Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 29 maja 2013 roku

Sąd Apelacyjny w G. Wydział V Cywilny w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie

w dniu 17 maja 2013 roku

sprawy z powództwa (...)

przeciwko Chłodni (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego od wyroku Sądu Okręgowego w T. z dnia 18 stycznia 2013 roku, sygn. akt VI GC 138/12, (...)

p o s t a n a w i a:

1.  uchylić zaskarżony wyrok i odrzucić pozew;

2.  zasądzić od powoda na rzecz pozwanego kwotę 9.464 (dziewięć tysięcy czterysta sześćdziesiąt cztery) złote tytułem zwrotu kosztów procesu za pierwszą i drugą instancję.

Sygn. akt V ACa 226/13

UZASADNIENIE

Powód (...) (...) wniósł pozew przeciwko (...) sp. z o.o. w G. o zapłatę kwoty 80.922,60 zł z ustawowymi odsetkami od dnia l czerwca 2012 r. W uzasadnieniu pozwu powód stwierdził, że zamówił u pozwanego towar i dokonał zgodnie z fakturą wystawioną przez pozwanego zapłaty kwoty 19.842,24 Euro. Wpłata została dokonana na inny rachunek niż wskazany w fakturze jednakże także na rachunek prowadzony przez bank dla pozwanego. Po uzyskaniu informacji o przelewie należności na niewłaściwy rachunek, powód ponownie wpłacił dla pozwanego w/w kwotę, tym razem na rachunek podany w fakturze, od czego pozwany uzależniał wykonanie umowy.

Zdaniem powoda dwukrotna zapłata za zakupiony towar, na podstawie jednej faktury jest nieuzasadniona i zażądał od pozwanego zwrotu kwoty 80.922,60 zł jako równowartości 19.842,24 Euro, z powołaniem na bezpodstawne wzbogacenie.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów postępowania. Według pozwanego powód nie wykazał, że pozwany miał dostęp do rachunku bankowego, na który pierwotnie dokonał zapłaty, dlatego nie udowodnił, że doszło do bezpodstawnego wzbogacenia. Pozwany zaprzeczył także, aby odniósł korzyść z uzyskanych od powoda środków finansowych. Pozwany podejrzewa, że przejął je (...) S.A, pomimo, że prawomocnym orzeczeniem Sąd Okręgowy w G. zabronił temu (...) dochodzenia od pozwanego roszczeń z tytułu rozliczenia kredytu.

Wyrokiem z dnia 718 stycznia 2013 roku wydanym w sprawie VI GC 138/12, (...) Sąd Okręgowy w T. zasądził od pozwanego (...) sp. z o.o. w G. na rzecz powoda (...) kwotę 80.922,60 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 1 czerwca 2012 roku i orzekł o kosztach postępowania.

Powyższe rozstrzygnięcie oparte zostało na następujących rozważaniach faktycznych i prawnych:

Powoda łączyły z pozwanym wieloletnie stosunki handlowe. Współpraca polegała na zakupie przez powoda mrożonek produkowanych przez pozwanego. Po okresie przerwy we współpracy powód wznowił kontakty handlowe z pozwanym i zamówił towar. Tak jak wcześniej wraz z towarem powód otrzymał specyfikację towarową oraz faktury VAT określające termin i wysokość zapłaty oraz numer rachunku bankowego pozwanego. Powód działał za pośrednictwem J. W.. W ten sposób powód zakupił od pozwanego towar, który został dostarczony na podstawie trzech faktur VAT wystawionych w dniach 13, 24 i 27 stycznia 2012 r. na łączna kwotę 19.842,24 Euro.

Należność za towar została uregulowana poprzez trzy wpłaty w dniach 20,24 i 29 lutego 2012 r., na rachunek bankowy pozwanego, który był właściwy przy rozliczeniu we wcześniejszych transakcjach.

Pozwany poinformował powoda, że przekazał środki finansowe na innych rachunek niż podany w fakturach i uzależnił dalsze dostawy, od wpłaty na rachunek (...) S.A.

