Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 listopada 2015 r.

Sąd Okręgowy w Ostrołęce III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 3 listopada 2015 r. w O.

sprawy z odwołania U. Ś. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w P.

o rentę rodzinną

na skutek odwołania U. Ś. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w P.

z dnia 24.03.2015r. znak (...)

orzeka:

1. oddala odwołanie;

2. przyznaje ze Skarbu Państwa - kasy Sądu Okręgowego w Ostrołęce na rzecz adwokata M. G. (1) kwotę 73,80 zł (siedemdziesiąt trzy złote osiemdziesiąt groszy) tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, w tym kwotę 13,80 zł tytułem podatku VAT.

Sygn. akt III U 313/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 24.03.2015r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. odmówił przyznania U. Ś. (1) prawa do renty rodzinnej po zmarłym mężu H. Ś. (1).

U. Ś. (1) odwołała się od tej decyzji. Ostatecznie pełnomocnik odwołującej sprecyzował, że wnosi o zaliczenie do okresu składkowego okresu od dnia 01.10.2005r. do dnia 05.12.2014r. i w związku z tym uznanie, że H. Ś. (1) legitymował się w dacie śmierci 30-letnim okresem składkowym i zachodzą podstawy do przyznania U. Ś. (1) prawa do renty rodzinnej (k.71).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania. Stwierdził, że U. Ś. (1) nie przysługuje prawo do renty rodzinnej po zmarłym mężu, gdyż nie spełniał on warunków z art.57 ust.1 pkt 2 w zw. z art.65 ust.1 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

H. Ś. (1) zmarł 05.12.2014r. W chwili śmierci zgromadził 28 lat, 4 miesiące i 5 dni okresów składkowych oraz 1 rok, 11 miesięcy i 24 dni okresów nieskładkowych. Jego ostatnim okresem ubezpieczenia, był okres od dnia 08.09.2008r. do dnia 14.09.2009r., gdy prowadził własną działalność gospodarczą.

W okresie od dnia 01.10.2005r. do dnia 05.12.2014r. H. Ś. (1) bez zawarcia żadnej umowy w formie pisemnej dozorował plac w O. przy ul. I (...) nr 46. Nie odprowadzano za niego składek za ten okres.

U. Ś. (1) była jego żoną. W dacie jego śmierci miała 59 lat. Nie było innych osób uprawnionych do renty rodzinnej.

Sąd zważył, co następuje:

Aby otrzymać prawo do renty rodzinnej, konieczne jest spełnienie dwóch kategorii przesłanek:

- pierwsze dotyczą osoby zmarłej i określone są w art.65 i 66 w/w ustawy;

- drugie dotyczą osoby ubiegającej się o prawo do tej renty.

Ponieważ U. Ś. (2) w dacie śmierci męża ukończyła 50 lat, zatem w niniejszej sprawie spór sprowadzał się jedynie do okoliczności, czy zmarły H. Ś. (1) spełniał warunki, aby jego żona mogła uzyskać po nim prawo do renty rodzinnej.

Zgodnie z art.65 i art.66 w/w ustawy – renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy lub spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń, bądź pobierała zasiłek lub świadczenie przedemerytalne lub nauczycielskie świadczenie kompensacyjne.

H. Ś. (1) nie pobierał żadnego z w/w świadczeń. Ponieważ w chwili śmierci miał 58 lat, zatem nie spełniał także warunków, aby uzyskać prawo do emerytury. Wobec powyższego Sąd analizował, czy spełniał warunki do uzyskania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Warunki do uzyskania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy określone są w art.57 ust.1 w/w ustawy. Zgodnie z nim - renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki:

1)jest niezdolny do pracy;

2)ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy;

3)niezdolność do pracy powstała we wskazanych w ustawie okresach składkowych lub nieskładkowych albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

W myśl art.65 ust.2 w/w ustawy - przy ocenie prawa do renty rodzinnej przyjmuje się, że osoba zmarła była całkowicie niezdolna do pracy. Poza sporem pozostawało, że H. Ś. (1) wykazał 30 lat, 3 miesiące i 29 dni okresów składkowych i nieskładkowych. Wobec powyższego do H. Ś. (1) znajduje zastosowanie wyjątek opisany w art.57 ust.2 w/w ustawy, z którego wynika, że nie jest wymagane spełnienie warunku z art.57 ust.1 pkt 3 w/w ustawy przez mężczyznę, który udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący 25 lat i jest całkowicie niezdolny do pracy.

Zatem spór w niniejszej sprawie koncentrował się jedynie na kwestii, czy H. Ś. (1) miał wymagany okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art.57 ust.1 pkt 2 w/w ustawy.

Zgodnie z art.58 ust.2 w/w ustawy – warunek posiadania okresu składkowego i nieskładkowego oznacza, że w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed śmiercią H. Ś. (1) winien zgromadzić co najmniej 5 lat składkowych i nieskładkowych. Tymczasem z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie wynika, że zgromadził on w tym okresie zaledwie 1 rok, 3 miesiące i 8 dni.

Przy czym od tej zasady ustawodawca przewidział wyjątek w art.58 ust.4 w/w ustawy, zgodnie z którym okres ten nie jest wymagany, jeśli H. Ś. (1) zgromadziłby 30 lat okresów składkowych.

H. Ś. (1) zgromadził 28 lat, 4 miesiące i 5 dni okresów składkowych. Dlatego w niniejszym postępowaniu, aby skorzystać z dobrodziejstwa art.58 ust.4 w/w ustawy - odwołująca wykazywała, że dodatkowo należy zaliczyć jako składkowy, okres od dnia 01.10.2005r. do dnia 05.12.2014r. Strona odwołująca wskazywała, że w tym okresie H. Ś. (1) był zatrudniony na podstawie umowy o pracę.

