Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 grudnia 2015 roku.

Sąd Okręgowy w Lublinie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący Sędzia SO Grażyna Cichosz

Protokolant Sekretarz sąd. Anna Łempicka

po rozpoznaniu w dniu 16 grudnia 2015 roku w Lublinie

sprawy Z. D.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w L.

o prawo do emerytury pomostowej

na skutek odwołania Z. D.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L.

z dnia 29 stycznia 2014 roku znak:(...)

zmienia zaskarżoną decyzję i ustala Z. D. prawo do emerytury pomostowej od dnia (...)roku.

Sygn. akt VII U 649/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 29 stycznia 2014 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. odmówił Z. D. przyznania prawa do emerytury pomostowej na podstawie art. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2008 roku, Nr 237, poz. 1656 ze zm.), ponieważ wnioskodawca nie udowodnił 15 letniego okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze oraz z powodu, iż po dniu 31 grudnia 2008 roku wnioskodawca nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 przywołanej ustawy. Ponadto organ rentowy odmówił przyznania emerytury wnioskodawcy na podstawie art. 49 w/w ustawy ponieważ wnioskodawca nie udowodnił okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wynoszącego co najmniej 15 lat w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 cytowanej ustawy (decyzja – k. 24 tom II akt ZUS).

Odwołanie od tej decyzji złożył Z. D. wskazując, iż pracował w warunkach szczególnych w okresie od 17 lipca 1971 roku do 31 marca 1993 roku w Spółdzielni Pracy (...) w K. na stanowisku garbarz wyprawy (odwołanie – k. 3).

W złożonej odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie podtrzymując argumentację zawartą w decyzji (odpowiedź na odwołanie – k. 4 – 5).

Wyrokiem z dnia 25 listopada 2014 roku sygn. akt VII U 444/14 Sąd Okręgowy w Lublinie zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił Z. D. prawo do emerytury pomostowej od dnia (...) roku (k. 36).

Na skutek apelacji organu rentowego od powyższego wyroku Sąd Apelacyjny w Lublinie wyrokiem z dnia 12 marca 2015 roku sygn. akt III AUa 96/15 uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu w Lublinie do ponownego rozpoznania (k. 68). Zalecił Sądowi Okręgowemu w Lublinie uzupełnienie dowodu z przesłuchania wnioskodawcy oraz zeznań zgłoszonych przez niego świadków ustalając zakres wykonywanych w ramach umowy codziennych obowiązków i sposób realizacji umowy i rozważenie czy stosunek łączący wnioskodawcę ze Spółdzielnią Pracy (...) odpowiadał warunkom stosunku pracy oraz żądanie dokumentacji osobowo-płacowej dotyczącej skarżącego, która była przechowywana w Archiwum (...) (k. 73).

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

Z. D. urodzony dnia (...) w dniu (...) roku złożył wniosek o przyznanie mu prawa do emerytury pomostowej.

Na podstawie posiadanych oraz dołączonych dokumentów organ rentowy ustalił długość okresów składkowych i nieskładkowych wnioskodawcy w wymiarze 25 lat, 11 miesięcy i 6 dni (karta przebiegu zatrudnienia oraz decyzja - k. 23-24v tom II akt ZUS).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie uwzględnił okresu zatrudnienia od 17 lipca 1971 roku do 31 marca 1993 roku w Spółdzielni Pracy (...) w K. do stażu pracy w szczególnych warunkach, gdyż w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 30 marca 1993 roku nie powołano się na przepisy zarządzenia resortowego oraz nie podano charakteru wykonywanej pracy zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku. Ponadto organ wskazał, iż zakład pracy nie powołał się na przepisy ustawy o emeryturach pomostowych, a stanowisko futrzarz wyprawy nie zostało wymienione w załączniku nr 1 lub 2 ustawy o emeryturach pomostowych.

Na tej podstawie wydano zaskarżoną decyzję.

Z dniem 17 lipca 1971 roku Z. D. został zaangażowany do pracy na 7-mio dniowy okres próbny w Spółdzielni Pracy (...) w K. na stanowisku robotnika gospodarczego przy pracy ciężkiej (angaż – k. 2 akt osobowych- k. 25). Zakład pracy zajmował się wyprawą skór, garbowaniem, barwieniem i szyciem skór (zeznania wnioskodawcy – k. 17v).

