Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 12 października 2015 r.

Sąd Rejonowy Gdańsk-Północ w Gdańsku Wydział XIII Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Ewa Bieńkowska

Protokolant:(...)

po rozpoznaniu w dniu 12 października 2015 r. w Gdańsku

sprawy z wniosku M. B. (1), A. K. i A. M.

z udziałem M. B. (2) i H. G.

o podział majątku i dział spadku po G. B. i J. B.

I.  Ustala, że w skład majątku wspólnego byłych małżonków G. B. i J. B. wchodzi spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego nr (...) położonego przy ul. (...) w G. znajdujące się w zasobach (...) w G., wartości 326 764,59 zł (trzysta dwadzieścia sześć tysięcy siedemset sześćdziesiąt cztery złote 59/100);

II.  Ustala, że w skład spadku po G. B. wchodzi udział w wysokości ½ części w wierzytelności w stosunku do (...) w G. o zapłatę kwoty 326 764,59 zł (trzysta dwadzieścia sześć tysięcy siedemset sześćdziesiąt cztery złote 59/100) z tytułu wkładu mieszkaniowego związanego z lokalem nr (...) położonym w G. przy ul. (...);

III.  Ustala, że w skład spadku po J. B. wchodzi udział w wysokości 5/8 części w wierzytelności w stosunku do (...) w G. o zapłatę kwoty 326 764,59 zł (trzysta dwadzieścia sześć tysięcy siedemset sześćdziesiąt cztery złote 59/100) z tytułu wkładu mieszkaniowego związanego z lokalem nr (...) położonym w G. przy ul. (...);

IV.  Dokonuje podziału majątku wspólnego G. i J. małżonków B. oraz działu spadku po G. B. i po J. B. w ten sposób, że wierzytelność w stosunku do (...) w G. o zapłatę kwoty 326 764,59 zł (trzysta dwadzieścia sześć tysięcy siedemset sześćdziesiąt cztery złote 59/100) z tytułu wkładu mieszkaniowego związanego z lokalem nr (...) położonym w G. przy ul. (...) przyznać:

⚫

M. B. (2), pesel (...), w 6/9 części,

⚫

M. B. (1), pesel (...), w 1/9 części,

⚫

A. K., pesel (...), w 1/9 części,

⚫

A. M., pesel (...), w 1/9 części;

V.  Oddala wniosek uczestnika o rozliczenie nakładów na koszty utrzymania mieszkania w łącznej kwocie 72 443,53 (siedemdziesiąt dwa tysiące czterysta czterdzieści trzy złote 53/100) zł, a także nakładów na remont i modernizację mieszkania oraz rozliczenia spłaconego przez niego kredytu w wysokości 60 % wkładu mieszkaniowego;

VI.  Oddala wniosek wnioskodawczyń o rozliczenie utraconych przez wnioskodawczynie korzyści z tytułu pozbawienia ich możliwości wynajmu przedmiotowego mieszkania;

VII.  Kosztami postępowania obciąża strony w następujący sposób:

a)  kosztami opłaty od wniosku o dział spadku po J. B. i po G. B. obciąża wnioskodawczynie, uznając je za uiszczone w całości,

b)  kosztami opłaty od wniosku o podział majątku J. B. i G. B. obciąża M. B. (2),

c)  pozostałymi kosztami postępowania, w tym kosztami wynagrodzenia biegłego w sprawie, obciąża wnioskodawczynie i M. B. (2) w równych częściach,

przy czym szczegółowe ich wyliczenie pozostawia referendarzowi sądowemu;

VIII.  Oddala wniosek o zasądzenie od M. B. (2) na rzecz wnioskodawców kosztów postępowania;

IX.  Oddala wniosek o zasądzenie od wnioskodawców na rzecz M. B. (2) kosztów postępowania.

XIII Ns 2065/14

UZASADNIENIE

A. B. wniósł o dokonanie działu spadku po G. B. zmarłej 30 grudnia 1992 roku oraz po J. B. zmarłym 11 grudnia 2007 roku poprzez przyznanie wierzytelności z tytułu wkładu mieszkaniowego na spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego nr (...) położonego przy ul. (...) M. B. (2), z obowiązkiem spłaty po 1/3 wartości tego wkładu na rzecz A. B. i H. G.. A. B. wniósł również, by zasądzić od M. B. (2) na jego rzecz zwrot kosztów postępowania.

