Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 grudnia 2015 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący SSO Joanna Składowska

Sędziowie SSO Iwona Podwójniak

SSR del. Magdalena Kościarz

Protokolant sekretarz sądowy Elwira Kosieniak

po rozpoznaniu w dniu 2 grudnia 2015 roku w Sieradzu

na rozprawie sprawy

z powództwa Z. S.

przeciwko M. S. i O. S.

o opróżnienie lokalu mieszkalnego

na skutek apelacji obu stron

od wyroku Sądu Rejonowego w Zduńskiej Woli

z dnia 19 sierpnia 2015 roku, sygnatura akt I C 390/15

I.  zmienia zaskarżony wyrok w punktach 1, 2 i 3 w ten sposób, że:

a)  w punkcie 1 nakazuje opuszczenie lokalu również pozwanej O. S.;

b)  punktowi 3 nadaje następującą treść: „przyznaje pozwanym M. S. i O. S. prawo do lokalu socjalnego i wstrzymuje wykonanie opróżnienia lokalu do czasu złożenia przez Gminę oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego”;

I.  oddala apelację pozwanej w pozostałej części;

II.  nie obciąża pozwanej O. S. obowiązkiem zwrotu powodowi kosztów postępowania apelacyjnego;

III.  znosi koszty postępowania apelacyjnego między skarżącymi.

Sygn. akt I Ca 396/15

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 10 kwietnia 2015 roku powód Z. S., reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, wniósł o nakazanie pozwanym M. S. i O. S. opróżnienie i opuszczenie wraz ze wszystkimi osobami i rzeczami prawa ich reprezentującymi lokalu mieszkalnego położonego w Z. przy ul. (...), dla którego w Sądzie Rejonowym w Zduńskiej Woli prowadzona jest księga wieczysta Kw Nr (...) oraz zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu, według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu wskazano, iż po zawarciu związku małżeńskiego, pozwana mieszkała w wymienionym lokalu za zgodą powoda i na zasadzie użyczenia jako jego małżonka, natomiast druga z pozwanych jako córka. Po ustaniu małżeństwa powód wyraził zgodę na dalsze zamieszkiwanie pozwanych w jego posesji na zasadzie użyczenia. W marcu 2015 roku powód wezwał pozwaną M. S. do opuszczenia mieszkania, która jednak odmówiła żądaniu. Natomiast eksmisję wobec córki powód skierował z tego względu, iż jej miejsce zamieszkania jest przy matce – zgodnie z postanowieniem zawartym w wyroku rozwodowym. W tej sytuacji aktualnie pozwane zajmują przedmiotowy lokal, nie posiadając tytułu prawnego ( pozew k. 2-3).

Pełnomocnik pozwanej M. S. wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pisma wskazano, iż do zawarcia umowy użyczenia faktycznie doszło po orzeczeniu rozwodu i strony ustaliły, że pozwana M. S. ma prawo korzystać z przedmiotowego lokalu do czasu podziału majątku wspólnego (umowa na czas oznaczony), bez konieczności ponoszenia z tego tytułu jakichkolwiek kosztów. Tym samym, w ocenie pozwanej, brak jest podstaw do zakończenia umowy na podstawie art. 715 k.c., skoro została zawarta na czas oznaczony, jak również na podstawie art. 716 k.c., gdyż pozwana używała rzecz w sposób zgodny z umową oraz z właściwościami i przeznaczeniem rzeczy. Pełnomocnik pozwanej M. S., z ostrożności procesowej, w przypadku uznania powództwa, wskazał, iż pozwanym, z uwagi na małoletność pozwanej O. S. i fakt sprawowania opieki nad nią przez matkę, przysługuje uprawnienie do lokalu socjalnego. Ponadto podniesiono, iż powód dostarczał pozwanym lokal, realizując w ten sposób obowiązek alimentacyjny wobec małoletniej córki ( odpowiedź na pozew k. 22-24).

Ustanowiony dla małoletniej pozwanej O. S. kurator wniósł o oddalenie powództwa, wskazując iż ojciec, jako zobowiązany do alimentacji córki, ma obowiązek zapewnić jej mieszkanie.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 19 sierpnia 2015 roku, wydanym w sprawie o sygn. akt I C 390/15, Sąd Rejonowy w Zduńskiej Woli nakazał pozwanej M. S. opuszczenie wraz ze wszystkimi rzeczami i osobami, których prawa reprezentuje, budynku mieszkalnego posadowionego na nieruchomości położonej w Z. przy ul. (...), dla której Wydział Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Zduńskiej Woli prowadzi księgę wieczystą nr (...), oddalił powództwo wobec małoletniej pozwanej O. S., nie przyznał pozwanej M. S. uprawnienia do lokalu socjalnego oraz zasądził od M. S. na rzecz Z. S. kwotę 337,00 zł tytułem kosztów postępowania, w tym kwotę 120,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego ( wyrok k. 43).