Wnioskodawca pracował na pierwszej zmianie, na dziale „wyprawa skór szlachetnych”, gdzie pełnił funkcję futrzarza i wykonywał wszystkie prace związane z wyprawą skór szlachetnych. Z. D. pobierał skóry z magazynu, rozcinał je i moczył ze środkami żrącymi. Temperatura roztworu wynosiła około 20 – 21 stopni Celsjusza. Na drugi dzień wyciągał skóry po rozmoczeniu, rozbijał na kosach kuśnierskich, a następnie prał ze środkami piorącymi w gorącej wodzie w urządzeniach o nazwie „cytroki”. W dalszej kolejności, skóry były ponownie wkładane do „cytroków” na pikiel pierwszy, gdzie kąpane były z substancjami chemicznymi - kwasem mrówkowym i solą. Następnie po odleżeniu doby lub dwóch, skóry były wyciągane i poddawane czynnościom ścieniania. Po ścienieniu, skóry były zarzucane na pikiel drugi, gdzie były stosowane inne stężenia chemikaliów, w celu dalszego dogarbowania. Po dwóch dobach, skóry były wyciągane i znajdowały się na odleżeniu przez dobę i były poddawane procesowi garbowania chromowego, to jest z użyciem chromalu i soli chromowej, co trwało mniej więcej dobę Skóry były natłuszczane specjalnym tłuszczem. Wnioskodawca wykonywał ręcznie te czynności. Później znów skóry były wyciągane do odleżenia na dobę, a następnie suszone w suszarni. Po wysuszeniu skóry były trocinowane na mokro w specjalnych bębnach obrotowych z dodatkiem trocin i wody, celem rozbicia i zmiękczenia. Kolejno skóry trzepano z trocin i rozbijano na rozbijaczce. Po rozbiciu skóry były zarzucane do jeszcze jednego trocinowania w celu ich odtłuszczenia, w trocinach z trójchloroetylenem. Po wytrocinowaniu były one rozciągane na kosie kuśnierskiej. Po tych wszystkich czynnościach skóry oddawane były do kontroli jakości. Wnioskodawca wykonywał wszystkie powyższe czynności, zmieniając się przy ich wykonywaniu z innymi pracownikami. W zakładzie pracy panowała duża wilgotność oraz unosiły się opary. Ponadto w suszarni panowała wysoka temperatura. Praca wykonywana była w ciasnych pomieszczeniach. Stosowane były chemikalia, kwas mrówkowy, sól i trójchloroetylen. Wnioskodawca, przy procesach mokrych, swoje obowiązki wykonywał w butach gumowych oraz fartuchu ochronnym na całe ciało. Pracownikom wypłacany był dodatek za pracę w szkodliwych warunkach. (zeznania wnioskodawcy – k. 17v, zeznania świadka H. G. – k. 18v, zeznania świadka T. K.– k. 19).

W zakładzie byli zatrudniani także chałupnicy w oparciu o umowy o pracę nakładczą. Pracę wykonywali w domu. Zajmowali się szyciem kożuchów. Wnioskodawca jednak tego rodzaju czynności nie wykonywał. Wykonywał bowiem wyłącznie wyżej opisane czynności futrzarza skór szlachetnych. Pomimo zatem formalnego zawarcia umowy o pracę nakładczą, stosunek prawny łączący wnioskodawcę ze Spółdzielnią Pracy (...) w K. odpowiadał w przeważającej części cechom umowy o pracę co pozwala ustalić, że był to stosunek pracy (zeznania K. P. – k. 115-115v, zeznania A. M. (1) – k. 115v-116, zeznania S. K. – k. 116-117, zeznania H. G. – k. 117, zeznania T. K. – k. 117v, zeznania wnioskodawcy – k. 117v-118).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o wskazane dowody uznając je za spójne, wzajemnie się uzupełniające a tym samym zasługujące na przymiot wiarygodności.

Przystępując do oceny dowodów osobowych należy stwierdzić, że świadkowie H. G., T. K., K. P., A. M. (2) i S. K. to osoby obce dla wnioskodawcy, które były zatrudnione razem z nim w ty samym zakładzie pracy. Okresy zatrudnienia wnioskodawcy oraz świadków częściowo pokrywają się i wynoszą ponad 10 lat. Świadkowie mieli więc możliwość poczynienia niezbędnych spostrzeżeń w zakresie charakteru czynności wykonywanych przez wnioskodawcę, jego obowiązków, warunków zatrudnienia i zasad organizacji pracy. Świadkowie zgodnie wskazali, że wnioskodawca wykonywał prace związane z wyprawą skór szlachetnych. Świadkowie dokładnie określili jakie czynności wnioskodawca wykonywał oraz omówili inne okoliczności dotyczące jego zatrudnienia.

Świadkowie zgodnie wskazali, że w zakładzie byli zatrudniani chałupnicy zajmujący się szyciem kożuchów. Podnieśli jednak jednocześnie, że wnioskodawca tego rodzaju czynności nie wykonywał. Fakt zawarcia z wnioskodawcą umowy o pracę nakładczą mógł wynikać z ograniczonej ilości etatów w zakładzie.

Zeznania świadków są logiczne i spójne, korelują ze sobą i z zeznaniami skarżącego, a z uwagi na to, że świadkowie są osobami obcymi dla Z. D., to uznać również należy, iż nie mieli żadnego interesu w korzystnym dla niego rozstrzygnięciu.

Powyższa ocena dotyczy również zeznań samego wnioskodawcy, skoro były one zgodne z wiarygodnymi zeznaniami świadków. Z. D. szczegółowo opisał wykonywane przez siebie czynności oraz organizację pracy w zakładzie.

