Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 czerwca 2015 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu Wydział XII Cywilny

w składzie:

Przewodniczący D.. SSR Maria Prusinowska

Protokolant Protokolant sądowy A. N.

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 28 maja 2015 r. w P.

sprawy z powództwa A. V. oraz D. L. de V. przeciwko (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w S.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego na rzecz powodów kwotę 163 941,48 zł ( sto sześćdziesiąt trzy tysiące dziewięćset czterdzieści jeden złotych 48/100 ) wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 8 sierpnia 2013 r. do dnia zapłaty,

2.  w pozostałym zakresie postępowanie umarza,

3.  kosztami postępowania obciąża strony proporcjonalnie i tak pozwanego w 64 % a powoda w 36 % i z tego tytułu:

a.  zasądza od pozwanego na rzecz powodów kwotę 14 059,90 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania w tym 9441 zł tytułem zwrotu kosztów sądowych,

b.  zasądza od powodów na rzecz pozwanego kwotę 2598,20 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

c.  w pozostałym zakresie nie obciąża stron kosztami postępowania.

/-/ del. SSR Maria Prusinowska

Sygn. akt XII C 210/14

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym do Sądu w dniu 23 grudnia 2013 r. powodowie A. V. i D. (...) domagali się zasądzenia od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w S. kwoty 257.591, 70 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 8 sierpnia 2013 r. do dnia zapłaty oraz zasądzenia od pozwanego na ich rzecz kosztów procesu, w tym zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz zwrotu kwoty 17 zł z tytułu uiszczonej opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. /k. 1-2/

W uzasadnieniu powodowie wskazali, że ubezpieczony u pozwanego S. T. (...) Zakład (...) wykonywał dla nich roboty związane z budową domu jednorodzinnego w R.. Prace płytkarskie na cokołach budynku, tarasach, schodach i balkonach nie zostały wykonane z zachowaniem należytej staranności, wytycznych producentów chemii budowalnej, dostawców materiałów, sztuką budowlaną, jak i projektem budowlanym oraz wytycznymi wykonania i odbioru robót budowlano-montażowych, a w konsekwencji powodowie ponieśli szkodę w wysokości 257.591, 70 zł. Skoro zdarzenie wywołujące szkodę miało miejsce w okresie obowiązywania ochrony ubezpieczeniowej wykonawcy przez pozwanego, a szkoda powstała na skutek nieprawidłowego wykonania robót i doboru materiałów, to powodowie wobec oportunistycznego stanowiska pozwanego co do wypłaty odszkodowania, uznali żądanie pozwu za uzasadnione. /k. 2-9/

W odpowiedzi na pozew z dnia 3 marca 2014 r. pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości i obciążenie powodów kosztami postępowania. /k. 115/

Pozwany podniósł, że łączyła go ze S. T. umowa ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej lub użytkowaniem mienia w okresie od dnia 19 lipca 2012 r. do 18 lipca 2013 r. Po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego ubezpieczyciel nie znalazł podstaw do przyjęcia odpowiedzialności gwarancyjnej co do zasady, wskazując, że uszkodzenia płytek na balkonach i tarasach oraz cokołu budynku powstały w wyniku powolnego działania pary wodnej oraz wilgoci, a zakres ubezpieczenia zgodnie z § 73 pkt 9 OWU nie obejmuje odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe wynikłe z powolnego działania temperatury oraz wody. Zdaniem pozwanego, skoro zawarł on z ubezpieczonym umowę o określonej treści i na określonych warunkach, a w konsekwencji zobowiązał się do świadczenia ochrony ubezpieczeniowej jedynie w sytuacjach przewidzianych w umowie, to jego odpowiedzialność nie występuje w każdym przypadku, m.in. nie obejmuje odpowiedzialności cywilnej za szkody w przedmiocie wykonanej usługi lub pracy (§ 73 pkt 16 OWU), a także nienależytego wykonania umowy lub wykonania zastępczego (§ 72 pkt 1 OWU). Nadto, pozwany wskazał, że do umowy ubezpieczenia włączono klauzulę 007, która rozszerza zakres ochrony o szkody w rzeczach stanowiących przedmiot obróbki, naprawy lub innych czynności w ramach usług wykonywania przez osoby objęte ubezpieczeniem powstałych wyłącznie w czasie ich wykonywania. Zatem, odspajanie płytek na tarasach, schodach, odpadanie płytek na cokołach, które miały miejsce po wykonaniu prac nie są objęte ochroną ubezpieczeniową w ramach przedmiotowej klauzuli. Pozwany stwierdził także, iż szkody pokrywane na podstawie rękojmi czy gwarancji nie są objęte ochrona ubezpieczeniową. Z ostrożności procesowej przywołał postanowienia OWU tyczące się franszyzy redukcyjnej. /k. 116-120/

Pozwany podniósł zarzut przedawnienia, wskazując, że skoro S. T. wykonywał prace w okresie od 30 lipca 2009 r. do listopada 2012 r., to złożenie pozwu pod koniec grudnia 2013 r. wyklucza odpowiedzialność po stronie pozwanego. /k. 116/

W piśmie procesowym z dnia 12 lutego 2015 r. powodowie po zapoznaniu się z opinią biegłego dra inż. M. G. z dnia 19 stycznia 2015 r. ograniczyli żądania pozwu do kwoty 163.941, 48 zł, obejmującej 157.791, 48 zł z tytułu kosztów naprawienia szkody wadliwie wykonanych robót budowlanych, oraz 6.150, 00 zł poniesionej w związku ze sporządzeniem przez mgra inż. M. K. oceny technicznej z dn. 15 maja 2013 r. /k. 315-317/