W odpowiedzi na wniosek M. B. (2) wniósł również o dokonanie podziału majątku wspólnego po jego zmarłych rodzicach. Zgodził się, aby wierzytelność z tytułu wkładu mieszkaniowego przyznać mu, a zasądzając spłatę, w 60 ratach, na rzecz wnioskodawcy uwzględnić nakłady poniesione przez niego na przedmiotowe mieszkanie. Nakłady te w szczególności były poniesione od 1979 roku na remont i modernizację mieszkania, na spłatę w 60 % kredytu mieszkaniowego, który spółdzielnia zaciągnęła na budowę tego mieszkania, a także na opłaty z tytułu kosztów utrzymania mieszkania lokatorskiego. Uczestnik wniósł również, by zasądzić od wnioskodawcy na jego rzecz koszty postępowania. Kwota nakładów na koszty utrzymania mieszkania została ostatecznie określona na 72 443,53 zł.

W toku postępowania zmarł wnioskodawca, a w jego miejsce wstąpili jego spadkobiercy: M. B. (1), A. M. i A. K.. Wnieśli, by wierzytelność z tytułu wkładu mieszkaniowego przydzielić A. K., ze spłatą na rzecz uczestnika postępowania, z tego powodu, iż uczestnik nie gwarantuje spłaty pozostałych udziałów w spadku, brak jest również możliwości zabezpieczenia zasądzonych od niego rat.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Spadek po G. B., zmarłej 30 grudnia 1992 roku, nabyli jej mąż J. B. i trójka jej dzieci: M. B. (2), A. B. i H. G., każdy z nich w ¼ części spadku. Spadek po J. B. zmarłym 11 grudnia 2007 roku, nabyli jego dzieci: M. B. (2), A. B. i H. G., każdy z nich w 1/3 części spadku.

W skład majątku wspólnego byłych małżonków G. B. i J. B. wchodziło spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego nr (...) położonego przy ul. (...) w G. znajdujące się w zasobach (...) w G., wartości 326 764,59 zł, co stanowi wartość rynkową prawa odrębnej własności lokalu takiego jak małżonków B. według stanu na dzień śmierci każdego z nich, a cen obecnych, czyli 326 780 zł, pomniejszone o kwotę 15,41 zł tytułem nominalnej kwoty umorzenia kredytu w części przypadającej na ten lokal.

W skład spadku po G. B. wchodzi udział w wysokości ½ części w wierzytelności w stosunku do (...) w G. o zapłatę kwoty 326 764,59 zł z tytułu wkładu mieszkaniowego związanego z lokalem nr (...) położonym w G. przy ul. (...).

W skład spadku po J. B. wchodzi udział w wysokości 5/8 części w wierzytelności w stosunku do (...) w G. o zapłatę kwoty 326 764,59 zł z tytułu wkładu mieszkaniowego związanego z lokalem nr (...) położonym w G. przy ul. (...).

/ dowód: postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku, k. 21 akt tutejszego sądu o sygnaturze XIII Ns 2322/08; postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku, k. 19 akt tutejszego sądu o sygnaturze XIII Ns 706/08; akta spółdzielcze lokalu mieszkalnego nr (...) przy ul. (...) w G., w tym przydział lokatorskiego prawa do lokalu, k. 16 tych akt; przesłuchanie M. B. (2), k. 136-137 i k. 222/

Część wkładu mieszkaniowego za lokal mieszkalny przy ul. (...), czyli 60 % kosztów budowy tego lokalu, była spłacana w formie kredytu, a kredyt ten został w całości spłacony do 31 stycznia 1990 roku. Kredyt ten, jak i opłaty eksploatacyjne za utrzymanie lokalu, częściowo spłacał M. B. (2), który zamieszkiwał w przedmiotowym lokalu wraz ze swoimi rodzicami, a także żoną i dziećmi, od 1979 roku do chwili obecnej.

M. B. (2) po dacie śmierci swego ojca wykonał duży remont w mieszkaniu przy ul. (...) w G.. Od chwili śmierci ojca wszelkie opłaty związane z lokalem przy ul. (...) w G. uiszczał M. B. (2) wraz z jego rodziną, a wcześniej rodzice uczestnika partycypowali w uiszczaniu tych opłat.