Powód w dniu 3 marca 2012 r. ponownie zapłacił przelewem kwotę 19.842,24 zł na wskazany przez pozwanego rachunek.

Po przelaniu należności wynikających z tych samych faktur, za które powód już wcześniej zapłacił, podjął on działania zmierzające do wyjaśnienia, do kogo należy rachunek, na który przelał w lutym kwotę 19.842,24 Euro. Z ustaleń powoda wynika, że jest to w dalszym ciągu rachunek pozwanej spółki dlatego zawrócił się do niej o zwrot zapłaty.

W odpowiedzi na wezwanie powoda pozwany stwierdził, że środki pieniężne zostały wpłacona na konto pozwanego w (...) S.A. i zostały w całości pobrane przez ten (...), a w zasadzie przez jego następcę prawnego, tj. (...) S.A. i że pozwany tych pieniędzy nie zwróci.

Na podstawie prawomocnego postanowienia Sądu Okręgowego w G. z dnia 13 grudnia 2010 r. zabezpieczono roszczenie (...)sp. z o.o. w G. przeciwko (...) S.A. w W. o ustalenie nieistnienia zobowiązania uprawnionego do spłaty kredytu w rachunku bieżącym poprzez zakazanie podczas trwanie procesu dochodzenia wobec uprawionego roszczeń z tytułu kredytu w oparciu o wyciąg z ksiąg banku oraz zakazanie wystawienia przeciwko uprawionemu bankowych tytułów egzekucyjnych związanych z rozliczeniem przedmiotowego kredytu.

Postępowanie rozpoznawcze w sprawie o ustalenie w dalszym ciągu jest w toku.

Sąd Okręgowy podkreślił, iż I. K. jest prokurentem pozwanej spółki i zajmuje się kwestiami prawnymi. Z jej zeznań wynika, że środki pieniężne, które wpłynęły na rachunek pozwanej spółki w (...), zostały zajęte przez ten (...) w związku z czym pozwana nie została wzbogacona. Pomimo tego, że pozwana podjęła próby zamknięcia rachunku nie zostało to wykonane. Jedyne znane świadkowi zobowiązanie pozwanej spółki wobec (...) to te, które jest przedmiotem procesu o ustalenie jego nieistnienia w wyniku spłaty kredytu. Jak podkreślił Sąd pierwszej instancji bezspornym było, że wpłata przez powoda w dniach 20, 24 i 29 lutego 2012 r. łącznej kwoty 19.824,24 Euro, dokonana został na rachunek pozwanej spółki. Wynika to zwłaszcza z wyciągu z rachunku bankowego (k. 175-177). Z uwagi na to, że był to inny rachunek niż podany przez pozwanego, jako właściwy dla zapłaty należności, powód w celu uniknięcia wstrzymania dalszych dostaw, ponownie wpłacił pozwanemu kwotę 19.824,24 Euro. Powód miał już zakontraktowany zamówiony u pozwanego towar, dlatego istotne znaczenia miała dla niego konkretna dostawa.

Jak podkreślił Sąd Okręgowy kwota wcześniej wpłacona nie miała swojego ekwiwalentu w towarze otrzymanym przez pozwanego w związku z czym powód od początku chciał ją odzyskać. Pozwany bronił się tym, że nie został wzbogacony albowiem środki, które wpłynęły na rachunek w (...), zostały pobrane przez ten (...) tytułem nieistniejącego zobowiązania.

Sąd pierwszej instancji wskazał ponadto, iż zapłata ciążącego na bezpodstawnie wzbogaconym długu, jaki miał on wobec innej osoby, z kwoty stanowiącej nienależnie uzyskaną korzyść, nie ma wpływu na istnienie roszczenia kondykcyjnego bezpodstawnie zubożonego. Uregulowanie długu wobec osoby trzeciej oznacza bowiem, że stan bezpodstawnego wzbogacenia trwa nadal, a zmienia się tylko postać uzyskanej korzyści, tj. dochodzi do pomniejszenia pasywów bezpodstawnie wzbogaconego, kosztem majątku zubożonego (por. wyrok SN z dnia 14.12.2008 r., sygn. I CSK 224/08, LEX nr 484665).

