Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 6 marca 2015 r. w sprawie z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. przeciwko K. M. o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną, Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi oddalił powództwo i nie obciążył powoda obowiązkiem zwrotu kosztów procesu.

[wyrok k.192]

W rozpoznawanej sprawie Sąd Rejonowy poczynił ustalenia faktyczne, które Sąd Okręgowy podzielił w całości i przyjął za własne. W tej sytuacji nie istnieje potrzeba ich powtarzania, bowiem - jak wielokrotnie podkreślał Sąd Najwyższy - w wypadku orzeczenia oddalającego apelację, wydanego na podstawie materiału zgromadzonego w postępowaniu w pierwszej instancji, bez uzupełniania postępowania dowodowego, sąd odwoławczy nie musi powtarzać dokonanych w sprawie ustaleń faktycznych; wystarczy stwierdzenie, że ustalenia sądu pierwszej instancji podziela i przyjmuje za swoje tak m. in. Sąd Najwyższy w orzeczeniach z dnia 13.12.1935 r., C III 680/34, Zb. Urz. 1936, poz. 379, z dnia 14.02.1938 r., C II 2613/37, Przegląd Sądowy z 1938 r., poz. 380, z dnia 10.11.1998 r., III CKN 792/98, OSNC z 1999 r., nr 4, poz. 83, z dnia 6 lipca 2011 r., I CSK 67/11, nie publ., z dnia 14.02.2013r., II CSK 292/12, Lex 1318346).

[uzasadnienie k.196-201]

Strona powodowa zaskarżyła powyższy wyrok w całości, zarzucając naruszenie przepisów:

- art. 527 § 1 k.c. poprzez błędne przyjęcie, że przesłanką uznania czynności prawnej dłużnika za bezskuteczną wobec wierzyciela jest pozostawanie uzyskanej przez osobę trzecią korzyści majątkowej w jej majątku,

- art. 233 § 1 k.p.c. w zakresie, w jakim Sąd ustalił, że pozwana rozporządziła korzyścią uzyskaną od dłużnika oraz w zakresie w jakim Sąd nie ustalił, że pozwana działała w zmowie z dłużnikiem celem pokrzywdzenia wierzycieli i z chęci zysku, a także poprzez błędne ustalenie, że pozwana została pokrzywdzona przez dłużnika i to w większym zakresie niż wierzyciel czyli powód.

Ponadto powodowa Spółka wskazała, że pozwana nie mogła skutecznie podnosić zarzutu z art. 5 k.c., gdyż sama naruszyła zasady współżycia społecznego, a ponadto przepis ten nie może niweczyć roszczenia.

W konkluzji strona apelująca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uznanie w całości za bezskuteczną wobec powoda umowy darowizny z dnia 22 grudnia 2008 r. zawartej pomiędzy dłużnikiem Z. Ł. a pozwaną, której przedmiotem było przekazanie pozwanej środków pieniężnych w kwocie 15500 zł oraz umowy darowizny z dnia 23 grudnia 2008 r. zawartej pomiędzy dłużnikiem Z. Ł. a pozwaną, której przedmiotem było przekazanie pozwanej środków pieniężnych w kwocie 1400 zł, w zakresie wierzytelności, jaka przysługuje powodowi wobec dłużnika Z. Ł. w kwocie należności głównej 12425,63 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 28 września 2001 r. do dnia zapłaty i kosztami procesu w kwocie 2672,50 zł, która stwierdzona została prawomocnym wyrokiem z dnia 31 maja 2005 r. wydanym przez Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi, XIII Wydział Gospodarczy w sprawie sygn. akt GC 23/03, opatrzonym klauzulą wykonalności na mocy prawomocnego postanowienia z dnia 2 listopada 2009 r. wydanego przez Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia, XIII Wydział Gospodarczy w sprawie sygn. akt XIII GCo 432/09. Ponadto strona apelująca wniosła o zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów postępowania przed Sądem I i II instancji według norm przepisanych.

