Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 września 2015 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący – Sędzia SO Jolanta Węs

Protokolant – starszy sekretarz sąd. Alicja Machnio

po rozpoznaniu w dniu 10 września 2015 roku w Lublinie

sprawy E. O.

z udziałem zainteresowanego (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych III Oddziałowi w W.

o ustalenie istnienia obowiązku ubezpieczenia społecznego

na skutek odwołania E. O.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych III Oddziału w W.

z dnia 29 kwietnia 2014 roku znak (...)- (...)

I oddala odwołanie;

II przyznaje radcy prawnemu G. P. od Skarbu Państwa (kasa Sądu Okręgowego w Lublinie) kwotę 60 zł (sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu powiększoną o należny podatek od towarów i usług.

Sygn. akt VIII U 1649/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 29 kwietnia 2014 r., nr (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych III Oddział w W. na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 3 oraz art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 13 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585, z późn. zm.) stwierdził, że wnioskodawczyni E. O. od 1 listopada 2013 r. nie podlega ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę w (...) Sp. z o.o.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy podkreślił, iż biorąc pod uwagę okoliczności zatrudnienia wnioskodawczyni w kontekście krótkiego okresu ubezpieczenia u płatnika poprzedzającego roszczenie o świadczenie z ubezpieczenia chorobowego Zakład wszczął postępowanie wyjaśniające w celu potwierdzenia prawidłowości dokonywanych zgłoszeń. W ocenie organu rentowego wyniki przeprowadzonego postępowania wyjaśniającego dają podstawę do stwierdzenia, że zgłoszenie odwołującej do ubezpieczeń społecznych z tytułu umowy o pracę na stanowisku koordynatora realizacji projektowych w (...) Sp. z o.o. miało stworzyć jedynie pozory zatrudnienia. Z dokumentów przedłożonych w sprawie wynika, że do świadczenia pracy faktycznie nie doszło, a nawet nie mogło dojść z uwagi na niezdolność wnioskodawczyni do pracy (decyzja k. 1-4 akt ZUS).

W odwołaniu od tej decyzji E. O. wniosła o uchylenie przedmiotowej decyzji i rozstrzygnięcie co do istoty sprawy, zarzucając jej niepoprawne wyjaśnienie istniejącego stanu faktycznego tj. stwierdzenie, iż strona nie była objęta ubezpieczeniem w okresie powstania niezdolności do pracy (odwołanie k. 2-3 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych III Oddział w W. wniósł o jego oddalenie podtrzymując argumentację zaprezentowaną w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Podniósł ponadto, iż analiza dokumentów pozyskanych w trakcie postępowania wyjaśniającego w ocenie organu rentowego wskazuje, że stanowisko oraz wysokość wynagrodzenia wnioskodawczyni została ustalona wyłącznie w celu uzyskania tytułu do ubezpieczeń społecznych oraz umożliwienia uzyskania prawa do wysokich świadczeń z tytułu choroby i macierzyństwa i niewątpliwie stanowi naruszenie zasad współżycia społecznego (odpowiedź na odwołanie k. 5-7 a.s.).

Postanowieniem z dnia 3 września 2014 r. Sąd Okręgowy w Lublinie wezwał do udziału w sprawie w charakterze zainteresowanego (...) Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. (postanowienie k. 9 a.s.).

W piśmie procesowym z dnia 15 stycznia 2015 r. (data nadania) pełnomocnik wnioskodawczyni podtrzymując odwołanie odwołującej się z dnia 25 maja 2014 r. wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji i rozstrzygnięcie co do istoty sprawy poprzez ustalenie, iż odwołująca się podlega ubezpieczeniom społecznym od dnia 1 listopada 2013 r. z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę w (...) Sp. z o.o. Ponadto wniósł o zasądzenie od organu rentowego na rzecz odwołującej się kosztów procesu, w tym kosztów z tytułu zastępstwa procesowego według norm przepisanych (pismo procesowe k. 43-52 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

(...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością powstała w 2007 r. z inicjatywy K. P.. Siedziba spółki znajduje się w W. przy ulicy (...). Posiada także swoje biuro w P. przy ulicy (...). Prezesem Zarządu spółki jest Ł. M., a jej wspólnikiem K. P.. Przedmiotem działalności spółki miało być stworzenie kilku dużych portali internetowych dotyczących szukania pracy, portalu społecznościowego oraz produkcja tzw. CV - organizerów ułatwiających szukanie pracy. Portale te istnieją w Internecie, jednak nie przynoszą żadnych dochodów (zeznania przedstawiciela zainteresowanego Ł. M. k. 71 a.s., zeznania świadka K. P. k. 71v-72 a.s.).