/ dowód: pismo spółdzielni z 16.03.2010r., k. 52 akt spółdzielczych; pismo spółdzielni z 28.04.2010r., k. 54 akt spółdzielczych; faktura VAT, k. 126; przesłuchanie M. B. (2), k. 136-137 i k. 222; zeznania A. S., k. 163-164; zeznania D. Z., k. 164-165; zeznania J. Z., k. 165; zeznania W. B., k. 165-166; zeznania B. J., k. 198-199; zeznania E. F., k. 199; zeznania B. D., k. 199-200; przesłuchanie A. B., k. 207-211/

W dniu 22 kwietnia 2009 roku H. G. darowała M. B. (2) cały swój udział wynoszący 1/3 części we wkładzie mieszkaniowym, związanym ze spółdzielczym lokatorskim prawem do lokalu nr (...) położonym przy ul. (...) w G..

/ dowód: umowa darowizny, k. 92-95/

Wartość rynkowa lokalu mieszkalnego położonego przy ul. (...) w G., według jego stanu na dzień 30 grudnia 1992 roku i cen obecnych, a także według jego stanu na dzień 11 grudnia 2007 roku i cen obecnych wynosi 326 780 zł. Stan lokalu w obu tych datach był taki sam.

/ dowód: opinia pisemna biegłego rzeczoznawcy majątkowego, k. 234-261; ustna uzupełniająca opinia biegłego rzeczoznawcy majątkowego, k. 278; zgodne oświadczenia stron, k. 456/

Z wypłacanej przez spółdzielnię zgodnie z art. 11 ust. 2 ¹ i art. 11 ust. 2 ² ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych wartości rynkowej lokalu nr (...) położonego przy ul. (...) w G., spółdzielnia potrąciłaby jedynie kwotę 15,41 zł tytułem nominalnej kwoty umorzenia kredytu w części przypadającej na ten lokal.

/ dowód: pismo spółdzielni z 16.09.2015r., k. 516; statut spółdzielni, k. 505/

M. B. (2) ma 60 lat, jest częściowo niezdolny do pracy z powodu epilepsji i z tego tytułu pobiera co miesiąc rentę w wysokości 880,61 zł. W mieszkaniu przy ul. (...) w G. mieszka wraz z żoną, córką (lat 37) i dwojgiem wnuków (wnuk ma 16 lat, a wnuczka 14 lat). Wszyscy dorośli mieszkający w tym mieszkaniu składają się na utrzymanie mieszkania. Żona uczestnika W. B. miesięcznie zarabia 1300 – 1600 zł, jest pracownikiem gospodarczym. Ma podpisaną umowę zlecenia na czas nieokreślony. W firmie tej pracuje już ponad dwa i pół roku. Wcześniej dwa lata była na zasiłku dla bezrobotnych. Poprzednio była zatrudniona jako sprzedawca od osiemnastego roku życia, miała ciągłość zatrudnienia. Za 4 lata może przejść na emeryturę, której przewidywalna wysokość na ten moment wynosiłaby 1400 zł, a jeśli przepracuje jeszcze parę lat, to będzie ona nawet wyższa. W. B. parę razy w roku ma możliwość zarobienia dodatkowych pieniędzy, jednorazowo nawet do 600 zł. Córka uczestnika M. W. dokłada się do utrzymania mieszkania w kwocie raz 400 zł, raz 600 zł, a raz 800 zł miesięcznie. Na koncie w banku (...) ma oszczędności w kwocie 18 000 zł. Miesięcznie jego żona ma do dyspozycji na wszystkie wydatki związane z życiem i utrzymaniem mieszkania kwotę około 3000 zł. Na swoje dzieci córka M. B. (2) otrzymuje alimenty w łącznej kwocie 750 zł, które przeznacza na ich potrzeby. M. B. (2) jest w stanie co miesiąc wygospodarować ze swojego budżetu kwotę 700 zł na poczet spłaty udziałów spadkobierców. Gdyby cała emerytura uczestnika miała być przeznaczona na spłatę udziałów spadkobierców, jego żona W. B. zadeklarowała zapewnienie całkowitego utrzymania dla M. B. (2), z którym pozostaje w ustroju wspólności majątkowej małżeńskiej. Wszelkie opłaty za mieszkanie uiszczane są na bieżąco.

M. B. (1) miesięcznie otrzymuje 1114 zł tytułem renty rodzinnej po mężu. Oprócz lokaty na kwotę 4 000 zł, nie ma innych oszczędności.