Powyższe rozstrzygnięcie zapadło po następujących ustaleniach i wnioskach:

Powód Z. S. jest właścicielem zabudowanej nieruchomości położonej w Z. przy ul. (...), dla której w Sądzie Rejonowym w Zduńskiej Woli prowadzona jest księga wieczysta Kw Nr (...). Opisaną nieruchomość nabył na współwłasność z bratem G., która została zniesiona w dniu 12 października 1995 roku. Pozwana M. S. jest byłą żoną powoda, a związek małżeński strony zawarły dnia 28 września 2002 roku. Małżeństwo zostało rozwiązane przez rozwód wyrokiem Sądu Okręgowego w Sieradzu z dnia 18 czerwca 2013 roku, który uprawomocnił się w dniu 18 lipca 2013 roku. Przez czas trwania małżeństwa strony i ich córka O. S., urodzona dnia (...), wspólnie zamieszkiwały w budynku objętym sprawą.

Jak ustalił Sąd pierwszej instancji, po rozwodzie, strony nadal zamieszkiwały w domu powoda, który ponosił wszelkie kwoty związane z eksploatacją lokalu. Nie przekazywał M. S. kwot z tytułu zasądzonych alimentów po 300,00 zł, natomiast dokładał się do utrzymania córki w wysokości około 400,00 zł miesięcznie.

W marcu 2015 roku, Z. S. zażądał opuszczenia domu przez byłą żonę i córkę, przekazując od tej pory kwotę 300,00 zł tytułem alimentów oraz deklarując gotowość przejęcia pełnej opieki nad córką i umożliwienia jej zamieszkiwania z nim w jego domu, bez matki.

Z kolei, jak ustalono w sprawie, M. S. nie ma tytułu do żadnego lokalu mieszkalnego, a przed zawarciem związku małżeńskiego mieszkała u rodziców. Obecnie z rodzicami mieszka jej siostra. Pozwana pracuje zawodowo jako sprzedawca – kasjer z wynagrodzeniem miesięcznym od 1.290,00 zł do 1.877,00 zł, nie korzysta z pomocy społecznej.

W dalszej części pisemnych motywów wydanego orzeczenia Sąd Rejonowy wskazał, iż powyższy stan faktyczny ustalił na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego w postaci dokumentów i zeznań stron. Zdaniem Sądu pierwszej instancji, w zakresie niezbędnym do rozstrzygnięcia stan faktyczny nie był sporny. Pozwana nie wykazała, aby przysługiwało jej jakiekolwiek prawo do władania lokalem objętym sprawą. Sąd Rejonowy uznał, iż twierdzenia M. S. w zakresie rzekomych ustaleń stron i deklaracji powoda co do udostępnienia jej i córce domu do zamieszkiwania nie miały znaczenia w świetle oświadczenia powoda, iż wypowiedział użyczenie. Natomiast, istnienia innego tytułu, poza użyczeniem, do lokalu w domu powoda, pozwana nie wykazała. Ponadto, Sąd pierwszej instancji przyjął, iż kwestia rzekomego niespełnienia obowiązku alimentacyjnego przez powoda została zaprzeczona przez matkę dziecka, która przyznała, że były mąż przekazywał jej kwoty znacznie wyższe niż 300,00 zł określone w wyroku rozwodowym.

Po dokonaniu powyższych ustaleń faktycznych, Sąd Rejonowy w Zduńskiej Woli zważył, iż powództwo zgłoszone w stosunku do M. S. jest zasadne i jako takie zasługuje na uwzględnienie, bowiem pozwana nie ma żadnego samodzielnego tytułu prawnego do zajmowania przedmiotowego lokalu. Wprawdzie, przez czas trwania małżeństwa, pozwana przebywała w spornym lokalu, korzystając z przysługującego jej uprawnienia z art. 28 ¹ k.r.o., który stanowi, że jeżeli prawo do mieszkania przysługuje jednemu małżonkowi, drugi małżonek jest uprawniony do korzystania z tego mieszkania w celu zaspokojenia potrzeb rodziny. Wobec, jednak uprawomocnienia się wyroku rozwodowego, uprawnienie pozwanej z art. 28 ¹ k.r.o. wygasło.

