Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 września 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie III Wydział Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 4 września 2012 r. w Krakowie

sprawy z wniosku M. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w K.

o emeryturę

na skutek apelacji wnioskodawczyni M. K.

od wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach Wydziału V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 24 stycznia 2012 r. sygn. akt V U 1048/11

o d d a l a apelację.

Sygn. akt III AUa 372/12

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 24 stycznia 2012 r. Sąd Okręgowy w Kielcach Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie M. K. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. z dnia 15 września 2011 r. odmawiającej jej prawa do emerytury.

Sąd Okręgowy ustalił, że wnioskodawczyni M. K., ur. (...), w okresie od dnia 15 września 1971 r. do 30 września 1996 r. była zatrudniona w Zakładach (...) w K., początkowo jako pracownik młodociany (do 30 czerwca 1974 r.), a następnie jako rozdzielca, referent i tokarz, a od dnia 21 listopada 1978 r. wykonywała pracę na stanowisku robotnika magazynowego. Zakłady (...) w K. zajmowały się produkcją wyrobów metalowych oraz odlewniczych. Sprowadzane do dalszej produkcji wyroby hutnicze oraz wyprodukowane w zakładach produkty magazynowane były zarówno na składowiskach otwartych jak i pod zadaszeniem. Wydział Odlewniczy miał swój osobny magazyn wydzielony z części odlewni. W magazynie tym wnioskodawczyni nie pracowała, lecz wykonywała pracę w magazynach, które znajdowały się na Wydziale Oczyszczalni (pierwszy bezpośrednio na tym wydziale) i na zewnątrz na powierzchni (drugi, gdzie składowano również części wyrobów wyprodukowanych w odlewni). Do obowiązków wnioskodawczyni należało przyjmowanie towarów sprowadzanych transportem kolejowym do zakładu i wydawanie ich do produkcji. Przyjmowanie towarów do magazynu polegało na przeliczeniu ich, zważeniu i składowaniu w odpowiednim miejscu, zgodnie z listem przewozowym. Zaś wydawanie towarów do dalszej produkcji odbywało się na podstawie druku RW wystawionego przez wydział. W magazynie, w którym pracowała wnioskodawczyni, były takie materiały hutnicze jak odlewy, kształtowniki, blachy, rury i pręty. W ramach tego zatrudnienia wnioskodawczyni pracowała w systemie dwuzmianowym w wymiarze pełnego etatu. Jej ogólny staż pracy przypadający przed dniem 1 stycznia 1999 r. wynosi 27 lat, 3 miesiące i 13 dni, z tym że nie wykazała zatrudnienia w warunkach szczególnych. Z wnioskiem o ustalenie prawa do emerytury wystąpiła w dniu 6 września 2010 r., a nie przystąpiła do OFE, ani nie jest obecnie zatrudniona na podstawie stosunku pracy.

Oceniając zebrany w sprawie materiał dowody Sąd Okręgowy za wiarygodne uznał zalegające w aktach dokumenty, w szczególności dokumentację pracowniczą wnioskodawczyni z okresu zatrudnienia w Zakładach (...) w K., a także zeznania świadków i samej wnioskodawczyni.

W tak ustalonym stanie faktycznym sprawy Sąd Okręgowy przytoczył treść art. 32 i art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 153 poz. 1227 ze zm.) i wywiódł, że ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego m.in. w art. 32 (tj. 60 lat), jeżeli w dniu wejścia w życia ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 r.) osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn (tj. co najmniej 15 lat ) oraz okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 (tj. co najmniej 25 lat dla mężczyzn i 20 lat dla kobiet). Tymczasem wnioskodawczyni M. K. nie legitymuje się ponad 15-letnim stażem pracy w szczególnych warunkach. Do takiego stażu nie można, w ocenie Sądu Okręgowego, zaliczyć okresu zatrudnienia w Zakładach (...) w K.. Wymienione w świadectwie pracy w szczególnych warunkach stanowisko pracy zajmowane w tym okresie przez wnioskodawczynię (robotnik magazynowy) nie jest bowiem zgodne ze stanowiskiem przypisanym w tymże świadectwie pracy, a ujętym w załączniku Nr 1 Dział III poz. 21 pkt 22 zarządzenia Nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985 r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego (Dz. Urz. MG Nr 1, poz. 1), czyli ze stanowiskiem rozdzielacza w odlewni. Dodatkowo z zebranych w sprawie dowodów wynika, że większość z całego okresu zatrudnienia Zakładach (...) w K. (tj. od dnia 21 listopada 1978 r. do 30 września 1996 r.) wnioskodawczyni pracowała na stanowisku robotnika magazynowego w magazynach (...), a zakres świadczonych przez nią prac nie odpowiada żadnej z prac ujętej w wykazie A stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz. 43 ze zm.). Bez znaczenia są zaś podnoszone przez wnioskodawczynię okoliczności związane z warunkami jakie panowały w czasie wykonywania przez nią pracy (wysiłek fizyczny, przebywanie w warunkach szkodliwych), albowiem nie każda praca w uciążliwych (szkodliwych) warunkach jest pracą uprawniającą do emerytury w obniżonym wieku. Kluczowe jest wykonywanie pracy, która została ujęta w wykazie prac w szczególnych warunkach stanowiącym załącznik do powołanego wyżej rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. W konsekwencji uznał Sąd Okręgowy, że odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie..