Na rozprawie w dniu 14 maja 2015 r. pozwany wyraził zgodę na częściowe cofnięcie pozwu. /k. 345/

Sąd ustalił, co następuje:

S. T. prowadzący działalność gospodarczą pod firmą Zakład (...) (wykonawca) w oparciu o zobowiązanie wynikające z umowy o roboty budowlane zawartej z powodami A. V. i D. de V. (inwestor) w formie ustnej od 30 lipca 2009 r. wykonywał roboty budowlane polegające na budowie domu jednorodzinnego na działce nr (...) położonej w R., gmina (...). Inwestor przyjmował wykonane roboty częściami, w miarę ich ukończenia. Końcowym etapem robót było położenie terakoty na tarasach, schodach zewnętrznych, balkonach i cokołach zewnętrznych, wykonanie tynku elewacji zewnętrznej wraz z elementami zdobiącymi, obróbki blacharskie i inne prace budowlane na zewnątrz budynku. Wszelkich czynności po stronie inwestora dokonywała K. T., mająca do tego stosowne umocowanie.

Dowód: wydruk z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej /k. 19/, wypis aktu notarialnego z dn. 4 maja 2009 r. Rep. (...) /k. 13-18/, ocena techniczna z dn. 15 maja 2013 r. /k. 191-230/, zeznania świadka P. S. z dn. 30 października 2014 r. /k. 257-259, e-protokół: 00:04:06-00:19:22, k. 260/, zeznania świadka K. T. z dn. 4 września 2014 r. /k. 232-233, e-protokół: 00:48:59-01:08:02, k. 236/

S. T. na mocy umowy z dnia 18 lipca 2012 r. był ubezpieczony u pozwanego od odpowiedzialności cywilnej z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej lub użytkowania mienia w okresie od 19 lipca 2012 r. do 18 lipca 2013 r. Ubezpieczający zgodnie z wnioskiem o zawarcie umowy w Pakiecie (...) zgłosił celem objęcia ubezpieczeniem prowadzoną działalność gospodarczą w zakresie: 1. Roboty budowalne związane ze wznoszeniem budynków mieszkalnych i niemieszkalnych; 2. Rozbiórka i burzenie obiektów budowlanych; 3. Przygotowanie terenu pod budowę; 4. Wykonywanie instalacji elektrycznych; 5. Wykonywanie instalacji wodno-kanalizacyjnych, cieplnych, gazowych i klimatyzacyjnych; 6. Wykonywanie pozostałych instalacji budowlanych; 7. Tynkowanie; 8. Zakładanie stolarki budowlanej; 9. P., tapetowanie i oblicowywanie ścian; 10. Malowanie i szklenie; 11. Wykonywanie pozostałych robót budowlanych wykończeniowych; 12. Pozostałe specjalistyczne roboty budowlane, gdzie indziej niesklasyfikowane. Strony zdecydowały się na rozszerzony wariant umowy, przewidujący sumę gwarancyjną w wysokości 500.000 zł. Dodatkowo do umowy włączono klauzulę nr 003, tyczącą się szkód w rzeczach ruchomych osób trzecich, z których osoby objęte ubezpieczeniem korzystały na podstawie najmu, dzierżawy, leasingu, użyczenia lub innego pokrewnego stosunku prawnego, dla których franszyza redukcyjna wynosi nie mniej niż 1.000 zł przy maksymalnym limicie odpowiedzialności 50.000 zł, oraz klauzulę nr 007 tyczącą się szkód w rzeczach stanowiących przedmiot obróbki, naprawy lub innych czynności w ramach usług wykonywanych przez osoby objęte ubezpieczeniem – z franszyzą redukcyjną nie mniejszą niż 500 zł i maksymalnym limitem odpowiedzialności w wysokości 100.000 zł. Integralną część zawartej umowy stanowiły Ogólne Warunki Ubezpieczenia – (...)

Dowód: wniosek podstawowy o zawarcie umowy ubezpieczenia w Pakiecie(...) (...) /k. 21-22/, Polisa (...) (...) nr (...)k. 23-24 i k. 20/, wniosek szczególny o zawarcie umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej lub użytkowania mienia /k. 25-26/, wydruk z rejestru przedsiębiorców KRS z dn. 20 grudnia 2013 r. /k. 29-40/, zeznania świadka K. S. z dn. 4 września 2014 r. /k. 232-233, e-protokół: 00:08:44-00:20:51, k. 236/