[apelacja k.205-214]

Na rozprawie apelacyjnej pełnomocnik pozwanej wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

[protokół rozprawy k.227]

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna.

Sąd Rejonowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne, zgodne z zebranym w sprawie materiałem dowodowym, które Sąd Okręgowy podzielił i przyjął za własne, natomiast Sąd odwoławczy nie podzielił błędnych rozważań prawnych wysnutych na ich podstawie przez Sąd I instancji.

Odnosząc się do zarzutów naruszenia prawa procesowego, należy stwierdzić, że w rozpoznawanej sprawie Sąd I instancji w sposób prawidłowy zgromadził materiał dowodowy oraz dokonał jego należytej oceny.

Przechodząc do zarzutów apelacyjnych, należy wskazać, że – jak wielokrotnie już podkreślano w orzecznictwie – Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Skuteczne postawienie zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania, że Sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem jedynie może być przeciwstawione uprawnieniu Sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie strony o innej niż przyjął Sąd wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena Sądu. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie Sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych, to przeprowadzona przez Sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona. Natomiast jeżeli z określonego materiału dowodowego Sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena Sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów (art. 233 § 1 k.p.c.) i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Nie jest więc wystarczającym uzasadnieniem zarzutu naruszenia normy art. 233 § 1 k.p.c. przedstawienie przez stronę skarżącą własnej oceny dowodów i wyrażenie dezaprobaty dla oceny prezentowanej przez Sąd pierwszej instancji, tak jak uczynił to powód w swej apelacji. Strona skarżąca ma bowiem obowiązek wykazania naruszenia przez Sąd paradygmatu oceny wynikającego z art. 233 § 1 k.p.c., a zatem wykazania, że Sąd wywiódł z materiału procesowego wnioski sprzeczne z zasadami logiki lub doświadczenia życiowego, względnie pominął w swojej ocenie istotne dla rozstrzygnięcia wnioski wynikające z konkretnych dowodów, natomiast temu powód jako strona skarżąca nie sprostał.

W świetle powyższych uwag należy dojść do wniosku, że zarzuty strony apelującej, zmierzające do wykazania naruszenia przez Sąd Rejonowy art. 233 § 1 k.p.c., nie mają istotnego wpływu na rozstrzygnięcie sprawy.

Strona skarżąca w swej apelacji podniosła zarzut obrazy art. 527 k.c., natomiast Sąd Okręgowy dostrzega, że wydając skarżony wyrok, Sąd I instancji naruszył art. 528 k.c. Należy jednak podkreślić, że sam fakt wniesienia apelacji otwiera drogę do kontroli zaskarżonego wyroku w granicach zaskarżenia w zakresie naruszenia prawa materialnego i to bez względu na to, czy strona skarżąca powołała zarzut obrazy konkretnego przepisu prawa materialnego, czy też nie. Jak bowiem wskazał Sąd Najwyższy w uchwale 7 sędziów z dnia 31 stycznia 2008 r. (III CZP 49/07, OSNC 2008/6/55), mającej moc zasady prawnej, Sąd drugiej instancji rozpoznający sprawę na skutek apelacji nie jest związany przedstawionymi w niej zarzutami dotyczącymi naruszenia prawa materialnego, wiążą go natomiast zarzuty dotyczące naruszenia prawa procesowego. W granicach zaskarżenia bierze jednak z urzędu pod uwagę nieważność postępowania.