A. M. nie posiada oszczędności, aby spłacić udziały w spadku pozostałych spadkobierców.

A. K. ma możliwość spłaty pozostałych spadkobierców w formie jednorazowej zapłaty po uprawomocnieniu się postanowienia sądu, ponieważ posiada na koncie w banku oszczędności w łącznej kwocie 469 828,74 NOK. Na obecną chwilę mieszka z mężem i dwójką dzieci u teściów w domu, w którym zamieszkuje również brat jej męża, chciałaby się jednak przeprowadzić do własnego mieszkania. Do kwietnia przyszłego roku jej dochód miesięczny będzie wynosił 12 000 zł. Dodatkowo zarabia jej mąż.

/ dowód: wypis z treści orzeczenia, k. 73-74; przekaz pocztowy, k. 96; decyzja ZUS, k. 97-98; orzeczenie lekarza orzecznika ZUS, k. 99; przesłuchanie M. B. (2), k. 457; zeznania W. B., k. 457v-458; przesłuchanie M. B. (1), k. 457; przekaz pocztowy, k. 485; oświadczenie W. B., k. 466; oświadczenie M. W., k. 467; rachunki wystawione przez W. B., k. 468-470; zaświadczenia, k. 471-472; zaświadczenie lekarskie, k. 482; zaświadczenie o niezaleganiu z czynszem, k. 483; wyciąg z rachunku walutowego, k. 485; przesłuchanie A. K., k. 487/

Spadek po A. B., zmarłym 21 lipca 2013 roku, nabyła jego żona M. B. (1) i córki: A. M. i A. K., każda z nich w 1/3 części spadku.

/ dowód: postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku, k. 21 akt tutejszego sądu o sygnaturze XIII Ns 3206/13/

Sąd zważył, co następuje:

Ustalając powyższy stan faktyczny Sąd oparł się na dowodach zgromadzonych w aktach sprawy, które stanowiły dokumenty urzędowe i prywatne, których treść nie była kwestionowana przez strony.

Sąd dał wiarę zeznaniom świadków: A. S., D. Z., J. Z., W. B., B. J., E. F. i B. D., którzy co do zasady potwierdzili, iż duży remont w mieszkaniu przy ul. (...) w G. miał miejsce dopiero po śmierci J. B.. Pewne nieścisłości w zeznaniach świadków mogły wynikać z tego, że zeznawali co do okoliczności, które miały miejsce parę lat wcześniej. Nie mniej jednak ich zeznania były logiczne i spójne z pozostałym materiałem dowodowym, dlatego Sąd dał im wiarę.

Sąd oparł się również na dowodzie w postaci przesłuchania stron: M. B. (2), A. B., a także M. B. (1) i A. K.. M. B. (2) i A. B. potwierdzili, iż w skład majątku wspólnego G. i J. B. wchodziło jedynie lokatorskie spółdzielcze prawo do lokalu przy ul. (...) w G., a w skład spadku po G. i J. B. weszła wierzytelność wobec spółdzielni z tytułu wkładu mieszkaniowego na w/w prawo. Odnośnie twierdzeń A. B., iż kredyt za lokal był spłacany wyłącznie przez jego rodziców, Sąd przyjął, iż były to tylko jego twierdzenia zgodne z jego wiedzą, która jednak ze względu na to, iż nie zamieszkiwał w przedmiotowym lokalu, mogła być niepełna. Co do zasady, zeznania wszystkich stron były logiczne, jasne, spójne z pozostałym materiałem dowodowym i dlatego Sąd dał im wiarę.

Sąd oparł się również na dowodzie w postaci opinii pisemnej i ustnej uzupełniającej biegłego rzeczoznawcy majątkowego. Opinia ta była jasna, spójna i logiczna, a wiedza biegłego – specjalisty z zakresu wycen nieruchomości – nie budziła wątpliwości sądu. Opinia ta nie była nadto kwestionowana przez strony.

Ustalając powyższy stan faktyczny Sąd pominął dowód z pozostałych dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, głównie dotyczących wysokości opłat za mieszkanie, uznając, iż nie miały one żadnego znaczenia dla rozstrzygnięcia, dlatego Sąd nie oparł się na nich.