W ocenie Sądu Rejonowego, od tej pory, pozwana nie miała samodzielnego tytułu prawnego do zajmowania przedmiotowego lokalu, a korzystała z niego jedynie na podstawie umowy użyczenia, która to umowa jest umową w każdym czasie odwołalną, między innymi w sytuacji, gdy biorący używa rzeczy w sposób sprzeczny z umową, albo gdy rzecz stanie się potrzebna użyczającemu z powodów nieprzewidzianych w chwili zawarcia umowy. W takiej bowiem sytuacji użyczającemu przysługuje skuteczne względem biorącego w użyczenie uprawnienie do żądania zwrotu rzeczy. Jak podkreślił Sąd pierwszej instancji, na tle przedmiotowego stanu faktycznego należało uznać, że spełnione są wszelkie warunki do żądania przez powoda zwrotu przedmiotu użyczenia czyli opróżnienia przez pozwaną jego posesji przy ul. (...). Wspólne zamieszkiwanie stron nie jest możliwe, gdyż powód chce zamieszkać we własnym domu z nową partnerką.

Tak więc, jak podkreślił Sąd pierwszej instancji, na tle przedmiotowego stanu faktycznego, zostały spełnione wszelkie przesłanki do żądania przez powoda opróżnienia przez pozwaną spornego lokalu. Z. S., będący wyłącznym właścicielem przedmiotowego lokalu, mógł w każdym czasie żądać jego opuszczenia, co też uczynił, wobec czego pozwana utraciła prawo do jego zajmowania.

Z kolei, w dalszej części rozważań, Sąd Rejonowy w Zduńskiej Woli wskazał, iż powództwo w stosunku do pozwanej O. S. jest bezzasadne i podlega oddaleniu w całości. Sąd meriti podkreślił, iż miał na uwadze treść art. 87 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2012 r. poz. 788 z późn. zm., dalej: k.r.o.), z którego wynika, że rodzice i dzieci są obowiązani do wzajemnego szacunku i wspierania się, a także art. 128 k.r.o., zgodnie z którym obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania (obowiązek alimentacyjny) obciąża krewnych w linii prostej i rodzeństwo. Ponadto, jak podkreślił Sąd pierwszej instancji, obowiązek alimentacyjny obejmuje przede wszystkim koszty związane z zapewnieniem utrzymania, w tym dostarczanie lokalu mieszkalnego. Skoro zaś, w przedmiotowej sprawie, matka nie może zaspokoić uzasadnionych potrzeb córki w tym zakresie, więc obowiązek ten winien spełnić ojciec. W ocenie Sądu meriti, dopóki bowiem córka stron jest małoletnia, a matka nie uzyska tytułu do lokalu mieszkalnego, to na ojcu spoczywa obowiązek zapewnienia dziecku mieszkania. Tym samym, żądanie eksmisji wobec małoletniej córki w tej sytuacji sprzeciwia się, zarówno prawu, jak i zasadom współżycia społecznego, wobec czego musiało podlegać oddaleniu. Sąd pierwszej instancji wskazał nadto, iż regulacja zawarta w orzeczeniu rozwodowym związana z ustaleniem miejsca zamieszkania dziecka nie jest ostateczna i przy zmianie stanu faktycznego zawsze może być zmieniona. Z ustalenia tego nie można także wywodzić, iż w przypadku eksmisji matki nakazem opuszczenia lokalu należy objąć dziecko, w stosunku do którego, powód ma obowiązek dostarczania środków utrzymania.

Zdaniem Sądu Rejonowego, z uwagi na to, że Sąd oddalił powództwo wobec małoletniej, a pełnia władzy rodzicielskiej przysługuje także powodowi, który zaspokaja potrzeby dziecka, brak było przesłanek do przyznania pozwanej M. S. uprawnienia do lokalu socjalnego. Sąd pierwszej instancji podkreślił, że do lokalu, z którego ma nastąpić eksmisja nie znajdują zastosowania przepisy art. 14 ust. 4 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U. Nr 31, poz. 266 z 2005 r. ze zm., dalej u.o.l.), gdyż ustęp 6 powołanego przepisu eliminuje z kręgu osób wskazanych w art. 14 ust. 4 u.o.l. tych lokatorów, którzy zajmują lokale niewchodzące w skład publicznego zasobu mieszkaniowego, z wyjątkiem tych, którzy zajmują lokale na podstawie stosunku prawnego nawiązanego ze spółdzielnią mieszkaniową czy TBS. Oznacza to, że osoby, które używają lokalu należącego do podmiotów prywatnych, będących stroną stosunku prawnego z lokatorem, mimo że należą do jednej ze wspomnianych kategorii osób, nie mają obligatoryjnego prawa do lokalu socjalnego, a jedynie na podstawie art. 14 ust. 3, Sąd może im takie prawo przyznać.

