Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 czerwca 2009r.

Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

w składzie:

Przewodniczący: SSO Maria Witkowska

po rozpoznaniu w dniu 8 czerwca 2009r. w Warszawie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa Stowarzyszenia (...) z siedzibą w P.

przeciwko „(...)” Spółki Akcyjnej z siedzibą we W.

o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone

I.  Uznaje za niedozwolone i zakazuje stosowania przez „(...)” Spółkę Akcyjną z siedzibą we W. w obrocie z konsumentami następujących postanowień wzorca umowy o treści:

1.  „(...) nie udziela gwarancji, że korzystanie z Serwisu będzie przebiegało bez usterek, wad, przerw czy braku możliwości połączenia z (...) oraz co do tego, że rezultat poszukiwań sprosta Państwa oczekiwaniom, co do merytorycznej zawartości, dokładności czy przydatności uzyskanych informacji.”,

2.  „Dane osoby, na którą rezerwacja jest założona, powinny zgadzać się z danymi w paszporcie lub w dowodzie osobistym przy podróżach na terenie Unii Europejskiej pod rygorem nie zrealizowania świadczeń wykupionych. W taki przypadku dokonana zapłata za wycieczkę turystyczną nie podlega zwrotowi.”,

3.  „Z uwagi na fakt, że cena wycieczki turystycznej może być wyrażona przez niektórych Organizatorów zarówno w PLN jak i w walutach obcych, cena za wycieczkę turystyczną może ulec niewielkim zmianom, wynikającym z dziennego kursu danej waluty.”,

4.  „Prawidłowo złożona reklamacja powinna, co najmniej zawierać: oznaczenie Usługobiorcy (imię, nazwisko, adres zamieszkania, adres poczty elektronicznej, telefon kontaktowy), opis reklamowanego faktu lub usługi. Reklamacje, które nie zawierają wskazanych danych nie będą rozpatrywane.”,

5.  „Wszelkie spory związane z usługami świadczonymi przez (...) rozstrzygane są przez sądy właściwe miejscowo dla siedziby (...).”.

II.  Zasądza od „(...)” Spółki Akcyjnej z siedzibą we W. na rzecz Stowarzyszenia (...) z siedzibą w P. kwotę 1800 zł (jeden tysiąc osiemset złotych) tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

III.  Poleca pobranie kasie Sądu Okręgowego w W. od „(...)” Spółki Akcyjnej z siedzibą we W. kwotę 3000 zł (trzy tysiące złotych) tytułem opłaty stałej od pozwu, od której uiszczenia powód był zwolniony z mocy prawa.

IV.  Zarządza publikację prawomocnego wyroku w Monitorze Sądowym i Gospodarczym na koszt „(...)” Spółki Akcyjnej z siedzibą we W..

/-/SSO Maria Witkowska

XVII AmC 36/09

UZASADNIENIE

W dniu 31 grudnia 2008 roku powód - Stowarzyszenie (...) z siedzibą w P. wniósł szereg pozwów przeciwko pozwanemu – „(...)” S.A. z siedzibą we W., w których domagał się uznania za niedozwolone następujących postanowień zawartych w stosowanym przez niego wzorcu umownym o nazwie „Regulamin korzystania z serwisu internetowego (...) (Regulamin)”:

1.  „(...) nie udziela gwarancji, że korzystanie z Serwisu będzie przebiegało bez usterek, wad, przerw czy braku możliwości połączenia z (...) oraz co do tego, że rezultat poszukiwań sprosta Państwa oczekiwaniom, co do merytorycznej zawartości, dokładności czy przydatności uzyskanych informacji.”,

2.  „Dane osoby, na którą rezerwacja jest założona, powinny zgadzać się z danymi w paszporcie lub w dowodzie osobistym przy podróżach na terenie Unii Europejskiej pod rygorem nie zrealizowania świadczeń wykupionych. W taki przypadku dokonana zapłata za wycieczkę turystyczną nie podlega zwrotowi.”,

