stwierdził, że na organie rentowym spoczywa ciężar dowodu, że strony umowy o pracę złożyły fikcyjne oświadczenia woli. Taka okoliczność nie została przez organ rentowy w niniejszej sprawie wykazana. Żaden przepis nie przewiduje domniemania pozorności oświadczenia woli, a tym samym ciężar wykazania, że oświadczenie woli złożone zostało dla pozoru spoczywa na tym pozwanym, który z pozorności tej wywodzi skutki prawne.

W toku niniejszego procesu materiał dowodowy nie dał podstaw do poczynienia ustaleń co do tego, że strony zawierając umowę o pracę swoim zamiarem obejmowały niewywołanie jej skutków prawnych. Brak jest jakichkolwiek dowodów wskazujących, że ubezpieczony wiedział, że jego stan zdrowa uniemożliwi jemu wykonywanie pracy, a tym bardziej, że taką wiedzę posiadał zatrudniający go M. R.. Pozorności czynności prawnej nie sposób również upatrywać w sytuacji majątkowej firmy. Zaoferowane dowody nie tylko nie dają podstaw do ustalenia tego rodzaju okoliczności, ale wprost im przeczą pozwalając na uznanie, że sytuacja ta była na tyle dobra, że pracodawca mógł utworzyć stanowisko pracy na którym zatrudnił ubezpieczonego. Podkreślić należy, że pozwany swoje stanowisko w sprawie opierał na treści art. 83 K.c., a zatem przedmiotem badania w niniejszym postępowaniu nie była ustalona przez pracodawcę wysokość wynagrodzenia ubezpieczonego lecz jedynie fakt podleganiu czy też nie przez odwołującego ubezpieczeniu na podstawie stosunku pracy.

Okoliczność, że ubezpieczony jest zarazem ojcem pracodawcy nie może sama przez się przesądzać o pozorności zawartej między stronami umowy o pracę. Przepisy prawa nie zabraniają przecież zawierania umów o pracę między krewnymi.

Całokształt okoliczności przedmiotowej sprawy wskazują, że A. R. zawierając z M. R. umowę miał zamiar świadczyć pracę, którą faktycznie rozpoczął w dniu 13 lutego 2013 roku. Zwolnienie lekarskie było wynikiem choroby ubezpieczonego nie zaś efektem jego celowego działania. Skoro więc ubezpieczony podjął pracę u syna i ją wykonywał, a pracodawca świadczenie to przyjmował, nie można mówić o pozorności złożonych oświadczeń woli (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 4 marca 2014 roku, II AUa 953/13, Lex 1451685).

Ustaleń w sprawie sąd dokonał na podstawie niekwestionowanych przez strony dokumentów zgromadzonych przez organ rentowy oraz złożonych w strony w postępowaniu sądowym, a także na podstawie zeznań, których treść pozostaje w zgodzie z zaoferowanymi dokumentami.

Wobec powyższego na podstawie art. 477 ¹⁴ 2 KPC zaskarżoną decyzję należało zmienić i ustalić, iż A. R. podlegał ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu jako pracownik u płatnika składek (...) M. R. od 13 lutego 2013 roku do 28 lutego 2014 roku.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 99 w związku z art. 98 § 1 i 3 K.p.c. oraz § 11 ust. 2 rozporządzenia z dnia 28.09.2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. 2013.490).