O kosztach procesu, Sąd Rejonowy w Zduńskiej Woli, orzekł w oparciu o treść art. 98 § 1 i 3 k.p.c., obciążając pozwaną M. S. obowiązkiem zwrotu na rzecz powoda poniesionych kosztów czyli opłaty sądowej w kwocie 200,00 zł i wynagrodzenia adwokackiego wraz z opłatą od pełnomocnictwa w kwocie 137,00 zł. Z kolei, w oparciu o treść art. 98 § 1 k.p.c. i art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. nr 167, poz. 1398), Sąd pobrał od powoda kwotę 100,00 zł z tytułu zwrotu wydatków poniesionych na wynagrodzenie kuratora reprezentującego małoletnią pozwaną.

Z takim rozstrzygnięciem nie zgodziły się obie strony, wnosząc apelacje.

Pełnomocnik powoda zaskarżył wyrok w zakresie pkt 2 tj. w części oddalającej powództwo w stosunku do małoletniej pozwanej O. S., zarzucając mu:

1. naruszenie przepisów postępowania mających wpływ na wynik sprawy tj:

a) art. 365 k.p.c. polegające na jego niezastosowaniu wyrażającym się pominięciem rozstrzygnięć zawartych w wyroku rozwodowym i dokonaniu w tym przedmiocie samodzielnych ustaleń,

b) art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie oceny sprzecznej z zasadami logicznego rozumowania, co w konsekwencji doprowadziło do naruszenia art. 128 k.r.o. w związku z art. 135 § 1 i art. 95 § 3 k.r.o.,

2. naruszenie prawa materialnego tj. art. 222 § 1 k.c. i 718 k.c. poprzez jego niezastosowanie na skutek błędnego przyjęcia, że małoletniej przysługuje skuteczne uprawnienie do władania przedmiotową nieruchomością.

W pierwszej kolejności, apelujący argumentował, iż w niniejszej sprawie Sąd pierwszej instancji dopuścił się w istocie nieuprawnionej, w świetle art. 365 k.p.c., ingerencji w prawomocny wyrok wydany przez Sąd Okręgowy w Sieradzu w sprawie rozwodowej, bowiem oddalając powództwo w stosunku do małoletniej pozwanej O. S. przesłankowo ustalił miejsce jej pobytu i obowiązek alimentacyjny, czym doprowadził do obrazy w/w przepisu. Skarżący wskazał, iż w przedmiotowej sprawie Sąd meriti nie posiada legitymacji do kształtowania stosunków między rodzicami, a dziećmi w oparciu o przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, ponieważ należy to wyłącznie do kognicji sądów opiekuńczych, a wydając zaskarżone orzeczenie, w istocie dokonał zmiany w zakresie obowiązku alimentacyjnego powoda i ustalenia miejsca pobytu dziecka w sposób sprzeczny z prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Sieradzu. Tym samym, Sąd pierwszej instancji dopuścił się również naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., uchybiając zasadom logicznego rozumowania oraz pozbawiając powoda i pozwaną M. S. możliwości realizowania prawomocnych rozstrzygnięć w przedmiocie sprawowania pieczy nad małoletnią córką i jej alimentacji zawartych w wyroku rozwodowym. Apelujący wskazał również, iż regulacja przewidziana w przepisach art. 222 § 1 k.c. i 718 k.c. stanowi samodzielny byt, niezależny od uregulowań zawartych chociażby w przepisach kodeksu rodzinnego i opiekuńczego i o ile przepisy te łączą się przedmiotowo z ustawą o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i zmianie kodeksu cywilnego, umożliwiając przyznanie lokalu socjalnego, o tyle niedopuszczalnym jest niezastosowanie w/w przepisów ze względu na unormowania zawarte w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym. Brak jest bowiem, zdaniem skarżącego, jakichkolwiek przesłanek do uznania, że O. S. przysługuje skuteczne względem właściciela prawo do władania nieruchomością, w szczególności prawa tego małoletnia nie uzyskuje na podstawie kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Tym samym nie sposób, ze względu na dobro dziecka i ryzyko wystąpienia negatywnych przeżyć u małoletniej, uznać powództwa o eksmisję przeciwko niej za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Podkreślić bowiem należy, iż w rozpoznawanym stanie faktycznym to matka jest zobligowana do zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych dziecka. Zwłaszcza, że skoro Sąd pierwszej instancji orzekł o eksmisji matki, uznając że jest ona w stanie zabezpieczyć swoje potrzeby lokalowe, o czym świadczy nieprzyznanie jej lokalu socjalnego, to nie było podstaw do przyjęcia braku możliwości zabezpieczenia przez matkę również potrzeb lokalowych dziecka.