3.  „Z uwagi na fakt, że cena wycieczki turystycznej może być wyrażona przez niektórych Organizatorów zarówno w PLN jak i w walutach obcych, cena za wycieczkę turystyczną może ulec niewielkim zmianom, wynikającym z dziennego kursu danej waluty.”,

4.  „Prawidłowo złożona reklamacja powinna, co najmniej zawierać: oznaczenie Usługobiorcy (imię, nazwisko, adres zamieszkania, adres poczty elektronicznej, telefon kontaktowy), opis reklamowanego faktu lub usługi. Reklamacje, które nie zawierają wskazanych danych nie będą rozpatrywane.”,

5.  „Wszelkie spory związane z usługami świadczonymi przez (...) rozstrzygane są przez sądy właściwe miejscowo dla siedziby (...).”.

Powód wniósł ponadto o wydanie wyroku zaocznego zaopatrzonego w rygor natychmiastowej wykonalności w przypadkach prawem przewidzianych, wydanie wyroku uwzględniającego powództwo w całości na posiedzeniu niejawnym, rozpoznanie sprawy również pod nieobecność powoda bądź jego pełnomocnika procesowego oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 360 zł.

Swoje roszczenie powód oparł na fakcie, że pozwany w ramach prowadzonej działalności gospodarczej w zakresie biura podróży posługuje się wzorcem umownym zawierającym zakwestionowane postanowienia.

Jako dowód na poparcie swojego stanowiska powód przedstawił wzorzec umowny pod nazwą „Regulamin korzystania z serwisu internetowego (...) (Regulamin)” zawierający kwestionowane w pozwach postanowienia.

W ocenie powoda zakwestionowane przez niego postanowienia umowne kształtują prawa i obowiązki konsumentów w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy – stanowią zatem niedozwolone postanowienia umowne w rozumieniu art. 385 ¹ Kodeksu cywilnego.

Pozwany w odpowiedziach na pozwy wniósł o oddalenie powództw w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów sądowych oraz kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwany podniósł, że zakwestionowane przez pozwanego klauzule nie są sprzeczne z prawem i nie naruszają przepisów prawa. W ocenie pozwanego, przedmiotowe postanowienia nie są również klauzulami wpisanymi do rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone prowadzonego przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

Zdaniem pozwanego, fakt, iż w rejestrze prowadzonym przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów znalazły się klauzule, które mogą być interpretowane jako klauzule zbliżone do postanowień regulaminu stosowanego przez pozwanego, nie świadczy o tym, iż klauzule stosowane przez pozwanego są niedozwolone.

Zarządzeniem z dnia 26 maja 2009 Sąd Okręgowy w W. – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów mając na uwadze, że wniesione przez powoda przeciw pozwanemu sprawy o sygnaturach XVII AmC 36/09, XVII AmC 37/09, XVII AmC 38/09, XVII AmC 39/09oraz XVII AmC 40/09 są ze sobą w związku, ponieważ dotyczą tego samego wzorca umownego stosowanego przez stronę pozwaną i mogły być objęte jednym pozwem, na podstawie art. 219 k.p.c. roku połączył je do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia pod sygnaturą XVII AmC 36/09.

Rozpoznając sprawę Sad Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

Bezsporne w sprawie jest, że pozwany – „(...)” S.A. z siedzibą we W. prowadzi działalność gospodarczą polegającą na świadczeniu usług turystycznych na rzecz konsumentów.

Bezspornym jest także, że pozwany posługuje się w obrocie z konsumentami wzorcem umownym o nazwie „Regulamin korzystania z serwisu internetowego (...) (Regulamin)”:

1.  „(...) nie udziela gwarancji, że korzystanie z Serwisu będzie przebiegało bez usterek, wad, przerw czy braku możliwości połączenia z (...) oraz co do tego, że rezultat poszukiwań sprosta Państwa oczekiwaniom, co do merytorycznej zawartości, dokładności czy przydatności uzyskanych informacji.”,

2.  „Dane osoby, na którą rezerwacja jest założona, powinny zgadzać się z danymi w paszporcie lub w dowodzie osobistym przy podróżach na terenie Unii Europejskiej pod rygorem nie zrealizowania świadczeń wykupionych. W taki przypadku dokonana zapłata za wycieczkę turystyczną nie podlega zwrotowi.”,

