Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 lipca 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 16 lipca 2013 r. w Krakowie

sprawy z wniosku (...) Sp. z o.o. w S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w K.

o wydanie zaświadczenia o niezaleganiu w opłacaniu składek

na skutek apelacji wnioskodawcy (...) Sp. z o.o. w S.

od wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach Wydziału VI Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 31 października 2012 r. sygn. akt VI U 845/12

o d d a l a apelację.

Sygn. akt III AUa 9/13

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 31 października 2012 roku Sąd Okręgowy w Kielcach oddalił odwołanie wnioskodawcy (...) sp. z o.o. w S. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w K. z dnia 30 kwietnia 2012 roku, którą organ rentowy odmówił wnioskodawcy wydania zaświadczenia o niezaleganiu w opłacaniu składek na ubezpieczenie społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

Sąd I instancji ustalił, że wnioskodawca - (...) spółka z o.o. w S., pismem z dnia 13 stycznia 2012 roku wystąpił do organu rentowego o rozliczenie stanu konta dotyczącego opłacania składek na ubezpieczenie społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, z uwzględnieniem deklaracji (...) za miesiąc styczeń 2011 roku oraz wpłaty z dnia 16 stycznia 2011 roku. W odpowiedzi organ rentowy pismem z dnia 17 lutego 2012 roku poinformował wnioskodawcę, będącego płatnikiem składek, że na jego koncie figuruje zaległość z tytułu składek na FUS za miesiąc grudzień 2010 roku w kwocie 7,85 złotych, za miesiąc maj 2011 roku w kwocie 1.710,73 złotych oraz za miesiąc grudzień 2011 roku w kwocie 36,73 złotych wraz z odsetkami, a ponadto stwierdzono rozbieżności w dokumentach za miesiąc sierpień 2002 roku, po których wyjaśnieniu saldo może ulec zmianie. W związku z kolejnym pismem wnioskodawcy organ rentowy w odpowiedzi z dnia 8 marca 2012 roku wskazał, że po ponownej analizie konta stwierdzono błędne ustalenie daty zerwania umowy ratalnej Nr (...) z dnia 21 marca 2003 roku, która to umowa wygasła po uregulowaniu IV raty, to jest w dniu 30 lipca 2003 roku, w związku z niedotrzymaniem warunków umowy. W rezultacie przeliczeniu uległa V i VII rata, które uregulowane zostały w terminie, lecz po wygaśnięciu układu ratalnego. Po otrzymaniu informacji zawartej w piśmie z dnia 8 marca 2012 roku płatnik składek w dniu 25 kwietnia 2012 roku wystąpił o wydanie zaświadczenia o niezaleganiu z zapłatą składek na ubezpieczenie. Po rozpoznaniu tego wniosku organ rentowy wydał zaskarżoną w niniejszej sprawie decyzję, natomiast w dniu 14 grudnia 2005 roku oraz w dniu 27 stycznia 2012 roku wydał wnioskodawcy zaświadczenie o niezaleganiu z zapłatą składek. W toku postępowania odwoławczego, w piśmie z dnia 11 lipca 2012 roku organ rentowy wyjaśnił, że wcześniejsze zaświadczenia o niezaleganiu z zapłatą składek oraz informacje dotyczące salda zostały wydane w oparciu o błędne rozliczenie konta, co wynikało z przyjęcia błędnej daty zerwania umowy ratalnej Nr (...) z dnia 21 marca 2003 roku, która faktycznie wygasła w dniu 30 lipca 2003 roku w związku z niedotrzymaniem jej warunków i opóźnieniu się dłużnika o okres dłuższy niż 14 dni w wykonaniu obowiązku opłacania bieżących składek na ubezpieczenie społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Nieprawidłowość dotyczyła niedopłaty składki na FUS za miesiąc czerwiec 2003 roku w wysokości 10,70 złotych, która zamiast do dnia 15 lipca 2003 roku została uregulowana dopiero nadpłatą powstałą po wpłacie z dnia 15 stycznia 2004 roku w kwocie 11.118,68 złotych, czyli z kilkumiesięcznym opóźnieniem. W konsekwencji wpłaty dokonane zgodnie z harmonogramem spłaty w dniu 31 lipca 2003 roku i w dniu 30 września 2003 roku nie zostały potraktowane jako raty V i VII płacone w ramach układu ratalnego, lecz zaliczone na najstarsze zaległości, podobnie jak rata VI wpłacona po terminie jej płatności, to jest w dniu 1 września 2003 roku zamiast w dniu 29 sierpnia 2003 roku. W poprzednim rozliczeniu konta płatnika popełniono błąd uznając, że układ ratalny z dnia 21 marca 2003 roku stał się nieaktualny od dnia 23 października 2003 roku, a faktycznie był on nieaktualny od dnia 30 lipca 2003 roku.