W konkluzji pełnomocnik powoda wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez nakazanie pozwanej O. S. opróżnienia, opuszczenia i wydania powodowi Z. S. lokalu usytuowanego na nieruchomości położonej w Z. przy ul. (...) oraz zasądzenie od pozwanej na jego rzecz kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych ( apelacja k. 54-57).

Pełnomocnik pozwanej M. S. , na podstawie art. 367 k.p.c. i art. 369 k.p.c., zaskarżył wyrok z dnia 19 sierpnia 2015 roku w części dotyczącej uwzględnienia powództwa w stosunku do pozwanej M. S. (pkt 1), nie przyznania jej uprawnienia do lokalu socjalnego (pkt 3) oraz obciążenia jej kosztami postępowania (pkt 4).

Na podstawie art. 368 § 1 pkt 2 k.p.c. wyrokowi temu zarzucono:

I. naruszenie przepisów prawa procesowego tj. art. 325 k.p.c. poprzez wydanie wyroku wewnętrznie sprzecznego, nakazującego pozwanej M. S. opuszczenie budynku z osobami, których prawa reprezentuje, do których to osób bezsprzecznie należy jej córka O. S., przy jednoczesnym oddaleniu pozwu w zakresie eksmisji ww. O. S.,

II. naruszenie przepisów prawa procesowego tj. art. 233 k.p.c. poprzez brak wszechstronnej i logicznej oceny materiału dowodowego polegające na:

1. błędnym uznaniu, iż rzecz stała się powodowi (użyczającemu) potrzebna z powodów nieprzewidzianych na podstawie art. 716 k.c., przy jednoczesnym pominięciu okoliczności wskazywanej przez pozwaną, iż umowa użyczenia trwa nadal i brak jest podstaw do jej zakończenia, gdyż została zawarta na czas określony do momentu podziału majątku wspólnego, a uiszczenie opłat eksploatacyjnych i czynszu nie było warunkiem umowy, co doprowadziło do błędu subsumpcji i niewłaściwego zastosowania art. 716 k.c. oraz uznania, iż stosunek użyczenia ustał, co z kolei doprowadziło do błędnego zastosowania art. 222 § 1 k.c.,

2. błędnej ocenie sytuacji materialnej i rodzinnej pozwanej M. S., o której mowa w art. 14 ust. 3 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i zmianie kodeksu cywilnego, co doprowadziło do odmowy przyznania jej prawa do lokalu socjalnego,

III. naruszenie przepisów prawa procesowego tj. art. 328 § 2 k.p.c., poprzez brak dostatecznego wyjaśnienia okoliczności, przemawiających za skutecznością wypowiedzenia umowy użyczenia przez powoda w odniesieniu do przesłanek określonych w art. 716 k.c. oraz brak wskazania przyczyn obciążenia pozwanej M. S. kosztami postępowania w całości,

IV. naruszenie przepisów prawa procesowego tj. art. 15 ust. 2 u.o.l., poprzez brak zawiadomienia z urzędu gminy właściwej ze względu na miejsce położenia lokalu podlegającego opróżnieniu w celu umożliwienia jej wstąpienia do sprawy,

V. naruszenie przepisów prawa procesowego tj. art. 23 ² k.p.c. w zw. z art. 126 ¹ k.p.c. i art. 130 § 1 k.p.c. poprzez brak wezwania powoda do uzupełnienia braku formalnego tj. braku wskazania wartości przedmiotu sporu, pod rygorem zwrotu pisma,

VI. naruszenie przepisów prawa procesowego tj. art. 98 § 1 k.p.c. poprzez zasądzenie od pozwanej M. S. na rzecz powoda zwrotu kosztów postępowania tj. całej opłaty od pozwu i pełnych kosztów zastępstwa procesowego, a nie połowy w związku z częściowym oddaleniem powództwa w zakresie małoletniej pozwanej O. S..