3.  „Z uwagi na fakt, że cena wycieczki turystycznej może być wyrażona przez niektórych Organizatorów zarówno w PLN jak i w walutach obcych, cena za wycieczkę turystyczną może ulec niewielkim zmianom, wynikającym z dziennego kursu danej waluty.”,

4.  „Prawidłowo złożona reklamacja powinna, co najmniej zawierać: oznaczenie Usługobiorcy (imię, nazwisko, adres zamieszkania, adres poczty elektronicznej, telefon kontaktowy), opis reklamowanego faktu lub usługi. Reklamacje, które nie zawierają wskazanych danych nie będą rozpatrywane.”,

5.  „Wszelkie spory związane z usługami świadczonymi przez (...) rozstrzygane są przez sądy właściwe miejscowo dla siedziby (...).”.

Pozwany nie zakwestionował wiarygodności dołączonego do pozwu wzorca umownego, ani też nie zarzucił niezgodności kwestionowanych postanowień z jego treścią. Z tych względów okoliczności te należało uznać za udowodnione na podstawie art. 230 k.p.c.

W tym stanie faktycznym Sad Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje:

Powództwo jest uzasadnione.

Należy podkreślić, że w postępowaniu o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone Sąd dokonuje abstrakcyjnej oceny wzorca celem ustalenia, czy zawarte w nim klauzule mają charakter niedozwolonych postanowień umownych w rozumieniu art. 385 ¹ k.c. Niedozwolone postanowienia umowne to konstrukcja przewidziana w art. 385 ¹ – 385 ³ k.c., mająca na celu ochronę konsumenta przed niekorzystnymi postanowieniami umowy łączącej go z profesjonalistą. Należy podkreślić, że ocena kwestionowanych klauzul prowadzona jest w oderwaniu od konkretnego stosunku umownego z określonym konsumentem, a jej przedmiotem jest badanie tylko tych klauzul wzorca, a nie praktyki i konsekwencji ich stosowania w umowach z konsumentami.

W myśl art. 385 ¹ § 1 k.c., za niedozwolone postanowienia umowne uznaje się postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.

Z przytoczonego sformułowania wynika zatem, że możliwość uznania danego postanowienia umownego za niedozwolone i wyeliminowanie go z praktyki stosowania zależna jest od spełnienia następujących przesłanek:

1) postanowienie nie zostało uzgodnione indywidualnie, a więc nie podlegało negocjacjom;

2) ukształtowane w ten sposób prawa i obowiązki konsumenta pozostają w sprzeczności z dobrymi obyczajami;

3) ukształtowane we wskazany sposób prawa i obowiązki rażąco naruszają interesy konsumenta;

4) postanowienie umowy nie dotyczy sformułowanych w sposób jednoznaczny głównych świadczeń stron, w tym ceny lub wynagrodzenia.

Powyższe przesłanki muszą zostać spełnione łącznie, natomiast brak jednej z nich skutkuje, że Sąd nie dokonuje oceny danego postanowienia pod kątem abuzywności.

Analizując zakwestionowane przez powoda postanowienia w oparciu o w/w kryteria, nie budzi wątpliwości Sądu, że konsumenci nie mieli wpływu na ich treść, a zatem należało uznać, że nie były one z nimi uzgadniane indywidualnie.

Przedmiotowe postanowienia nie dotyczą także, zdaniem Sądu, głównych świadczeń stron umowy, którymi są: ze strony pozwanego – realizacja imprezy, ze strony zaś konsumenta – zapłata ceny.

Do rozstrzygnięcia pozostała zatem jedynie kwestia, czy zakwestionowane przez powoda postanowienia kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy.