Do postępowania o podział majątku wspólnego stosuje się odpowiednio przepisy o dziale spadku (art. 567 § 3 kpc), a zatem skład i wartość majątku wspólnego podlegającego podziałowi, jak i skład i wartość spadku podlegającego podziałowi ustala sąd z urzędu (art. 684 kpc).

Przepis art. 220 ustawy z 16 września 1982 roku prawo spółdzielcze (Dz.U.1982.30.210 ze zm.), w brzmieniu obowiązującym na chwilę śmierci G. B., stanowił, iż w razie śmierci jednego z małżonków lokatorskie prawo do lokalu, które przysługiwało obojgu małżonkom, przypada drugiemu małżonkowi. Przepis ten nie naruszał uprawnień spadkobierców do dziedziczenia wkładu mieszkaniowego.

Zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy z 15 grudnia 2000 roku o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz.U.2007.125.873) w brzmieniu obowiązującym na datę śmierci J. B. spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego wygasa między innymi z chwilą ustania członkostwa. A zatem w chwili śmierci J. B. lokatorskie spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego nr (...) przy ul. (...) w G. wygasło.

Zgodnie z art. 11 ust. 2 ¹ ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz.U. z 2013r., poz. 1222 ze zm.) w wypadku wygaśnięcia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego spółdzielnia wypłaca osobie uprawnionej wartość rynkową tego lokalu, przy czym wartość ta nie może być wyższa od kwoty, jaką spółdzielnia uzyska od osoby obejmującej lokal w wyniku przetargu przeprowadzonego przez spółdzielnię zgodnie z postanowieniami statutu. Wedle art. 11 ust. 2 ² w/w ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych z wartości rynkowej potrąca się przypadającą na dany lokal część zobowiązań spółdzielni związanych z budową, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1 tej ustawy, w tym w szczególności niewniesiony wkład mieszkaniowy, a jeśliby spółdzielnia skorzystała z pomocy uzyskanej ze środków publicznych lub z innych środków, potrąca się również nominalną kwotę umorzenia kredytu lub dotacji, w części przypadającej na ten lokal oraz kwoty zaległych opłat związanych z eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości w częściach przypadających na lokal, a także koszty określenia wartości rynkowej lokalu. Zgodnie z art. 11 ust. 2 ⁴ w/w ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych warunkiem wypłaty w/w kwoty jest opróżnienie lokalu.

Mając na uwadze powyższe, Sąd w pkt I orzeczenia ustalił, że w skład majątku wspólnego byłych małżonków G. B. i J. B. wchodziło spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego nr (...) położonego przy ul. (...) w G. znajdujące się w zasobach (...) w G., wartości 326 764,59 zł. Wartość tego prawa została określona poprzez pomniejszenie wartości rynkowej tego lokalu według jego stanu na dzień 30 grudnia 1992 roku, a cen aktualnych, o kwotę 15,41 zł tytułem nominalnej kwoty umorzenia kredytu w części przypadającej na ten lokal.

Następnie w pkt II orzeczenia Sąd ustalił, że w skład spadku po G. B. wchodzi udział w wysokości ½ części w wierzytelności w stosunku do (...) w G. o zapłatę kwoty 326 764,59 zł z tytułu wkładu mieszkaniowego związanego z lokalem nr (...) położonym w G. przy ul. (...).

W kolejnym III punkcie orzeczenia Sąd ustalił, że w skład spadku po J. B. wchodzi udział w wysokości 5/8 części w wierzytelności w stosunku do (...) w G. o zapłatę kwoty 326 764,59 zł z tytułu wkładu mieszkaniowego związanego z lokalem nr (...) położonym w G. przy ul. (...). Wartość tej wierzytelności została określona poprzez pomniejszenie wartości rynkowej tego lokalu według jego stanu na dzień 11 grudnia 2007 roku, a cen aktualnych, o kwotę 15,41 zł tytułem nominalnej kwoty umorzenia kredytu w części przypadającej na ten lokal.

Spadkobierca może za zgodą pozostałych spadkobierców rozporządzić udziałem w przedmiocie należącym do spadku, przy czym w braku zgody współspadkobierców, rozporządzenie to jest bezskuteczne o tyle, o ile naruszałoby uprawnienia przysługujące im na podstawie przepisów o dziale spadku (art. 1036 kc).

