Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

P., dnia 5 listopada 2015 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu XII Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący:SSO Małgorzata Małecka

Protokolant:p.o. stażysty K. M.

po rozpoznaniu w dniu 2 listopada 2015 r. w Poznaniu

sprawy z powództwa Przedsiębiorstwa (...) J. Z., (...) spółki jawnej w P.

przeciwko M. A.

- o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną

I.  uznaje za bezskuteczne w stosunku do powoda czynności prawne w postaci:

a.  umowy darowizny udziału w wysokości ½ w nieruchomości położonej w K. przy ulicy (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta (...), która to umowa została zawarta między pozwaną a W. A. przed notariuszem O. P. w dniu 28 kwietnia 2010 roku, Rep. A (...)

b.  umowy darowizny nieruchomości położonej w P. przy ulicy (...), dla której prowadzona była księga wieczysta (...), która to umowa została zawarta między pozwaną a W. A. przed notariuszem O. P. w dniu 28 kwietnia 2010 roku, Rep. A (...)

a to w celu ochrony wierzytelności powoda wobec W. A. stwierdzonej tytułem wykonawczym, w postaci zaopatrzonego w klauzulę wykonalności nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym z 14 lutego 2014 roku wydanego przez S. O. w P. XIV Wydział Cywilny z siedzibą w P. w sprawie o sygn. akt (...);

II.  kosztami procesu obciąża pozwaną i w związku z tym zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 10.425 zł, w tym tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego kwotę 3.617 zł.

/-/ M. M.

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 25 lutego 2015 r. powód Przedsiębiorstwo Handlowo – Usługowe (...) J. Z., (...) spółka jawna w P. wniósł o orzeczenie wobec pozwanej M. A. o bezskuteczności wobec powódki umów darowizny wskazanych poniżej oraz nakazanie pozwanej znoszenia z niżej wskazanych nieruchomości egzekucji:

1)  z nieruchomości położonej w K., ul. (...), nr KW (...), stanowiącej własność pozwanej na podstawie umowy darowizny zawartej pomiędzy pozwaną jako obdarowaną a W. A., dłużnikiem powódki, przed notariuszem O. P. w P., rep. A(...) w dniu 28 kwietnia 2010 r.,

2)  nieruchomości położonej w P., ul. (...), nr Kw (...), stanowiącej własność pozwanej na podstawie umowy darowizny zawartej pomiędzy pozwaną jako obdarowaną a W. A., dłużnikiem powódki, przed notariuszem O. P. w P., rep. A nr(...) w dniu 28 kwietnia 2010 r.,

3)  nieruchomości położonej w P., ul. (...), nr Kw (...), stanowiącej własność pozwanej na podstawie umowy darowizny zawartej pomiędzy pozwaną jako obdarowaną a W. A., dłużnikiem powódki, przed notariuszem O. P. w P., rep. A nr(...) w dniu 28 kwietnia 2010 r.,

4)  nieruchomości położonej w P., ul. (...), nr Kw (...) stanowiącej własność pozwanej na podstawie umowy darowizny zawartej pomiędzy pozwaną jako obdarowaną a W. A., dłużnikiem powódki, przed notariuszem O. P. w P., rep. A nr (...) w dniu 28 kwietnia 2010 r.,

w celu zaspokojenia wierzytelności wynikającej z prawomocnego nakazu zapłaty S. O. wP. z dnia 14 lutego 2014 r. w sprawie o sygnaturze akt XIV (...) w kwocie 136.150,94 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 19 lutego 2013 r. oraz kosztami postępowania w kwocie 1.712 zł i 2.317 zł, przy przyjęciu, że pozwana może się zwolnić z w/w zobowiązania przez zapłatę na rzecz powódki w/w kwot.

Ewentualnie, w razie wykazania w trakcie postępowania dowodowego, że powyższe nieruchomości w chwili ich darowania pozwanej stanowiły w określonej części jej własność w postaci udziałów, powód wniósł o nakazanie pozwanej znoszenia egzekucji nie z całości nieruchomości, ale z udziałów w prawie własności nieruchomości darowanych powyższymi umowami darowizny.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że prawomocnym nakazem zapłatyS. O.w P. z dnia 14 lutego 2014 r. sygnatura akt XIV (...), została zasądzona od dłużnika W. A. na rzecz powódki kwota 136.951,57 zł wraz z ustawowymi odsetkami oraz kosztami postępowania. Egzekucja prowadzona przeciwko dłużnikowi okazała się bezskuteczna. Powód stwierdził, że dłużnik wskazanymi w petitum pozwu umowami darowizny przeniósł prawo własności posiadanych nieruchomości na rzecz pozwanej – swojej małżonki. Jako podstawę prawną swojego roszczenia powód wskazał art. 528 kc w związku z art. 530 kc oraz art. 527 § 3 kc i art. 532 kc z tytułu ochrony przyszłych wierzycieli dłużnika, który dokonał darowizny z zamiarem ich pokrzywdzenia, wyzbywając się majątku nieodpłatnie na rzecz swojej małżonki. (k. 1-5 akt).