Należy wskazać, że „dobre obyczaje” to reguły postępowania niesprzeczne z etyką, moralnością i aprobowanymi społecznie obyczajami. Za sprzeczne z dobrymi obyczajami można uznać także działania zmierzające do niedoinformowania, dezorientacji, wywołania błędnego przekonania konsumenta, wykorzystania jego niewiedzy lub naiwności, a więc o działanie potocznie określane jako nieuczciwe, nierzetelne, odbiegające od przyjętych standardów postępowania. Pojęcie „interesów konsumenta” należy rozumieć szeroko, nie tylko jako interes ekonomiczny, mogą tu wejść w grę także inne aspekty: zdrowia konsumenta (i jego bliskich), jego czasu zbędnie traconego, dezorganizacji toku życia, przykrości, zawodu itp. Naruszenie interesów konsumenta wynikające z niedozwolonego postanowienia musi być rażące, a więc szczególnie doniosłe. Pełnię treści pojęciu „dobrych obyczajów” (w szczególności w stosunkach umownych między profesjonalistą a konsumentem) nadaje judykatura - w orzeczeniu SN z 13 lipca 2005 r., I CK 832/04, IC Biul. SN 2006, nr 2, s. 86 wskazano, że za „sprzeczne z dobrymi obyczajami” należy uznać wprowadzenie klauzul godzących w równowagę kontraktową, „rażące naruszenie interesów konsumenta” zaś polega na nieusprawiedliwionej dysproporcji praw i obowiązków na niekorzyść konsumenta w określonym stosunku umownym).

Mają powyższe na względzie Sąd uznał, że kwestionowane przez powoda klauzule niewątpliwie stanowią niedozwolone postanowienia umowne w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c.

W ocenie Sądu pierwsza zakwestionowana przez powoda klauzula o treści „(...) nie udziela gwarancji, że korzystanie z Serwisu będzie przebiegało bez usterek, wad, przerw czy braku możliwości połączenia z (...) oraz co do tego, że rezultat poszukiwań sprosta Państwa oczekiwaniom, co do merytorycznej zawartości, dokładności czy przydatności uzyskanych informacji.” stanowi niedozwolone postanowienie umowne w rozumieniu art. 385 ^{( 1)} § 1 k.c. bowiem spełnia przesłanki określone w art. 385 ^{( 3)} pkt 2 k.c.

Stosownie do treści art. 385 ³ pkt 2 k.c. w razie wątpliwości uważa się, że niedozwolonymi postanowieniami umownymi są te, które w szczególności wyłączają lub istotnie ograniczają odpowiedzialność względem konsumenta za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania.

W ocenie Sądu, przedmiotowa klauzula stosowana przez pozwanego niewątpliwie prowadzi do wyłączenia lub istotnego ograniczenia odpowiedzialności względem konsumenta za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania.

Sąd stanął na stanowisku, że przedmiotowe postanowienie umowne przyznaje pozwanemu prawo do wyłączenia swojej odpowiedzialności względem konsumentów za jakość korzystania z serwisu. Tymczasem profesjonalny przedsiębiorca, jakim niewątpliwie jest pozwany, obowiązany jest do świadczenia usługi o odpowiedniej, możliwie najwyższej jakości. Od przedsiębiorcy wymaga się bowiem wysokiego poziomu świadczonych usług, natomiast wyłączenie odpowiedzialności za złą jakość świadczenia nie znajduje, w ocenie Sądu, żadnego racjonalnego uzasadnienia.

Zakwestionowane postanowienie stanowi zatem, w ocenie Sądu, nadużycie przewagi kontraktowej pozwanego, jako profesjonalisty względem konsumenta, przyznając pozwanemu przewagę w łączącym ich stosunku umownym.

Przedmiotowa klauzula godzi zatem w równowagę kontraktową i prowadzi do nieusprawiedliwionej dysproporcji praw i obowiązków na niekorzyść konsumenta.

W ocenie Sądu, takie ukształtowanie stosunku prawnego we wzorcu umownym nie znajduje żadnego uzasadnienia i w sposób rażący narusza interesy konsumentów, jak również kształtuje ich prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami.

Odnośnie drugiej zakwestionowanej przez powoda klauzuli o treści „Dane osoby, na którą rezerwacja jest założona, powinny zgadzać się z danymi w paszporcie lub w dowodzie osobistym przy podróżach na terenie Unii Europejskiej pod rygorem nie zrealizowania świadczeń wykupionych. W taki przypadku dokonana zapłata za wycieczkę turystyczną nie podlega zwrotowi.” Sąd uznał, że stanowi ona niedozwolone postanowienie umowne w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c. bowiem kształtuje prawa i obowiązki konsumentów w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy ekonomiczne.

