Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 listopada 2015 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu I Wydział Cywilny

w składzie następującym

Przewodniczący: SSO Iwona Podwójniak

Protokolant: Beata Krysiak

po rozpoznaniu w dniu 22 października 2015 roku w Sieradzu

na rozprawie

sprawy

z powództwa M. P. oraz małżonków H. C. i J. C.

przeciwko Skarbowi Państwa- (...) Zarządowi (...) w B.

o odszkodowanie

1.  zasądza od pozwanego Skarbu Państwa- (...) Zarządu (...) w B. na rzecz powódki M. P. kwotę 109 300 (sto dziewięć tysięcy trzysta) złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 11 maja 2012 roku do dnia zapłaty,

2.  zasądza od pozwanego Skarbu Państwa- (...) Zarządu (...) w B. na rzecz powoda J. C. oraz na rzecz powódki H. C. kwoty po 16 250 (szesnaście tysięcy dwieście pięćdziesiąt) złotych dla każdego z nich z ustawowymi odsetkami od dnia 12 kwietnia 2012 roku do dnia zapłaty,

3.  oddala powództwo w pozostałej części,

4.  zasądza od pozwanego Skarbu Państwa- (...) Zarządu (...) w B. na rzecz powódki M. P. kwotę 9 868,89 (dziewięć tysięcy osiemset sześćdziesiąt osiem 89/100) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu,

5.  zasądza od pozwanego Skarbu Państwa- (...) Zarządu (...) w B. na rzecz powodów J. C. i H. C. kwotę 2 027,20 (dwa tysiące dwadzieścia siedem 20/100) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu,

6.  nakazuje pobrać od pozwanego Skarbu Państwa- (...) Zarządu (...) w B. na rzecz Skarbu Państwa-Sądu Okręgowego w Sieradzu kwotę 5 103,79 (pięć tysięcy sto trzy 79/100) złotych tytułem obciążającej go części wyłożonych tymczasowo wydatków, w tym kwotę 3 402,53 zł w związku z roszczeniem M. P. i kwotę 1 701,26 zł w związku z roszczeniem J. C. i H. C.,

7.  nakazuje pobrać od powódki M. P. na rzecz Skarbu Państwa-Sądu Okręgowego w Sieradzu kwotę 553,90 (pięćset pięćdziesiąt trzy 90/100) złotych tytułem obciążającej ją części wyłożonych tymczasowo wydatków,

8.  nakazuje pobrać od powodów H. C. i J. C. na rzecz Skarbu Państwa-Sądu Okręgowego w Sieradzu kwotę 2 255,16 (dwa tysiące dwieście pięćdziesiąt pięć 16/100) złotych tytułem obciążającej ich części wyłożonych tymczasowo wydatków.

Sygn. akt I C 100/12

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 12 kwietnia 2012 roku powódka M. P. wniosła o zasądzenie na jej rzecz od pozwanego Skarbu Państwa- (...) Zarządu (...) w B. kwoty 56 100 zł z ustawowymi odsetkami od dnia doręczenia pozwanemu odpisu pozwu do dnia zapłaty z tytułu odszkodowania za ograniczenie sposobu korzystania i zmniejszenie wartości nieruchomości znajdujących się na terenie obszaru ograniczonego użytkowania lotniska Ł., w tym kwoty 26 100 zł w zakresie nieruchomości zabudowanej budynkiem mieszkalnym stanowiącej działkę nr (...) położonej w C. oraz kwoty 30 000 zł w zakresie nieruchomości zabudowanej budynkiem niemieszkalnym oznaczonej numerem (...) położonej w C..

Ponadto powódka M. P. domagała się również zasądzenia od pozwanego kwoty 71 000 zł z ustawowymi odsetkami od doręczenia pozwu pozwanemu do dnia zapłaty z tytułu odszkodowania w wysokości wartości prac koniecznych do wykonania pełnej rewitalizacji akustycznej budynków mieszkalnych znajdujących na działce (...) położonej w C..

W tym samym pozwie z dnia 12 kwietnia 2012 roku powodowie J. i H. C. (rodzice powódki M. P.) wnieśli o zasądzenie na ich rzecz od pozwanego Skarbu Państwa- (...) Zarządu (...) w B. kwoty po 28 000 zł dla każdego z nich z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty z tytułu odszkodowania za ograniczenie sposobu korzystania i zmniejszenie wartości nieruchomości znajdującej się na terenie obszaru ograniczonego użytkowania lotniska Ł., w skład której wchodzą działki (...) położonej w C..

Ponadto powodowie J. i H. C. domagali się również zasądzenia od pozwanego kwoty po 10 000 zł dla każdego z nich z ustawowymi odsetkami od doręczenia pozwu pozwanemu do dnia zapłaty z tytułu odszkodowania w wysokości wartości prac koniecznych do wykonania pełnej rewitalizacji akustycznej budynków gospodarczych wraz z wydzieloną częścią mieszkalną położonych na terenie nieruchomości w C..

Pozwany Skarb Państwa- (...) Zarząd (...) w B. zastępowany przez Prokuratorię Generalną nie uznał powództwa, wnosząc o jego oddalenie.

Sąd Okręgowy ustalił:

Powódka M. P. jest właścicielką zabudowanej budynkiem mieszkalnym nieruchomości położonej w miejscowości C., gmina B., powiat (...) o powierzchni 0,0727 ha stanowiącej działkę oznaczoną w ewidencji gruntów numerem (...)

(d. odpis z księgi wieczystej – k. 19-21, wypis z rejestru gruntów – k. 17).

Ponadto M. P. jest właścicielką zabudowanej budynkiem niemieszkalnym nieruchomości położonej w miejscowości C., gmina B., powiat (...) o powierzchni 0,1569 ha stanowiącej działkę oznaczoną w ewidencji gruntów numerem (...)

(d. odpis z księgi wieczystej – k. 22-23, wypis z rejestru gruntów – k. 18).