E. O. w dniu 1 listopada 2013 r. zawarła umowę o pracę z (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. reprezentowaną przez prezesa Zarządu Ł. M.. Umowa została zawarta do odwołania z jednomiesięcznym okresem wypowiedzenia, w wymiarze ½ etatu. Wnioskodawczyni została zatrudniona na stanowisku Koordynatora Realizacji Projektowych. Ustalono, że miejscem wykonywania pracy będzie biuro zlokalizowane w W. przy ul. (...) oraz miejsce właściwe zgodnie z potrzebami realizacji projektowych, a wynagrodzenie zostało określone na kwotę 3 700 złotych brutto (umowa o pracę z dnia 1 listopada 2013 r. – k. 33 akt ZUS, zeznania wnioskodawczyni k. 70v, 91v-92 a.s.). W dniu zawierania wspomnianej umowy wnioskodawczyni nie wiedziała o tym, że była w ciąży. Do zakresu obowiązków wnioskodawczyni miało należeć pozyskiwanie nowych partnerów handlowych, koordynowanie prac projektowych, przygotowywanie projektów inwestycyjnych, nadzorowanie obsługi biurowo – administracyjnej, opracowanie strategii promocyjno – marketingowej oraz przygotowywanie materiałów do pozyskiwania kapitału (zakres obowiązków, uprawnień i odpowiedzialności – k. 49-51 akt ZUS). W szczególności wnioskodawczyni miała zająć się pozyskiwaniem środków finansowych tj. sponsorów, dotacji na realizację projektu spółki, który miał polegać na stworzeniu strony internetowej – portalu pracy kojarzącego pracowników i pracodawców. W szczególności środki te miały być przeznaczone na wynagrodzenia dla informatyków, którzy uaktualnialiby ten portal (zeznania świadka K. P. k. 72-72v a.s., zeznania wnioskodawczyni k. 70v, 91v-92 a.s., zeznania przedstawiciela zainteresowanego k. 71v a.s.).

Wnioskodawczyni począwszy od 3 lub 4 listopada 2013 r. przebywała w pomieszczeniu biurowym znajdującym się w P. przy ul. (...). Znajdowało się tam biurko, komputer, drukarka i skaner. K. P. jest właścicielem kilku nieruchomości w P. i w ramach prywatnej działalności, nie związanej z działalnością spółki (...), zajmował się wynajmem lokali w celach noclegowo – kwaterunkowych. Wnioskodawczyni w dacie podpisywania umowy o pracę ze spółką (...) mieszkała w Z., tj. około 80 km od W. i uzgodniła z K. P., że będzie wynajmować od niego pokój, żeby nie dojeżdżać i nie tracić czasu. Wnioskodawczyni pomagała K. P. w jego działalności związanej z wynajmem lokali, zajmowała się administracją tych lokali, zbierała czynsz za wynajmowane pokoje. W tym czasie, gdy została zawarta umowa o pracę z wnioskodawczynią, spółka (...) nie przynosiła żadnych dochodów. Wynagrodzenie za pracę wnioskodawczyni otrzymywała od K. P., który wypłacał je z własnej kieszeni (zeznania świadka K. P. k. 72-72v a.s., zeznania wnioskodawczyni k. 70v, 91v-92, 115v a.s., zeznania przedstawiciela zainteresowanego k. 71v a.s.).