Apelująca argumentowała, iż zaskarżone orzeczenie jest wewnętrznie sprzeczne, bowiem Sąd z jednej strony nakazał powódce M. S. opuszczenie budynku wraz z osobami, których prawa reprezentuje, a niewątpliwie do takich osób należy zaliczyć małoletnią O. S., której pozwana jest przedstawicielem ustawowym i nad którą Sąd Okręgowy w Sieradzu wyrokiem rozwodowym powierzył wykonywanie władzy rodzicielskie pozwanej i przy niej ustalił miejsce pobytu dziecka, a jednocześnie oddalił powództwo wobec małoletniej pozwanej O. S.. Nadto, skarżąca wskazała na brak podstaw do uznania, iż doszło do zakończenia umowy użyczenia, gdyż umowa ta została zawarta na czas oznaczony do czasu podziału majątku wspólnego. Poza tym, pozwana używała rzecz zgodnie z umową, a powód nie wykazał, aby rzecz stała mu się potrzebna z przyczyn nieprzewidzianych. W związku z faktem trwania umowy użyczenia brak jest więc, podstaw do orzeczenia eksmisji wobec M. S.. Ponadto, skarżąca również podniosła, iż Sąd meriti nie był właściwy do orzekania w przedmiocie miejsca pobytu małoletniej O. S., ustalonego prawomocnym wyrokiem rozwodowym przy matce M. S.. Rozstrzyganie bowiem, w sprawach rodzinnych należy wprawdzie do sądu rejonowego, ale wyspecjalizowanego w tym zakresie Wydziału Rodzinnego i Nieletnich. Właściwe postępowania nie zostały przeprowadzone i dopóki to się nie stanie nie można doprowadzić wyrokiem eksmisyjnym do rozdzielenia matki z dzieckiem, gdyż byłoby to sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. W związku z tym, w razie jednak uznania przez Sąd Okręgowy, że należy orzec eksmisję, zasadne staje się przyznanie pozwanej M. S. prawa do lokalu socjalnego.

W konkluzji, na podstawie art. 386 § 2 k.p.c., pełnomocnik pozwanej wniósł o:

VII. zmianę wyroku w zaskarżonym zakresie poprzez oddalenie powództwa w stosunku do pozwanej M. S., ewentualnie w przypadku nie uwzględnienia wniosku apelacyjnego z punktu VI o:

VIII. zmianę wyroku w punktach III i IV poprzez przyznanie pozwanej M. S. lokalu socjalnego i zasądzenie od pozwanej M. S. na rzecz powoda połowy kosztów postępowania, w związku z oddaleniem powództwa w części dotyczącej małoletniej pozwanej O. S.. Jednocześnie pełnomocnik pozwanej wniósł o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej M. S. kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje.

Na rozprawie apelacyjnej w dniu 02 grudnia 2015 roku pełnomocnik powoda oświadczył, iż popiera wniesioną apelację, wnosi o oddalenie apelacji pozwanej M. S. i zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania za instancję odwoławczą. Natomiast, pełnomocnik pozwanej, popierając wniesioną apelację wystąpił o oddalenie apelacji powoda, a na wypadek jej uwzględnienia wniósł o przyznanie prawa do lokalu socjalnego dla pozwanych M. i O. S. oraz nieobciążanie pozwanej kosztami postępowania ( e-protokół rozprawy z dnia 02 grudnia 2015 roku, nagranie minuta 00:01:49 do minuta 00:14:30)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda jest zasadna i zasługiwała na uwzględnienie, skutkując zmianą zaskarżonego wyroku.

Apelacja pozwanej jest uzasadniona jedynie częściowo i w tym zakresie również miała wpływ na zmianę orzeczenia, nie mogąc jednak odnieść skutku w pozostałym zakresie.