Apelację od powyższego wyroku Sądu Okręgowego wywiodła wnioskodawczyni M. K.. Zaskarżając go w całości zarzuciła naruszenie przepisów prawa materialnego, a to art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 153 poz. 1227 ze zm.) oraz § 2 i 7 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz. 43 ze zm.) i zarządzenia Nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985 r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego (Dz. Urz. MG Nr 1, poz. 1), poprzez ich błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, że praca przez nią wykonywana nie jest pracą w szczególnych warunkach w rozumieniu tych przepisów, pomimo istnienia przesłanek do odmiennego rozstrzygnięcia. Apelująca zarzuciła też obrazę przepisów postępowania, a to art. 328 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c., poprzez dowolną ocenę materiału dowodowego oraz art. 328 § 1 k.p.c. poprzez brak w uładnieniu zaskarżonego wyroku oceny dowodów z zeznań świadków, który uniemożliwia odczytanie motywów rozstrzygnięcia. Wskazując na tak sformułowane zarzuty apelująca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i przyznanie jej prawa do emerytury, względnie o jego zmianę i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

W uzasadnieniu apelująca podniosła m.in., że w czasie zatrudnienia w Zakładach (...) w K. wykonywała pracę na stanowisku magazyniera, które jest tożsame ze stanowiskiem rozdzielacza w odlewni, a to ujęte jest w wykazie stanowisk pracy w szczególnych warunkach. Z zebranych w sprawie dowodów wynika bowiem, że jej praca polegała na przeliczaniu, zwożeniu, składowaniu towarów odlewniczych ( takich jak odlewy, kształtowniki, rury, pręty i inne materiały hutnicze). Dodatkowo jej miejscem pracy była okolica oczyszczalni, gdzie panowały bardzo trudne warunki ze względu na wysokie zapylenie oraz opiłki metalu. W ocenie apelującej Sąd pierwszej instancji wyciągnął odmienne wnioski z zeznań świadków niż te, które rzeczywiście z nich wynikały, a w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku nie wyjaśnił swojego rozstrzygnięcia.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

W rozpoznawanej sprawie spór ogniskował się wokół jednej kwestii, a mianowicie czy praca wykonywana przez wnioskodawczynię M. K. w okresie od dnia 15 września 1971 r. do 30 września 1996 r. w Zakładach (...) w K., początkowo jako pracownik młodociany (do 30 czerwca 1974 r.), a następnie na stanowiskach rozdzielca, referent, tokarz i w szczególności od dnia 21 listopada 1978 r. jako robotnik magazynowy, była pracą świadczoną stale i w pełnym wymiarze czasu w szczególnych warunkach w rozumieniu rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. nr 8 poz. 43 ze zm.), a w konsekwencji czy wnioskodawczyni osiągnęła wymagany powołanym rozporządzeniem staż pracy uprawniający do emerytury w obniżonym wieku w trybie art. 184 w zw. z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 153 poz. 1227 ze zm.).

Zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r. będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt.1 ustawy. Ustęp 2 cytowanego przepisu stanowi, że dla celów ustalenia uprawnień, o których mowa w ust. 1, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia w podmiotach, w których obowiązują wykazy stanowisk ustalone na podstawie przepisów dotychczasowych. Na podstawie ust. 4 wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, tj. powołanego wyżej rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. zwanego dalej „rozporządzeniem”. Rozporządzenie to wymienia enumeratywnie rodzaje wykonywanych prac, które uznawane są za pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Paragraf 2 cytowanego rozporządzenia stanowi, że okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Zgodnie z §3 rozporządzenia, za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej "wymaganym okresem zatrudnienia", uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia. Na podstawie §4 ust. 1 rozporządzenia pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn, oraz ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd pierwszej instancji słusznie nie uznał wnioskodawczyni jako pracy w szczególnych warunkach spornego okresu zatrudnienia jako robotnik magazynowy. Praca na takim stanowisku nie mieści się zarówno w wykazie A załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r., jak i w resortowym wykazie będącym załącznikiem do zarządzenia Nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985 r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego (Dz. Urz. MG Nr 1, poz. 1), gdzie wyraźnie jest mowa o pracy rozdzielacza w odlewni. Oczywistym jest, że praca magazyniera nie jest tożsama z pracą rozdzielacza i nie może być tak samo traktowana. Ponadto wnioskodawczyni wykonywała pracę na Wydziale Oczyszczalni, a jako prace w szczególnych warunkach ujęto prace rozdzielcza w odlewni. Zatem ocena spornego zatrudnienia wnioskodawczyni dokona przez Sąd pierwszej instancji jest prawidłowa.

