Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 lipca 2013 roku

Sąd Okręgowy w Białymstoku

V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Elżbieta Krupińska

Protokolant: Anna Matwiejuk

po rozpoznaniu w dniu 30 lipca 2013 roku w Białymstoku

na rozprawie

sprawy A. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o wcześniejszą emeryturę z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach

na skutek odwołania A. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

z dnia 19 marca 2013 roku

Nr (...)

I.  Zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje A. K. wcześniejszą emeryturę z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach poczynając od 02 lutego 2013 roku.

II.  Zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. na rzecz A. K. kwotę 60 (sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

III.  Orzeka, iż organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Sygn. akt V U 516/13

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. decyzją z dnia 19 marca 2013 roku, wydaną na podstawie art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009r., Nr 153 poz. 1227 z późn. zm.) oraz na podstawie § 4 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.), odmówił A. K. prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach, bowiem na dzień 1 stycznia 1999 roku odwołujący udowodnił jedynie 14 lat, 10 miesięcy i 2 dni pracy w szczególnych warunkach zamiast wymaganych 15 lat.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie uwzględnił zatrudnienia w PE (...) w C. od 21.08.1971r. do 30.11.1971r. na stanowisku ślusarza stażysty, bowiem stanowiska tego nie zawierają przepisy resortowe.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył A. K. wnosząc
o przyznanie prawa do emerytury i uznanie okresu pracy w szczególnych warunkach od 01.04.1988r. do 30.11.1990r. w (...) w T. Oddział Cukrownia łapy na stanowisku palacza kotłów wysokoprężnych w okresie kampanii cukrowniczej trwającej od października do końca każdego roku. .

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. w odpowiedzi
na odwołanie podtrzymał zajęte stanowisko w sprawie, wnosząc o jego oddalenie jako bezzasadnego.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

Odwołanie zasługiwało na uwzględnienie, dlatego zaskarżona decyzja podlegała zmianie.

Zgodnie z art. 184 cytowanej na wstępie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w związku
z § 4 powołanego na wstępie Rozporządzenia ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn wynoszący 15 lat oraz okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 – 20 lat dla kobiet, 25 lat dla mężczyzn. Emerytura przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem. Natomiast art. 32 ust. 2 wyżej wymienionej ustawy stanowi, że dla celów ustalenia uprawnień, o których mowa w ustępie 1 za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne
lub otoczenia w podmiotach, w których obowiązują wykazy stanowisk ustalone
na podstawie przepisów dotychczasowych.

Wykładni pojęcia przepisy dotychczasowe dokonał Sąd Najwyższy w uchwale 7 sędziów z dnia 13 lutego 2002r., III ZP 30/01 (OSNAPiUS 2002/10/243) wskazując na niektóre przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983r., Nr 8, poz. 43), z wyłączeniem tych, które zobowiązywały ministrów do ustalenia wykazu stanowisk pracy w podległych im zakładach pracy. Odwołanie odnosiło się tylko do wieku emerytalnego. Zgodnie z § 3 i 4 wyżej wymienionego Rozporządzenia pracownik, który wykonywał pracę w szczególnych warunkach wymienionych w wykazie A nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn oraz posiada wymagany okres zatrudnienia 20 lat pracy dla kobiet oraz 25 lat pracy dla mężczyzn, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Okolicznością bezsporną w niniejszej sprawie jest, iż odwołujący urodził
się w dniu (...)roku, ukończył więc 60 lat i wykazał wymagany przepisami ogólny okres zatrudnienia wynoszący na dzień 1.01.1999r. 27 lat, 3 miesiące i 14 dni. Rozwiązał stosunek pracy. Do 31 lipca 2013r. otrzymywał zasiłek dla bezrobotnych. Organ rentowy nie uwzględnił wskazywanego przez wnioskodawcę okresu pracy w (...) Ł. od 01.04.1988r. do 31.11.1999r., bowiem ze świadectwa pracy wynikało, iż w powyższym okresie odwołujący był zatrudniony jako ślusarz remontowy a nie palacz kotłów wysokoprężnych (k. 64 akt ZUS).

Należy zauważyć, iż dotychczas uznany przez organ rentowy okres zatrudnienia w szczególnych warunkach wynosi 14 lat 10 miesięcy i 22 dni. Brakujący okres do 15 lat wynosi miesiąc i 8 dni.