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie wnioskodawcy nie jest uzasadnione. Podniósł, iż zaświadczenie o niezaleganiu z zapłatą składek jest przejawem wiedzy, nie zaś woli organu rentowego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 października 2009 roku, II UK 52/09, LEX nr 559957), a więc nie znajduje do niego zastosowania przepis art. 61 i inne kodeksu cywilnego regulujący kwestię skuteczności odwołania oświadczenia woli. Jeżeli stan wiedzy organu rentowego, oparty o aktualnie posiadane dane, ulegnie zmianie, może on odmówić płatnikowi składek wydania takiego zaświadczenia. Wydanie zaświadczenia o niezaleganiu z zapłatą składek nie powoduje wygaśnięcia zobowiązań z tytułu składek i nie pozbawia organu rentowego możliwości zweryfikowania swojej wiedzy i ponownego ustalenia istnienia bądź braku zaległości składkowych nie tylko bieżących, ale także za okresy przypadające przed wydaniem przedmiotowych zaświadczeń. W rozpatrywanym przypadku, po wystąpieniu przez płatnika składek w piśmie z dnia 13 stycznia 2012 roku z wnioskiem o rozliczenie konta, organ rentowy zorientował się, iż uznając uprzednio, że układ ratalny z dnia 21 marca 2003 roku Nr (...) stał się nieaktualny od dnia 23 października 2003 roku w sytuacji, gdy faktycznie był on nieaktualny już od dnia 30 lipca 2003 roku popełnił błąd, a wskutek tego błędu nieprawidłowo rozliczał dokonywane wpłaty i przez to nieprawidłowo stwierdził brak zaległości w opłacaniu składek na ubezpieczenie społeczne. Według obecnie posiadanej wiedzy organ rentowy stwierdził u wnioskodawcy zadłużenie z tytułu opłacania składek, co skutkowało odmową wydania zaświadczenia o niezaleganiu w płatności składek. Sąd I instancji oddalił zgłoszony w odwołaniu wniosek dowodowy o dopuszczenie dowodu z zeznań wskazanych świadków na okoliczność, iż zadłużenie składkowe nie istnieje. Podkreślił, że zaświadczenie nie rozstrzyga żadnej kwestii co do jej istoty, a żądając jego wydania nie można dowodzić, że organ rentowy nieprawidłowo stwierdził datę ustania układu ratalnego i w związku z tym nieprawidłowo rozliczył dokonywane wpłaty. Postępowanie o wydanie zaświadczenia o niezaleganiu w zapłacie składek nie może bowiem służyć dowodzeniu kwestii dotyczących prawidłowości rozliczenia konta płatnika składek. Spory dotyczące prawidłowości dokonania rozliczenia konta, a w związku z tym istnienia bądź braku zadłużenia z tytułu składek w oparciu o posiadane przez organ rentowy dane mogą być rozstrzygane przez sąd w wypadku wniesienia odwołania od decyzji organu rentowego stwierdzającej obowiązek ich zapłaty. Reasumując Sąd Okręgowy przyjął, że zaskarżona decyzja jest prawidłowa, a złożone od niej odwołanie podlega oddaleniu na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł wnioskodawca. Zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych mający istotny wpływ na treść orzeczenia oraz naruszenie prawa materialnego, to jest przepisu 61 k.c. W konkluzji wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie w całości odwołania od decyzji organu rentowego, ewentualnie uchylenie tego orzeczenia i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania. W uzasadnieniu apelacji skarżący podniósł, iż organ rentowy wydając wnioskodawcy w dniu 27 stycznia 2012 roku zaświadczenie o niezaleganiu z zapłatą składek na ubezpieczenie społeczne złożył tym samym oświadczenie woli wywołujące skutki prawne określone w art. 61 k.c., co wyklucza możliwość uchylenia się od skutków tego świadczenia bez zgody jego adresata. Konsekwencją tego stanu rzeczy jest wygaśnięcie zobowiązań wnioskodawcy względem organu rentowego z dniem 27 stycznia 2012 roku, nawet gdyby takowe w tej dacie istniały. Apelujący stwierdził również, że organ rentowy jest osobą prawną działającą w powszechnym obrocie prawnym na zasadach równości z innymi podmiotami i nie może być w żaden sposób wyłączony spod obowiązywania przepisów materialnego prawa cywilnego, zwłaszcza że postępowanie w niniejszej sprawie jest jednym z typów postępowania cywilnego, do którego stosuje się odpowiednie przepisy kodeksu postępowania cywilnego. Na uzasadnienie swego stanowiska apelujący powołał się na wyrok Sądu Najwyższego z dna 12 marca 2010r., II PK 204/09. Ponadto, jak podniósł apelujący, błędne rozliczenie konta wynikło wyłącznie z winy organu rentowego i nie może obciążać płatnika składek.