Powodowie J.i H. C.są właścicielami – każdy z nich po ½ – nieruchomości położonej w miejscowości C., gmina B., powiat (...)o łącznej powierzchni 0,2001 ha składającej się z działek oznaczonych w ewidencji gruntów numerami (...)

(d. odpis z księgi wieczystej – k. 28-30, wypis z rejestru gruntów – k. 27).

Gmina B., w tym także dla obszaru, na którym usytuowane są przedmiotowe nieruchomości, nie posiada aktualnego planu zagospodarowania przestrzennego. W studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy działki (...) przeznaczone są pod zabudowę mieszkaniową z towarzyszącymi usługami nieuciążliwymi (w tym usługi publiczne) oraz zabudowę letniskową i zabudowę zagrodową

(d. zaświadczenia – k. 26 i 32).

Uchwałą nr (...)Sejmiku Województwa (...)z dnia 9 lutego 2010 roku został utworzony obszar ograniczonego użytkowania dla lotniska wojskowego Ł..

W obszarze ograniczonego użytkowania wyznaczono dwa podobszary:

- podobszar A, którego granicę wewnętrzną wyznacza granica terenu lotniska, zewnętrzną – izolinia równoważnego poziomu dźwięku A dla pory nocnej (22 ⁰⁰-6 ⁰⁰) wyrażonego wskaźnikiem hałasu LAeq N = 50 dB,

- podobszar B, którego granicę wewnętrzną wyznacza izolinia równoważnego poziomu dźwięku A dla pory nocnej wyrażonego wskaźnikiem hałasu LAeq N = 50dB, zewnętrzną granicę – izolinia równoważnego poziomu dźwięku A dla pory nocnej wyrażonego wskaźnikiem hałasu LAeq N = 45 dB.

W obszarze ograniczonego użytkowania wprowadzono następujące ograniczenia w zakresie przeznaczenia terenu:

- w podobszarze A: zakaz przeznaczenia terenu pod zabudowę mieszkaniową jedno- i wielorodzinną, zagrodową i zamieszkania zbiorowego oraz mieszkaniowo-usługową, zakaz tworzenia terenów rekreacyjno-wypoczynkowych, zakaz tworzenia stref ochronnych A uzdrowisk, zakaz przeznaczenia terenu pod budowę: szpitali, domów opieki społecznej, obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży,

- w podobszarze B: zakaz tworzenia stref ochronnych A uzdrowisk, zakaz przeznaczenia terenu pod budowę: szpitali, domów opieki społecznej, obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży działających w porze nocy.

W zakresie sposobu korzystania z terenu wprowadzono następujące ograniczenia:

- w podobszarze A: zakaz budowy budynków jedno-i wielorodzinnych oraz zamieszkania zbiorowego, zagrodowego, mieszkaniowo-usługowego, szpitali, domów opieki społecznej, a także obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, zakaz zmiany sposobu użytkowania obiektów budowlanych w całości lub w części na budynki mieszkalne jedno-i wielorodzinne, zamieszkania zbiorowego, mieszkaniowo-usługowego, oraz na zabudowę zagrodową i na szpitale, domy opieki społecznej, a także obiekty związane ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży,

- w podobszarze B: zakaz budowy szpitali, domów opieki społecznej, obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży działających w porze nocy, zakaz zmiany sposobu użytkowania obiektów budowlanych w całości lub części na szpitale, domy opieki społecznej, a także obiekty związane ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży działających w porze nocy.

Uchwała wprowadziła również wymagania techniczne jakim powinny odpowiadać budynki w obszarze ograniczonego użytkowania: w budynkach nowoprojektowanych należy zapewnić izolacyjność ścian zewnętrznych, okien, i drzwi w ścianach zewnętrznych, dachów i stropodachów zgodnie z Polskim Normami dotyczącymi przegród w budynkach oraz izolacyjności akustycznej elementów budowlanych, w budynkach istniejących: należy zastosować zabezpieczenia zapewniające izolacyjność ścian zewnętrznych, okien, i drzwi w ścianach zewnętrznych, dachów i stropodachów zgodnie z Polskim Normami dotyczącymi przegród w budynkach oraz izolacyjności akustycznej elementów budowlanych.

(d. uchwała – k. 33-35).

Uchwała Sejmiku Województwa (...) weszła w życie z dniem 12 kwietnia 2010 roku (bezsporne).

Wszystkie nieruchomości, zarówno stanowiące własność M. P., jak i stanowiące własność J. i H. C. znajdują się w całości w podobszarze A

(d. z opinii biegłego – k. 235-316 – str. 9 opinii – dotyczy M. P.; k. 170-234 – str. 9 opinii – dotyczy J. i H. C.).

Dla nieruchomości stanowiących własność M. P. ograniczenia wprowadzone uchwałą o utworzeniu obszaru ograniczonego użytkowania lotniska wojskowego Ł. obejmują cały ich obszar i dotyczą zakazu przeznaczania terenu pod zabudowę mieszkaniową. Na działce (...) zabudowa mieszkaniowa została już jednak zrealizowana, a na wolnym od zabudowy obszarze nie przewiduje się budowy innych obiektów tego typu ani realizacji innych inwestycji objętych zakazem. W związku z tym w zakresie odnoszącym się do zmiany przeznaczenia co do tej działki nie zachodzą przesłanki utraty wartości nieruchomości. Natomiast co do tej działki występuje utrata wartości nieruchomości według istniejącego stanu zabudowy ze względu na lokalizację w strefie uciążliwości. Inna sytuacja występuje w odniesieniu do działki (...) posiadającej uprzednio cechy działki budowlanej, które obecnie nie mogą być wykorzystane w związku z ograniczeniami wprowadzonymi uchwałą. Co do tej działki w związku z wprowadzeniem strefy ograniczonego użytkowania nastąpiła utrata jej funkcji mieszkaniowej

(d. opinia biegłego – k. 111-169 – str. 11, wyjaśnienia biegłego – nagranie – k. 433, 00:00:56-00:32:15, protokół skrócony – k. 431-432).