Spółka (...) zleciła spółce (...) Sp. z o.o. opracowanie dokumentacji w postaci wniosku o dofinasowanie z Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa (...). W tym celu w dniu 15 stycznia 2014 r. w W. pomiędzy (...) Sp. z o.o., a (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. zawarto umowę, której przedmiotem miało być doradztwo oraz przygotowanie wniosku z kompletem załączników o pozyskanie funduszy strukturalnych i opracowanie studium wykonalności dla zadań (...) Sp. z o.o. w ramach wybranego wspólnie Programu. Wnioskodawczyni E. O. uczestniczyła przy podpisywaniu tej umowy oraz miała być koordynatorem całej realizacji tego wniosku. Miała również dostarczać potrzebne dokumenty tj. analizy i sprawozdania finansowe, uszczegółowienie zakupów, które miałaby być dokonywane za pieniądze unijne (zeznania wnioskodawczyni k. 70v, 91v-92, 115 a.s., zeznania świadka E. Z. k. 71v a.s., umowa k. 82 a.s.). Ostatecznie wniosek o dofinasowanie nie został złożony (zeznania świadka K. P. k. 72v a.s.).

Wnioskodawczyni została zgłoszona do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych od dnia 1 listopada 2013 r., jako osoba zatrudniona u płatnika (...) Sp. z o.o. na podstawie umowy o pracę w wymiarze ½ etatu, jednakże dokument zgłoszeniowy (...) został sporządzony i dostarczony do ZUS przez płatnika w dniu 11 marca 2014 r., tj. po ustawowym terminie 7 dni na jego wprowadzenie. Ponadto dokumenty rozliczeniowe ZUS RCA za pracownika za okres 11/2013 – 03/2014 sporządzono jednego dnia, tj. 31 marca 2014 r., podczas gdy płatnika obowiązuje miesięczny charakter rozliczeń następujący z dołu po przepracowanym przez pracownika miesiącu. Ponadto nie odnotowano żadnej wpłaty z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne (decyzja k. 1-3v akt ZUS).

Biorąc pod uwagę okoliczność, iż wnioskodawczyni jest jedyną osobą zgłoszoną do ubezpieczeń społecznych przez spółkę (...) oraz jej krótki okres ubezpieczenia poprzedzający roszczenie o świadczenie z ubezpieczenia chorobowego Zakład Ubezpieczeń Społecznych III Oddział w W. wszczął postępowanie wyjaśniające, w celu prawidłowości dokonanych zgłoszeń (decyzja akta ZUS).

W okresie od 10 grudnia 2013 r. do 29 maja 2014 r. wnioskodawczyni była zatrudniona na ½ etatu w Agencji Usługowo – Handlowej (...) z siedzibą w P.. Jej czas pracy był ruchomy w zależności od potrzeb firmy i pracowała po 4 godziny od poniedziałku do piątku pomiędzy godziną 10:00 a 19:00 (świadectwo pracy k. 100 a.s., pismo z dnia 11 sierpnia 2015 roku k. 111 a.s.).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie cytowanych wyżej dokumentów oraz częściowo na podstawie zeznań wnioskodawczyni E. O. (k. 70v, 91v-92, 115v a.s.), przedstawiciela zainteresowanej spółki (...) (k. 71 a.s.), oraz świadków: E. Z. (k. 71v a.s.) i K. P. (k. 71v- 72 a.s.). Sąd pominął dowód z zeznań przesłuchanych w sprawie świadków G. R., J. S. oraz M. J.. Zdaniem Sądu nie mogą one stanowić dowodu wykonywania pracy w ramach stosunku pracy przez odwołującą się. Wprawdzie świadkowie potwierdzili, iż widywali odwołującą się w biurze, ale były to sporadyczne sytuacje. Poza faktem, iż odbierała od nich czynsz nie potrafili wskazać, na czym faktycznie miałaby polegać jej praca i jakie czynności wykonywała, ani nawet, w jakiej firmie była zatrudniona. Sama obecność odwołującej w biurze nie jest wystarczającym potwierdzeniem na wykonywanie pracy.

Oceniając dowody z zeznań wnioskodawczyni E. O., przedstawiciela zainteresowanej spółki (...) oraz świadków K. P. i E. Z. Sąd miał na uwadze całokształt zgromadzonego materiału dowodowego, przede wszystkim zebrane dowody o charakterze nieosobowym oraz kierował się zasadami wiedzy, logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego. Uwzględniając powyższe czynniki Sąd uznał twierdzenia wskazanych powyżej osób za wiarygodne jedynie w tej części, w jakiej nie pozostawały one w żadnej sprzeczności wobec pozostałych zebranych dowodów. Analiza zgromadzonego materiału dowodowego uprawniała bowiem w niniejszej sprawie do poczynienia konkluzji, że celem przeważającej części zeznań składanych w toku postępowania było przeforsowanie przed Sądem korzystnej dla wnioskodawczyni wersji i w efekcie doprowadzenie do wydania przez Sąd rozstrzygnięcia uwzględniającego wniesione odwołanie.