W odpowiedzi na pozew z dnia 30 maja 2015 r. pozwana M. A. wniosła o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwana wskazała, że bezspornie umowami darowizny z dnia 28 kwietnia 2010 r. mąż pozwanej W. A. dokonał przeniesienia własności nieruchomości położonej w P. przy ul. (...) KW (...) oraz udziału w nieruchomości położonej w K. przy ul. (...) KW (...) na rzecz pozwanej. Pozwana podniosła, że jej mąż nie był wówczas dłużnikiem powoda, bowiem został pozwany przez powoda o zapłatę kwoty 136.951,57 zł dopiero w dniu
23 grudnia 2013 r. (zobowiązanie powstało w 2013 r., bowiem wcześniej A (...) Sp. z o.o., którą reprezentował mąż pozwanej regulowała wszelkie zobowiązania z tytułu dostaw paliwa dostarczanego przez powodową spółkę). O powyższym świadczy zdaniem pozwanej okoliczność, że weksel wystawiony przez W. A. w 2010 r. został wypełniony przez powoda dopiero w 2013 r. Wobec powyższego pozwana wniosła o oddalenie powództwa. (k. 52-54 akt).

Pismem procesowym z dnia 1 lipca 2015 r. powód stwierdził, że okoliczności faktyczne między stronami nie się sporne tj. że pozwana otrzymała wskazane w pozwie nieruchomości z drodze darowizny od W. A. i że wiedziała, że jej mąż prowadził współpracę gospodarczą z powodową spółką. Pozwana nie kwestionowała również, że W. A. jest winny powodowi wskazane kwoty pieniężne oraz że jest niewypłacalny. Powód podkreślił, że podstawą prawna jego żądania jest m.in. art. 530 kc, umożliwiający dochodzenia roszczeń w przypadku, gdy dłużnik działał w zamiarze pokrzywdzenia przyszłych wierzycieli. (k. 83-88 akt).

Na rozprawie w dniu 2 listopada 2015 r. powód sprecyzował żądanie pozwu i wniósł o orzeczenie o bezskuteczności w stosunku do nieruchomości położonej w K. przy ul. (...) co do udziału pozwanej wynoszącego 1/2. W pozostałym zakresie wniósł jak dotychczas. Pozwana podtrzymał swoje stanowisko w sprawie. (k. 117 akt).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny :

W. A. jest (...) spółki A plus W sp. z o.o. z siedzibą
w P.. Spółka miała zadłużenie w stosunku do firmy leasingowej z którą współpracowała. Warunkiem przedłużenia umów leasingu z 5 do 7 lat była spłata zaległości płatniczych spółki.

W. A. zależało na kontynuowaniu działalności spółki
i w 2009 r. jako osoba fizyczna zaciągnął kredyt w wysokości 800.000 zł, a następnie udzielił A (...) sp. z o.o. pożyczki w wysokości 600.000 zł. W grudniu 2009 r. zostały spłacone długi wobec firmy leasingowej, a następnie W. A. złożył wniosek o restrukturyzację umowy leasingowej. Firma leasingowa wyraziła zgodę na przedłużenie umowy na 6 lat, pod warunkiem poręczenia umowy przez W. A. oraz pozwaną M. A., będącą małżonką W. A.. Z uwagi na to, że pozwana nie wyraziła na to zgody, A (...) spółka z o. o. zwróciła samochody leasingodawcy i w 2010 r. zakończyła działalność.

W kwietniu bądź maju 2010 r. powstała A (...)
sp. z o.o. zajmująca się magazynowaniem, logistyką, transportem i tzw. spedycją powiązaną
z logistyką. W. A. był prezesem tej spółki do drugiego kwartału
2010 r.

dowód: zeznania świadka W. A. (adnotacja 00: 1 6: 11 z dnia
2 listopada 2015 r. (k. 114-116 akt).

W dniu 28 kwietnia 2010 r. pozwana M. A. zawarła
mężem W. A. przed notariuszem O. P.
w P. umowy darowizny:

1)  udziału w nieruchomości położonej w K. przy ul. (...), stanowiącej działkę gruntu o nr (...), rola o obszarze 1.31.27 ha, dla której S. R.w Ś. W. prowadzi księgę wieczystą o nr (...),

2)  nieruchomości położonej w P., ul. (...), stanowiącej działki gruntu o nr(...), rola o obszarze 0.51.16 ha, dla której S. R. P. (...)w P., Wydział VI Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr Kw (...),

dowód: akty notarialne z dnia 24 kwietnia 2010 r. (k. 60-74 akt), zeznania świadka W. A. (adnotacja 00: 1 6: 11 z dnia 2 listopada 2015 r. (k. 114-116 akt).