Wartość szkody co się tyczy działki (...) określa procentowa różnica poziomów cen transakcyjnych uzyskiwanych dla nieruchomości podobnych usytuowanych w podobszarze A oraz poza strefą ograniczonego użytkowania. Ta procentowa różnica wynosi 9,9 %.

Spadek wartości rynkowej działki (...)w związku z wejściem w życie uchwały nr (...) wynosi 25 500 zł.

Wartość szkody co się tyczy działki (...) określa różnica pomiędzy wartością rynkową gruntów z możliwością zabudowy mieszkaniowo-usługowej oraz gruntów bez takiej możliwości.

Spadek wartości rynkowej działki (...) w związku z wejściem w życie uchwały nr (...) wynosi 25 200 zł.

(d. opinie biegłego: pierwotna – k. 235-316, uzupełniające – k. 442-484, k. 507-510, k. 523-526).

Dla nieruchomości stanowiących własność J. i H. C. ograniczenia wprowadzone uchwałą o utworzeniu obszaru ograniczonego użytkowania lotniska wojskowego Ł. obejmują cały ich obszar i dotyczą zakazu przeznaczania terenu pod zabudowę mieszkaniową.

Mimo, że na przedmiotowej nieruchomości jest zabudowa – stanowi ją budynek gospodarczy z częścią mieszkalną – to jednak należy zaliczyć tę nieruchomość do nieruchomości o charakterze inwestycyjnym, albowiem oprócz dotychczas zrealizowanej zabudowy mogłaby być wykorzystana dla innych celów, w tym mieszkaniowo-usługowych, na co obecnie nie pozwala uchwała Sejmiku Województwa (...) z dnia 9 lutego 2010 roku.

Wartość szkody to różnica pomiędzy wartością rynkową gruntów z możliwością zabudowy mieszkaniowo-usługowej oraz gruntów bez takiej zabudowy.

Spadek wartości rynkowej działek (...)w związku z wejściem w życie uchwały nr (...)wynosi 32 500 zł.

(d. opinie biegłego: pierwotna – k. 170-234, uzupełniająca – k. 442-484, k. 507-510, k. 523-526).

Budynek mieszkalny powódki M. P. znajduje się na działce (...). Prócz tego budynku na tej działce znajduje się również murowany budynek gospodarczo-garażowy. Budynek mieszkalny jest budynkiem murowanym. Jest to obiekt parterowy niepodpiwniczony z poddaszem nieużytkowym zrealizowany w latach 1957-1958 i rozbudowany w latach 1976-1978. W wyniku rozbudowy obecnie budynek mieszkalny jest budynkiem dwubryłowym – pierwotnie część frontowa, następnie dobudowana oficyna od strony północno-zachodniej.

Na działce (...) usytuowana jest altana drewniana wykorzystywana dla celów rekreacyjnych.

W celu zapewnienia wymaganej izolacyjności akustycznej przegród zewnętrznych w budynku frontowym powódki należy zwiększyć izolacyjność akustyczną stropu, w trzech pokojach i w kuchni należy wymienić okna. Istniejące nawiewniki ścienne, służące do wentylacji przestrzeni podpodłogowej należy wymienić na nawiewniki ścienne wyposażone w tłumik akustyczny. Zaleca się wyposażyć w urządzenia klimatyzacyjne dwa pokoje z oknami od strony południowej.

W mieszkaniu w oficynie należy wymienić okna w pokojach i w kuchni. Istniejące nawiewniki ścienne, służące do wentylacji przestrzeni podpodłogowej należy wymienić na nawiewniki ścienne wyposażone w tłumik akustyczny. Zaleca się wyposażyć pokoje w urządzenia klimatyzacyjne, przy czym do obsługi pomieszczeń w amfiladzie pozbawionych drzwi należy zastosować wspólny klimatyzator.

Po wejściu w życie uchwały o utworzeniu obszaru ograniczonego użytkowania w budynku frontowym i oficynie – do daty oględzin – nie wykonano żadnych innych prac prowadzących do zwiększenia izolacyjności akustycznej przegród zewnętrznych stanowiących konsekwencję tej uchwały.

(d. opis z opinii Politechniki (...) – k. 326-362).

Wartość robót jak wyżej, tj. kosztów rewitalizacji akustycznej budynku powódki (część frontowa i oficyna) wynosi 58 600 zł brutto

(d. opinia biegłego K. N. – k. 442-484, k. 507-510, k. 523-526).

Powodowie zgłosili roszczenia odszkodowawcze pozwanemu pismami doręczonymi w dniu 16 marca 2012 roku

(d. wezwania do zapłaty wraz z potwierdzeniami nadania i potwierdzeniami odbioru – k. 39 44, 45-50, 51-52).

W piśmie z dnia 21 marca 2012 roku pozwany odmówił uznania zgłoszonych roszczeń. Wskazał, że jako jednostka organizacyjna Ministerstwa Obrony Narodowej właściwa w zakresie sprawowania zarządu nad nieruchomościami będącymi w zasobach MON na terenie województwa (...) i (...) nie może podejmować zobowiązań finansowych bez stosownej podstawy prawnej i że odszkodowania można dochodzić na drodze sądowej.

(d. korespondencja – k. 53-54).

Uciążliwość lotniska jest dla powodów duża – z uwagi na hałas, głównie podczas startów; wtedy drżą szyby w oknach. Podczas lotów, gdy samoloty zakręcają nad domem, na podwórku nie jest możliwa rozmowa

(d. zeznania powódki M. P. – nagranie rozprawy w dniu 22 października 2015 roku – 00:06:12-00:16:17, protokół skrócony – k. 532-532 odwr.).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych wyżej dowodów.

Dowody z dokumentów nie były kwestionowane przez żadną ze stron. Sporządzone opinie: biegłego sądowego K. N. oraz Politechniki (...) dały podstawę dla ustalenia wysokości przysługującego powodom odszkodowania. Opinie zostały sporządzone w sposób rzetelny, spójny i zupełny, przy wykorzystaniu wiedzy specjalistycznej.