Z uwagi na konieczność ustalenia, czy powołany przez odwołującego okres zatrudnienia należało zaliczyć do ustalonego dotychczas okresu pracy
w szczególnych warunkach Sąd przeprowadził postępowania dowodowe. Zgodnie bowiem z orzeczeniem Sądu Najwyższego z dnia 21 września 1984 roku, III UZP 48/84, w świetle § 2 ust. 2 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent inwalidzkich dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze – zakład pracy wydaje zaświadczenie o zatrudnieniu w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wyłącznie na podstawie posiadanej dokumentacji, natomiast w sądowym postępowaniu odwoławczym możliwe jest ustalenie tych okresów także w oparciu o inne dowody.

A. K. zeznał, iż od 1.04.1988r. został przyjęty do pracy w (...) Ł. na stanowisko ślusarza remontowego, ponieważ w kwietniu i następnych miesiącach były dokonywane remonty i przeglądy wszystkich kotłów w kotłowni. Kampania cukrownicza rozpoczynała się dopiero od końca września – początku października każdego roku i trwała do zakończenia roku. Odwołujący w okresie trwającej kampanii był brygadzistą palaczem kotłów wysokoprężnych. W brygadzie było 6 palaczy, którzy pracowali na zmiany. Odwołujący jako brygadzista nadzorował prace palaczy i wykonywał identyczne obowiązki jak inni palacze kotłów wysokoprężnych. Nadzorował również prace pompy wodnej do podawania mazutu do kotłów, nadzorował też pracę wentylatorów, sprężarek i 5 przemysłowych kotłów parowych (2 kotły produkujące 80 ton pary na godzinę, 1 – 40 ton pracy na godzinę i 2 po 15 ton pary na godzinę). W kotłach wysokoprężnych, które były opalane mazutem, ciśnienie robocze wynosiło 38 atmosfer, zaś temperatura podgrzewania pary 450 stopni. Była to więc praca szczególnie niebezpieczna ze względu na wysokie temperatury oraz ciśnienie i ewentualny wybuch w przypadku rozszczelnienia kotła. W okresie kampanii cukrowniczej kotły te musiały być sprawne non stop. Dlatego brygady palaczy pracowały na zmiany według ustalonego harmonogramu – k. 24, protokół z 30.07.2013r., zeznania odwołującego w charakterze strony.

Okoliczność powyższą potwierdził świadek H. J. zatrudniony w (...) Ł. od 1973r. do 2000r. na stanowisku brygadzisty – palacza, zaś w ostatnich 4 latach, to jest 1996-2000 na stanowisku mistrza, w dziale energetycznym, nadzorujący pracę robotników z działu energetycznego obsługujących kotły wysokoprężne w czasie kampanii trwającej od października do końca każdego roku. Świadek potwierdził, iż wnioskodawca w czasie kampanii, w okresie kiedy świadek był mistrzem i bezpośrednim przełożonym A. K., pracował jako palacz kotłów wysokoprężnych, zaś po zakończeniu kampanii zajmował się czyszczeniem kotłów, zbiorników przyległych do kotłów, ich konserwacją, remontem. Pracę palacza kotłów wysokoprężnych wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Dodatkowo w latach 1988 – 1999 odwołujący był brygadzistą palaczy (k. 25 e-protokół).

Identycznej treści zeznanie złożył A. R. zatrudniony w (...) Ł. od stycznia 1980r. do 2008r. (k. 26).

Sąd dał wiarę zeznaniom świadków i odwołującego, bowiem są one wiarygodne.

Należy podkreślić, iż A. K. pracował w spornym okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przy wytwarzaniu, przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych jako monter urządzeń ciepłowniczych, które w ocenie Krajowej Spółki (...) S.A. w T., wyrażonej w piśmie z 11.02.2013r. (k. 39 akt ZUS) jest równoznaczne ze stanowiskiem monter kotłów przemysłowych (k. 14 akt ZUS, zarządzenie Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z 31.03.1988r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach).

Natomiast stanowisko palacza kotłów i ślusarza remontowego, wymienione jest w dziale XIV poz. 1, 4 oraz poz. 2 pkt 4 tegoż zarządzenia (k. 19 akt ZUS).