W pierwszej kolejności wskazać należy, iż przedstawiciel zainteresowanej spółki (...) i świadek K. P. nie wykazali rzeczywistej potrzeby zatrudnienia ubezpieczonej. Nieprzekonujące jest twierdzenie świadka K. P., iż potrzebował pracownika, który miałby za zadanie pozyskiwać środki finansowe na realizację projektów spółki. Gdyby stanowisko pracy stworzone dla skarżącej było niezbędne, świadek poszukałby innej osoby do świadczenia pracy na jego rzecz. Nadto, z doświadczenia życiowego wynika, iż pracodawca, zatrudniając nowego pracownika, nie tylko proponuje mu umowę na czas próbny, względnie określony, celem sprawdzenia jego umiejętności, ale również proponuje takiemu pracownikowi niższe wynagrodzenie. Zdaniem Sądu, brak było ekonomicznego uzasadnienia zatrudnienia E. O., w sytuacji, gdy przychody firmy nie pozwalały na wypłatę wynagrodzenia w wysokości 3 700 zł brutto. Nadto, jak już zostało wskazane, gdyby praca zainteresowanej była rzeczywiście niezbędna, to zainteresowany i świadek zatrudniliby nową osobę w miejsce odwołującej.

Sąd nie dał również wiary zeznaniom wnioskodawczyni E. O., iż rzeczywiście była zainteresowana wykonywaniem pracy w ramach umowy o pracę i że pracę tę faktycznie wykonywała. Zainteresowana nie wykazała, zdaniem Sądu, faktu świadczenia pracy na rzecz płatnika składek przedłożonymi projektami dokumentów (k. 82 a.s.). W ocenie Sądu jest możliwym, iż prace te zostały wykonane przez zainteresowaną, jednakże wskazać należy, iż nie posiadają one podpisów. Szczególne wątpliwości Sądu wzbudziło „Opracowanie (zestawienie) źródła pozyskiwania środków za pośrednictwem tzw. (...), w którym jako dzień sporządzenia powyższego dokumentu wskazano dzień 20 listopada 2014 r. Z uwagi, bowiem na fakt, iż wnioskodawczyni od dnia 30 stycznia 2014 r. była niezdolna do pracy dokument ten – wobec wszystkich ujawnionych w sprawie i omówionych już wyżej okoliczności – trzeba było uznać za nieodzwierciedlający w tej mierze faktyczny stan rzeczy. Ponadto poddając ocenie znajdujące się w aktach dowody w postaci pozostałych dokumentów (k. 82 a.s.) Sąd zważył na fakt, iż jak już wcześniej wspomniano dokumenty te nie dostarczały wiarygodnych informacji, co do tego kto je sporządził – na pierwszej stronie zawierały one bowiem jedynie informacje, że dany dokument sporządziła E. O., niepozwalający na zweryfikowanie tożsamości jego autora. Ponadto na dokumentach tych brak jest pieczęci pracodawcy. Okoliczności te sprawiły więc, że wskazanych dokumentów nie można było, zdaniem Sądu, traktować w kategorii wiarygodnych dowodów wskazujących fakt realizowania przez wnioskodawczynię obowiązków wynikających z zawartej umowy o pracę.

W dalszej kolejności należy wskazać, iż umowa z dnia 15 stycznia 2014 r. (k. 82 a.s.) przy podpisaniu, której uczestniczyła wnioskodawczyni stanowi dokument prywatny, a zatem jego moc dowodowa jest ograniczona. Zgodnie z przepisem art. 245 k.p.c. stanowi jedynie dowód tego, że osoby które ją podpisały złożyły oświadczenie danej treści. Nie jest jednakże wystarczająca dla ustalenia, że ubezpieczona rzeczywiście wykonywała zatrudnienie w ramach zawartej umowy o pracę.