Wprawdzie H. G. dokonała darowizny udziału w wysokości 1/3 części we wkładzie mieszkaniowym na rzecz (...) bez zgody A. B., jednak rozporządzenie to nie naruszało uprawnień przysługujących A. B. na podstawie przepisów o dziale spadku, zatem było ono skuteczne.

Sąd miał zatem na uwadze, iż M. B. (2) przysługuje udział w przedmiocie spadku po rodzicach w wysokości 2/3 jego części. Przydzielając wierzytelność wobec spółdzielni (...) w całości, należałoby zatem zasądzić od niego na rzecz pozostałych spadkobierców łączną spłatę w wysokości trzeciej części przedmiotu spadkowego, to jest kwotę 108 921,15 zł.

Należy w tym miejscu dodać, iż zdaniem Sądu niezasadne byłoby przyznanie całej wierzytelności A. K., która dawała gwarancję spłaty pozostałych spadkobierców. Sąd brał przy tym pod uwagę, iż M. B. (2) wraz ze swoją rodziną prawie całe swoje życie mieszkał w mieszkaniu przy ul. (...) w G.. Zamieszkiwał w tym mieszkaniu ze swoją żoną i dziećmi również wtedy, kiedy mieszkali tam jeszcze jego rodzice: G. i J. B.. Obecnie jest osobą schorowaną i zdaniem Sądu przyznanie wierzytelności A. K. oznaczałoby dla M. B. (2) wyprowadzkę z mieszkania przy ul. (...) w G..

Zdaniem Sądu, brak było również podstaw, by wierzytelność z tytułu wkładu mieszkaniowego wobec spółdzielni przydzielić w całości M. B. (2). Jego sytuacja majątkowa i finansowa nie dawała gwarancji spłaty pozostałych spadkobierców. Gdyby należność tą rozłożyć na raty, to przy uwzględnieniu, iż uczestnik posiada 18 000 oszczędności i faktu, iż z budżetu domowego może wygospodarować maksymalnie kwotę po 700 zł miesięcznie, raty te wynosiłyby 10 lat. Taką maksymalną dopuszczalną przepisami prawa możliwość rozłożenia świadczenia na raty, należy wybrać w szczególnie uzasadnionych sytuacjach, w których taki rodzaj rozłożenia należności na raty, nie obciąża nadto żadnej ze stron postępowania. Stwierdzić natomiast trzeba, że w przedmiotowej sprawie M. B. (1), A. K. i A. M., nie miałyby żadnego zabezpieczenia dla spłat zasądzonych od M. B. (2) w taki sposób. I ta okoliczność zadecydowała głównie o tym, iż Sąd uznał, że najlepszym sposobem podziału majątku i działu spadków po G. B. i M. B. (2) będzie przydzielenie stronom postępowania wierzytelności wobec spółdzielni z tytułu wkładu mieszkaniowego w udziałach, przy uwzględnieniu darowizny dokonanej przez H. G. na rzecz M. B. (2).

Mając na uwadze powyższe, Sąd w pkt IV orzeczenia dokonał podziału majątku wspólnego G. i J. małżonków B. oraz działu spadku po G. B. i po J. B. w ten sposób, że wierzytelność w stosunku do (...) w G. o zapłatę kwoty 326 764,59 zł (trzysta dwadzieścia sześć tysięcy siedemset sześćdziesiąt cztery złote 59/100) z tytułu wkładu mieszkaniowego związanego z lokalem nr (...) położonym w G. przy ul. (...) przyznał M. B. (2) w 6/9 części, a wnioskodawczyniom: M. B. (1), A. K. i A. M., w udziałach po 1/9 części.

Zgodnie z art. 686 kpc w sprawie o dział spadku sąd rozstrzyga o wzajemnych roszczeniach spadkobierców z tytułu posiadania przedmiotów spadkowych, pobranych pożytków, innych przychodów, poczynionych nakładów na spadek i spłaconych długów spadkowych. Do działu spadku stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące zniesienia współwłasności (art. 688 kpc). Wedle art. 618 § 1 kpc, stosowanym w postępowaniu o dziale spadku odpowiednio, sąd rozstrzyga także wzajemne roszczenia spadkobierców z tytułu posiadania rzeczy. Według doktryny termin „posiadanie” należy interpretować szeroko, w ten sposób że obejmuje on swym zakresem roszczenia z tytułu korzystania z rzeczy, pobranych pożytków i innych przychodów z rzeczy oraz dokonanych na rzecz nakładów (tak: Andrzej Stempniak „Postępowanie w sprawach o dział spadku” Warszawa 2012, s.243). Co więcej, przedmiotem posiadania mogą być tylko rzeczy (tak art. 336 kc). Jednak z tego względu, iż w art. 686 kpc ustawodawca posłużył się terminem „przedmiot”, należy wskazać, iż w postępowaniu o dział spadku sąd rozpoznaje też roszczenia z tytułu posiadania praw rzeczowych i praw obligacyjnych.