Po darowaniu nieruchomości pozwanej M. A. majątek W. A. uległ zmniejszeniu. Oprócz nieruchomości darowanych pozwanej w dniu 28 kwietnia 2010 r. W. A. nie posiadał innych nieruchomości. W chwili zawarcia umów darowizny W. A. nie posiadał także żadnych oszczędności ani wartościowych ruchomości. Posiadał natomiast zobowiązania wobec banku z tytułu zaciągniętej pożyczki. A (...) spółka z o. o. na dzień 28 kwietnia 2010r. miała wymagalne zobowiązania. A (...) sp. z o.o. na dzień zawarcia umów darowizny nie miała wymagalnych zobowiązań Na dzień sporządzenia umów darowizny w stosunku do żadnej z powyższych spółek nie zostały wydane wyroki stwierdzające ich zobowiązania wobec kontrahentów.

dowód: zeznania świadka W. A. (adnotacja 00: 1 6: 11 z dnia
2 listopada 2015 r. (k. 114-116 akt),

Od czerwca bądź lipca 2010 r. spółka A plus W Logistyka rozpoczęła współpracować z powodową spółką. Współpraca polegała na zakupie przez A (...) Sp. z o.o. paliw dostarczanych przez powodową spółkę.

Od listopada 2013 r. pojawiły się problemy w płatnościach za paliwo dostarczone przez powodową spółkę, z uwagi na to, że spółceA. (...)został wypowiedziany kredyt w rachunku bieżącym. W 2013 r. spółkaA. (...) sp. z o.o. miała zaległości wobec wierzycieli w granicach 200.000 zł - 300.000 zł, a wobec banku na kwotę 500.000 zł. Nadto zaległość wobec firm leasingowych wyniosła ok. 100.000 zł. Kontrahenci wypowiedzieli spółkom umowy ubezpieczenia, dotyczące (...) i anten satelitarnych.

Spółka A. (...)Logistyka na podstawie umów leasingu dysponowała samochodami do końca 2013 r. - początku 2014 r.

dowód: zeznania świadka W. A. (adnotacja 00: 1 6: 11 z dnia
2 listopada 2015 r. (k. 114-116 akt).

W dniu 24 grudnia 2013 r. powód złożył przeciwko A (...) sp. z o.o.
z siedzibą w P. oraz W. A. pozew z weksla o zapłatę kwoty 136.951,57 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 19 grudnia 2013 r. do dnia zapłaty. W dniu 14 lutego 2014 r. S. O. w P. w sprawie o sygnaturze akt XIV Nc(...) wydał nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym na skutek pozwu wniesionego przez Przedsiębiorstwo (...) J. Z., (...) spółka jawna z siedzibą w P. i orzekł, że pozwani
A (...) sp. z o.o. z siedzibą w P. oraz W. A. w ciągu dwóch tygodni od doręczenia niniejszego nakazu zapłaty powinni solidarnie zapłacić powodowi z weksla kwotę 136.951,57 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 19 grudnia 2013 r. wraz z kwotą 1.712 zł tytułem opłaty sądowej oraz kwota 3.617 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego i opłaty skarbowej albo wnieść w tymże terminie do tutejszego Sądu zarzuty.

dowód: pozew z dnia 23 grudnia 2013 r. (k. 55-56 akt), weksel i porozumienie wekslowe (k. 58-59 akt), n akaz zapłaty w postepowaniu nakazowym z dnia 14 lutego 2013 r. (k. 6 akt).

Od czerwca 2014 r. A (...) nie prowadzi działalności gospodarczej i nie reguluje swoich zobowiązań.

dowód: zeznania świadka W. A. (adnotacja 00: 1 6: 11 z dnia
2 listopada 2015 r. (k. 114-116 akt).

W dniu 26 lutego 2015 r. powód wystawił adresowane do spółkiA. (...) ponaglenie zapłaty na łączną kwotę 136.150,94 zł tytułem należności głównej oraz 21.100,16 zł tytułem odsetek.

dowód: ponaglenie zapłaty (k. 7 akt).

Pismem z dnia 16 lipca 2015 r. Komornik Sądowy przy S. R.w P. poinformował powoda, że postępowanie egzekucyjne przeciwko A (...) sp. z o.o. z siedzibą w P. oraz W. A., prowadzonej na podstawie nakazu zapłaty wydanego przez S. O. w P. z dnia
14 lutego 2014 r. zostanie umorzone, bowiem wierzyciel nie wykazał mienia z którego ma być prowadzona egzekucja.

dowód: pismo z dnia 16 lipca 2015 r. (k. 94 akt).