Ponadto konfrontacja zeznań wnioskodawczyni E. O., przedstawiciela zainteresowanej spółki (...) i świadka K. P. z treścią zebranych w sprawie dokumentów, zwłaszcza pisma z dnia 11 sierpnia 2015 r. sporządzonego przez(...) w P., doprowadziła Sąd do konkluzji, że przedstawione w niniejszej sprawie relacje wnioskodawczyni, przedstawiciela zainteresowanego i świadka w znacznej mierze nie były zgodne z prawdą. Z treści tego dokumentu wynika wszak wyraźnie, że wnioskodawczyni była zatrudniona na ½ etatu w Agencji Usługowo – Handlowej (...) z siedzibą w P. w okresie od 10 grudnia 2013 r. do 29 maja 2014 r. (od 30 stycznia 2014 r. przebywała na zwolnieniu lekarskim) oraz, że jej czas pracy był ruchomy w zależności od potrzeb firmy i pracowała po 4 godziny od poniedziałku do piątku pomiędzy godziną 10:00 a 19:00 (pismo k. 111 a.s.). Natomiast w niniejszym postępowaniu wnioskodawczyni zeznała, że w firmie (...) Sp. z o.o. pracowała od godziny 8:00 do 12:00 (k. 70v a.s.). Okoliczność tę potwierdził także przedstawiciel zainteresowanego Ł. M. (k. 71 a.s.), jak i świadek K. P. (k. 72 a.s.).

Ocena wskazanych wyżej dowodów doprowadziła Sąd do wniosku, że faktycznym celem zawarcia umowy o pracę z dnia 1 listopada 2013 r., która rzekomo miała mieć swój początek w dniu wolnym od pracy tj. 1 listopada 2013 r., nie było wcale świadczenie pracy przez E. O., lecz wyłącznie stworzenie pozorów zatrudnienia wyżej wymienionej w celu objęcia jej, jako pracownika, ubezpieczeniami społecznymi i ubezpieczeniem zdrowotnym, potrzebnymi do uzyskania świadczeń zdrowotnych oraz świadczenia w postaci zasiłku chorobowego.

Odwołanie E. O. nie jest zasadne.

Zgodnie z przepisem art. 68 ust. 1 pkt 1a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2015 r., poz. 121) do zakresu działania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych należy, między innymi, realizacja przepisów o ubezpieczeniach społecznych, a w szczególności stwierdzanie i ustalanie obowiązku ubezpieczeń społecznych. Z powyższego wynika, iż Zakład Ubezpieczeń Społecznych ma prawo stwierdzać obowiązek ubezpieczenia oraz ustalać brak takiego obowiązku.

Stosownie do treści art. 6 ust. 1 pkt 1 cytowanej ustawy, obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczpospolitej Polskiej są pracownikami. Ponadto, przepisy art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1 tej ustawy wprowadzają obowiązek, w odniesieniu do pracowników, ubezpieczenia chorobowego i wypadkowego. Zgodnie z treścią art. 13 pkt 1 ustawy, obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu podlegają osoby fizyczne w okresach: pracownicy – od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania stosunku pracy.

Zgodnie z przepisem art. 83 § 1 zd. 1 k.c. oświadczenie woli złożone jest dla pozoru wtedy, gdy z góry powziętym zamiarem stron jest brak woli wywołania skutków prawnych, przy jednoczesnej chęci wprowadzenia innych osób w błąd, co do rzekomego dokonania określonej czynności prawnej. Gdy pod pozorowaną czynnością nie kryje się inna czynność prawna, mamy do czynienia z tzw. pozornością zwykłą.

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną była odmienna interpretacja przez strony okoliczności zawarcia umowy o pracę, celu tej umowy oraz świadczenia pracy przez wnioskodawczynię na rzecz zainteresowanej spółki.

W pierwszej kolejności wskazać należy, iż pozorność czynności prawnej i zawarcie umowy w celu obejścia prawa stanowią dwa różne pojęcia prawne. Inne są przesłanki nieważności bezwzględnej czynności prawnej dokonanej dla pozoru, aniżeli z powodu obejścia prawa.