Sąd Apelacyjny rozważył, co następuje.

Apelacja jest nieuzasadniona.

Przedmiotem niniejszej sprawy była odmowa wydania przez organ rentowy w dniu 30 kwietnia 2012 roku zaświadczenia o niezaleganiu przez wnioskodawcę z zapłatą składek na ubezpieczenie społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

Sąd Apelacyjny w całości podziela poczynione przez Sąd I instancji ustalenia faktyczne oraz przedstawioną w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku argumentację prawną. Trafnie Sąd Okręgowy uznał, że zaskarżona decyzja odmawiająca wydania wnioskodawcy zaświadczenia o niezaleganiu z zapłatą składek ubezpieczeniowych jest prawidłowa. Na pełną aprobatę zasługuje konstatacja Sądu I instancji, iż zaświadczenie wydawane w trybie art. 50 ust. 4 i art. 123 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2009 roku Nr 205, poz. 1585 ze zm.) w zw. z art. 217 k.p.a. jest oświadczeniem wiedzy potwierdzającym określony stan faktyczny lub prawny. Przy jego pomocy organ rentowy stwierdza, co mu jest wiadome w przedmiocie należności składkowych zaewidencjonowanych na koncie płatnika składek, nie rozstrzygając żadnej sprawy. Może wprawdzie zmieniać sytuację faktyczną strony, na przykład dostarczać jej środek dowodowy, jednak nie wpływa na zakres jej praw i obowiązków. Zaświadczenie nie rozstrzyga bowiem żadnej kwestii co do jej istoty. Nie kreuje, nie zmienia, ani też nie uchyla istniejących stosunków prawnych. W odróżnieniu od decyzji administracyjnej, będącej aktem stosowania prawa (aktem woli), nie wywołuje zatem bezpośrednio żadnych skutków materialnoprawnych. Z tego powodu wydanie zaświadczenia stanowi czynność faktyczną, nie wymagającą przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego i rozstrzygania kwestii praw i obowiązków strony. Zaświadczenie zawsze jest pochodną istniejących faktów lub stanu prawnego i wraz ze zmianą tych faktów lub stanu prawnego zaświadczenie staje się nieaktualne i może być wydane nowe, odpowiadające nowemu stanowi prawnemu lub aktualnym faktom (por. wyrok NSA z dnia 21 października 1983 roku, I SA 794/83, ONSA 1983, nr 2, poz. 92). Możliwe jest zatem ponowne wydanie zaświadczenia w tej samej sprawie bez uprzedniego korygowania, czy unieważnienia pierwotnie wydanego zaświadczenia. Wartość zaświadczenia należy oceniać w kategoriach wyrażania prawdy obiektywnej, co do faktów lub prawa. Można zanegować jego wartość jedynie poprzez wykazanie, iż potwierdza ono fałsz. Podsumowując należy przyjąć, że zakres rozstrzygania w sprawie dotyczącej wydania zaświadczenia o niezaleganiu w opłacaniu składek na ubezpieczenie społeczne obejmuje jedynie okoliczność, czy na chwilę wydania decyzji odmownej wnioskodawca miał zaległości składkowe (por. powołany przez Sąd I instancji wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 października 2009 roku, sygn. akt II UK 52/09).

