Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 grudnia 2015 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu – Wydział XIII Cywilny Rodzinny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Grażyna Rataj

Sędziowie: SSO Agata Kotuła

SSO Elżbieta Kurkowska

Protokolant: Monika Biegus

po rozpoznaniu w dniu 2 grudnia 2015 r. we Wrocławiu

sprawy z powództwa małoletniej L. D. reprezentowanej przez przedstawicielkę ustawową S. D. oraz z powództwa S. D.

przeciwko G. D.

o alimenty i o zapłatę

na skutek apelacji wniesionej przez powódkę od wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Krzyków we Wrocławiu z dnia 21 kwietnia 2015 r. sygn. akt III RC 259/14;

I.  zmienia częściowo zaskarżony wyrok w pkt I,II i V w ten sposób, że alimenty ustalone pkt I podwyższa do kwoty po 700 zł (siedemset złotych) miesięcznie nie naruszając dalszych postanowień pkt I, a opłatę sądową wymierzoną pkt V ustala na kwotę 520 zł;

II.  oddala apelację w pozostałej części;

III.  zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę 90 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego poniesionych przez powódkę w postępowaniu apelacyjnym.

/ Elżbieta Kurkowska / / Grażyna Rataj / /Agata Kotuła /

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Sygn. akt XIII Ca 398/15

Wyrokiem z dnia 21.04.2015 r. Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Krzyków we Wrocławiu zasądził od pozwanego G. D. na rzecz małoletniej powódki L. D. alimenty w kwocie po 600 zł miesięcznie, poczynając od dnia 28.04.2014 r. oraz na rzecz powódki S. D. kwotę 2000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 28.04.2014 r. do dnia zapłaty, oddalając dalej idące powództwo; orzekł także o kosztach procesu.

Rozstrzygnięcie powyższe Sąd Rejonowy oparł o następujące ustalenia stanu faktycznego:

Małoletnia L. D., urodzona (...), pochodzi ze związku konkubenckiego S. D. i G. D.. Strony pozostawały w związku do lipca 2013 r. Pozwany uznał dziecko przed kierownikiem USC we W., nigdy nie widział dziecka. Powódka mieszka wraz dzieckiem we W. przy ul. (...) w wynajmowanym mieszkaniu za kwotę 1.200 zł miesięcznie oraz opłaty ok. 465 zł. Opłaty ponoszą rodzice powódki.

Pozostały miesięczny koszt utrzymania małoletniej wynosi ok. 700 zł i obejmuje: wyżywienie 300 zł, pieluchy 200 zł, chusteczki 70 zł, odzież 100 zł. W utrzymaniu matce pomagają rodzice. Małoletnia jest szczepiona zgodnie z kalendarzem szczepień, koszty szczepień wyniosły 487,43 zł i dwukrotnie po 304 zł. Małoletnia była konsultowana ortopedycznie, zalecono jej wykonanie badania USG stawów biodrowych. U małoletniej rozpoznano szmer nad sercem, została skierowana do poradni specjalistycznej z zakresu kardiologii dziecięcej.

Powódka otrzymywała zasiłek macierzyński, obecnie jest na zwolnieniu lekarskim, otrzymuje zasiłek w wysokości ok. 1.400 zł netto miesięcznie.

Pozwany nie partycypował w żadnym stopniu w kosztach związanych z ciążą i porodem oraz kosztach trzymiesięcznego utrzymania matki w okresie porodu. Nie kupił żadnej rzeczy potrzebnej na wyprawkę dla dziecka. Koszty te obejmowały: zakup wózka (1.000 zł), łóżeczka (300 zł), fotelik samochodowy (400 zł), wanienkę (40 zł), ubranka (400 zł), kosmetyki (200 zł), pieluchy (100 zł), meble, lampka (300 zł), laktator (100 zł), butelki, smoczki (100 zł), pościel, kocyki (100 zł). Koszt szczepień wyniósł 1.000 zł. Koszt ten wyniósł łącznie ok. 4.000 zł. Rodzice powódki zaciągnęli na ten cel pożyczkę w wysokości 8.000 zł.