Zgodnie z treścią art. 14 ust. 1 u.o.l. Sąd orzeka o uprawnieniu do otrzymania lokalu socjalnego, bądź o braku takiego uprawnienia wobec osób, których nakaz eksmisji dotyczy. W myśl art. 14 ust. 3 wskazanej ustawy, Sąd, badając z urzędu, czy zachodzą przesłanki do otrzymania lokalu socjalnego, orzeka o uprawnieniu osób, o których mowa w ust. 1, biorąc pod uwagę dotychczasowy sposób korzystania przez nie z lokalu oraz ich szczególną sytuację materialną i rodzinną. Obowiązek zapewnienia lokalu socjalnego ciąży na gminie właściwej ze względu na miejsce położenia lokalu podlegającego opróżnieniu. W art. 14 ust. 4 ustawodawca wyliczył taksatywnie kategorie osób, którym przysługuje uprawnienie do otrzymania lokalu socjalnego, o ile osoby te nie mogą zamieszkać w innym lokalu niż dotychczas używany. Do tego kręgu należą kobiety w ciąży, małoletni, niepełnosprawni w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej lub ubezwłasnowolnieni oraz sprawujący nad takimi osobami opiekę i wspólnie z nimi zamieszkali, obłożnie chorzy, emeryci i renciści spełniający kryteria do otrzymania świadczenia z pomocy społecznej, osoby posiadające status bezrobotnego, osoby spełniające przesłanki określone przez radę gminy w drodze uchwały, chyba że osoby te mogą zamieszkać w innym lokalu, niż dotychczas używany. Przepisu ust. 4 nie stosuje się jednak do osób, które utraciły tytuł prawny do lokalu niewchodzącego w skład publicznego zasobu mieszkaniowego, z wyjątkiem osób, które były uprawnione do używania lokalu na podstawie stosunku prawnego nawiązanego ze spółdzielnią mieszkaniową, albo z towarzystwem budownictwa społecznego. Osobom takim nie przysługuje więc obligatoryjne prawo do lokalu socjalnego, jednak Sąd może im takie prawo przyznać. W przedmiotowej sprawie, Sąd pierwszej instancji, przyjmując błędnie, iż małoletniej pozwanej O. S. przysługuje prawo do zamieszkiwania w przedmiotowym lokalu, mające umocowanie w obciążającym powoda obowiązku alimentacyjnym wobec córki, nie przyznał prawa do lokalu socjalnego dla pozwanej M. S., tj. osoby sprawującej opiekę nad małoletnią O. S.. Zaznaczając jednocześnie, iż pozwana M. S. nie jest także podmiotem spełniającym którąkolwiek z pozostałych przesłanek określonych w art. 14 ust. 3 u.o.l. Tymczasem, w ocenie Sądu Okręgowego, nie tylko pozwanej M. S., jak słusznie orzekł Sąd pierwszej instancji, ale i drugiej z pozwanych małoletniej O. S. nie przysługuje skutecznie jakiekolwiek prawo do zajmowania przedmiotowego lokalu. Wyłącznym właścicielem nieruchomości położonej w Z. przy ul. (...) jest bowiem, powód Z. S., który może, w okolicznościach niniejszej sprawy, wykonywać bezpośrednio w stosunku do obu pozwanych wszelkie uprawnienia związane z własnością, włącznie z roszczeniem o wydanie rzeczy, określonym w art. 222 § 1 k.c. Zwłaszcza, że orzeczony wobec córki obowiązek alimentacyjny, powód realizuje, płacąc na rzecz O. S., do rąk matki M. S. alimenty w kwocie 300,00 zł miesięcznie. W tym zakresie, Sąd Okręgowy uznał za prawidłowe oraz przyjął za własne ustalenia i rozważania Sądu Rejonowego, podzielając w pełni przedstawioną argumentację i nie widząc potrzeby ponownego jej przytaczania. Natomiast, trafnie zwraca uwagę skarżący powód, iż Sąd meriti w sposób nieuprawniony, wbrew przepisowi art. 365 k.c., dokonał ingerencji w prawomocny wyrok Sądu Okręgowego w Sieradzu I Wydział Cywilny z dnia 18 czerwca 2013 roku, który to Sąd orzekając rozwód pomiędzy M., a Z. S., powierzył obojgu rodzicom wykonywanie władzy rodzicielskiej nad córką, ustalając jednak miejsce zamieszkania małoletniej O. S. przy matce M. S.. Tymczasem, Sąd Rejonowy, oddalając powództwo wobec małoletniej pozwanej i jednocześnie orzekając eksmisję M. S., de facto takiej nieuprawnionej zmiany dokonał.

W ocenie Sądu drugiej instancji, nie ma więc racji skarżąca M. S., wskazując, iż przysługuje jej prawo do dalszego zajmowania przedmiotowego lokalu na podstawie nadal obowiązującej umowy użyczenia. Skarżąca, w ocenie Sądu, wbrew ciążącemu na niej obowiązkowi, nie wykazała, aby łącząca ją z powodem umowa użyczenia zawarta została na czas oznaczony, jak również, że rzecz nie stała się powodowi potrzebna z przyczyn nieprzewidzianych w chwili zawarcia umowy. Wbrew twierdzeniom skarżącej, umowa użyczenia została skutecznie rozwiązana, w oparciu o treść art. 716 k.c. i w tym zakresie Sąd Okręgowy zgadza się z ustaleniami i oceną dokonaną przez Sąd Rejonowy. Powód, będący wyłącznym właścicielem przedmiotowej nieruchomości, wskutek zmiany swojej sytuacji życiowej tj. chęci ułożenia sobie życia z nową partnerką, miał prawo do rozwiązania umowy użyczenia i żądania zwrotu rzeczy (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 8 lipca 1992 r., III CZP 81/92, LEX Nr 3821). Sąd Okręgowy podzielił stanowisko skarżącej jedynie w tej kwestii, iż orzekając eksmisję wobec pozwanej M. S. i jednocześnie oddalając żądanie w stosunku do małoletniej O. S., dokonano nieuzasadnionej ingerencji w prawomocny wyrok Sądu rozwodowego, zmieniając w rezultacie ustalone tym wyrokiem miejsce pobytu dziecka. Sąd drugiej instancji zgadza się również ze skarżącą, iż mając na uwadze powyższe niezasadnym było nie przyznanie lokalu socjalnego pozwanej M. S., sprawującej opiekę nad małoletnią i reprezentującej jej prawa.