W dniu 13 października 2015 r. komornik wydał postanowienie o umorzeniu postępowania egzekucyjnego wobec A (...) sp. z o.o. z siedzibą w P. oraz W. A. z uwagi na stwierdzenie bezskuteczności egzekucji. Postanowienie jest prawomocne.

dowód: postanowienie z dnia 13 października 2015 r. (k. 111-112 akt), zeznania świadka M. S. (adnotacja 00:06:29 z dnia 2 list opada 2015 r. (k. 113-114 akt), zeznania świadka W. A. (adnotacja 00: 1 6: 11 z dnia 2 listopada 2015 r. (k. 114-116 akt).

W. A. reguluje spłatę kredytu, który zaciągnął jako osoba fizyczna na poczet udzielenia pożyczki spółceA. (...). Nie reguluje natomiast zobowiązań wobec powoda.

dowód: zeznania świadka W. A. (adnotacja 00: 1 6: 11 z dnia
2 listopada 2015 r. (k. 114-116 akt).

Darowana nieruchomość położona w P. przy ulicy (...), została podzielona na trzy części i obecnieS. R. P. (...) w P., Wydział VI Ksiąg Wieczystych prowadzi dla nich księgi wieczyste o nr KW (...), nr KW (...) i KW (...).

dowód: zeznania świadka W. A. (adnotacja 00: 1 6: 11 z dnia
2 listopada 2015 r. (k. 114-116 akt).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zgromadzonych w sprawie dokumentów urzędowych i prywatnych oraz zeznań świadków M. S.
i W. A..

Zgodnie z treścią art. 244 k.p.c. dokumenty urzędowe stanowią dowód tego co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Zgodnie natomiast z treścią art. 245 k.p.c. dokumenty prywatne stanowią dowód tego, że osoba, która je podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Zgromadzone w sprawie dokumenty nie były kwestionowane przez strony. Również Sąd nie znalazł podstaw, aby kwestionować zgromadzone w sprawie dokumenty urzędowe i prywatne z urzędu. Wiarygodność kserokopii dokumentów również nie budziła wątpliwości Sądu. Mimo, że kserokopia nie jest dokumentem, a stanowi jedynie element twierdzenia strony o istnieniu dokumentu o treści odpowiadającej kserokopii, to w niniejszej sprawie żadna ze stron nie podniosła zarzutów kwestionujących istnienie określonych dokumentów prywatnych czy urzędowych.

Zeznania świadka M. S. Sąd uznał za wiarygodne, albowiem znalazły one potwierdzenie w zebranym w sprawie materiale dowodowym w postaci dokumentów, w szczególności w postanowieniu Komornika Sądowego E. S. z dnia 13 października 2015r. Ponadto, fakty przez niego podawane nie były kwestionowane przez obie strony.

Sąd w przeważającej mierze uznał za wiarygodne zeznania świadka W. A. . W szczególności za wiarygodne Sąd uznał zeznania świadka na okoliczność funkcjonowania i zakończenia działalności przez spółki A. (...) sp. z o.o. oraz A (...) sp. z o.o., bowiem w logiczny sposób korespondowały z niesporną okolicznością zawarcia przez świadka w dniu 28 kwietnia 2010 r. umów darowizny
z pozwaną. W ocenie Sądu, zeznania świadka w spójny i logiczny sposób ukazały ciąg wydarzeń poprzedzających zawarcie przedmiotowych umów darowizny. Zauważyć bowiem należy, że W. A. zawarł umowy darowizny po zaciągnięciu umowy kredytu jako osoba fizyczna w celu udzielenia pożyczki spółce A. (...) sp. z o.o., której świadek był wspólnikiem, bowiem liczył na przedłużenie umów leasingowych. Przedłużenie umów nie doszło do skutku, bowiem pozwana nie wyraziła zgody na poręczenie umów. Spółka A. (...) sp. z o.o. na dzień 28 kwietnia 2010 miała wymagalne zobowiązania, następnie zakończyła działalność, zaś w kwietniu bądź maju 2010 r. powstała spółka A plus W Logistyka sp. z o.o. zajmująca się magazynowaniem, logistyką, transportem i tzw. spedycją powiązaną z logistyką. W. A. był prezesem tej spółki do drugiego kwartału 2010 r. Zatem logiczne w ocenie Sądu są zeznania świadka, że obciążony jako osoba fizyczna kredytem na 800.000 zł oraz planując objąć stanowisko prezesa zarządu spółki A (...) sp. z o.o., zawarł umowy darowizny z pozwaną w kwietniu 2010 r. zanim nowo powstała spółka rozwinęła swoją działalność. Wiarygodność powyższych zeznań potwierdza także okoliczność, że pozwana odmówiła poręczenia umów leasingowych, skoro mogłoby skutkować to w przyszłości także jej odpowiedzialnością za wykonanie tychże umów. Przemawia to za uznaniem, że po stronie powoda i jego małżonki istniały wątpliwości co do tego, czy nowa rozpoczęta przez dłużnika działalność gospodarcza będzie przynosiła dochody, a spółka utrzyma się na rynku ( na podkreślenie zasługuje, że nowa spółka miała również zajmować się transportem, a więc tym, czym zajmowała się A (...) spółka z o. o., która została zlikwidowana z uwagi na brak możliwości regulowania swoich zobowiązań i konieczność zwrotu leasingowanych pojazdów).