Nie doszło też w ocenie Sądu Apelacyjnego do naruszenia przez Sąd pierwszej instancji treści art. 233 k.p.c., albowiem swobodna ocena dowodów dokonywana jest przez pryzmat własnych przekonań sądu, jego wiedzy i posiadanego zasobu doświadczeń życiowych, ale powinna także uwzględniać wymagania prawa procesowego oraz reguły logicznego myślenia, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność odnosi je do pozostałego materiału dowodowego ( por. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 1999 r., II UKN 685/98 – OSNAPiUS 2000/17/655 ). Wobec kwestionowanego świadectwa pracy w szczególnych warunkach, Sąd pierwszej instancji oprócz przeprowadzonych dowodów z zeznań świadków, dopuścił też dowód z dokumentacji pracowniczej M. K. z jej okresu pracy w (...). Dopiero dysponując takim materiałem dowodowym Sąd Okręgowy dokonał oceny materiału dowodowego, która za dowolną uznana być nie może.

Nieuzasadnione są zarzuty apelacji, iż w zebranym materiale dowodowym i jego ocenie dokonanej przez Sąd pierwszej instancji są sprzeczności co do charakteru spornego zatrudnienia, jakie miałyby wynikać z zeznań słuchanych w sprawie świadków. Sprzeczności zaistniały jedynie w treści przedłożonego przez wnioskodawczynię świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach, albowiem zajmowane przez nią stanowiska pracy nie odpowiadały przypisanych im pozycjom w wykazach prac w szczególnych warunkach, co dyskwalifikowało prawidłowość tego świadectwa. Zaś Sąd pierwszej instancji swe ustalenia oparł właśnie na zeznaniach świadków (T. L. – k. 15 i I. Ł. – k. 15-16), z których wynika, że w ramach spornego okresu zatrudnienia praca wnioskodawczyni polegała na wykonywaniu czynności typowych dla magazyniera (przyjmowanie towarów i wydawanie ich do produkcji, w szczególności przeliczenie towarów, zważenie, składowanie), co odpowiada też dokumentacji pracowniczej. Natomiast magazyny, w których ona pracowała znajdowały się na Wydziale Oczyszczalni. Dodatkowo sama wnioskodawczyni potwierdziła, że odlewnia miała swój osobny magazyn (wydzielony z części odlewni), gdzie znajdowały się wyroby wyprodukowane na odlewni (k. 7-8). Zatem w spornym okresie pracy na stanowisku rozdzielacza w odlewni pracy nie świadczyła. A tylko taka została ujęta w powołanym wyżej wykazie prac w szczególnych warunkach. Prawidłowo podkreślił Sąd pierwszej instancji, że za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się jedynie pracowników zatrudnionych przy pracach objętych wykazem stanowisk pracy w szczególnych warunkach. W wykazie tym nie mieści się zaś stanowisko magazyniera, na którym wnioskodawczyni była zatrudniona. O uprawnieniach pracownika do emerytury na warunkach przewidzianych w cytowanych wyżej przepisach decyduje obiektywne wykonywanie pracy w szczególnych warunkach, czyli na enumeratywnie wymienionych stanowiskach pracy, a nie przekonanie pracownika, że sam charakter lub warunki pracy wystarczają do uznania jej za wykonywaną w szczególnych warunkach.

Fakt, iż w wydanym wnioskodawczyni świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach (które zresztą dotknięte jest opisanymi wyżej wadami) powołano się na zarządzenie Nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985 r. wskazując na wykaz A dział III poz. 21 pkt 22, nie może rodzić po stronie wnioskodawczyni uprawnienia do nabycia świadczenia emerytalnego. Stanowisko takie nie zostało bowiem ujęte w tym wykazie i w konsekwencji wykracza to poza ten wykaz i nie uprawnia do wcześniejszej emerytury. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego zaliczenie nieudokumentowanych okresów składkowych do uprawnień oraz wzrostu świadczeń emerytalno – rentowych wymaga dowodów nie budzących wątpliwości, spójnych i precyzyjnych ( por. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 stycznia 1998 r., II UKN 440/97 – OSNAP 1998/22/667 ).

W niniejszym postępowaniu przeprowadzone postępowanie dowodowe nie pozwoliło na precyzyjną i nie budzącą wątpliwości ocenę przez Sąd pierwszej instancji, iż praca wnioskodawczyni w spornym okresie nie była pracą w warunkach szczególnych, co w konsekwencji prowadzi do konkluzji, iż nie spełniła ona warunku posiadania co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach i prawo do emerytury w obniżonym wieku w trybie art. 32 w zw. z art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS jej nie przysługuje.

W świetle powyższego Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł jak w sentencji.