Ostatni etap robót przy budowie domu jednorodzinnego w R., należącego do powodów, obarczony był licznymi wadami, a mianowicie wystąpiły: odspojenia i spękania okładzin powierzchni tarasów oraz schodów zewnętrznych; skorodowane i zniszczone profile metalowe wykańczające okładziny schodów i tarasów; spękania i wykruszyny konstrukcji betonowych schodów i tarasów; odspojenia okładzin ściennych cokołu budynku; brak właściwie wykonanej izolacji przeciwwodnej/wilgociowej; spękania i odspojenia tynku elewacji zewnętrznej; skorodowane profile metalowe podtynkowe dokonujące degradacji tynku; zarysowania, spękania elementów zdobiących elewacji - bonie prostokątne narożne, elementy gzymsowe; wykwity solne na elementach zewnętrznych; niewłaściwie osadzone i wykonane obróbki blacharskie – opierzenia; zbyt duży spadek pochylni zjazdowej do garażu niespełniający wymogów wynikających z Rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Wady miały charakter istotny, tzn. były nienaprawialne. W celu ich usunięcia niezbędny jest całkowity demontaż/ usunięcie wykonanych robót, odbudowanie podłoży i wykonanie orzeczonych wadliwymi robót na nowo. Generalną przyczyną powstania tych wad było niestosowanie się przez wykonawcę do zasad technologii robót i zasad sztuki budowalnej. W przypadku odspojenia i spękania okładzin powierzchni tarasów oraz schodów zewnętrznych, w odniesieniu do schodów powstały z niewłaściwie wykonanej okładziny biegów schodowych umożliwiającej penetrację wody, braku powierzchni okapu stopnicy – kapinosu i niewłaściwie zamontowanej podstopnicy i w rezultacie przy temperaturze poniżej 0 stopni C zamarzania wady w niewypełnionych przestrzeniach pod okładziną, a tym samym powstawanie odspojenia i spękania okładzin. Natomiast w wysokich temperaturach wilgoć zgromadzona pod okładzinami odparowując spowodowała ich odspajanie. Na tarasach okładziny ceramiczne uległy uszkodzeniu w wyniku niepoprawnie wykonanej lub braku izolacji przeciwwilgociowej. Mechanizm uszkodzenia jest taki sam jak w przypadku okładzin schodów. Zjawisko penetracji wody potęgowane jest przez brak należytych spadków powierzchni, co stanowi kolejny błąd wykonawczy. Spadki powierzchni tarasów są niewystarczające lub są one wykonane w niewłaściwą stronę budynku. W przypadku skorodowanych i zniszczonych profili metalowych błąd polegał na niepoprawnym ich montażu oraz dokonaniu szlifowania, co uważa się za niedopuszczalne. Spękania i wykruszyny konstrukcji betonowych schodów i tarasów powstały na skutek niepoprawnie wykonanej izolacji przeciwwilgociowej konstrukcji betonowej. Ponadto, w przypadku tarasu uszkodzenia mogą wynikać z zastosowanej zbyt grubej warstwy zaprawy klejowej zamiast warstwy betonowej. Wykonawca zastosowała bowiem warstwę zaprawy klejowej w celu wyrównania lub próby nadania spadku powierzchni płyty tarasu. Takie zastosowanie zaprawy klejowej jest niezgodne z jej przeznaczeniem. Przyczyną powstania odspojenia okładzin ściennych cokołu budynku było niewłaściwe wykonanie zabezpieczenia przed działaniem wody, tj. zbyt wysoki montaż okładzin cokołu przez co brak jest należycie stworzonego okapu, a dodatkowo oprócz tego niepełnej spoiny pod powierzchnią okładziny, a woda dokonywała penetracji pustych przestrzeni pod okładzinami. Brak właściwie wykonanej izolacji przeciwwodnej/wilgociowej stanowi zasadniczą wadę powodująca powstawanie szkód. Wykonawca nie zastosował lub niepoprawnie zastosował izolacje, zarówno w postaci powłok ciągłych podposadzkowych, jak i w postaci powierzchni okapowych (opierzenia, uskoki pomiędzy elewacją tynkowaną a cokołem z okładzin, zbyt wąskie nakrywy murów). Spękania i odspojenia tynku elewacji zewnętrznej powstały na skutek braku właściwego zabezpieczenia przeciwwilgociowego, jak również niewłaściwie wykonanej warstwy zbrojnej w postaci siatki z włókna szklanego. Siatka powinna być zatopiona w zaprawie. Profile metalowe podtynkowe po wykonaniu wyprawki podtynkarskiej powinny zostać usunięte, gdyż w wyniku zmian temperaturowych i rozszerzalności metalu mogą pojawić się pęknięcia na powierzchni tynku, które będą stanowiły miejsca do dalszej degradacji. Rdzewienie profili, które poprzez produkty korozji prowadzi do degradacji tynku, może wynikać z uszkodzenia warstwy ochronnej metalu, z którego został wykonany profil. Zarysowania, spękania elementów zdobiących elewacji – bonie prostokątne, elementy narożne, elementy gzymsowe zostały uszkodzone w wyniku niewłaściwego i niewystarczającego montażu elementów zdobień. Ponadto, w przypadku łączenia elementów (prefabrykowanych boni i gzymsów) powinno się stosować warstwy z siatką z włókna szklanego, którego w analizowanym przypadku brak, a co powoduje pękanie i odspajanie elementów. Wykwity solne na elementach zewnętrznych są objawem niewłaściwie wykonanej izolacji przeciwwilgociowej i przeciwwodnej, a także błędów wykonawczych związanych z ochroną materiału podczas wykonywania prac. Wilgoć wnikając do wnętrza materiału, a następnie doprowadzając do rozpuszczenia soli i innych związków powoduje, ze są one transportowane na zewnątrz, gdzie w kontakcie ze środowiskiem powietrzno-suchym następuje ich powierzchniowa krystalizacja. Opierzenia zostały wykonane niestarannie i nieprawidłowo osadzone, dlatego nie spełniają swojej funkcji, powodując zamykanie potencjalnie chronionych płaszczyzn, a tym samym ich degradację. Nadto, spadek pochylni zjazdowej do garażu na poziomie 28,3 % przy maksymalnej wartości spadku pochylni wynikającej z Rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie wynosi 25 %. Niezachowanie przewidzianych prawem wymagań może powodować trudności w korzystaniu ze zjazdu do garażu, zwłaszcza w warunkach zimowych. Stwierdzone wady przedmiotowego budynku stanowią przykład rażących zaniedbań i podstawowych niezgodności ze sztuką budowlaną. Wartość robót remontowo-budowlanych stanowiących wartość poniesionej szkody oszacowano na kwotę 157.791, 48 zł.