W rozpatrywanym przypadku organ rentowy, odmawiając wnioskodawcy w dniu 30 kwietnia 2012 roku wydania zaświadczenia o niezaleganiu ze składkami ubezpieczeniowymi, nie potwierdził nieprawdziwego stanu faktycznego. Na podstawie danych uwidocznionych na koncie płatnika stwierdził, że wnioskodawca zalega z zapłatą należności składowych za miesiąc grudzień 2010 roku, maj 2011 roku oraz grudzień 2011 roku. W tej sytuacji wydanie żądanego przez niego zaświadczenia, potwierdzającego odmienny stan faktyczny, było niedopuszczalne. W piśmie procesowym z dnia 11 lipca 2012 roku sporządzonym w toku postępowania przed Sądem Okręgowym organ rentowy przestawił wyliczenie obciążających wnioskodawcę należności składkowych za ww. miesiące wraz z wyszczególnieniem wysokości składek na poszczególne fundusze, terminu ich płatności, poczynionych przez płatnika na ich poczet wpłat, daty ich dokonania oraz sposobu ich rozliczenia. Wyjaśnił również, że wydane wcześniej zaświadczenie o niezaleganiu ze składkami ubezpieczeniowymi było wynikiem błędnego rozliczenia konta płatnika składek, spowodowanego wadliwym przyjęciem przez organ rentowy niewłaściwej daty zerwania umowy ratalnej. Wnioskodawca nie odniósł się do kwestii prawidłowości przedstawionych w ww. piśmie procesowym wyliczeń, nie kwestionując ich ani pod względem merytorycznym, ani pod względem rachunkowym, pomimo dwukrotnego wezwania go przez Sąd I instancji do ustosunkowania się do przedstawionego przez organ rentowy stanowiska. Skarżący swoją argumentację koncentruje na charakterze prawnym wystawionego przez organ rentowy zaświadczenia o niezaleganiu z zapłatą składek ubezpieczeniowych, któremu przypisuje cechy oświadczenia woli. Z zapatrywaniem tym nie sposób się zgodzić. Nie budzi bowiem wątpliwości, iż zaświadczenie potwierdza stan faktyczny, a więc jest oświadczeniem wiedzy i wbrew sugestii apelującego nie stanowi oświadczenia woli w rozumieniu art. 61 k.c., o czym była wyżej mowa. Słusznie również Sąd Okręgowy przyjął, że w niniejszej sprawie nie zachodziła potrzeba dopuszczenia dowodu z zeznań wskazanych przez wnioskodawcę świadków i oddalił zgłoszony w tym przedmiocie wniosek dowodowy. Zaświadczenie o niezaleganiu z zapłatą składek ubezpieczeniowych nie rozstrzyga bowiem praw i obowiązków stron. Ponadto warto odnotować, iż organ rentowy w istocie nie kwestionuje faktu dokonywania przez wnioskodawcę wpłat tytułem regulowania należności składkowych, które to wpłaty mieli potwierdzić wnioskowani przez płatnika świadkowie, natomiast sporem objęta jest kwestia ich rozliczenia, a to w związku z zawartym i niezrealizowanym układem ratalnym.

Konkludując Sąd II instancji uznał, że zaskarżona decyzja oraz wyrok Sądu I instancji są zasadne. Podniesione w apelacji zarzuty nie zasługują na uwzględnienie. Skarżącemu wypada przypomnieć, iż fakt wystawiania przez organ rentowy zaświadczeń o niezaleganiu w opłacaniu składek we wcześniejszym okresie czasu nie dyskwalifikuje zasadności odmowy wydania takiego zaświadczenia na wniosek złożony w dniu 25 kwietnia 2012 roku. Organ rentowy wydając takie zaświadczenie każdorazowo potwierdza stan faktyczny istniejący w dacie sporządzenia zaświadczenia, uwzględniając dane uwidocznione na koncie płatnika składek. Z tego względu bezzasadne jest powoływanie się przez apelującego na przewidziane w art. 61 k.c. warunki skuteczności uchylenia się od złożonego oświadczenia woli jak również na stanowisko Sądu Najwyższego, zawarte w wyroku z dnia 12 lutego 2010r., Ii PK 204/09, OSNP 2011/15-16/202, dotyczące kwestii oświadczenia pracodawcy o rozwiązaniu stosunku pracy, a zatem oświadczenia będącego bez wątpienia oświadczeniem woli.

W tym stanie rzeczy, na podstawie art. 385 k.p.c. Sąd Apelacyjny orzekł, jak w sentencji.