Za niewiarygodne Sąd uznał z kolei zeznania świadka na okoliczność przyczyn zawarcia umów darowizny. Świadek zeznał bowiem, że źle się czuł w tym czasie, że chorował na serce i że chciał uporządkować pewne sprawy, aby żona nie miała w dalszej przyszłości problemów. Zauważyć należy, że zeznania świadka o jego chorobie nie znalazły żadnego potwierdzenia w zebranym materiale dowodowym, stąd Sąd uznał je za niewiarygodne.

Na rozprawie z dnia 2 listopada 2015 r. powód cofnął wniosek o przesłuchanie
w charakterze świadka J. K. oraz wniosek o przeprowadzenie dowodu z akt S. R.w P. N. M.i W. II Wydziału Cywilnego
o sygnaturze(...). Nadto powód cofnął także wniosek o przeprowadzenie dowodu z akt komorniczych o sygnaturze (...) i z przesłuchania w charakterze świadka Komornika Sądowego E. S..

Sąd zważył, co następuje:

W przedmiotowej sprawie materialną podstawę powództwa stanowił przepis
art. 527 § 1 k.c. zgodnie z którym, gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej
z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy
z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć. Powyższa instytucja, zwana tradycyjnie w języku prawniczym skargą paulińską, ma na celu ochronę wierzyciela przed pokrzywdzeniem w wyniku dokonania przez dłużnika czynności prawnej, w następstwie której stał się on niewypłacalny lub stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem tej czynności. Wierzyciel może żądać, by taka czynność prawna została uznana w stosunku do niego za bezskuteczną i w konsekwencji, by mógł on poszukiwać zaspokojenia z tego, co skutkiem owej czynności wyszło z majątku dłużnika lub do niego nie weszło. Powództwo wierzyciela kierowane jest przy tym nie przeciwko dłużnikowi, lecz przeciwko osobie trzeciej, która skutkiem czynności prawnej dłużnika nabyła prawo lub została zwolniona z obowiązku.

Skuteczność skargi paulińskiej uwarunkowana jest kumulatywnym spełnieniem po stronie wierzyciela następujących przesłanek:

- istnienie wierzytelności,

- dokonanie przez dłużnika z „osobą trzecią” czynności prawnej,

- dokonanie przez dłużnika czynności „z pokrzywdzeniem wierzycieli”, a zarazem takiej,
z której „osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową”,

- dokonanie przez dłużnika czynności „ze świadomością pokrzywdzenia”,

- działanie osoby trzeciej w złej wierze.

Ciężar udowodnienia powyższych przesłanek spoczywa przy tym na wierzycielu, jednakże niekiedy ustawodawca przewidział złagodzenie ciężaru dowodu poprzez wprowadzenie wzruszalnych domniemań działających na korzyść powoda (art. 527 § 3 i 4 k.c.).

Dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy istotne jest dokonanie szerszej analizy pojęć: istnienia wierzytelności, pokrzywdzenia wierzycieli oraz działania ze świadomością pokrzywdzenia. Przedmiot ochrony skargą pauliańską stanowi istniejąca i zaskarżalna w chwili dokonania zaskarżonej czynności i wytoczenia powództwa wierzytelność pieniężna, której wysokość nie musi być ostatecznie sprecyzowana (por. wyrok Sądu Najwyższego z 9 kwietnia 2010 r., III CSK 273/09, Lex nr 602265). Wierzytelność ta nie musi być ani wymagalna w chwili wytoczenia powództwa, ani nawet stwierdzona wyrokiem (tak M. Pyziak-Szafnicka, Ochrona wierzyciela w razie niewypłacalności dłużnika, Warszawa 1995, s. 43 i nast.). Niewypłacalność oznacza z kolei taki obiektywny (rzeczywiście istniejący) stan majątku dłużnika, wykazany wszelkimi dostępnymi środkami dowodowymi, w którym egzekucja prowadzona zgodnie z przepisami k.p.c. nie może przynieść zaspokojenia wierzytelności pieniężnej przysługującej przeciwko temu dłużnikowi (tak M. P.-S. , Ochrona…, s. 93). Nie jest w szczególności konieczne wykazanie, że nastąpiło ogłoszenie upadłości dłużnika ani też wszczęcie postępowania egzekucyjnego i wykazanie jego bezskuteczności. Wystarczy wykazanie, że wobec stanu majątku dłużnika niemożliwe jest zaspokojenie wierzytelności skarżącego (wyr. SN z 24.1.2000 r., III CKN 554/98, opubl. L.). W tym zakresie podzielić należy pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w wyroku z dnia 28 listopada 2001 r. (IV CKN 525/00, opubl. L.), że dłużnik staje się niewypłacalny w wyższym stopniu także wtedy, gdy zaspokojenie można uzyskać dodatkowym znacznym nakładem kosztów, czasu i ryzyka. W orzecznictwie dominuje przy tym stanowisko, że nie każda czynność prawna powodująca zmniejszenie majątku dłużnika może być uznana za krzywdzącą dla wierzycieli. Do pokrzywdzenia nie dochodzi wówczas, jeżeli dłużnik w zamian za swoje świadczenie uzyskał ekwiwalent, który nadal znajduje się w jego majątku lub posłużył mu do zaspokojenia wierzycieli (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 grudnia 1999 r., I CKN 287/98, Lex nr 147235). Działanie dłużnika ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli oznacza natomiast, że dokonana przez niego czynność może spowodować dla ogółu wierzycieli niemożność zaspokojenia. Świadomość ta musi istnieć w chwili dokonania zaskarżonej czynności, jednak nie musi być wynikiem wyłącznie stanu niewypłacalności dłużnika w chwili dokonania czynności (tak: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 stycznia 2008 r., V CSK 281/07, Lex nr 627266). Ciężar dowodu świadomości dłużnika spoczywa na wierzycielu. Oznacza to, że wierzyciel musi wykazać, iż dłużnik wiedział o istnieniu wierzycieli oraz znał skutek dokonywanej przez niego czynności w postaci usunięcia z jego majątku aktywów nadających się do zaspokojenia. Na tej podstawie można opierać domniemanie faktyczne, że miał on, przy założeniu przeciętnego rozeznania, świadomość możliwości pokrzywdzenia wierzycieli (tak: M. P.-S. , Ochrona…, s. 117 i nast.). Do przyjęcia świadomości dłużnika pokrzywdzenia wierzycieli wystarczy przy tym, aby dłużnik takie pokrzywdzenie przewidywał w granicach ewentualności (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 12 maja 2005 r., I ACa 1764/04, OSA 2006/3/8).

Zauważyć należy wreszcie, że art. 527 § 3 k.c. ustanawia wzruszalne domniemanie działania ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, jeżeli wskutek czynności prawnej dokonanej przez dłużnika, korzyść majątkową uzyskała osoba pozostająca w bliskim z nim stosunku. Pojęcie „bliskości stosunków” ujmowane jest w orzecznictwie i doktrynie szeroko i należy je odnosić do takich relacji faktycznych między dłużnikiem a osobą trzecią, które potencjalnie umożliwiają osobie trzeciej uzyskanie wiedzy o sytuacji majątkowej dłużnika i okolicznościach jego działania. Wykazanie przez powoda istnienia bliskości stosunków pomiędzy dłużnikiem a osobą trzecią przerzuca na tę osobę obowiązek wykazania, że nie wiedziała, iż dłużnik dokonując czynności prawnej, działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.

Jednocześnie zgodnie z art. 530 kc, przepisy artykułów poprzedzających stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy dłużnik działał w zamiarze pokrzywdzenia przyszłych wierzycieli. Jeżeli jednak osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową odpłatnie, wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną tylko wtedy, gdy osoba trzecia o zamiarze dłużnika wiedziała.

Wierzycielem przyszłym w rozumieniu komentowanego przepisu jest taki wierzyciel, którego wierzytelność (roszczenie) jeszcze nie istnieje w sensie prawnym w chwili dokonywania przez dłużnika (przyszłego dłużnika) czynności prawnej w warunkach określonych w przepisie art. 527 § 1 k.c. Jeżeli taki wierzyciel decyduje się na proces pauliański, musi wykazać, że taka wierzytelność już powstała (na podstawie późniejszych zdarzeń prawnych) i da się określić w sensie podmiotowym oraz przedmiotowym. Chroniona wierzytelność powinna przy tym powstać najpóźniej w chwili wniesienia skargi pauliańskiej albo co najmniej w chwili wyrokowania. Jest to jedna z koniecznych przesłanek roszczenia wynikającego z art. 530 w zw. z art. 527 k.c., bez zaistnienia której występuje czasowy brak legitymacji czynnej, ze względu na który powództwo jako przedwczesne podlega oddaleniu (wyrok SA w Gdańsku z dnia 30 marca 1995 r., I ACr 73/95, OSA 1995, z. 9, poz. 59, z aprobującą glosą M. Bączyka, Pr. Bank. 1997, nr 12, s. 61 i n.). ( por. A. Janiak, Komentarz do art. 530 kc).