Do wspólności majątku spadkowego i do działu spadku stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych (art. 1035 kc).

Stosunki pomiędzy spadkobiercami w zakresie pożytków są uregulowane w art. 207 kc w zw. z art. 1035, a zatem pożytki i inne przychody, jakie przynosi przedmiot spadkowy przypadają spadkobiercom zgodnie z ich udziałem w spadku i w takim samym stosunku spadkobiercy są obowiązani ponosić wydatki i ciężary związane z przedmiotem spadku.

Odnosząc się zatem do zgłoszonych w tym postępowaniu wniosków uczestnika o rozliczenie nakładów poniesionych od 1979 roku przez niego na remont i modernizację mieszkania, na spłatę w 60 % kredytu mieszkaniowego, który spółdzielnia zaciągnęła na budowę tego mieszkania, a także na opłaty z tytułu kosztów utrzymania mieszkania lokatorskiego w łącznej kwocie 72 443,53 zł, należało wskazać, iż żądania te nie mogły być przedmiotem rozliczeń pomiędzy spadkobiercami w tym postępowaniu.

Przedmiotem spadku było jedynie prawo do żądania od spółdzielni wypłaty kwoty z tytułu wkładu na lokatorskie spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego.

Nie można było zatem przyjąć, iż uczestnik ponosił wskazane przez niego nakłady na to prawo, które wchodziło w skład spadku. Niewątpliwie zaś nakłady te były czynione na sam lokal mieszkalny, którego właścicielem była spółdzielnia.

Nakłady w postaci spłaty kredytu zaciągniętego na budowę lokalu przez spółdzielnię mogłyby stanowić przedmiot rozliczeń pomiędzy spadkobiercami, o ile dokonane byłyby już po wygaśnięciu prawa do spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu. Przy ustalaniu wysokości kwoty do wypłaty, zgodnie z art. 11 ust. 2 ² ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, bierze się bowiem pod uwagę wartość rynkową lokalu pomniejszoną między innymi o część zobowiązań spółdzielni związanych z budową. W sytuacji gdyby kredyt zaciągnięty przez spółdzielnię był częściowo spłacony przez jednego ze spadkobierców już po wygaśnięciu tego prawa, co miałoby wpływ na określenie wysokości wierzytelności wobec spółdzielni z tytułu wkładu mieszkaniowego, wówczas spadkobierca ten miałby roszczenie wobec drugiego spadkobiercy o zwrot należnej mu części, z tego powodu, iż wypłacona przez spółdzielnię kwota z tytułu zwrotu wkładu uwzględniałaby fakt spłacenia części kredytu zaciągniętego na budowę lokalu.

Należy jednak wskazać, iż postępowanie dowodowe po pierwsze nie wykazało, jakie dokładnie kwoty były uiszczane przez M. B. (2) na poczet spłaty kredytu zaciągniętego przez spółdzielnię na budowę lokalu (spółdzielnia nie posiadała też szczegółowych informacji na temat tego kto i w jakiej formie spłacał ten kredyt, w szczególności, czy raty kredytu były doliczane do czynszu), a po drugie bezspornie kredyt ten był spłacony w całości do 31 stycznia 1990 roku, a zatem jeszcze przed śmiercią G. B.. Nawet jeśli M. B. (2) dokładał się do spłaty tego kredytu, to kwestię tej spłaty regulowały ustalenia pomiędzy nim a jego rodzicami, których sąd w tym postępowaniu nie może badać. Nie można zatem uznać, iż ewentualna spłata kredytu przez M. B. (2) rodzi wobec drugiego spadkobiercy roszczenie z tytułu nakładów poniesionych na przedmiot spadku.