Jak wynika z treści art. 8 ust. 1 cytowanej ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy, czyli zatrudnioną przez pracodawcę. Przyjęcie, że dochodzi do powstania stosunku pracy, niezależnie od tego, czy pracownik do pracy przystąpi, obalone jest przez ustalenie, że pomimo zawarcia umowy nie nastąpiło zatrudnienie pracownika. Dlatego w sytuacji, gdy po zawarciu umowy o pracę pracownik podejmie pracę i ją wykonuje, a pracodawca zgodzi się na to, nie można mówić o pozorności czynności prawnej, gdyż z tego wynika wniosek, że strony zawierając umowę nie miały zamiaru niewykonywania pracy przez pracownika. Czynność prawna mająca na celu obejście ustawy polega natomiast na takim ukształtowaniu jej treści, które z punktu widzenia formalnego nie sprzeciwia się ustawie, ale w rzeczywistości zmierza do osiągnięcia celu, który jest przez nią zakazany (art. 58 k.c.). Do nawiązania stosunku pracy dochodzi poprzez złożenie zgodnych oświadczeń woli przez pracodawcę i pracownika, niezależnie od jego podstawy prawnej – art. 11 k.p. Zgodnie z art. 22 k.p., przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, w miejscu i w czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem. Celem i zamiarem stron umowy o pracę winna być zatem faktyczna realizacja treści stosunku pracy w granicach zakreślonych zawartą umową.

Podkreślić też należy, że pojęcie obejścia prawa i pozorności są znaczeniowo bliskie i niejednokrotnie pokrywają się. Ma to miejsce w sytuacji, gdy konkretna czynność prawna została zawarta z naruszeniem przepisu art. 83 k.c., a jednocześnie w celu obejścia prawa. Za pozorną umowę o pracę nie można uznać takiej umowy, która w rzeczywistości była wykonywana, tj. taką, w ramach której pracownik faktycznie świadczy na rzecz pracodawcy pracę dobrowolnie podporządkowaną. Na poparcie przedstawionej tu oceny prawnej wskazać należy na wyrok z dnia 28 lutego 2001 r. wydany w sprawie II UK 244/00, w którym Sąd Najwyższy podał, że o fikcyjności umowy o pracę świadczy zamiar nawiązania stosunku ubezpieczenia społecznego bez rzeczywistego wykonywania tej umowy. Podobnie w wyroku z dnia 13 czerwca 2006 r., w sprawie II UK 202/05, Sąd Najwyższy wskazał, że nie jest istotne, czy strony zawierające umowę o pracę miały realny zamiar wzajemnego zobowiązania się przez pracownika do świadczenia pracy, a przez pracodawcę do zapewnienia pracy i wynagrodzenia za nią – lecz to, czy taki zamiar stron został w rzeczywistości zrealizowany. Nie sposób także nie przyjąć, że zamiarem stron zawierających umowę o pracę jest również immanentnie związany z faktem bycia pracownikiem fakt objęcia obowiązkiem ubezpieczenia społecznego. Wskazać jednak należy, że okoliczność ta nie może stanowić podstawy dla uznania umowy za nieważną. Zgodnie z powoływanym wyżej art. 58 k.c., podstawą dla stwierdzenia nieważności umowy o pracę może być uznanie jej za czynność prawną podjętą w celu obejścia ustawy. Czynnością podjętą w celu obejścia ustawy jest jednak tylko taka czynność, która zmierza do osiągnięcia skutku zakazanego przez prawo. Stąd też zawarcie umowy o pracę nawet tylko z tego powodu, żeby uzyskać świadczenia z ubezpieczenia społecznego nie może być zakwalifikowane, jako obejście prawa. Naturalne, całkowicie zgodne z porządkiem prawnym i zasadami współżycia społecznego jest dążenie stron umowy o pracę do tego, aby pracownik z tytułu pracowniczego statusu uzyskiwał przewidziane w prawie o ubezpieczeniach społecznych prawa i świadczenia. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 5 października 2005 r., w sprawie I UK 32/05, wskazał, że zawierając umowę o pracę strony kierują się różnymi motywami indywidualnymi (tak też wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 sierpnia 2005 r., III UK 89/05, OSNP 2006/11-12/192). Sam fakt, iż zawierając umowę o pracę strony kierują się wyłącznie objęciem pracownika ubezpieczeniem społecznym nie może skutkować nieważnością takiej umowy. Jednakże, jak już zostało wskazane, umowa musi być realizowana.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy należy stwierdzić, że przeprowadzone postępowanie dowodowe pozwoliło na jednoznaczne ustalenie, iż E. O. faktycznie pracy na rzecz zainteresowanego nie wykonywała i nie miała zamiaru jej wykonywać, zaś jedynym celem zawartej umowy o pracę było nie świadczenie pracy, jako takiej, a uzyskanie świadczeń z ubezpieczeń społecznych, w postaci zasiłku macierzyńskiego.