W ocenie Sądu Okręgowego okoliczność, że zmniejszenie pasywów było skutkiem działań wierzyciela, który zaspokoił się ze środków uzyskanych od powoda, nie ma znaczenia dla skuteczności roszczeń zubożonego na podstawie art. 405 k.c.

Jak podkreślił Sąd pierwszej instancji pozwany nie wykazał, że nie doszło do bezpodstawnego wzbogacenia, albowiem twierdzenia pozwanego dotyczące bezprawności działań (...) S.A. nie zostały udowodnione. Z postanowień załączonych do odpowiedzi na pozew wynika, że od grudnia 2010 r. (...) S.A. miał zakaz dochodzenia od pozwanego roszczeń, co do których toczy się spór przed Sądem Okręgowym w G.. Jeżeli więc faktycznie, (...) S.A. bezprawnie - pomimo sądowego zakazu, zajął środki znajdujące się koncie, to pozwany powinien to udowodnić, a tego nie uczynił (art.6 k.c.).

Sąd Okręgowy wskazała również, iż zeznania I. K., iż nie istnieją zobowiązania (...), które mogłyby zostać zaspokojone z konta pozwanego w żaden sposób nie zostały potwierdzone. W szczególności pozwany nie wystąpił przeciwko (...) o zwrot kwoty wpłaconej przez powoda na jego rachunek. Nie udowodnił nawet, że jedynym zobowiązaniem, jakie miał wobec niego (...), jest przedmiotem postępowania (o ustanie) przed Sądem Okręgowym w G.. Zważywszy na to, że powód nie może w inny sposób, jak tylko w procesie przeciwko pozwanemu, odzyskać wpłacone na jego rachunek pieniądze, obrona pozwanego sprawdzająca się do samych tylko zeznań prokurenta spółki, że nie został wzbogacony, nie jest zdaniem Sądu Okręgowego skuteczna.

Sąd pierwszej instancji podkreślił również, iż bezzasadne są zarzuty pozwanego odnoszące się do wysokości żądania pozwu oraz określenia przez powoda żądania w polskiej walucie. Kwota roszczenia jest równowartością kwoty wpłaconej przez powoda w Euro, stanowiącej o bezpodstawnym wzbogaceniu. Wyrażenie należności pieniężnej w złotych polskich wynika z zasady walutowości z art. 358 k.c.

Wobec powyższego na podstawie art. 405 k.c. Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji.

O kosztach postępowania orzeczono w myśl art. 98 k.p.c.

Apelację od w/w wyroku złożył pozwany zaskarżając powyższy wyrok w całości i zarzucając Sądowi pierwszej instancji naruszenie:

l) przepisów prawa materialnego, tj.

a) art. 405 k.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie wyrażające się w przyjęciu, że samo uznanie rachunku bankowego dłużnika nienależną mu kwotą, oznacza stan bezpodstawnego wzbogacenia dłużnika, względnie art. 406 i 409 k.c. przez niezastosowanie.

b) art. 6 k.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie i uznanie, że to pozwany winien był udowodnić, że nie jest wzbogacony,

c) art. 358 § l i 2 k.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie wyrażające się w przyjęciu, że zobowiązanie z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia wyrażone w walucie obcej, powinno być spełnione przez dłużnika w złotych polskich,

2) przepisów prawa procesowego, tj. art. 233 par. l k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i uznanie, że:

a) pozwany nie udowodnił że nie ma wobec (...) innych zobowiązań poza objętymi zabezpieczeniem,

b) wpłacona przez powoda na rachunek pozwanego kwota 19.824,24 euro doprowadziła do uregulowania długu pozwanego względem (...)

c) pozwany nie udowodnił, że nie został wzbogacony kwotami dochodzonymi przez powoda w niniejszym postępowaniu,

3) przepisów prawa procesowego, tj. art. 199 par. l pkt. 3 k.p.c. poprzez nieodrzucenie pozwu mimo braku zdolności sądowej strony powodowej.