W komentowanym przepisie przesłanka podmiotowa po stronie dłużnika uległa zaostrzeniu. Nie wystarczy już sama świadomość dłużnika możliwości pokrzywdzenia przyszłych wierzycieli, lecz niezbędnym jest, by dłużnik działał w takim zamiarze. To z kolei oznacza wykazanie następujących okoliczności ze sfery psychiki dłużnika: w chwili dokonywania czynności dłużnik liczył się z tym, że w związku ze swoją działalnością może mieć w przyszłości wierzycieli; dłużnik zdaje sobie sprawę ze skutków czynności dla swego majątku; dokonując czynności, działał w zamiarze pokrzywdzenia wierzycieli – przy czym chodzi tu o zamiar bezpośredni i wyłączny, co oznacza, że jedynym celem dokonania czynności było spowodowanie niewypłacalności (zob. P. Machnikowski (w:) Kodeks..., s. 951). Jednocześnie podkreśla się konieczność uwzględnienia okoliczności, że powstanie zobowiązania nie zawsze jest pewne. Stąd do zaskarżenia wystarczy wykazanie działania dłużnika w celu pokrzywdzenia swoich ewentualnych wierzycieli.

W orzecznictwie przyjęto także, że zamiar pokrzywdzenia, wymagany przez art. 530 k.c., nie powinien podlegać zawężającej wykładni, gdyż z konieczności rzeczy czyniłoby to iluzoryczną ochronę przyszłych wierzycieli. Dlatego świadomość możliwego pokrzywdzenia jest również wystarczająca do przyjęcia zamiaru pokrzywdzenia, albowiem działanie ludzkie obejmuje w zasadzie nie tylko następstwa zamierzone, ale i te, których jakkolwiek nie chce się wywołać, przewiduje się jako możliwe, a zarazem objęte i wolą. Oznacza to, że zamiar pokrzywdzenia przyjąć należy także u tego, kto w chwili dokonywania czynności liczył się z tym, że w związku z jego działalnością może mieć wierzycieli i że czynność jego może być połączona z ich krzywdą (wyrok SN z dnia 7 lutego 2008 r., V CSK 434/2007, LEX nr 393901).

Przytoczyć w tym miejscu należy wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 marca 2009 r. , w którym wskazano, że w zamiarze pokrzywdzenia (art. 530 k.c.) działa także ten, kto posiadając zobowiązania, dokonuje darowizny jedynego składnika majątkowego, wiedząc, że będzie zaciągał dalsze zobowiązania, których nie jest w stanie spełnić, a następnie doprowadza do podwojenia wysokości zobowiązań, z czym łączy się pokrzywdzenie wierzyciela, co było objęte jego świadomym działaniem ( II CSK 592/2008, niepubl.).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy należy wskazać,
że powód wykazał zaistnienie w niniejszej sprawie przesłanek skargi pauliańskiej, co skutkowało uwzględnieniem powództwa. Po pierwsze, co było bezsporne między stronami, dłużnik W. A. w dniu 28 kwietnia 2010 r. zawarł ze swoją żoną M. A. umowę darowizny obejmującą nieruchomość położoną w K. przy ul. (...) stanowiącą ich współwłasność na prawach wspólności ustawowej oraz nieruchomość stanowiącą własność dłużnika położoną w P. przy ul. (...). Niewątpliwie pozwana uzyskała w ten sposób korzyść majątkową (strony umowy darowizny oszacowały wartość każdej z nieruchomości na kwotę 800.000 zł, zaś nieruchomość położona w K. była wolna od obciążeń).

Postępowanie dowodowe wykazało także, że W. A. po dokonaniu umów darowizny nie posiadał żadnych nieruchomości, oszczędności ani wartościowych ruchomości. Nadto w toku zeznań W. A. przyznał, że jego majątek uległ zmniejszeniu oraz że nie reguluje zobowiązań wobec powoda, bowiem nie ma na środków. Nadto postępowanie egzekucyjne przeciwko dłużnikowi zostało umorzone z powodu bezskuteczności egzekucji. Niewątpliwie zatem poprzez zawarcie umów darowizny dłużnik stał się niewypłacalny, bądź niewypłacalny w stopniu wyższym aniżeli przed dokonaniem czynności, a osoba trzecia, a zatem pozwana uzyskała korzyść majątkową. Skoro zaś czynność prawna w postaci umów darowizny została zawarta przez dłużnika W. A. z małżonką M. A. zastosowanie znajduje domniemanie uregulowane w art. 572 § 3 kc, nakazujące uznać, że pozwana jako osoba bliska dla dłużnika wiedziała, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.

Bezspornie powód wykazał także swoją wierzytelność, stwierdzoną nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym wydanym w dniu 14 lutego 2014 r. przez S. O.w P. w sprawie o sygnaturze akt XIV (...).