Istota zarzutu apelacyjnego strony skarżącej sprowadzała się do zakwestionowania przez powoda przyjętego przez Sąd I instancji stanowiska, że „brak przedmiotu zaskarżonej czynności w majątku osoby trzeciej powoduje utratę prawa wierzyciela do jej zaskarżenia”. Sąd Rejonowy powołał się w tym zakresie na pogląd M. S., który jest odosobniony, a nadto nie jest jednak aprobowany w doktrynie i orzecznictwie. Natomiast należy podkreślić, że w uchwale z dnia 24 lutego 2011 r. (III CZP 132/10, OSNC 2011/10/12) w sprawie o uznanie za bezskuteczną czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzyciela Sąd Najwyższy potwierdził swe dotychczasowe stanowisko, że osoba trzecia, która wskutek tej czynności uzyskała korzyść majątkową, zachowuje legitymację bierną także wtedy, gdy przed doręczeniem pozwu rozporządziła uzyskaną korzyścią na rzecz innej osoby.

W rozpoznawanej sprawie zachodzi analogiczna sytuacja. Pozwana – pasierbica Z. Ł. otrzymała od niego dwie darowizny pieniężne (w dniu 22 grudnia 2008 r. w kwocie 15.500 zł i w dniu 23 grudnia 2008 r. w kwocie 1.400 zł). W toku procesu okoliczność ta nie była kwestionowana przez żadną ze stron. Pozwana twierdziła natomiast, że wydatkowała te pieniądze na zakup udziału w nieruchomości położonej w Ł. przy ulicy (...). Następnie, posługując się udzielonym przez pozwaną pełnomocnictwem, Z. Ł. - dłużnik zbył nabyty przez swoją pasierbicę udział w tej nieruchomości i nie rozliczył się z nią z pieniędzy uzyskanych ze sprzedaży. W świetle cytowanej uchwały Sądu Najwyższego z 24 lutego 2011 r. okoliczności te nie mają jednak żadnego znaczenia w rozpoznawanej sprawie.

Tak samo (w świetle art. 528 k.c.) bez znaczenia jest czy pozwana jako pasierbica dłużnika wiedziała o jego problemach finansowych oraz o tym, że Z. Ł., dokonując na jej rzecz dwóch umów darowizny, działał z pokrzywdzeniem wierzycieli, doprowadzając do jeszcze większej swojej niewypłacalności.

Z powyższych przyczyn zarzut apelacyjny naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy ocenił jako bezzasadny.

Rację ma natomiast strona apelująca, że pozwana nie mogła skutecznie powoływać się w niniejszej sprawie na zasady współżycia społecznego. Strona powodowa przed wytoczeniem powództwa wzywała pozwaną do zapłaty, powołując się na przedmiotowe umowy darowizny. Pozwana jednak wprost zaprzeczała, aby Z. Ł. przekazał jej jakiekolwiek środki finansowe (k.24). Z dobrodziejstwa przepisu art. 5 k.c. może tymczasem skorzystać osoba, która sama przestrzega tych zasad (tzw. zasada czystych rąk powszechnie przyjmowana w doktrynie i orzecznictwie).

Mając na uwadze przedstawione wyżej rozważania, Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok (art. 386 § 1 k.p.c.) i uwzględnił powództwo w całości, orzekając jak w pkt 1 wyroku.

O kosztach należnych stronie powodowej za I instancję Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 k.p.c., statuującego zasadę odpowiedzialności stron za wynik procesu. Ostatecznie bowiem strona powodowa wygrała proces w całości, a zatem pozwana zobowiązana jest do zwrotu na rzecz strony powodowej wszystkich poniesionych przez nią kosztów procesu, na które składają się: 845 zł – opłata od pozwu, 2400 zł – koszty zastępstwa procesowego i 17 zł – opłata skarbowa od pełnomocnictwa.

O kosztach procesu za postępowanie apelacyjne Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. oraz § 2 ust. 1 i 2, § 6 pkt 5 i § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 z późn. zm.). Z uwagi na uwzględnienie apelacji w całości, Sąd Okręgowy zasądził od pozwanej na rzecz strony powodowej kwotę 2045 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, na które to koszty składają się: 845 zł – opłata od apelacji oraz 1.200 zł – koszty zastępstwa procesowego.