Przedmiotowe postanowienie, w ocenie Sądu, zmierza do wyłączenia obowiązku zwrotu konsumentowi uiszczonej zapłaty za świadczenie niespełnione w całości lub części w przypadku, gdy dane w paszporcie lub dowodzie osobistym nie będą się zgadzały z danymi osoby, na którą rezerwacja została założona.

W ocenie Sądu, w zakwestionowanym postanowieniu pozwany wyłączył obowiązek zwrotu konsumentowi opłaty za świadczenia, które nie zostały przez niego wykorzystane, tym samym pozbawiając go możliwości zwrotu kwoty za niewykorzystane świadczenie objęte umową.

Należy podkreślić, że cena imprezy turystycznej jest wynikiem zsumowania opłat za poszczególne świadczenia realizowane na rzecz klienta. Przedmiotowy zapis nie różnicuje natomiast przyczyn nie wykorzystania świadczenia objętego umową. Zapis ten rażąco narusza natomiast interesy konsumenta, gdyż prowadzi do obciążenia go całością umówionego świadczenia w sytuacji, gdy pozwany nie realizuje na jego rzecz świadczenia.

Pozwany świadcząc usługi turystyczne potrąca zatem w sposób dowolny całość świadczenia uregulowanego przez klienta i w ten sposób zatrzymuje całość świadczenia klienta, sam będąc zwolniony z wykonania własnego świadczenia.

Przedmiotowe postanowienie, w ocenie Sądu, narusza zasadę ekwiwalentności świadczeń stron umowy, powodując nierówne rozłożenie praw i obowiązków stron ze szkodą dla konsumenta.

Z powyższych względów Sąd uznał, że zakwestionowany zapis kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy.

Również klauzula o treści „Z uwagi na fakt, że cena wycieczki turystycznej może być wyrażona przez niektórych Organizatorów zarówno w PLN jak i w walutach obcych, cena za wycieczkę turystyczną może ulec niewielkim zmianom, wynikającym z dziennego kursu danej waluty.” stanowi, w ocenie Sądu, niedozwolone postanowienie umowne w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c. bowiem kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy.

Należy zważyć, że cena imprezy turystycznej niewątpliwie jest świadczeniem głównym, jednak zapis wzorca odnoszący się do jej zmiany nie został sformułowany w sposób jednoznaczny, co daje podstawę do oceny kwestionowanego postanowienia pod kątem abuzywności.

Stosownie do treści art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku o usługach turystycznych (Dz. U. z 2004 r., Nr 223, poz. 2268 z późn. zm.) cena ustalona w umowie nie może być podwyższona, chyba że umowa wyraźnie przewiduje możliwość podwyższenia ceny, a organizator turystyki udokumentuje wpływ na podwyższenie ceny jednej z następujących okoliczności:

1)wzrostu kosztów transportu;

2)wzrostu opłat urzędowych, podatków lub opłat należnych za takie usługi, jak lotniskowe, załadunkowe lub przeładunkowe w portach morskich i lotniczych;

3)wzrostu kursów walut.

Zgodnie natomiast z art. 17 ust. 2 ustawy o usługach turystycznych w okresie 20 dni przed datą wyjazdu cena ustalona w umowie nie może być podwyższona.

Określony w art. 17 ust. 1 ustawy o usługach turystycznych katalog okoliczności uzasadniających zmianę ceny imprezy turystycznej jest zamknięty, natomiast podwyższenie ceny na skutek innych okoliczności jest niedopuszczalne. Ponadto, przepis art. 17 ust. 2 ustawy o usługach turystycznych wprowadza bezwzględny zakaz podwyższania ceny imprezy turystycznej w okresie 20 dni przed datą jej rozpoczęcia.