Pozwany pracuje dorywczo jako kucharz. Mieszka u znajomych. PUP we W. dysponował ofertami pracy dla osoby w zawodzie kucharza i osoby bez zawodu za wynagrodzeniem 1.750-2.471 zł brutto miesięcznie. Pozwany był leczony ortopedycznie z powodu zwichnięcia nadgarstka i złamania kości nadgarstka. Zalecono mu fizykoterapię i masaże.

Przy takich ustaleniach faktycznych Sąd Rejonowy uznał, że powództwo zasługiwało na uwzględnienie w części.

Zawierało ono żądanie zasądzenia od pozwanego na rzecz małoletniej powódki alimentów w wysokości po 1.500 zł miesięcznie płatnych z góry do dnia 10-każdego miesiąca wraz z ustawowymi odsetkami w przypadku opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat do rąk przedstawicielki ustawowej małoletniej powódki, poczynając od dnia 1.03.2014 r. Ponadto S. D. wniosła o zasądzenie od pozwanego G. D. na swoją rzecz kwoty 4.835 zł tytułem kosztów związanych z ciążą i porodem oraz kosztów trzymiesięcznego utrzymania matki w okresie porodu. Na rozprawie w dniu 16.12.2014 r. pozwany uznał powództwo w części dotyczącej alimentów na małoletnią do kwoty po 500 zł miesięcznie oraz w części dotyczącej kosztów związanych z ciążą i porodem do kwoty w wysokości 2.000 zł, a powódka ograniczyła żądanie pozwu w części dotyczącej alimentów na rzecz małoletniej do kwoty po 800 zł miesięcznie oraz wskazała, że wnosi o zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz kwoty 4.000 zł tytułem kosztów związanych z ciążą i porodem oraz kosztów trzymiesięcznego utrzymania matki w okresie porodu.

Odnosząc się do sformułowanego przez powódkę żądania zasądzenia alimentów od pozwanego na rzecz małoletniej, Sąd Rejonowy stanął na stanowisku, iż znajduje ono swoje prawne i faktyczne podstawy, jednakże w wysokości niższej aniżeli wskazana przez powódkę. W zakresie tym znajdzie zastosowanie art. 133 k.r.o., zgodnie z którym rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba, że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. W niniejszej sprawie nie budzi wątpliwości, że małoletnia nie posiadając dochodów z majątku wystarczających na pokrycie kosztów jej utrzymania i wychowania, nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie. Wobec tego zarówno powódka jak i pozwany obowiązani są do wykonywania obowiązku alimentacyjnego na rzecz małoletniej. Sąd ustalił wysokość świadczeń alimentacyjnych spoczywających na pozwanym mając na uwadze treść art. 135 k.r.o., zgodnie z którym zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego.

Sąd Rejonowy uznał, że miesięczny koszt utrzymania małoletniej kształtuje się na poziomie ok. 700 zł i obejmuje: wyżywienie 300 zł, pieluchy 200 zł, chusteczki 70 zł, odzież 100 zł. Do tego dochodzą koszty mieszkaniowe, których matka nie ponosi korzystając w tym zakresie z pomocy swoich rodziców. Tak ustalona kwota niezbędna do pokrycia potrzeb małoletniej została podzielona między rodziców małoletniej, bowiem wspólnie ciąży na nich obowiązek alimentacyjny. W ocenie Sądu Rejonowego, biorąc powyższe pod uwagę, zasądzonej od pozwanego na rzecz małoletniej kwoty alimentów 600 zł miesięcznie nie sposób uznać za wygórowaną. Sąd miał tu na względzie, iż obowiązek łożenia na utrzymanie małoletniej ciąży na obojgu rodzicach, przy czym przedstawicielka ustawowa małoletniej wykonuje swój obowiązek alimentacyjny również poprzez codzienne osobiste starania o wychowanie i utrzymanie córki (art. 135 § 2 k.r.o.), jednakże, w ocenie Sądu, nie zwalnia to matki powódki od realizacji swojego obowiązku alimentacyjnego także poprzez wkład finansowy. Matka powódki jest zatrudniona, aktualnie otrzymuje zasiłek w wysokości ok. 1.400 zł netto miesięcznie, jest zatem w stanie pokryć z tego pozostałe, nie zaspokojone przez ojca, koszty utrzymania dziecka. Przy czym , w okresie kiedy świadczyła pracę w normalnym wymiarze jej wynagrodzenie wynosiło ok. 2 000zł.