W odniesieniu do zarzutów strony pozwanej wobec opinii Politechniki (...), zauważyć należało, że biegli oparli się na dokumentach, których prawdziwości strona pozwana nie podważała i byli – wbrew twierdzeniu strony pozwanej – uprawnieni do czynienia niezbędnych dla wydania opinii ustaleń, jeżeli nie wiązało się to z oceną materiału dowodowego (ta jest wyłączną domeną sądu orzekającego). Natomiast niezbędne pomiary hałasu i ich wyniki znalazły swoje odzwierciedlenie w opinii głównej.

Biegły K. N. złożył wyjaśnienia (k. 433 – nagranie rozprawy z dnia 28 października 2014 roku – 00:00:56-00:32:15, protokół skrócony – k. 431-432), dwie opinie uzupełniające, w których odniósł się do zarzutów złożonych przez pozwanego. W sposób należyty ustosunkował się do tychże, podtrzymując jednocześnie wnioski opinii.

Dla potrzeb określenia utraty wartości nieruchomości w następstwie ustanowienia strefy ograniczonego użytkowania związanej z funkcjonowaniem lotniska wojskowego w Ł.biegły przeprowadził szczegółową analizę rynku. Z uwagi na konieczność określenia wpływu uchwały nr (...)Sejmiku Województwa (...)przedział czasowy rynku lokalnego obejmuje okres przed jej wejściem w życie oraz po wejściu w życie (lata 2007-2012). Dla określenia szkody spowodowanej negatywnym oddziaływaniem lotniska biegły posłużył się współczynnikiem zmniejszenia wartości pozwalającym na określenie relacji między wartością nieruchomości nieobciążonych oraz pozostających pod wpływem oddziaływania lotniska. Z kolei dla gruntów niezabudowanych utrata wartości rozpatrywana była w aspekcie różnicy pomiędzy cenami gruntów inwestycyjnych oraz gruntów pozbawionych możliwości zmiany funkcji.

W zakresie określenia kosztów rewitalizacji akustycznej budynku mieszkalnego powódki M. P. wycena została przeprowadzona w podejściu kosztowym techniką szczegółową. Wartość robót została ustalona z zastosowaniem obowiązujących cen średnich z uwzględnieniem współczynnika regionalnego dla województwa (...). Zostały wykorzystane publikacje branżowe, informacje od producentów, dostawców i wykonawców robót oraz w placówkach handlowych i serwisowych, z uwzględnieniem lokalnych cen rynkowych. Końcowe wyniki obliczeń zawierają podatek VAT w wysokości 8% – stawka dla usług związanych z budownictwem mieszkaniowym.

Sąd oddalił wniosek dowodowy pozwanego o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego na okoliczność czy nastąpiła utrata wartości przedmiotowych nieruchomości w związku z ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania lotniska Ł.. Wniosek ten został złożony przed sporządzeniem przez biegłego K. N. dwóch uzupełniających opinii na piśmie – w odpowiedzi na zarzuty pozwanego. Tymczasem – jak wskazano wyżej – biegły bardzo szczegółowo odniósł się do zarzutów pozwanego i przedstawił przekonywujące, rzeczowe wywody. Okoliczność niezadowolenia z treści opinii nie może sama w sobie uzasadniać przeprowadzenia nowej opinii. Zresztą, po dodatkowych czynnościach biegłego K. N., pozwany nie ponawiał wniosku, który – jak wskazano – został złożony na wcześniejszym etapie postępowania dowodowego – po złożeniu przez biegłego ustnych wyjaśnień, a przed pisemnymi opiniami uzupełniającymi.

Sąd Okręgowy zważył:

Zgodnie z treścią przepisu art. 129 ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2002 roku – Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity Dz. U. z 2008 roku Nr 25, poz. 150 z późn. zm.), w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości jej właściciel może żądać odszkodowania za poniesioną szkodę; szkoda obejmuje również zmniejszenie wartości nieruchomości.

Jak natomiast stanowi przepis art. 136 ust. 3 tejże ustawy w razie określenia na obszarze ograniczonego użytkowania wymagań technicznych dotyczących budynków szkodą, o której mowa w art. 129 ust. 2, są także koszty poniesione w celu wypełnienia tych wymagań przez istniejące budynki, nawet w przypadku braku obowiązku podjęcia działań w tym zakresie.

W myśl przepisu art. 129 ust. 4 powołanej ustawy z roszczeniem, o którym mowa w ust. 2 można wystąpić w okresie 2 lat od dnia wejścia w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego.

Powodowie zachowali termin jak wyżej. Wystąpili z pozwem w dniu 12 kwietnia 2012 roku; w dniu 16 marca 2012 roku zgłosili roszczenie odszkodowawcze bezpośrednio pozwanemu. Uchwała nr (...)Sejmiku Województwa (...)z dnia 9 lutego 2010 roku w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska wojskowego Ł.weszła w życie w dniu 12 kwietnia 2010 roku.

Przepis art. 129 ust. 2 reguluje samodzielną podstawę odpowiedzialności odszkodowawczej związanej z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości oraz z utworzeniem obszaru ograniczonego użytkowania.

Przesłankami wynikającej z powyższej regulacji odpowiedzialności są: wejście w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości, szkoda poniesiona przez właściciela nieruchomości i związek przyczynowy między wprowadzonym ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości a szkodą.

Z przepisu art. 129 ust. 2 wynika, iż szkodą jest także zmniejszenie wartości nieruchomości, co koresponduje z pojęciem straty w rozumieniu art. 361 § 2 k.c, przez którą rozumie się, między innymi, zmniejszenie aktywów.