Z analizy przedmiotowego postanowienia wynika, że pozwany zastrzegł w nim możliwość „niewielkiej” zmiany ceny wycieczki turystycznej, wynikającej z dziennego kursu danej waluty. Zapis ten daje zatem pozwanej podstawę do zmiany warunków umowy (cena). Takie uregulowanie pozostaje zatem w zgodzie z przepisem art. 17 ust. 1 ustawy o usługach turystycznych, bowiem przyznaje pozwanemu uprawnienie do zmiany ceny na skutek wzrostu kursów walut.

Jednakże należy zważyć, że przedmiotowe postanowienie nie wskazuje, w jakim okresie cena za imprezę turystyczną może zostać podwyższona. Kwestionowany zapis daje zatem, zdaniem Sądu, podstawę do podwyższenia przez pozwanego ceny bez uwzględnienia 20 dniowego okresu ochronnego wskazanego w art. 17 ustawy o usługach turystycznych.

Słusznie, w ocenie Sądu, wywodzi powód w pozwie, że przedmiotowe postanowienie w sposób sprzeczny z prawem i ustawą o usługach turystycznych przewiduje możliwość podwyższenia ceny, bez żadnych ograniczeń czasowych.

Postanowienie to, w ocenie Sądu, stawia pozwanego w uprzywilejowanej pozycji względem konsumenta i narusza jego istotne ekonomiczne interesy.

W związku z powyższym Sąd stanął na stanowisku, że przedmiotowe postanowienie kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy.

Niedozwolonym postanowieniem umownym w rozumieniu art. 385 ¹ k.c. jest także klauzula o następującej treści „Prawidłowo złożona reklamacja powinna, co najmniej zawierać: oznaczenie Usługobiorcy (imię, nazwisko, adres zamieszkania, adres poczty elektronicznej, telefon kontaktowy), opis reklamowanego faktu lub usługi. Reklamacje, które nie zawierają wskazanych danych nie będą rozpatrywane.”.

W ocenie Sądu, przedmiotowa klauzula stosowana przez pozwanego niewątpliwie uzależnia odpowiedzialność przedsiębiorcy od spełnienia nadmiernie uciążliwych warunków przez konsumenta.

Zgodnie z treścią kwestionowanego postanowienia, konsument, aby nie narazić się na ryzyko nierozpatrzenia jego reklamacji, zobowiązany jest do wskazania imienia i nazwiska, adresu zamieszkania, adresu poczty elektronicznej, telefonu kontaktowego, opisu reklamowanego faktu lub usługi. Słusznie podnosi powód w pozwie, że poprzez przedmiotowe postanowienie pozwany w sposób sprzeczny z prawem uzależnia możliwość złożenia reklamacji np. od posiadania adresu poczty elektronicznej. W ten sposób pozwany uzyskuje nieuzasadnioną przewagę kontraktową nad konsumentem. Rezultatem takiej sytuacji może być całkowita utrata przez konsumenta prawa do rozpatrzenia przez pozwanego złożonej reklamacji wskutek nie wskazania w niej wszystkich informacji, których na podstawie kwestionowanego postanowienia wzorca umownego może domagać się pozwany. Będzie to skutkowało nierozpoznaniem reklamacji i ewentualną koniecznością dochodzenia przez konsumenta swych roszczeń na drodze procesu sądowego. Okoliczność ta z kolei może stanowić dodatkowe utrudnienie dla konsumenta i zniechęcić go do odchodzenia swoich uprawnień wynikających z nienależytego wykonania umowy przez pozwanego.

Ponadto, w ocenie Sądu, możliwość jednostronnego określenia warunków niezbędnych do rozpatrzenia reklamacji może prowadzić do utraty przez konsumenta możliwości jej złożenia. Nie można bowiem wykluczyć, że nie będący profesjonalistą konsument nie sprosta wszystkim wymaganiom stawianym przez zawodowego przedsiębiorcę i pominie przy składaniu reklamacji wszystkich żądanych przez niego informacji. Rezultatem tego będzie pozostawienie reklamacji bez rozpoznania.