Dowód: opinia biegłego sądowego z dziedziny budownictwa i kosztorysowania prac budowlanych dra inż. M. G. z dn. 19 stycznia 2015 r. /k. 281-309/, ocena techniczna mgra inż. M. K. z dn. 15 maja 2013 r. /k. 41-80/, zeznania świadka M. K. z dn. 4 września 2014 r. /k. 232-233, e-protokół: 00:21:11-00:48:51, k. 236/, zeznania świadka P. S. z dn. 30 października 2014 r. /k. 257-259, e-protokół: 00:04:06-00:19:22, k. 260/, zeznania świadka K. T. z dn. 4 września 2014 r. /k. 232-233, e-protokół: 00:48:59-01:08:02, k. 236/

O wyborze materiałów potrzebnych do budowy decydował wykonawca, zaopatrywał się w hurtowni, gdzie miał otwarte konto, a faktury opłacał inwestor. Płytki na schody i taras zostały przywiezione przez powodów z Belgii, a ich jakość potwierdzały niezbędne atesty, w tym tyczący się mrozoodporności. Ostatecznego odbioru przedmiotu budowy nie było, bowiem jakość końcowego etapu realizacji robót nie była satysfakcjonująca dla wykonawcy. Prace wymagały ciągłych i licznych poprawek. Po kolejnym wezwaniu wykonawcy do usunięcia wad, odstąpił on od umowy, stwierdzając, że nie ma możliwości skutecznego poprawienia usterek, gdyż w firmie wystąpiły braki kadrowe, a nadto pogorszył się stan jego zdrowia. Powołał się na polisę, potwierdzającą zawarcie umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z pozwanym. W konsekwencji, w dniu 15 maja 2013 r. inwestor wystąpił o naprawienie szkody powstałej na skutek nieprawidłowego wykonania robót i złego doboru materiałów bezpośrednio do ubezpieczyciela /pozwany/. W dniu 8 sierpnia 2013 r. ubezpieczyciel wydał decyzję negatywną, odmawiając przyznania żądanego odszkodowania, którą utrzymał w mocy decyzją z dnia 28 listopada 2013 r.

Dowód: kopia protokołu szkody z dn. 28 czerwca 2013 r. /k. 127-128/, wydruk korespondencji pomiędzy inwestorem a ubezpieczycielem /k. 136-143/, zeznania świadka P. S. z dn. 30 października 2014 r. /k. 257-259, e-protokół: 00:04:06-00:19:22, k. 260/, zeznania świadka K. T. z dn. 4 września 2014 r. /k. 232-233, e-protokół: 00:48:59-01:08:02, k. 236/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wskazanych powyżej dowodów z dokumentów, których prawdziwość i moc dowodowa nie była kwestionowana przez żadną ze stron, a i Sąd nie znalazł podstawy by czynić to z urzędu. Zeznania świadków M. K., K. S., K. T. i P. S. zasługiwały na przymiot wiarygodności. Znajdowały bowiem potwierdzenie w pozostałym zebranym w sprawie materiale dowodowym, były jasne, logiczne i wewnętrznie spójne. Podkreślić jednak należy, że niezwykle istotnym dowodem dla rozstrzygnięcia istoty sporu była opinia biegłego z dziedziny budownictwa i kosztorysowania prac budowlanych – doktora inżyniera M. G. z dnia 19 stycznia 2015 r. W oparciu o wnioski z niej płynące Sąd ustalił okoliczności faktyczne w części dotyczącej rodzaju i charakteru wadliwości prac wykonanych przez S. T. przy budowie domu jednorodzinnego położonego w R., gmina (...) należącego do powodów oraz określenia wysokości powstałej szkody, z uwzględnieniem kosztów demontażu dotychczas wykonanych prac, kosztów nowych materiałów i powtórnego wykonania prac, a także przyczyn powstania szkody i oceny wykonania prac zgodnie ze sztuką budowlaną. Strona powodowa nie kwestionowała opinii. /k. 315/ Natomiast strona pozwana zakwestionowała opinię w całości, jednakże w zakreślonym terminie nie przedstawiła żadnych merytorycznych uwag i zarzutów co do jej treści. /k. 319/ Sąd mając na uwadze dyspozycję przepisu art. 217 § 2 k.p.c., pominął wniosek pozwanego o przeprowadzenie opinii uzupełniającej. W świetle bowiem art. 217 § 2 k.p.c. wniosek dowodowy powinien zawierać tezę i nie może ograniczać się do wskazania samego dowodu, który ma być przeprowadzony. /por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 18 lutego 2015 r., sygn. akt I ACa 1678/14, LEX nr 1667579/ W ocenie Sądu sporządzona przez biegłego dra inż. M. G. opinia jest przydatna dla rozstrzygnięcia istoty sporu, wnioski z niej płynące są jednoznaczne, jasne i zrozumiałe, a także korespondują z tezą dowodową zawartą w postanowieniu Sądu z dnia 13 listopada 2014 r. /k. 267/

Opinia – ocena techniczna sporządzona przez magistra inżyniera M. K. w dniu 15 maja 2013 r. jako dokument prywatny stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie określonej treści. Wnioski opinii poczynione przez mgra inż. M. K. są zbieżne z konkluzjami opinii powołanego w niniejszej sprawie biegłego sądowego – dra inż. M. G.. W odniesieniu do poszczególnych elementów wadliwie przeprowadzonych robót, tj. tarasów i balkonów, schodów, cokołu budynku oraz elewacji – obydwie opinie zawierały tożsame wnioski, wskazujące na konieczność ich usunięcia/ demontaż i wykonania zgodnie z prawidłami sztuki budowlanej, zasadami wiedzy technicznej, projektem, a przede wszystkim zachowaniem przez wykonawcę należytej staranności.