Z kolei, odnosząc się do zarzutu pełnomocnika pozwanej naruszenia przepisu art. 15 ust. 2 u.o.l., poprzez brak zawiadomienia o toczącym się postępowaniu eksmisyjnym właściwej gminy, wskazać należy, iż takie zawiadomienie wraz z odpisem pozwu i stosownymi pouczeniami zostało doręczone Prezydentowi Miasta Z. w dniu 16 kwietnia 2015 roku (k. 15), co czyni podniesiony zarzut bezpodstawnym. Natomiast, w kwestii naruszenia przepisu art. 23 ² k.p.c. w zw. z art. 126 ¹ k.p.c. i art. 130 § 1 k.p.c. poprzez brak wezwania powoda do wskazania wartości przedmiotu sporu, pod rygorem zwrotu pozwu, to wskazać należy, iż brak ten nie miał wpływu, ani na właściwość Sądu, ani wysokość opłaty od pozwu, która to opłata jest opłatą stałą, a tym bardziej na treść wydanego w sprawie orzeczenia, co również czyni podniesiony zarzut bezpodstawnym, nie mogącym odnieść skutku.

W ocenie Sądu Okręgowego, niezasadny jest zarzut pełnomocnika pozwanej naruszenia art. 98 § 1 k.p.c., z uwagi na sytuację majątkową pozwanej O. S., która jest osobą małoletnią i pozostaje na wyłącznym utrzymaniu obojga rodziców.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c., zmienił zaskarżony wyrok w punktach 1, 2 i 3, zaś dalej idącą apelację pozwanej oddalił w oparciu o art. 385 k.p.c. W świetle podniesionych okoliczności Sąd, na podstawie art. 14 ust. 6 u.o.l., orzekając o uprawnieniu do otrzymania lokalu socjalnego, nakazuje wstrzymanie wykonania opróżnienia lokalu do czasu złożenia przez gminę oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego. Jako, że Sąd Okręgowy w punkcie I b) sentencji wyroku orzekł o wymienionym uprawnieniu, nakazał wstrzymanie wykonania opróżnienia nieruchomości, do czasu złożenia przez Gminę pozwanym M. i O. S. oferty najmu lokalu socjalnego.

O kosztach należnych powodowi, od małoletniej pozwanej O. S., Sąd orzekł na podstawie art. 102 k.p.c. Zgodnie z powołanym przepisem, w wypadkach szczególnie uzasadnionych, sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów, albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. W ocenie Sądu, w niniejszej sprawie taki szczególny przypadek zachodzi. Małoletnia pozwana nie posiada własnego majątku, zasądzone na jej rzecz alimenty nie są znaczne, a nadto obciążeniu jej kosztami procesu na rzecz powoda - ojca sprzeciwiają się zasady współżycia społecznego, gdyż na chwilę obecną to na ojcu ciąży obowiązek alimentacyjny względem córki (pkt III wyroku).

W przedmiotowej sprawie powód Z. S. i pozwana M. S. w równym stopniu przegrali proces przed Sądem drugiej instancji. Apelacja powoda została uwzględniona co do orzeczenia eksmisji wobec pozwanej O. S., ale jednocześnie orzeczono w stosunku do obu pozwanych uprawnienie do otrzymania lokalu socjalnego, natomiast apelacja pozwanej M. S., została uwzględniona jedynie w zakresie żądania przyznania pozwanej uprawnienia do lokalu socjalnego, a w pozostałym zakresie oddalona. W tym stanie rzeczy, właściwym rozstrzygnięciem było zniesienie kosztów postępowania apelacyjnego między skarżącymi, na podstawie przepisu art. 100 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. (pkt IV wyroku).