Ponieważ jest to okres, o którym mowa w art.6 ust.1 pkt 1 w/w ustawy, zatem aby zaliczyć ten okres konieczne było wykazanie, że jest to „okres ubezpieczenia”. Definicję „okresu ubezpieczenia” zawiera art.4 pkt 5 ww. ustawy. W myśl tego przepisu – jest to okres opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz okres nieopłacania składek z powodu przekroczenia w trakcie roku kalendarzowego kwoty rocznej podstawy wymiaru składek, o którym mowa w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych. W niniejszej sprawie bezsporne jest, że za sporny okres nie była odprowadzana składka za H. Ś. (1). Dlatego niezależnie od ustalenia czy H. Ś. (1) dozorował plac na podstawie umowy i jakiego rodzaju umowy – nie będzie to miało wpływu na treść rozstrzygnięcia.

Przy czym podkreślić należy, że ani z zeznań świadków ani z zeznań odwołującej U. Ś. (1) nie można wywieść wniosku, aby H. Ś. (1) miał w spornym okresie status pracownika. Z zeznań świadków: M. G. (2), J. K., G. S. i D. Ś. wynika jedynie, że H. Ś. (1) pilnował placu w O. przy ul. I (...). Żaden ze świadków nie miał wiedzy czy H. Ś. (1) czynił to na podstawie jakiejś umowy, a jeśli tak – to nikt nie wiedział, z kim ta umowa miałaby być zawarta. W szczególności znamienne jest zeznanie D. Ś. – syna H. Ś. (2). On także pilnował tego samego placu na tej samej zasadzie co ojciec: czyli bez zawartej umowy. Placu pilnowali na zmianę. Nawet ten świadek nie potrafił wskazać, kto ewentualnie mógłby być pracodawcą H. Ś. (1). Z jego zeznań wynika, że właścicielem placu był E. K., który mieszkał w W.. Plac podnajmował na różnorakiego rodzaju działalność różnym podmiotom. Początkowo placu pilnował E. G. – jego szwagier. Następnie E. G. otworzył na tym placu zakład wulkanizatorski i to on na swe miejsce przyjął H. Ś. (1). To E. G. zbierał pieniądze od pozostałych najemców placu. To on zdecydował także o przyjęciu do pilnowania placu (...). Pomimo tego – z zeznań D. Ś. oraz U. Ś. (1) wynika, że jako decydenta w kwestii zawarcia umowy postrzegali E. K.. Brak umowy tłumaczyli bowiem tym, że to E. K. nie miał woli zawarcia umowy ani z H. Ś. (1) ani z D. Ś.. Ostatecznie E. K. sprzedał ten plac.

W ocenie Sądu materiał dowodowy zgromadzony w sprawie wskazuje, że nie doszło do zawarcia umowy o pracę z H. Ś. (1). Z zeznań U. Ś. (1) i D. Ś. wynika, że już w 2005r. pojawił się zamysł zawarcia z H. Ś. (1) umowy, bo wówczas doszło do włamania w zakładzie wulkanizatorskim E. G., H. Ś. (1) zeznawał w sprawie jako świadek i uznano, że należałoby uregulować kwestie dotyczące jego umowy. Jednakże pomimo upływu 10 lat od tego momentu – do zawarcia żadnej umowy nie doszło. Pracował on przeszło 10 lat „na czarno”. Jest to wystarczająco długi okres, aby przedsięwziąć działania zmierzające do uregulowania swej sytuacji, o ile oczywiście H. Ś. (1) miałby taką wolę. Tymczasem zamiast dążyć do zawarcia umowy o pracę – H. Ś. (1) doprowadził do tego, że od 2010 r. jego syn także bez zawarcia żadnej umowy pilnował tego placu na zmianę z nim. Z zeznań podatkowych wynika, że w spornym okresie H. Ś. (1) nie ujawniał przychodu z tego tytułu (k.45).

Podkreślić należy, że w myśl art.22 § 1 kp – przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Z materiału dowodowego w żaden sposób nie wynika, aby H. Ś. (1) zawarł taką umowę, nie wynika z kim taka umowa miałaby być zawarta, na czyją rzecz miałby się zobowiązać do wykonywania pracy i pod czyim kierownictwem i od kogo otrzymywał wynagrodzenie.

Na koniec wreszcie podnieść należy, że w przedmiotowej sprawie renta rodzinna stanowiłaby pochodną ekspektatywy prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy zmarłego. Tymczasem prawo do ewentualnej renty dla H. Ś. (1) uzależnione było od tego, czy w spornym okresie byłyby za niego odprowadzane składki, a więc czy pozostawał w okresie ubezpieczenia. Skoro H. Ś. (1) przez 10 lat nie zadbał o to, aby były od niego za ten okres odprowadzane składki, to brak jest podstaw prawnych, aby przyznać wdowie po zmarłym prawa do renty rodzinnej.

Te okoliczności powodują, że H. Ś. (1) nie spełnił warunków, o których mowa w art.65 ust.1 ww. ustawy, aby uzyskać po nim prawo do renty rodzinnej.

Z tych względów Sąd Okręgowy oddalił odwołanie stosownie do treści art.477 ¹⁴§1 kpc.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie § 19 w zw. z § 12 ust.2 (w brzmieniu przed dniem 01.08.2015r.) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. z 2013r., 461 ze zm.).