W ocenie Sądu, nie było potrzeby przeprowadzać dowodu z przesłuchania stron, albowiem postępowanie dowodowe nie pozostawiło niewyjaśnionych faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy /art. 299 k.p.c./.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo jako uzasadnione zasługiwało na uwzględnienie.

Powodowie wywodzili swoje roszczenie z faktu nienależytego wykonania umowy o roboty budowlane przez S. T., co miało w ich ocenie aktualizować obowiązek ubezpieczyciela do naprawienia wynikłej stąd szkody.

Zgodnie z art. 647 k.c. przez umowę o roboty budowlane wykonawca zobowiązuje się do oddania przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i z zasadami wiedzy technicznej, a inwestor zobowiązuje się do dokonania wymaganych przez właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem robót, w szczególności do przekazania terenu budowy i dostarczenia projektu, oraz do odebrania obiektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia.

W ocenie Sądu wykonawca nie sprostał obowiązkom łączącej go z inwestorem umowy o roboty budowlane. Przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe, w tym zwłaszcza dowodu z opinii biegłego z dziedziny budownictwa i kosztorysowania prac budowlanych, wykazało, że proces wykonawczy został zrealizowany wadliwie, a odpowiedzialność za taki stan rzeczy ponosi wykonawca. Szereg nieprawidłowości, takich jak: odspojenia i spękania okładzin powierzchni tarasów oraz schodów zewnętrznych; skorodowane i zniszczone profile metalowe wykańczające okładziny schodów i tarasów; spękania i wykruszyny konstrukcji betonowych schodów i tarasów; odspojenia okładzin ściennych cokołu budynku; brak właściwie wykonanej izolacji przeciwwodnej/wilgociowej; spękania i odspojenia tynku elewacji zewnętrznej; skorodowane profile metalowe podtynkowe dokonujące degradacji tynku; zarysowania, spękania elementów zdobiących elewacji - bonie prostokątne narożne, elementy gzymsowe; wykwity solne na elementach zewnętrznych; niewłaściwie osadzone i wykonane obróbki blacharskie – opierzenia; zbyt duży spadek pochylni zjazdowej do garażu niespełniający wymogów wynikających z Rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie - miało charakter istotny, tzn. były nienaprawialne. W celu ich usunięcia niezbędne jest usunięcie wykonanych robót, odbudowanie podłoży i wykonanie orzeczonych wadliwymi robót na nowo.

Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 3 października 2000 r. w sprawie o sygn. akt I CKN 301/00, publ. OSNC 2001/4/58, wskazał, że jeżeli roboty budowlane zostały wykonane wadliwie, to inwestor może realizować uprawnienia wynikające z rękojmi (art. 637 k.c. w zw. z art. 656 k.c.) lub roszczenia odszkodowawcze na zasadach ogólnych (art. 471 k.c.). Strona powodowa w niniejszym postępowaniu domagała się naprawienia szkody na skutek nienależytego wykonania przez wykonawcę zobowiązania umownego o roboty budowlane, wykazując fakt oraz wysokość poniesionej szkody, a także związek pomiędzy wadliwymi robotami wykonawcy a szkodą. Analizując przesłanki odpowiedzialności ex contractu należało wyjść od tego, że dłużnik ma wykonać zobowiązanie nie tylko zgodnie z jego treścią, ale jednocześnie w sposób odpowiadający wzorcom postępowania, czyli w sposób odpowiadający jego celowi społeczno-gospodarczemu, zasadom współżycia społecznego, a jeżeli istnieją w tym zakresie ustalone zwyczaje – także w sposób odpowiadający zwyczajom /art. 354 § 1 k.c./. Z kolei niedostosowanie się przez dłużnika do tych wymagań sprawia, że dojdzie do nienależytego wykonania zobowiązania lub niewykonania całkowitego /art. 471 k.c./. Kontynuację uregulowań zawartych w art. 354 k.c. zawiera przepis art. 355 k.c., który stanowi, że dłużnik obowiązany jest do staranności ogólnie wymaganej w stosunkach danego rodzaju (należyta staranność). Należytą staranność dłużnika w zakresie prowadzonej przez niego działalności gospodarczej określa się przy uwzględnieniu zawodowego charakteru tej działalności. Na gruncie niniejszej sprawy wykonawca naruszył treść łączącej go z inwestorem więzi obligacyjnej, bowiem umowa o roboty budowlane przewiduje realizowanie obiektu zgodnie z projektem i zasadami wiedzy technicznej. Wykonawca nie zastosował się także do generalnych wytycznych wykonywania zobowiązania z art. 354 § 1 k.c ani nie dołożył należytej staranności. Powołany w sprawie biegły jednoznacznie wskazał, że roboty zostały wykonane niezgodnie ze sztuką budowlaną, dopuszczono się rażących zaniedbań i niezgodności z normami budowlanymi. Analizowany przypadek stanowi rażący przykład łamania podstawowych zasad wykonawstwa robót budowlanych, co spowodowało szkodę inwestora. Jedynym bowiem sposobem na usunięcie przedmiotowych wad jest całkowity demontaż/ usunięcie wadliwie wykonanych robót, odbudowanie podłoży i wykonanie orzeczonych wadliwymi robót na nowo, co według kosztorysu wyniesie 157.791, 48 zł. Nie wykazano przesłanek egzoneracyjnych, wskazujących, że nienależyte wykonanie zobowiązania jest następstwem okoliczności, za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności. Pozwany próbował eskulpować wykonawcę przerzucając ciężar odpowiedzialności za wybór materiałów potrzebnych do budowy na pełnomocnika inwestora – K. T.. Jednakże postępowanie dowodowe wykazało, że S. T. mając otwarty rachunek w hurtowni budowlanej, we własnym zakresie decydował o wyborze niezbędnych materiałów. Nadto, to do obowiązków wykonawcy należy realizacja inwestycji zgodnie z zasadami sztuki budowlanej. Niezależnie od jakości zastosowanych produktów, zasadnicze wady powstały na skutek błędów w sztuce budowlanej, niezastosowaniu powszechnych rozwiązań. Zatem, skoro zaistniały przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej wykonawcy, a w toku procesu nie wykazano okoliczności, która miałaby uwolnić go od winy za niewłaściwe wykonanie umowy, to niewątpliwie zaktualizowała się odpowiedzialność gwarancyjna pozwanego. Zgodnie bowiem z art. 822 § 1 k.c. przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony. Jeżeli strony nie umówiły się inaczej, umowa ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej obejmuje szkody, o jakich mowa w § 1, będące następstwem przewidzianego w umowie zdarzenia, które miało miejsce w okresie ubezpieczenia. (§ 2) Uprawniony do odszkodowania w związku ze zdarzeniem objętym umową odpowiedzialności cywilnej może dochodzić roszczenia bezpośrednio od ubezpieczyciela. (§ 4 tego przepisu). Polisa (...) (...) nr (...) z dnia 18 lipca 2012 r. jednoznacznie wskazuje, że S. T. prowadzący działalność gospodarczą pod firmą Zakład (...) (wykonawca) zawarł umowę z (...) S.A. z siedzibą w S. (ubezpieczyciel) w przedmiocie ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej (OC) w wariancie rozszerzonym, obejmującym klauzule dodatkowe nr 003 i 007. Umowę zawarto na podstawie (...) (...) o symbolu (...)01/11 oraz wniosku ubezpieczeniowego nr (...) z dnia 18 lipca 2012 r. /pkt II ppkt 6 i pkt IV polisy/. Przedsiębiorca S. T. zgłosił o objęcie ubezpieczeniem działalności gospodarczej w zakresie dookreślonym w załączniku zatytułowanym „Lista rodzajów działalności – załącznik do wniosku podstawowego o zawarcie umowy ubezpieczenia w Pakiecie (...) (...) /pkt III wniosku podstawowego/. W pierwszej kolejności należało zauważyć, że zakres przedmiotowy odpowiedzialności cywilnej zawarty we wniosku, który był podstawą zawarcia umowy ubezpieczenia sformułowany został szeroko. Oprócz konkretnie określonych działalności, takich jak: roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków mieszkalnych i niemieszkalnych, rozbiórka i burzenie obiektów budowlanych, przygotowanie terenu pod budowę, wykonywanie instalacji elektrycznych, wykonywanie instalacji wodno-kanalizacyjnych, cieplnych, gazowych i klimatyzacyjnych, wykonywanie pozostałych instalacji budowlanych, tynkowanie, zakładanie stolarki budowlanej, posadzkarstwo, tapetowanie i oblicowywanie ścian, malowanie i szklenie, obejmuje wykonywanie pozostałych robót budowlanych wykończeniowych, a także pozostałe specjalistyczne roboty budowlane, gdzie indziej niesklasyfikowane. Zatem, z wniosku o zawarcie umowy ubezpieczenia należy domniemywać, że intencją ubezpieczającego było uwolnienie się od odpowiedzialności za szkodę powstałą na skutek zdarzenia w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą. Manifestację zamiaru wyłączenia odpowiedzialności ubezpieczonego stanowi także dokonany przez niego wybór rozszerzonego wariantu umowy ubezpieczenia za zapłatą odpowiednio wyższej składki. Natomiast postanowienia Ogólnych Warunków Ubezpieczenia (...) (...)01/11 w § 72 pkt 1 wyłączają spod ochrony ubezpieczeniowej roszczenia o wykonanie umów, o należyte wykonanie umów, roszczenia z tytułu zastępczego wykonania umowy, roszczenia o zwrot świadczeń oraz roszczenia o zwrot kosztów poniesionych na poczet lub w celu wykonania umów, § 75 pkt 9 szkody wynikłe z zagrzybienia, powolnego działania hałasu, wibracji, temperatury, wody, gazów, pyłów, bakterii, wirusów, § 75 pkt 16 szkody w przedmiocie wykonanej pracy lub usługi, § 75 pkt 17 szkody pokrywane na podstawie gwarancji lub rękojmi za wady lub przepisów ustawy z dnia 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz zmianie Kodeksu Cywilnego, § 75 pkt 30 szkody polegające na konieczności poniesienia kosztów na usunięcie i zastąpienie wadliwej rzeczy na rzecz wolna od wad, a tym samym nie korespondują z celem dla którego umowa została zawarta. Sąd rozpoznający niniejszą sprawę, za poglądem prezentowanym w orzecznictwie, wskazuje, że jeżeli z zakresu ubezpieczenia wyłączone zostają niemalże wszystkie szkody mogące powstać w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej w sytuacji, gdy ubezpieczonym od odpowiedzialności cywilnej jest właśnie przedsiębiorca prowadzący taką działalność, to w istocie funkcja ochronna umowy ubezpieczenia okazuje się iluzoryczna. Ponieważ celem umowy, a więc i funkcją zobowiązania powstającego w wyniku jej zawarcia, jest niewątpliwie udzielenie uprawnionemu ochrony na wypadek wystąpienia określonego w umowie ryzyka w zamian za zapłatę składki, przeto dla realizacji tej funkcji ochronnej niezbędne jest wykładanie zarówno postanowień umowy jak i postanowień wzorca umowy, przede wszystkim z uwzględnieniem punktu widzenia tego podmiotu, który jest podmiotem chronionym. Funkcja ochronna umowy ubezpieczenia wymaga, aby przed jej zawarciem ubezpieczający miał świadomość, jakie zachowania i w jaki sposób modyfikują, czy wręcz wyłączają odpowiedzialność jego kontrahenta. Z tego względu postanowienia OWU powinny w sposób nader precyzyjny określać takie zachowania, a w razie niejasności czy wątpliwości poszczególnych postanowień OWU należy je zawsze interpretować na korzyść ubezpieczającego. /por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 2004 r. w sprawie V CK 481/03, LEX nr 183801/S. T. zdając sobie sprawę, że nie będzie mógł naprawić wad w wykonanych robotach wręczył pozwanej polisę i powołał się na odpowiedzialność gwarancyjną ubezpieczyciela. A zatem pozostawał w przekonaniu, że określone zdarzenia powstałe na skutek funkcjonowania jego działalności gospodarczej są objęte ochroną ubezpieczeniową. Okoliczności zawarcia przedmiotowej umowy ubezpieczenia wskazują, że zamiar ubezpieczającego i cel umowy nie uwzględniał szeregu wyłączeń sformułowanych w OWU. Tym bardziej, że pozostają one w sprzeczności z ogólną dyrektywą wynikająca z istoty umowy ubezpieczenia, oraz postanowienia § 69 OWU, który stanowi, że przedmiotem ubezpieczenia jest odpowiedzialność cywilna osób objętych ubezpieczeniem za szkody na osobie lub w mieniu wyrządzone poszkodowanemu w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej wskazanej w umowie ubezpieczenia i użytkowaniem mienia oraz wprowadzeniem produktu do obrotu w zakresie ryzyk określonych w umowie ubezpieczenia (wariant rozszerzony).