Odnosząc się do możliwości zarobkowych pozwanego, Sąd I instancji uznał, iż kształtują się one na poziomie ok. 2.000 zł miesięcznie. Pozwany nie stawił się na rozprawie w celu przesłuchania, nie przedłożył żadnych dokumentów, które potwierdzałyby wysokość osiąganego przez niego dochodu. Sąd dysponował jedynie informacją, że pozwany jest kucharzem. Rynek pracy dysponował ofertami pracy dla osoby w zawodzie kucharza i osoby bez zawodu za wynagrodzeniem 1.750-2.471 zł brutto miesięcznie i tyle, zdaniem Sądu, wynoszą możliwości zarobkowe pozwanego. Przy dołożeniu należytej staranności jest on w stanie osiągnąć takie dochody i płacić alimenty w wysokości 600 zł miesięcznie. Mając na uwadze powyższe, Sąd zasądził od pozwanego na rzecz małoletniej alimenty w wysokości 600 zł miesięcznie, co stanowi więcej niż połowę kosztów utrzymania małoletniej, przy założeniu że łącznie z kosztami mieszkaniowymi stanowią one ok. 1000zł miesięcznie. Przy czym Sąd uznał iż koszty najmu lokalu mieszkalnego w wysokości 1200zł miesięcznie nie mogą obciążać pozwanego, gdyż niezależnie od posiadania dziecka musiałaby ona w jakiś sposób zaspokoić swoje potrzeby mieszkaniowe, bądź też mieszkać u rodziców. Zauważyć należy, że rodzice S. D. płacąc czynsz najmu za lokal zajmowany przez małoletnią powódkę, podpisują się pieczątką sklepu który prowadzą, z czego domniemywać można iż mogą ten wydatek wliczać w koszty prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej.

Odnośnie żądania zasądzenia od pozwanego kwoty 4.000 zł tytułem zwrotu kosztów związanych z ciążą i porodem oraz kosztów trzymiesięcznego utrzymania matki w okresie porodu Sąd Rejonowy jako podstawę prawną żądania wskazał przepis art. 141 § 1 k.r.o., według którego ojciec nie będący mężem matki obowiązany jest przyczyniać się w rozmiarze odpowiadającym okolicznościom do pokrycia wydatków związanych z ciążą i porodem oraz kosztów trzymiesięcznego utrzymania matki w okresie porodu. Z ważnych powodów matka może żądać udziału ojca w kosztach swego utrzymania przez czas dłuższy niż trzy miesiące. Jeżeli wskutek ciąży lub porodu matka poniosła inne konieczne wydatki albo szczególne straty majątkowe, może ona żądać, ażeby ojciec pokrył odpowiednią część tych wydatków lub strat. Jak wynika ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, pozwany nie partycypował w żadnym stopniu w kosztach związanych z ciążą i porodem oraz kosztach trzymiesięcznego utrzymania matki w okresie porodu. Nie kupił żadnej rzeczy potrzebnej na wyprawkę dla dziecka. Koszty te obejmowały: zakup wózka (1.000 zł), łóżeczka (300 zł), fotelik samochodowy (400 zł), wanienkę (40 zł), ubranka (400 zł), kosmetyki (200 zł), pieluchy (100 zł), meble, lampka (300 zł), laktator (100 zł), butelki, smoczki (100 zł), pościel, kocyki (100 zł). Koszt szczepień wyniósł 1.000 zł. Koszt ten wyniósł ok. 4.000 zł. Biorąc pod uwagę, że koszty te wyniosły łącznie ok. 4.000 zł, należało zasądzić na rzecz powódki połowę tej kwoty, tj. 2.000 zł. Dalej idące żądania pozwu Sąd Rejonowy oddalił jako nadmiernie wygórowane, w tym nie udowodniono zdaniem Sądu by istniała podstawa do zasądzenia alimentów z datą wsteczną.