Zdarzeniem, z którym związana jest odpowiedzialność pozwanego jest wprowadzenie uchwałą nr (...)Sejmiku Województwa (...)z dnia 9 lutego 2010 roku obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska wojskowego Ł.. Powołaną uchwałą zostały ustanowione znaczne ograniczenia w przeznaczeniu i sposobie korzystania z nieruchomości.

W judykaturze podkreśla się, że mówiąc o obszarze ograniczonego użytkowania trzeba dostrzegać z jednej strony związane z jego utworzeniem ograniczenia w zakresie sposobu korzystania z nieruchomości, z drugiej natomiast przyczyny, które legły u podstaw utworzenia tego obszaru. Obszar ograniczonego użytkowania ingeruje w prawo własności i w sferę wolności właściciela, wobec czego wyszczególnienie sytuacji, w których dojdzie do utworzenia go, jest wyczerpujące i wymaga uprzednio stwierdzenia, że zastosowanie najlepszych dostępnych metod i środków nie doprowadziło do utrzymania dopuszczalnych warunków środowiska. Samo już zatem utworzenie obszaru ograniczonego użytkowania wskazuje na negatywne oddziaływanie lotniska na środowisko w stopniu wymagającym wprowadzenia ograniczeń w wykonywaniu prawa własności (por. wyrok Sądu Najwyższego z 25 lutego 2009 roku, II CSK 565/08, wyrok Sądu Najwyższego z 25 lutego 2009 roku, II CSK 546/08, niepubl., Lex 528219). Zatem w związku z ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania pozostaje nie tylko obniżenie wartości nieruchomości, będące następstwem ograniczeń przewidzianych bezpośrednio w treści uchwały o utworzeniu obszaru (zwłaszcza dotyczących ograniczeń zabudowy), lecz także obniżenie wartości nieruchomości wynikające z tego, że wskutek wejścia w życie uchwały doszło do zawężenia granic własności ( art. 140 k.c. w zw. z art. 144 k.c. ), a tym samym ścieśnienia wyłącznego władztwa właściciela względem nieruchomości położonej na obszarze ograniczonego użytkowania.

Na działce powódki M. P. oznaczonej numerem 129/4 została już zrealizowana zabudowa mieszkaniowa. W odniesieniu do tej działki powódka nie może skutecznie dochodzić zaniechania immisji w postaci generowania przez lotnisko nadmiernego hałasu, czyli realizować uprawnień związanych z podejmowaniem działań ochronnych wobec swojej własności (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 18 listopada 2010 roku, I ACa 884/10, Lex 756735).

Powódka doznała szkody polegającej na zmniejszeniu wartości rynkowej tej nieruchomości, co w sposób jednoznaczny wynika z opinii biegłego. Oczywisty jest również w świetle wywodów tejże opinii związek przyczynowo-skutkowy między wprowadzonymi tą uchwałą ograniczeniami w prawie własności nieruchomości a szkodą. Oceny w tym zakresie nie zmienia okoliczność, że uciążliwości dla nieruchomości związane z funkcjonowaniem lotniska faktycznie istniały już wcześniej, ponieważ lotnisko w Ł. postało już dawno – w 1957 roku. Wprowadzenie uchwały usankcjonowało prawnie stan uciążliwości.

Wartość należącej do powódki działki (...) uległa obniżeniu z uwagi na położenie w okolicach lotniska wojskowego w Ł. i na skutek hałasu związanego z jego funkcjonowaniem, niewątpliwie negatywnie postrzeganego przez potencjalnych nabywców nieruchomości. Potencjalni nabywcy mogą być zainteresowani nabyciem nieruchomości w okolicach lotniska w obszarze ograniczonego użytkowania, ale za odpowiednio niższą cenę. Zakresem szkody objęte jest obniżenie wartości nieruchomości wynikające z faktu, że właściciel będzie musiał znosić dopuszczalne na tym obszarze immisje – hałas.

Jak wynika z opinii biegłego K. N. wartość szkody co się tyczy działki (...) określa procentowa różnica poziomów cen transakcyjnych uzyskiwanych dla nieruchomości podobnych usytuowanych w podobszarze A oraz poza strefą ograniczonego użytkowania. Ta procentowa różnica wynosi 9,9 %. Spadek wartości rynkowej działki (...) w związku z wejściem w życie uchwały nr (...) wynosi 25 500 zł.

Co się tyczy działki (...)należącej do powódki M. P.oraz działek (...)stanowiących współwłasność powodów J. C.i H. C., to wskutek wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania powodowie ponieśli szkodę polegającą na ograniczeniu w sposobie korzystania z nich, a w konsekwencji zmniejszeniu ich wartości. Dla nieruchomości tych brak jest aktualnego planu zagospodarowania przestrzennego. Przeznaczenie nieruchomości wynika ze Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy B.nr (...) lutego 2007 roku. Wskutek ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania uchwałą Sejmiku Województwa (...)Nr (...)w podobszarze A, na terenie którego usytuowane są wszystkie należące do powodów nieruchomości, dotychczasowe ich przeznaczenie uległo zmianie na całym ich obszarze. Z § 9 uchwały wynika, m.in. zakaz przeznaczania terenu pod zabudowę mieszkaniową jedno i wielorodzinną, zagrodową i zamieszkania zbiorowego oraz mieszkaniowo-usługową. Przed wejściem w życie uchwały Sejmiku należące do powodów działki miały potencjał budowlany. Aktualnie powodowie nie mogą swobodnie dysponować nieruchomościami, przeznaczając je na cele budowlane. Zatem spadek wartości rynkowej działki (...)należącej do powódki M. P.oraz działek (...)stanowiących współwłasność powodów małżonków C.wynika z pozbawienia możliwości ich zabudowy mieszkaniowej. Wprawdzie w § 10 uchwały dopuszczono możliwość zmiany sposobu użytkowania budynków w całości lub w części na cele mieszkaniowe oraz budowę nowych budynków mieszkalnych jednorodzinnych jako towarzyszących innym funkcjom, na warunkach określonych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku braku planu miejscowego na warunkach określonych w decyzji o warunkach zabudowy, ale obecnie nie jest już możliwe uzyskanie takiej decyzji.