Nadto, zgodnie z treścią § 70 pkt 1 OWU, zakresem ubezpieczenia objęte są szkody wyrządzone nieumyślnie oraz w skutek rażącego niedbalstwa. Tym samym w dyspozycję tego postanowienia OWU wpisują się roboty wykonane przez pozwanego obarczone wadami istotnymi na nieruchomości należącej do powodów. Powołany w sprawie biegły z dziedziny budownictwa i kosztorysowania robót budowlanych w opinii z dnia 19 stycznia 2015 r. jednoznacznie stwierdził, że podczas wykonania budowy doszło do rażących zaniedbań i podstawowych niezgodności ze sztuką budowlaną, a stwierdzone wady powstały na skutek zaniedbań i nieprawidłowości realizacyjnych.

Mając na uwadze powyższe Sąd doszedł do przekonania, że pozwany zobowiązany jest do zapłacenia powodom odszkodowania za szkodę powstałą na skutek nienależytego wykonania umowy o roboty budowlane przez ubezpieczonego przedsiębiorcę S. T..

Ostateczną wysokość poniesionej szkody, sprecyzowaną przez powodów po przedstawieniu przez biegłego kosztorysu w zakresie rozbiórek wadliwie wykonanych elementów, odtworzeniu wadliwie wykonanych i rozebranych elementów oraz robót polegających na wymianie i naprawie elementów wadliwych, opiewającego na kwotę 157.791, 48 zł z uwzględnieniem kosztów oceny technicznej w wysokości 6.150, 00 zł, łącznie 163.941, 48 zł – Sąd uznał za uzasadnioną. /pkt 1 wyroku/ Wydatek na sporządzenie przedsądowej oceny technicznej i kosztorysu umożliwił powodom jako osobom nieposiadającym wiedzy specjalnej z zakresu budownictwa na określenie rzeczowych ram postepowania. Dokument ten miał niewątpliwie charakter pomocniczy, a więc zgodnie z uzasadnieniem wyroku Sądu Najwyższego z dnia 2 września 1975 r. w sprawie o sygn. akt I CR 505/75, LEX nr 7747, oraz uchwały SN z dnia 18 maja 2004 r. III CZP 24/2004, LEX nr 106617 - w takim wypadku koszt ekspertyzy stanowi szkodę ulegającą naprawieniu.

O odsetkach Sąd orzekł zgodnie z art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 455 k.c. mając na uwadze, że powód domagał się zasądzenia odsetek ustawowych od dnia otrzymania decyzji odmownej w przedmiocie wypłaty odszkodowania pozwu, czyli od dnia 8 sierpnia 2014 r. do dnia zapłaty.