Z rozstrzygnięciem Sądu I instancji nie godzi się małoletnia powódka, która zaskarżyła wyrok w pkt III w zakresie w jakim Sąd Rejonowy oddalił powództwo o alimenty na rzecz małoletniej co do kwoty po 400 zł miesięczne. Apelująca zarzuciła zaskarżonemu wyrokowi: błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, że strona powodowa ograniczyła żądanie do kwoty po 800 zł miesięcznie; naruszenie przepisu art. 233 kpc poprzez wadliwe przyjęcie, że koszt utrzymania małoletniej powódki wynosi ok. 1000 zł miesięcznie, podczas gdy uwzględniając wydatki długookresowe, koszty mieszkania i opieki nad powódką i wynoszą one co najmniej 1800 zł bez opłaty za żłobek; wadliwe przyjęcie, że usprawiedliwione potrzeby powódki zestawione z możliwościami zarobkowymi pozwanego pozwalają na ustalenie alimentów w kwocie 600 zł miesięcznie, podczas gdy pozwany nie alimentuje córki poprzez osobiste starania i jego udział w alimentacji dziecka powinien być wyższy niż matki dziecka, nadto możliwości zarobkowe pozwanego są wyższe niż to ustalił Sąd Rejonowy.

Ponadto małoletnia wskazała, że została zgłoszona do naboru do żłobka, a koszt pobytu dziecka w placówce będzie wynosił ok. 450 zł miesięcznie.

Wskazując na powyższe zarzuty małoletnia powódka wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie od pozwanego G. D. na rzecz powódki dalszej kwoty alimentów po 400 zł miesięcznie tj. łącznie po 1000 zł miesięcznie, płatnych jak w pkt I wyroku Sądu I instancji względnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd Rejonowy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja małoletniej powódki zasługiwała na częściowe uwzględnienie.

Wprawdzie, w ocenie Sądu Okręgowego, Sąd Rejonowy przeprowadził wnikliwe postępowanie dowodowe i na jego podstawie wyjaśnił istotne dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności faktyczne i prawidłowo powołał także podstawy prawne rozstrzygnięcia dokonując ich właściwej wykładni, dokonał także w zasadzie trafnych ustaleń faktycznych, które to ustalenia Sąd Okręgowy przyjmuje za własne, niemniej Sąd Okręgowy dokonał odmiennej oceny materiału dowodowego i w tym zakresie wnioski Sądu Rejonowego w zakresie rozstrzygnięcia Sąd Okręgowy uznał za częściowo błędne.

Rację ma apelująca, iż Sąd Rejonowy niewłaściwie określił zakres usprawiedliwionych potrzeb małoletniej L. D.. W szczególności uwaga ta odnosi się do kosztów opieki nad dzieckiem- czy to w postaci opiekunki czy też opłaty za żłobek, aczkolwiek powódka nie wykazała w toku postępowania apelacyjnego, że istotnie została przyjęta do placówki i jaki jest faktyczny koszt jej pobytu w żłobku. Stąd też zdaniem Sądu Okręgowego do niezbędnych potrzeb małoletniej L. należy doliczyć kwotę ok. 100-150 zł miesięcznie na koszty opiekunki- niewątpliwie z uwagi na fakt, iż pozwany w ogóle nie uczestniczy w wychowaniu dziecka, zaś rodzice S. D. mieszkają poza W. taki wydatek jest uzasadniony. Podobnie do kosztów utrzymania dziewczynki należy doliczyć wydatki długookresowe tj. np. wymiana wózka, wyjazd wakacyjny w kwocie ok. 100-150 zł miesięcznie.