Należy również wskazać, iż czynione przez M. B. (2) remonty w mieszkaniu przy ul. (...) w G., nie stanowiły nakładu na przedmiot spadku, którym było prawo żądania od spółdzielni wypłaty należności z tytułu wkładu mieszkaniowego. Niewątpliwie były to zaś nakłady na sam lokal, którego właścicielem była spółdzielnia.

Sąd oddalił zatem wniosek uczestnika o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego na okoliczność określenia zakresu prac remontowych i modernizacyjnych wykonanych przez uczestnika, a także na okoliczność ich wartości.

Ponadto, należy wskazać, iż fakt uiszczania przez M. B. (2) opłat eksploatacyjnych i innych związanych z utrzymaniem mieszkania spółdzielni, zarówno w trakcie istnienia lokatorskiego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego przy ul. (...) w G., jak i po jego wygaśnięciu, nie stanowi nakładu na przedmiot spadku. Rozliczenie tych opłat w tym postępowaniu było zatem niemożliwe.

Sąd oddalił więc także wniosek uczestnika o wystąpienie do (...) w G. z wnioskiem o wskazanie kwot wpłaconych do spółdzielni w latach od 1979 do 2010 przeznaczonych na fundusz remontowy, eksploatacyjny oraz związanych z dostarczeniem ciepła do mieszkania i jego ogrzewaniem.

Mając na uwadze powyższe, Sąd w pkt V orzeczenia oddalił wniosek uczestnika o rozliczenie nakładów na koszty utrzymania mieszkania w łącznej kwocie 71 335,53 zł, a także nakładów na remont i modernizację mieszkania oraz rozliczenia spłaconego przez niego kredytu w wysokości 60 % wkładu mieszkaniowego.

Prawo do zamieszkiwania w lokalu nr (...) przy ul. (...) w G. nie wchodziło w skład spadku, stąd nie można żądać rozliczenia w postępowaniu spadkowym korzyści, które osiągał i osiąga M. B. (2) mieszkając w tym mieszkaniu. Niezasadne było zatem roszczenie wnioskodawczyń zapłaty kwoty z tytułu pożytków, jakie przynosiłoby to mieszkanie, gdyby było wynajęte na rynku. Po pierwsze, mieszkanie to stanowiło własność spółdzielni i to ona pobiera należny za to mieszkanie czynsz (po wygaśnięciu lokatorskiego spółdzielczego prawa do lokalu czynsz ten naliczany jest według stawek rynkowych), po drugie na jego wynajęcie potrzebna byłaby zgoda spółdzielni. Sąd oddalił zatem wniosek wnioskodawczyń o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego rzeczoznawcy celem określenia stawki czynszu najmu możliwej do uzyskania za przedmiotowy lokal. Pożytki w postaci wynajęcia części tego mieszkania byłyby pożytkami nie prawa do żądania wypłaty części wkładu mieszkaniowego od spółdzielni (co stanowiło majątek spadkowy), ale byłyby to pożytki, które przynosiło samo mieszkanie, którego właścicielem była spółdzielnia.

Mając powyższe na uwadze, Sąd w pkt VI orzeczenia oddalił wniosek wnioskodawczyń o rozliczenie utraconych przez nie korzyści z tytułu pozbawienia ich możliwości wynajmu przedmiotowego mieszkania.

Zgodnie z art. 520 § 1 kpc Sąd obciążył kosztami postępowania strony zgodnie ze swoim udziałem w sprawie. I dlatego w pkt. VII kosztami opłaty od wniosku o dział spadku po J. B. i po G. B. Sąd obciążył wnioskodawczynie, uznając je za uiszczone w całości; kosztami opłaty od wniosku o podział majątku wspólnego małżonków G. i J. B. Sąd obciążył M. B. (2), a pozostałymi kosztami postępowania, w tym kosztami wynagrodzenia biegłego w sprawie, Sąd obciążył wnioskodawczynie i M. B. (2) w równych częściach, szczegółowe ich wyliczenie pozostawiając referendarzowi sądowemu. Uznając, iż każda ze stron powinna ponieść koszty związane ze swoim udziałem w sprawie, Sąd w kolejnych punktach orzeczenia oddalił wniosek o zasądzenie od M. B. (2) na rzecz wnioskodawców kosztów postępowania i o zasądzenie od wnioskodawców na rzecz M. B. (2) kosztów postępowania.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...) M. B. (2);

3.  (...)

G., 29 października 2015 roku