Podniesiona przez pozwanego okoliczność wystąpienia franszyzy redukcyjnej nie miała wpływu na ustalenie wysokości przysługującego powodom odszkodowania. Zgodnie z definicją zawartą w OWU franszyza redukcyjna to ustalona w umowie ubezpieczenia kwota, pomniejszająca łączne odszkodowanie za wszystkie szkody w mieniu wynikłe z jednego wypadku. Natomiast z § 81 pkt 1 OWU wynika, że odszkodowanie stanowi kwotę obliczoną zgodnie z § 79 i 80 pomniejszoną o franszyzę redukcyjną ustaloną w umowie ubezpieczenia, nie mniej niż 400 zł. Jednakże pozwany nie wykazał, aby w umowie zawartej ze S. T. została ustalona franszyza redukcyjna. Co prawda klauzule dodatkowe nr 003 i 007 przewidują franszyzę redukcyjną, jednak pozwany nie udowodnił, aby umowa odpowiedzialności cywilnej, tycząca się rodzajów prowadzonej działalności gospodarczej sprecyzowanych w punktach od 1 do 12 załącznika do wniosku podstawowego, zawierała jakiekolwiek ustalenia odnośnie franszyzy. Określa ona jedynie sumę gwarancyjną dla jednego i wszystkich wypadków w okresie ubezpieczenia w wysokości 500.000, 00 zł. Wady stwierdzone przez biegłego, determinujące uznanie robót budowlanych wykonawcy jako nienależyte wykonanie zobowiązania wpisują się rodzaj działalności określony we wniosku, będącego podstawą zawarcia umowy ubezpieczenia - nr 7 (tynkowanie), nr 9 – (posadzkarstwo; tapetowanie i oblicowywanie ścian), nr 11 – (wykonywanie pozostałych robót budowlanych wykończeniowych), nr 12 – (pozostałe specjalistyczne roboty budowlane, gdzie indziej nieskalsyfikowane). Skoro wszystkie prace budowlane wykonywane przez ubezpieczonego miały jeden substrat – dom jednorodzinny – to nie są kompatybilne z treścią klauzuli nr 007, włączającej odpowiedzialność za szkody stanowiące przedmiot obróbki, naprawy lub innych czynności w ramach usług wykonywanych przez osoby objęte ubezpieczeniem. Za takim rozumieniem postanowień umowy ubezpieczenia przemawia również fakt, że klauzule dodatkowe, które generowały wyższą wysokość składki, nie mogą być podstawą do obniżenia odszkodowania.

Niezasadny okazał się również zarzut przedawnienia roszczenia powodów. Zgodnie z art. 819 § 3 k.c. , w wypadku ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej roszczenie poszkodowanego do ubezpieczyciela o odszkodowanie lub zadośćuczynienie przedawnia się z upływem terminu przewidzianego dla tego roszczenia w przepisach o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym lub wynikłą z niewykonania bądź nienależytego wykonania zobowiązania. Roszczenia wynikające z umowy o roboty budowlane przedawniają się w terminach określonych w art. 118 k.c. in fine /por. uchwała Sadu Najwyższego w składzie 7 sędziów z dnia 11 stycznia 2002 r. w sprawie o sygn. akt III CZP 63/01, LEX nr 50044/. Bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie. /art. 120 § 1 k.c./ Termin przedawnienia roszczenia o zapłatę odszkodowania z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania /art. 471 k.c./ rozpoczyna bieg od dnia wystąpienia szkody pozostającej w związku przyczynowym z tym zdarzeniem /por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 22 listopada 2013 r. w sprawie o sygn. akt III CZP 72/13, LEX nr 1391775/. Nadto, art. 819 § 4 k.c. stanowi, że bieg przedawnienia roszczenia o świadczenie do ubezpieczyciela przerywa się także przez zgłoszenie ubezpieczycielowi tego roszczenia lub przez zgłoszenie zdarzenia objętego ubezpieczeniem. Bieg przedawnienia rozpoczyna się na nowo od dnia, w którym zgłaszający roszczenie lub zdarzenie otrzymał na piśmie oświadczenie ubezpieczyciela o przyznaniu lub odmowie świadczenia. Skoro roboty budowlane będące źródłem szkody powodów były wykonywane w drugiej połowie 2012 r., a już w dniu 15 maja 2013 r. poprzez zgłoszenie szkody nastąpiło przerwanie trzyletniego terminu przedawnienia, który ponownie rozpoczął swój bieg dopiero w dniu wydania decyzji o odmowie wypłaty odszkodowania (28 listopada 2013 r.), po czym znów został przerwany na skutek wniesienia powództwa w niniejszej sprawie, to zarzut przedawnienia podniesiony przez pozwanego jako bezpodstawny nie zasługiwał na uwzględnienie.

Ograniczenia żądania pozwu do kwoty 163.941, 48 zł Sąd uznał za dopuszczalne, bowiem okoliczności sprawy nie wskazywały, aby była to czynność sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierzała do obejścia prawa. Nadto, pozwany wyraził zgodę na cofnięcie żądania pozwu w powyższym zakresie. Zatem, na mocy art. 355 § 1 k.p.c. Sąd postępowanie w tej części umorzył. /pkt 2 wyroku/

Koszty na podstawie art. 100 zdanie pierwsze i art. 108 § 1 k.p.c. Sąd rozdzielił proporcjonalnie do wyniku sprawy i obciążył pozwanego obowiązkiem ich uiszczenia w 64 %, a powodów w 36%. Stosunek ten ustalono porównując wysokość żądania powodów – 257.591,70 zł z kwotą zasądzoną w pkt 1 wyroku – 163.941, 48 zł.

Powodowie ponieśli następujące koszty procesu: opłatę sądową od pozwu w kwocie 12.880, 00 zł, zaliczkę na biegłego w kwocie 2.470, 70 zł, wynagrodzenie fachowego pełnomocnika, który ją reprezentował w kwocie 7.217 zł,. Łącznie koszty procesu obciążyły powódkę w wysokości 22.567, 70 zł, z tego 64% daje kwotę 14.059, 90 zł, w tym 9.441 zł tytułem zwrotu kosztów sądowych. /pkt 3a wyroku/

Pozwany poniósł koszty procesu w postaci wynagrodzenia fachowego pełnomocnika w kwocie 7.217 zł, z tego 36% daje kwotę 2.598,20 zł. /pkt 3b wyroku/ Koszty związane ze stawiennictwem w Sądzie świadka K. S. w wysokości 19, 20 zł obciążają Skarb Państwa. / pkt 3c wyroku/

Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika powodów Sąd policzył na podstawie § 6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu /Dz.U.2013.461 – j.t./.

Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika pozwanego Sąd policzył na podstawie § 6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radę prawnego z urzędu (Dz.U.2013.490 – j.t.).

D.. SSR Maria Prusinowska