Przypomnieć należy, iż w przedmiotowym postępowaniu zasadnicze znaczenie odgrywa zasada wyrażona w treści przepisu art. 6 k.c., zgodnie, z którą ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne.

Odnosząc tę regułę do niniejszego postępowania należy wskazać, iż zaskarżając decyzję organu rentowego wnioskodawczyni winna podważyć trafność ustaleń organu rentowego oraz wskazać na takie okoliczności w materiale dowodowym, które umożliwiałyby wysnucie wniosków zgodnych z jej stanowiskiem reprezentowanym w odwołaniu od decyzji.

Zdaniem Sądu Okręgowego, w przedmiotowej sprawie wnioskodawczyni, przy pomocy złożonych zeznań oraz przedstawionych dowodów z dokumentów nie zdołała obalić ustaleń organu rentowego sprowadzających się do przyjęcia, że nie doszło do realizacji umowy o pracę.

Zdaniem Sądu Okręgowego wnioskodawczyni oraz przedstawiciel zainteresowanej spółki zawarli pozorną umowę o pracę, której rzeczywistym celem nie było świadczenie umowy o pracę przez wnioskodawczynię na rzecz zainteresowanej spółki, lecz jedynie uzyskanie świadczeń z ubezpieczenia społecznego przez E. O.. Istotnie przedłożona umowa o pracę potwierdziła, iż zainteresowana spółka rzeczywiście zawarła umowę o pracę z wnioskodawczynią. Okoliczność tę potwierdzało również zgłoszenie wnioskodawczyni do ubezpieczeń społecznych. Niemniej jednak, samo sporządzenie dokumentacji potwierdzającej nawiązanie stosunku pracy, a nawet wypłata wynagrodzenia czy opłacenie składek ubezpieczeniowych do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych nie przesądza jeszcze o istnieniu stosunku pracy. Świadczy o tym dopiero realne i rzeczywiste świadczenie pracy przez pracownika na rzecz pracodawcy. Samo podpisanie dokumentu umowy o pracę nie oznacza ważności oświadczeń woli stron w sytuacji, gdy strony te mają świadomość, że w rzeczywistości pracownik nie będzie świadczyć pracy, a pracodawca nie będzie z tej pracy korzystać (vide: wyrok Sądu Najwyższego z 4 sierpnia 2005 r., II UK 321/04 OSNP 2006/11-12/190, wyrok Sądu Najwyższego z 24 lutego 2010 r. II UK 204/09, LEX nr 590241).

Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności wskazać należy, iż analiza niniejszej sprawy prowadzi do wniosku, że w świetle zasad doświadczenia życiowego i logicznego rozumowania, sporna umowa o pracę zawarta została nie w celu faktycznej realizacji obowiązków wynikających z treści stosunku pracy, a jedynie dla uzyskania przez E. O. świadczeń z ubezpieczenia społecznego, związanych z ciążą i macierzyństwem. W konsekwencji sporną umowę o pracę, zgodnie z art. 83 § 1 k.c., należy uznać za pozorną, a więc nieważną. Nie doprowadziła, bowiem ona do nawiązania stosunku pracy w rozumieniu art. 22 k.p. Nie zostały zatem spełnione ustawowe przesłanki objęcia E. O. obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym, wynikającym z art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 11 ust. 1 i 12 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

W konkluzji przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe wykazało słuszność stanowiska organu rentowego, co oznacza, iż zaskarżona decyzja organu rentowego jest prawidłowa i nie podlega zmianie, zaś odwołanie skarżącej podlega oddaleniu.

W tym stanie rzeczy, w oparciu o powołane wyżej przepisy oraz na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Sąd orzekł jak w sentencji.

Orzeczenie o kosztach procesu uzasadnia przepis art. 98 k.p.c. oraz § 11 ust. 2 w zw. § 2 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U.2013.490 j.t.).