Stan faktyczny w niniejszej sprawie został ustalony również w oparciu o przytoczone dowody z dokumentów zawarte w aktach organu rentowego oraz w aktach osobowych wnioskodawcy. Zostały one sporządzone w przepisanej formie, w oparciu o obowiązujące w dacie ich wydania przepisy prawne oraz wydane przez kompetentne osoby w ramach przysługujących im uprawnień. Strony nie kwestionowały tych dokumentów. Z tych względów Sąd obdarzył je wiarą.

Należy wskazać, że pomimo dwukrotnego zwrócenia się do R. Usługowo-Handlowej Spółdzielni Pracy Archiwum (...) w L. o przesłanie dokumentacji osobowo-płacowej wnioskodawcy na dzień zamknięcia rozprawy wezwania pozostały bez odpowiedzi (k. 85, 118).

Odwołanie Z. D. zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią przepisu art. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych (Dz. U.2015.965 j.t. ze zm.) prawo do emerytury pomostowej, z uwzględnieniem art. 5-12, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1)  urodził się po dniu 31 grudnia 1948 roku;

2)  ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

3)  osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4)  ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

5)  przed dniem 1 stycznia 1999 roku wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS;

6)  po dniu 31 grudnia 2008 roku wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

7)  nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.

Zasadnicze znaczenie na gruncie cytowanego przepisu ma fakt, że przewidziane w nim przesłanki nabycia prawa do emerytury pomostowej powinny się ziścić łącznie.

Natomiast z treści przepisu art. 49 cytowanej ustawy wynika, iż prawo do emerytury pomostowej przysługuje również osobie, która:

1) po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

2) spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1-5 i 7 i art. 5-12;

3) w dniu wejścia w życie ustawy miała wymagany w przepisach, o których mowa w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Wnioskodawca urodził się (...), osiągnął wymagany dla mężczyzn wiek 60 lat, legitymuje się wymaganym okresem składkowym i nieskładkowym oraz nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.

Do okoliczności spornych w niniejszej sprawie należało zatem to, czy Z. D. ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat i czy przed dniem wejścia w życie ustawy o emeryturach pomostowych wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

Art. 3. ust. 1. cytowanej ustawy stanowi, iż prace w szczególnych warunkach to prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku; wykaz prac w szczególnych warunkach określa załącznik nr 1 do ustawy.

Z kolei treść art. 3 ust. 3 ustawy wskazuje, iż prace o szczególnym charakterze to prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się; wykaz prac o szczególnym charakterze określa załącznik nr 2 do ustawy.

Dokonując oceny, czy wykonywaną przez skarżącego pracę w trakcie kwestionowanego okresu zatrudnienia można zakwalifikować jako pracę w szczególnych warunkach, należy podkreślić, że wnioskodawca występując do organu rentowego o przyznanie świadczenia przedłożył świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych na potwierdzenie tej okoliczności, które zostało zakwestionowane przez organ rentowy z przyczyn formalnych.

Podnieść przy tym należy, iż Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 1 czerwca 2010 roku w sprawie II UK 21/10 (LEX nr 619638) wskazał, że „dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy” (podobnie wyrok SN z dnia 19 maja 2011 roku, III UK 174/10 LEX nr 901652).

Przeprowadzone postępowanie dowodowe, w którym Sąd oparł się na dokumentach znajdujących się w aktach ZUS i osobowych wnioskodawcy oraz jego zeznaniach złożonych w trybie art. 299 k.p.c. i zeznaniach świadków, pozwoliło ustalić w sposób pewny, że wnioskodawca wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracę w warunkach szczególnych w okresie od 24 lipca 1971 roku do 31 marca 1993 roku w Spółdzielni Pracy (...) w K. na stanowisku futrzarz wyprawy.

Jednocześnie jednoznacznie ustalono, że nie była to praca wykonywana w oparciu o umowę o pracę nakładczą, lecz o stosunek pracy.

Czynności wykonywane przez wnioskodawcę w w/w okresie opisane zostały w wykazie prac w szczególnych warunkach stanowiącym załącznik nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych i wskazane pod Lp. 33 tj. „prace garbarskie bezpośrednio przy obróbce mokrych skór”.

Z całości okresu zatrudnienia wnioskodawcy w Spółdzielni Pracy (...) w K. (od 17 lipca 1971 roku do 31 marca 1993 roku) został wyłączony jako okres pracy w warunkach szczególnych, w którym Z. D. zatrudniony był na podstawie angażu, na 7-mio dniowy okres próbny w na stanowisku robotnika gospodarczego przy pracy ciężkiej.

Według art. 26 powołanej wyżej ustawy emeryturę pomostową wypłaca się za miesiąc kalendarzowy w terminach i na zasadach przewidzianych dla wypłaty emerytur określonych m.in. w art. 129 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, zgodnie z którym świadczenie wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu.

W tym stanie rzeczy zasadnym było ustalenie Z. D. prawa do emerytury pomostowej od dnia, w którym złożył wniosek w tym względzie tj. od(...) roku.

Mając na uwadze powyższe, na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy orzekł, jak w sentencji.