Jak wynika z opinii biegłego K. N.wartość szkody co się tyczy działki (...)stanowiącej własność powódki M. P.oraz działek (...)stanowiących współwłasność J.i H.małżonków C.określa różnica pomiędzy wartością rynkową gruntów z możliwością zabudowy mieszkaniowo-usługowej oraz gruntów bez takiej możliwości. Spadek wartości rynkowej działki (...)w związku z wejściem w życie uchwały nr(...)wynosi 25 200 zł. Natomiast spadek wartości rynkowej działek (...)w związku z wejściem w życie uchwały nr (...)wynosi 32 500 zł.

Nieruchomość jest dobrem inwestycyjnym i o ile nie jest wyłączona spod obrotu podlega regułom rynkowym, a jej wartość jest weryfikowana przez wolny rynek, niezależnie od tego czy jej właściciel zamierza zbyć swoją własność, czy też nie poczynił w tym zakresie żadnych kroków (wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 30 września 2009 roku, I ACa 484/09, Lex 756606, I ACa 772/09 z 17 czerwca 2010 roku, Lex 756717). W orzecznictwie przyjmuje się, iż obniżenie wartości nieruchomości generuje stratę niezależnie od tego, czy właściciel ją zbył, czy też nie zamierza podjąć w tym kierunku żadnych działań. Przesłanką roszczenia odszkodowawczego przewidzianego w art. 129 ust. 2 ustawy – Prawo ochrony środowiska nie jest bowiem jej zbycie. Odszkodowanie nie jest też ograniczone do rzeczywistej straty, gdyż obowiązuje zasada pełnej odpowiedzialności odszkodowawczej za wprowadzenie ograniczeń w korzystaniu z nieruchomości (wyrok Sądu Najwyższego z 25 lutego 2009 roku, II CSK 546/08, niepubl., Lex 503415).

Stosownie do regulacji art. 136 ust. 3 ustawy, w razie określenia na obszarze ograniczonego użytkowania wymagań technicznych dotyczących budynków szkodą, o której mowa w przepisie art. 129 ust. 2 ustawy, są także koszty poniesione w celu wypełnienia tych wymagań przez istniejące budynki.

Uchwała Sejmiku Województwa (...) nr (...) wprowadziła wymóg zastosowania w istniejących budynkach zabezpieczeń zapewniających izolacyjność ścian zewnętrznych, okien, drzwi w ścianach zewnętrznych, dachów i stropodachów, zgodnie
z Polskimi Normami dotyczącymi izolacyjności przegród w budynkach oraz izolacyjności akustycznej elementów budowlanych. Obowiązek naprawienia szkody po stronie pozwanej polega zatem na uiszczeniu odpowiedniej sumy pieniężnej, odpowiadającej wartości prac koniecznych do wykonania wskazanych nakładów rewitalizacyjnych. Poniesienie tych nakładów pozwoli na uniknięcie hałasu przekraczającego poziomy normatywne,
a tym samym na korzystanie z budynku zgodnie z jego przeznaczeniem. Natomiast nie sposób uznać, jak chce pozwany, iż jednocześnie nakłady staną się źródłem wzbogacenia powodów. Ewentualne podwyższenie komfortu jako „skutek uboczny” rewitalizacji nie może w ocenie Sądu uzasadniać obniżenia należnego odszkodowania, bowiem właściciel budynku mieszkalnego winien otrzymać pełną rekompensatę kosztów utworzenia w nim warunków zapewniających ochronę prze szkodliwymi dla zdrowia skutkami hałasu.

Trzeba wskazać, że ogólnie obowiązujące przepisy prawa budowlanego nie przewidują wobec inwestorów żadnych obowiązków i sankcji w razie niezapewnienia właściwego klimatu akustycznego budynku mieszkalnego. Źródłem powstania obowiązku odszkodowawczego jest wprowadzenie konieczności sprostania określonym wymogom przekraczającym obowiązujące w budynkach istniejących poza strefą ograniczonego użytkowania. Z tego względu koszty związane z zapewnieniem w budynkach mieszkalnych właściwego klimatu akustycznego są bezpośrednim uszczerbkiem związanym z ustanowieniem strefy ograniczonego użytkowania.

Budynek przeznaczony na potrzeby mieszkaniowe wymaga ochrony akustycznej, podlegając tym samym ochronie przed hałasem na podstawie przepisów rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 roku w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.

Usytuowany na należącej do powódki M. P. działce (...) budynek mieszkalny nie spełnia obowiązujących wymogów i nie zapewnia należytego klimatu akustycznego. W celu ochrony akustycznej konieczne jest poczynienie nakładów, których łączne koszty biegły K. N. określił na kwotę 58 600 zł. Okoliczność, iż powódka dotychczas nakładów tych nie poczyniła nie stoi na przeszkodzie w dochodzeniu odszkodowania, ponieważ zgodnie z funkcjonującym w doktrynie i judykaturze poglądem, roszczenie o zasądzenie równowartości kosztów potrzebnych do rewitalizacji akustycznej budynku nie jest uzależnione od uprzedniego poniesienia tych wydatków (wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 10 kwietnia 2008r., I ACa 2/2008, lex 580137).

Podkreślenia przy tym wymaga, że chybiony jest zarzut pozwanego, w świetle którego w sprawie może dojść do nieuzasadnionego obciążenia go kosztami pełnej adaptacji akustycznej budynku wskutek niespełnienia norm prawa budowlanego przed wejściem w życie uchwały. Jak wskazano, ogólnie obowiązujące przepisy prawa budowlanego nie przewidują wobec inwestorów żadnych obowiązków i sankcji w razie niezapewnienia właściwego klimatu akustycznego budynku mieszkalnego.