Oceniając całość materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, w tym zeznania świadków i przebieg pracy zawodowej odwołującego, stwierdzić należy, iż odwołujący w każdym z zawodów w latach 1988 – 1990, w okresie kampanii cukrowej był brygadzistą palaczy kotłów wysokoprężnych i jednocześnie palaczem tych kotłów. Wykonywał więc pracę w szczególnych warunkach wymienioną w Wykazie A, dział XIV, poz. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z 7.02.1983r. cytowanego na wstępie. Obowiązki palacza w tych okresach wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Okoliczności tej nie zmienia świadectwo pracy z 25.02.2013r., bowiem zostało wydane przez Krajową Spółkę (...) S.A. będącą następcą prawnym (...) Ł. na podstawie akt osobowych. Zdaniem Sądu z akt tych wynika, iż odwołujący był palaczem (k. 57 akt osobowych), brygadzistą palaczy (k. 58).

Okoliczność tę potwierdza też świadectwo pracy, ale nie zawiera adnotacji, iż odwołujący był wyłącznie palaczem kotłów wysokoprężnych w okresie kampanii cukrowniczej. Fakt ten możliwy był do ustalenia dopiero w toku postępowania dowodowego przeprowadzonego w niniejszej sprawie z uwagi na niekompletne akta osobowe (brak zakresów czynności).

Wykonywanie pracy na stanowisku palacza kotłów wysokoprężnych przez wnioskodawcę potwierdzili więc świadkowie, w tym H. J. będący bezpośrednim przełożonym. Sąd dał wiarę powyższym zeznaniom, gdyż świadkowi byli zatrudnieni z odwołującym, są więc zorientowani w zakresie wykonywanych przez niego czynności. Zeznania świadków wzajemnie się uzupełniają i pokrywają.

Sąd Najwyższy wielokrotnie podkreślał, że o uznaniu zatrudnienia za pracę w szczególnych warunkach w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach
i rentach z FUS nie decyduje treść dokumentów wystawianych przez pracodawcę, ale charakter czynności faktycznie wykonywanych przez pracownika ( por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 25 marca 1998r., II UKN 570/97, OSNAPi US 1999 nr 6, poz.213; z dnia 22 marca 2001 r.,II UKN 263/00, OSnaPiUS2002 nr 22, 553 ).

Ponadto Sąd Najwyższy w wyrokach z dnia 28 kwietnia 2010 r., I UK 337/09 (LEX nr 601991) i z dnia 12 maja 2010 r., I UK30/10 ( LEX nr 590314) wyraził pogląd, iż o uznaniu stanowiska zatrudnienia jako pracy w szczególnych warunkach przesądza nie nazwa stanowiska, użyta przez pracodawcę w świadectwie pracy odpowiadająca lub nieodpowiadająca nomenklaturze zawartej w rozporządzeniu wykonawczym właściwego ministra, lecz pozytywna weryfikacja dokumentu pod kątem zgodności rzeczywiście wykonywanej przez pracownika pracy z ustawowymi wymaganiami.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych zatem nieprawidłowo nie uwzględnił jako pracy w szczególnych warunkach zatrudnienia w (...) Ł. od 1.04.1988r. do 30.11.1990r. Zgodnie z zeznaniami świadków odwołujący nie wykonywał innych czynności poza obsługą kotłów w okresie kampanii cukrowniczej, dlatego należy przyjąć, że wnioskodawca pracował wówczas stale i w pełnym wymiarze czasu pracy jedynie jako palacz kotłów wysokoprężnych.

Reasumując Sąd uznał, iż wnioskodawca udowodnił co najmniej 15 – letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach, udowodnił na dzień 1.01.1999 roku ogólny staż pracy wynoszący 27 lat, 3 miesiące, 14 dni, jak również ukończył 60 lat z dniem 2.02.2013r.

Dlatego Sąd Okręgowy zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał A. K. prawo do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach poczynając od 2 lutego 2013r., bowiem wniosek wpłynął wcześniej (2.01.2013r.).

Z tych wszystkich powodów orzeczono jak w sentencji na podstawie
art. 477 ¹⁴ § 2 kpc.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 98 kpc zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu.

Jednocześnie zgodnie z treścią art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z FUS Sąd ustalił, iż organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, bowiem dopiero postępowanie dowodowe przeprowadzone przed sądem, przesłuchani świadkowie oraz akta osobowe nadesłane przez właściwe archiwa pozwoliły na ustalenie spornego okresu pracy dotyczącego zatrudnienia w szczególnych warunkach w wymiarze co najmniej 15 lat z uwagi na brak ograniczeń dowodowych wynikających z art. 473 § 1 kpc.