Sąd Okręgowy nie podzielił natomiast zarzutów powódki odnośnie wydatków na mieszkanie, przypadających na małoletnią L.. Sąd Okręgowy stoi na stanowisku, że nie należy kwoty wydatkowanej przez matkę powódki czy też jej rodziców tj. ok. 1600 zł tytułem kosztów utrzymania mieszkania mechanicznie dzielić na dwie osoby i w ten sposób określać udział małoletniej w kosztach utrzymania mieszkania. Gdyby bowiem matka powódki - S. D. była osobą samotną i musiała samodzielnie wynajmować mieszkanie, to z tego tytułu ponosiłaby koszt w wysokości około 1200-1300 zł miesięcznie. Mając na uwadze powyższe, w ocenie Sądu Okręgowego Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił, że udział małoletniej L. w kosztach utrzymania mieszkania to kwota nie wyższa niż 300 zł miesięcznie. W konsekwencji koszty usprawiedliwionych potrzeb małoletniej należy ocenić na kwotę ok. 1300-1400 zł miesięcznie.

Odnośnie możliwości zarobkowych i majątkowych pozwanego G. D. to należy stwierdzić, że zgodnie z art. 316 kpc Sąd wydaje wyrok, biorąc za podstawę stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy. W dacie zaś wyrokowania Sąd I instancji nie dysponował materiałem dowodowym, pozwalającym mu na przyjęcie wyższej kwoty niż 2000 zł jako określającej aktualne możliwości zarobkowe pozwanego. Wprawdzie S. D. w swoich zeznaniach wskazywała na wysoki standard życia pozwanego, jednakże odnosiła się do stanu faktycznego z 2013 r. tj do okresu, kiedy strony jeszcze pozostawały w związku. Matka powódki zeznała natomiast, że nie ma żadnej wiedzy o aktualnej sytuacji pozwanego, nie przedstawiła też Sądowi I instancji innych niż własne zeznania dowodów na poparcie swoich twierdzeń odnośnie sytuacji finansowej pozwanego. Nawet jednak gdyby przyjąć, że możliwości zarobkowe i majątkowe pozwanego są wyższe niż przyjęte przez Sąd Rejonowy, to należy zważyć, że pozwany poza małoletnią L. ma jeszcze troje dzieci na utrzymaniu, o czym wiadomo jest Sądowi Okręgowemu z urzędu. I tak wyrokiem Sądu Okręgowego z dnia 29.11.2013 r. w sprawie XIII RC 536/13 zostały zasądzone od pozwanego alimenty na rzecz małoletniego M. D. w kwocie po 700 zł miesięcznie, pozwany jest też ojcem dwojga małoletnich dzieci z poprzedniego związku, na które również łoży alimenty. Łączne zobowiązania pozwanego z tego tytułu wynoszą 1200 zł miesięcznie, nie uwzględniając obowiązku alimentacyjnego na rzecz małoletniej powódki. Z drugiej strony należy zgodzić się z zarzutami apelacji, że skoro pozwany w żaden sposób nie uczestniczy w osobistych staraniach o utrzymanie i wychowanie dziecka, to powinien w wyższym stopniu partycypować w materialnych potrzebach córki.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy zmienił częściowo zaskarżony wyrok w punktach I, II i V w ten sposób, że alimenty określone punktem I ustalił na kwotę po 700 zł miesięcznie, nie naruszając pozostałych postanowień punktu I, a opłatę sądową wymierzoną punktem V ustalił na kwotę 520 zł, o czym orzeczono w pkt. I wyroku na podstawie art. 386 § 1 kpc.

W pozostałej części apelacja małoletniej powódki podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 kpc, co znalazło wyraz w pkt. II sentencji wyroku.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 100 kpc w zw. z § 6 pkt 2 oraz § 13 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U., Nr 163, poz. 1348 ze zm.).