Podnosząc powyższe pozwany wniósł o zmianę w/w wyroku poprzez oddalenie względnie odrzucenie powództwa oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania za obie instancje według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego jest zasadna o tyle, że skutkowała uchyleniem zaskarżonego wyroku i odrzuceniem pozwu.

Zważyć należy, iż według treści pozwu, pełnomocnictwa procesowego udzielonego adwokatowi do reprezentowania strony powodowej w toku niniejszego postępowania, a nadto wyroku Sądu pierwszej instancji wynika, iż powodem w przedmiotowej sprawie jest (...)(lub zamiennie: (...). Tymczasem z załączonego do pozwu wyciągu z rejestru handlowego prowadzonego przez (...)wynika, iż istnieje podmiot o nazwie (...). Słusznie wskazuje pozwany, iż załączone do pozwu pełnomocnictwo udzielone zostało w imieniu (...), a zatem podmiotu nie mającego osobowości prawnej i zdolności sądowej, co w konsekwencji – na podstawie art. 199§ 1 pkt 3 k.p.c. obliguje Sąd do odrzucenia pozwu.

Znamiennym jest, że Sąd Apelacyjny nie miał możliwości sprostowania oznaczenia strony powodowej, tak by konwalidować owe stwierdzone błędy. Zmiana oznaczenia strony na podstawie art. 350 k.p.c. jest możliwa jedynie wtedy, gdy w sentencji orzeczenia sąd oznaczył stronę niezgodnie z zebranym w sprawie materiałem. Jest ona zatem niedopuszczalna wówczas, gdy jako powód wskazana została strona nie posiadającą zdolności sądowej. Zgodnie z obowiązującym w tej mierze orzecznictwem na podstawie art. 350 k.p.c. można sprostować w wyroku niedokładność przez uściślenie oznaczenia strony, jednak jest to dopuszczalne tylko wtedy, gdy istnienie oczywistej omyłki wynika z oceny zakresu przedmiotowego i podmiotowego rozstrzygnięcia. W trybie art. 350 § 1 k.p.c. nie może jednak dochodzić do podmiotowego przekształcenia procesu, z obejściem właściwych w tej mierze przepisów art. 195- 198 k.p.c (vide: postanowienie SN z dnia 11 sierpnia 2005 roku, sygn. akt V CK 758/04, LEX nr 365063).

Słuszne jest spostrzeżenie zawarte w apelacji, iż ów błąd oznaczenia strony powodowej ma swoje źródło już w treści pełnomocnictwa procesowego, tj. określeniu powoda (mocodawcy), jako że nie istnieje osoba prawa o nazwie (...). Dlatego też nie było możliwe zasądzenie na rzecz nieistniejącego podmiotu kwoty dochodzonej pozwem od pozwanej (...)sp. z o.o. w G.. Biorąc zaś pod uwagę, iż profesjonalny pełnomocnik powoda dysponował odpisem z rejestru handlowego prowadzonego przez (...), w którym oznaczona została kompletna nazwa podmiotu, a na rozprawie apelacyjnej w dniu 17 maja 2013 roku na pytanie sędziego sprawozdawcy oświadczył, iż powodem w sprawie jest (...), nie wie natomiast jaki jest status prawny powoda- czy jest to osoba fizyczna, czy osoba prawna, nie sposób powyższego traktować w kategoriach oczywistej omyłki pisarskiej.

Niewątpliwym jest więc, iż w niniejszej sprawie zachodzi określona w art. 199§1 pkt 3 kpc podstawa do odrzucenia pozwu, albowiem podmiot oznaczony jako powód nie istnieje - nie ma zatem osobowości prawnej ani zdolności sądowej, stąd też na mocy art. 386§ 3 kpc zaskarżony wyrok należało uchylić, a pozew w niniejszej sprawie odrzucić.

O kosztach postępowania Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie art. 98 § 1 i § 3 kpc zasądzając od powoda na rzecz pozwanego kwotę 9.464 zł, na którą składała się opłata od apelacji oraz koszty zastępstwa procesowego za pierwszą i drugą instancję ustalone w oparciu o treść § 12 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 6 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (t.j. Dz.U. t.j. z 2013 r., poz. 490).