Nadto postępowanie dowodowe wykazało, że dłużnikowi W. A. należy przypisać zamiar pokrzywdzenia przyszłych wierzycieli, co umożliwia zastosowanie instytucji skargi pauliańskiej w niniejszej sprawie. Zauważyć bowiem należy, że dłużnik W. A. był (...) spółki A p. W.
sp. z o.o. Spółka miała zadłużenie w stosunku do firmy leasingowej, z którą współpracowała. Warunkiem przedłużenia umów leasingu z 5 do 7 lat była spłata zaległości płatniczych spółki. W. A. zależało na kontynuowaniu działalności spółki i w 2009 r. jako osoba fizyczna zaciągnął kredyt w wysokości 800.000 zł, a następnie udzielił spółceA. (...) sp. z o.o. pożyczki w wysokości 600.000 zł. W grudniu 2009 r. zostały spłacone długi wobec firmy leasingowej, a następnie W. A. złożył wniosek o restrukturyzację umowy leasingowej. Firma leasingowa wyraziła zgodę na przedłużenie umowy na 6 lat, pod warunkiem poręczenia umowy przez W. A. oraz pozwaną M. A., będącą małżonką W. A.. Z uwagi na to, że pozwana nie wyraziła na to zgody, Spółka A. (...) zwróciła samochody leasingodawcy i w 2010 r. zakończyła działalność.

Z powyższego wynika, że dłużnik zamierzał kontynuować działalność spółki, nawet dotując ją zaciągniętą przez siebie pożyczką. Jednocześnie pozwana nie zgodziła się poręczyć umów leasingowych, co biorąc pod uwagę sytuację finansową spółki oraz zadłużenie pozwanego wobec banku na kwotę 800.000 zł, było w ocenie Sądu związane z obawą pozwanej o konieczność ponoszenia przez nią ewentualnej odpowiedzialności za wykonanie umów leasingowych. Co istotne, po zakończeniu funkcjonowania spółki A. (...) sp. z o.o., kwietniu bądź maju 2010 r. powstała spółka A. (...)sp. z o.o., której prezesem zarządu został W. A. i pełnił tę funkcję do drugiego kwartału 2010 r. Podkreślić należy, że pozwany w tym czasie posiadał zobowiązanie z tytułu 800.000 zł wobec banku, a spółkaA. (...) zakończyła działalność z uwagi na problemy finansowe, mimo udzielenia jej przez W. A. pożyczki
w kwocie 200.000 zł. Nadto na dzień zawarcia umów darowizny spółka A (...) sp. z o.o. miała zobowiązania wymagalne, które należało spłacać . Biorąc zatem pod uwagę znaczne zadłużenie W. A. kwotę 800.000 zł, brak zgody jego małżonki M. A. na ponoszenie ewentualnej odpowiedzialności za niewykonanie umów leasingowych, logiczne jest w ocenie Sądu, że W. A. piastując lub planując objąć funkcję prezesa zarządu w spółce A. (...) mógł się obawiać odpowiedzialności za zobowiązania spółki wynikającej z art. 299 ksh. Wskazać bowiem należy, że stosownie do art. 299 § 1 kpc, jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania. Wobec powyższych okoliczności dłużnik W. A. w dniu 28 kwietnia 2010 r., a zatem w okresie tworzenia się spółki bądź tuż przed jej utworzeniem zawarł z pozwaną M. A. umowy darowizny, na podstawie których wyzbył się prawa własności nieruchomości. Zadaniem Sądu, W. A. obejmując stanowisko prezesa zarządu w nowopowstałej spółce A. (...)i biorąc pod uwagę okoliczności poprzedzające ten fakt liczył się z tym, że w związku ze swoją działalnością może mieć w przyszłości wierzycieli. Z uwagi zatem na powyższe, Sąd uznał, że dłużnik W. A. zawierając umowy darowizny działał w zamiarze pokrzywdzenia przyszłych wierzycieli. Wskazać w tym miejscu należy, że bez znaczenia dla zastosowania art. 530 kc jest okoliczność, czy osoba przyszłego wierzyciela była w chwili dokonywania czynności znana dłużnikowi, czy dłużnik wiedział dokładnie, jaka jest wielkość jego wierzytelności i w jakiej konkretnie dacie ona powstanie oraz jaki czas dzieli chwilę dokonania przez dłużnika czynności prawnej krzywdzącej wierzycieli od powstania (por. A. Rzetecka – Gil, Komentarz do art. 530 kc, LEX).

Mając powyższe na uwadze, Sąd orzekł jak w punkcie I wyroku.

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 98 kpc, obciążając nimi w całości pozwaną jako stronę przegrywającą niniejszą sprawę. Na koszty procesu złożyły się kwoty: 6.808 zł tytułem opłaty od pozwu, 3.600 zł z tytułu kosztów zastępstwa procesowego (§ 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U.2013.490 j.t.) oraz kwota 17 zł tytułem opłaty od pełnomocnictwa. (punkt II sentencji wyroku).

/-/ SSO Małgorzata Małecka