Z powyższych względów należy uznać, że przedmiotowe postanowienie przede wszystkim nie uwzględnia i nie zabezpiecza interesu konsumenta, jako słabszej strony umowy, co nie znajduje żadnego uzasadnienia i prowadzi do ukształtowania stosunku zobowiązaniowego w sposób nie równorzędny i rażąco niekorzystny dla konsumenta.

Zakwestionowany zapis bezsprzecznie zatem, w ocenie Sądu, kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy.

Ostatnie ze wskazanych przez powoda postanowień o treści „Wszelkie spory związane z usługami świadczonymi przez (...) rozstrzygane są przez sądy właściwe miejscowo dla siedziby (...).” stanowi niedozwolone postanowienie umowne w rozumieniu art. 385 ^{( 1)} § 1 k.c. bowiem spełnia przesłanki określone w art. 385 ^{( 3)} pkt 23 k.c.

Stosownie do treści art. 385 ³ pkt 23 k.c. w razie wątpliwości uważa się, że niedozwolonymi postanowieniami umownymi są te, które w szczególności wyłączają jurysdykcję sadów polskich lub poddają sprawę pod rozstrzygnięcie sądu polubownego polskiego lub zagranicznego albo innego organu, a także narzucają rozpoznanie sprawy przez sąd, który wedle ustawy nie jest miejscowo właściwy.

Należy podkreślić, że w przypadku, gdy stroną umowy jest konsument, a postanowienie umowne dotyczące właściwości sądu zamieszczone zostało we wzorcu umownym narzuconym konsumentowi przez przedsiębiorcę, zastrzeżenie wyłącznej właściwości jest sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy konsumenta.

Przedmiotowe postanowienie niewątpliwie natomiast przewiduje poddanie sporu do rozpoznania przez sąd, który nie zawsze będzie właściwy miejscowo.

W ocenie Sądu zakwestionowany zapis pozbawia konsumenta możliwości wytoczenia ewentualnego powództwa przed sąd właściwości przemiennej. Należy wskazać, że w sytuacjach, gdy miejsce zamieszkania konsumenta i miejsce wykonania umowy będzie położone poza okręgiem sądu właściwego dla siedziby pozwanego, powyższy zapis będzie narzucał rozpoznanie sprawy przez sąd, który wedle ustawy nie jest miejscowo właściwy.

Podkreślenia wymaga, że w umowach z konsumentami zasada swobody umów ulega ograniczeniu ze względu na treść art. 385 ¹ § 1 k.c. Dopuszczalne jest więc zawarcie we wzorcu umownym klauzuli prorogacyjnej, ale tylko takiej, która nie poddaje sprawy pod rozstrzygnięcie sądu, który wedle ustawy nie jest miejscowo właściwy (a więc w praktyce wskazanie, albo sądu właściwości ogólnej, albo właściwości przemiennej).

Sąd zważył także, że zakwestionowane postanowienie jest przejawem nadużywania przez pozwanego uprzywilejowanej pozycji kontraktowej profesjonalisty liczącego na brak świadomości prawnej konsumenta. Ponadto, postanowienie to może narazić konsumenta na dodatkowe wydatki i dolegliwości związane z ochroną swoich praw, utratą czasu, koniecznością dojazdów a w skrajnym przypadku pozbawić konsument prawa do ochrony prawnej.

Zakwestionowany zapis bezsprzecznie zatem, w ocenie Sądu, kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy.

Z tych względów Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów uznał, że zakwestionowane przez powoda postanowienia wzorca umownego stosowanego przez pozwanego w obrocie z konsumentami stanowią niedozwolone postanowienia umowne w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c. i zakazał ich stosowania na podstawie art. 479 ⁴² k.p.c.

O wysokości wpisu od pozwu i obciążeniu nim pozwanego na rzecz Skarbu Państwa orzeczono na podstawie art. 26 ust. 1 pkt 6 w zw. z art. 113 ust. 1 oraz art. 96 ust. 1 pkt 3 i art. 94 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. Nr 167, poz. 1398).

O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono stosowanie do wyniku sporu na podstawie art. 98 i 99 k.p.c.

Publikację prawomocnego wyroku na koszt pozwanego zarządzono na podstawie art. 479 ⁴⁴ k.p.c.

SSO Maria Witkowska