Zakres koniecznych do wykonania w tej mierze prac wynikał bezpośrednio z opinii Politechniki (...). Biegły K. N., określając jedynie następczo wartość prac koniecznych do zapewnienia właściwego klimatu akustycznego w odniesieniu do budynku mieszkalnego usytuowanego na działce nr (...), przyjął rozwiązania uwzględniające stan istniejący w dacie sporządzania opinii, zapewniając spełnienie wymagań akustycznych, wynikających z opinii Politechniki (...), przy optymalizacji kosztów. W tym miejscu wskazać należy na zasadność uznania również kosztu wyposażenia pomieszczeń w klimatyzatory. Te wydatki są również celowe dla zapewnienia wymaganej izolacyjności akustycznej przegród zewnętrznych w budynku powódki, co w sposób jednoznaczny wynika z opinii Politechniki. Żeby bowiem taką wymaganą izolacyjność akustyczną zapewnić konieczne jest utrzymywanie okien w stanie zamkniętym w porach występowania hałasu lotniczego. To z kolei ogranicza funkcjonalność pomieszczeń poprzez uniemożliwianie schładzania wnętrza poprzez przewietrzanie, wskutek czego w okresach wysokich temperatur zewnętrznych nie jest możliwe utrzymywanie właściwych warunków temperaturowych. Niezbędny komfort cieplny zapewnią klimatyzatory. Koszt ich zamontowania jest zatem również objęty szkodą powódki, o której mowa w przepisie art. 136 ust. 3 ustawy prawo ochrony środowiska.

Koszt rewitalizacji akustycznej będącego własnością powódki M. P. budynku biegły N. określił – jak podano wyżej – na sumę 58 600 zł.

W takim stanie rzeczy – uznając zasadność roszczenia powódki M. P. w zakresie szkody jak w opiniach biegłych – należało zasądzić na jej rzecz kwotę 109 300 zł (50 700 zł z tytułu utraty wartości nieruchomości + 58 600 zł z tytułu kosztów rewitalizacji akustycznej).

Natomiast na rzecz powodów J. C. i H. C. zasądzeniu podlegają kwoty po 16 250 zł – dla każdego z nich (stosownie do ich udziałów we współwłasności nieruchomości) – z tytułu utraty wartości nieruchomości.

W pozostałej części powództwo jako nieuzasadnione podlega oddaleniu. W odniesieniu do żądania powodów małżonków J. i H. C. zasądzenia odszkodowania z tytułu kosztów rewitalizacji akustycznej, to na ich nieruchomości brak jest budynku mieszkalnego. Tymczasem wymagania techniczne wprowadzone uchwałą w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska Ł. dotyczą budynków mieszkalnych, co wynika z odwołania się do Polskiej Normy (§ 11 uchwały) – według Polskiej Normy wymagania dotyczące izolacyjności akustycznej nie obejmują budynków gospodarczych. Tymczasem budynek na działce (...) jest budynkiem gospodarczym i nie podlega ochronie akustycznej. Dla uznania go za mieszkalny zamieszkiwana musiałaby być przynajmniej połowa jej powierzchni. Tak w niniejszej sprawie nie jest (także wyjaśnienia przedstawiciela instytutu – Politechniki (...) – biegłego K. R. – nagranie k. 423; 00:00:39-00:21:01, protokół skrócony – k. 421-423).

Zgodnie z przepisem art. 481 § 1 kc, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia.

Powodowie domagali się odsetek, wskazując że są one należne od dnia doręczenia pozwanemu odpisu pozwu (w zakresie żądania powodów J. i H. C. z tytułu odszkodowania za ograniczenie sposobu korzystania i zmniejszenia wartości nieruchomości – żądanie odsetek zostało określone od dnia wniesienia pozwu).

Świadczenia będące przedmiotem niniejszej sprawy są świadczeniami bezterminowymi – termin ich spełnienia nie jest oznaczony, nie wynika również z właściwości zobowiązania.

Jak stanowi przepis art. 455 kc w takiej sytuacji świadczenie winno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania.

W niniejszej sprawie wezwaniem do wykonania świadczenia było doręczenie pozwanemu przedsądowego wezwania do zapłaty, co nastąpiło w dniu 16 marca 2012 roku – (k. 51).

Skoro w dniu 16 marca 2012 roku pozwany został wezwany do zapłaty, to – w świetle regulacji przepisu art. 455 kc statuującej obowiązek niezwłocznego wykonania zobowiązania – uznać należy, że żądanie zasądzenia odsetek od daty doręczenia pozwanemu pozwu – dotyczy żądania powódki M. P. – jest uzasadnione – w tej dacie, zważywszy normę przepisu art. 455 kc, niewątpliwie pozwany winien był już spełnić świadczenie. W aktach brak jest jednak zwrotnego potwierdzenia odbioru przez pozwanego odpisu pozwu. Pewną datą dla określenia w tym zakresie jest data widniejąca na piśmie zawierającym odpowiedź na pozew – 11 maja 2012 roku. W tej dacie niewątpliwie odpis pozwu został już pozwanemu doręczony. Zatem odsetki należne są od dnia 11 maja 2012 roku.

W zakresie odnoszącym się do roszczenia powodów J. i H. C. o odszkodowania za ograniczenie sposobu korzystania i zmniejszenia wartości nieruchomości żądanie zostało określone od dnia wniesienia pozwu. Jest ono należne od tej daty – zważywszy wskazania jak wyżej – wezwanie z dnia 16 marca 2012 roku w sposób oczywisty poprzedzało wniesienie pozwu.

W okolicznościach niniejszej sprawy bez wpływu na stanowisko jak wyżej pozostaje treść przepisu art. 363 § 2 kc, zgodnie z którym jeżeli naprawienie szkody ma nastąpić w pieniądzu, wysokość odszkodowania powinna być ustalona według cen z daty ustalenia odszkodowania, chyba że szczególne okoliczności wymagają przyjęcia za podstawę cen istniejących w innej chwili.

Niewątpliwie nie jest uzasadniona koncepcja wyrównania szkody poprzez łączne zastosowanie: odsetek od dnia wezwania, jak i waloryzacji, tj. ustalenie odszkodowania według cen z daty ustalenia odszkodowania – w sytuacji gdyby taka operacja miała prowadzić do wzbogacenia, co jednak nie zostało w żaden sposób przez pozwanego wykazane. Zatem możliwe było przyjęcie, że brak jest różnicy w wielkości odszkodowania w dacie wezwania do spełnienia świadczenia i dacie ustalenia odszkodowania.

W konsekwencji nie było wystarczających podstaw – w braku wykazania wzbogacenia i podwójnej kompensaty szkody – do ustalenia zasadności roszczenia odsetkowego od daty późniejszej niż związana z wymagalnością według reguły wynikającej z art. 455 kc. Zasadnie zatem w okolicznościach przedmiotowej sprawy powodowie domagali się odsetek od dnia wniesienia pozwu – powodowie J. i H. C. oraz od doręczenia odpisu pozwu – powódka M. P..

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 100 zd. 1 kpc – stosownie do wyniku sprawy.

Co się tyczy roszczenia powódki M. P., to zostało ono uwzględnione w części – w 86 % (109 300 zł : 127 500 zł). Obciążenie powódki z tytułu kosztów procesu winno zatem wynosić 14%, a pozwanego 86%. Odnośnie wydatkowanych kosztów to takie poniosła powódka w łącznej kwocie 12 061,50 zł (6 375 zł z tytułu opłaty od pozwu, 3 600 zł z tytułu kosztów zastępstwa adwokackiego, 17 zł z tytułu opłaty skarbowej od dokumentu pełnomocnictwa, 2 069,50 zł z tytułu wydatków na opinię biegłego K. N.), a pozwany w kwocie 3 600 zł z tytułu kosztów zastępstwa prawnego. Łącznie koszty poniesione przez strony wyniosły 15 661,50 zł. Pozwanego obciąża z tej kwoty 86%, czyli 13 468,89 zł, a poniósł 3 600 zł. Zatem pozwany winien zwrócić powódce kwotę 9 868,89 zł (13 468,89 zł – 3 600 zł).

Co się tyczy roszczenia powodów J. i H. C., to zostało ono uwzględnione w części – w około 43 % (każde małżonków dochodziło kwoty 38 000 zł, a zasądzono dla każdego kwotę 16 250 zł). Obciążenie powodów z tytułu kosztów procesu winno zatem wynosić 57%, a pozwanego 43%. Odnośnie wydatkowanych kosztów to takie ponieśli powodowie w łącznej kwocie 9 486,50 zł (3 800 zł z tytułu opłaty od pozwu, 3 600 zł z tytułu kosztów zastępstwa adwokackiego, 17 zł z tytułu opłaty skarbowej od dokumentu pełnomocnictwa, 2 069,50 zł z tytułu wydatków na opinię biegłego K. N.), a pozwany w kwocie 3 600 zł z tytułu kosztów zastępstwa prawnego. Łącznie koszty poniesione przez strony wyniosły 13 086,50 zł. Pozwanego obciąża z tej kwoty 43%, czyli 5 627,20 zł, a poniósł 3 600 zł. Zatem pozwany winien zwrócić powodom kwotę 2 027,20 zł (5 627,20 zł – 3 600 zł).

Rozliczenie brakujących kosztów sądowych – wyłożonych tymczasowo przez Skarb Państwa-Sąd Okręgowy w Sieradzu wydatków na opinie Politechniki (...), dalsze opinie biegłego K. N. oraz z tytułu kosztów stawiennictwa przedstawiciela Politechniki – zostało dokonane w następujący sposób.

Łącznie Skarb Państwa-Sąd Okręgowy w Sieradzu wyłożył kwotę 7 912,85 zł (5 508,26 zł + 192,00 zł +1 976,65 zł + 235,94 zł).

Wydatki te dotyczyły zarówno roszczenia powódki M. P., jak i roszczenia powodów J. i H. małżonków C..

Na rozprawie w dniu 22 października 2015 roku powodowie wskazali, że w rozliczeniu należy przypisać te wydatki w połowie jako odnoszące się do roszczenia M. P. i w połowie jako odnoszące się do roszczenia J. i H. małżonków C..

Powyższe wskazuje, że w sprawie roszczenia M. P. przeciwko Skarb Państwa- (...) Zarząd (...) w B. Skarb Państwa-Sąd Rejonowy w Sieradzu wyłożył kwotę 3 956,43 zł oraz w sprawie roszczenia J. i H. małżonkowie C. przeciwko Skarb Państwa- (...) Zarząd (...) w B. Skarb Państwa-Sąd Rejonowy w Sieradzu wyłożył kwotę 3 956,42 zł.

W zakresie brakujących kosztów sądowych w części odnoszącej się do roszczenia powódki M. P. pozwanego obciąża kwota 3 402,53 zł (3 956,43 zł × 86%) a powódkę obciąża kwota 553,90 zł (3 956,43 zł × 14%).

W zakresie brakujących kosztów sądowych w części odnoszącej się do roszczenia powodów J. i H. małżonków C. pozwanego obciąża kwota 1 701,26 zł (3 956,43 zł × 43%) a powodów obciąża kwota 2 255,16 zł (3 956,43 zł × 57%).

Łącznie pozwanego obciąża kwota 5 103,79 zł (3 402,53 zł + 1 701,26 zł) – zwolnienie Skarbu Państwa dotyczy jedynie opłat, a nie wydatków – art. 94 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Podstawę prawną dla pobrania od stron kwot wyłożonych tymczasowo przez Skarb Państwa-Sąd Okręgowy w Sieradzu stanowi przepis art. 113 powołanej wyżej ustawy o kosztach sądowych w zw. z art. 100 zd. 1 kpc.

W ocenie Sądu nie było podstaw dla uwzględnienia wniosku powodów o nieobciążanie ich brakującymi kosztami sądowymi – z uwagi na brak uzasadnienia dla kwalifikacji jako przypadku szczególnie uzasadnionego.