Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 października 2015 roku

Sąd Rejonowy Katowice – Zachód w Katowicach Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych – Wydział VII w składzie:

Przewodniczący: SSR Katarzyna Wolwiak

Protokolant: Patrycja Tomanek

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 29 października 2015 roku w K.

sprawy z powództwa K. K.

przeciwko S. R.

o świadczenia z tytułu podróży służbowych – ryczałt za noclegi

1.  oddala powództwo

2.  zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 1 800,00 zł (jeden tysiąc osiemset złotych
i zero groszy) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego pozwanego.

SSR Katarzyna Wolwiak

Sygn. akt VII P 207/15

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 29 października 2015 r.

Powód K. K. domagał się zasądzenia od pozwanego S. R. kwoty 25.521,30 zł tytułem ryczałtu za noclegi spędzone w kabinie podczas podróży służbowych w wysokości 25% limitu określonego w poszczególnych państwach zgodnie rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju, za okres od stycznia 2012r. do 28 lutego 2013r. wraz z ustawowymi odsetkami od daty wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz zasądzenia od pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powód podał, że był zatrudniony u pozwanego jako kierowca-logistyk obsługi samochodów. Zdaniem powoda, winien on otrzymywać ryczałt za noclegi podczas podróży w kabinie samochodu ciężarowego. Powołał się przy tym na uchwałę SN z dnia 12 czerwca 2014r. (II PZP 1/14), zgodnie z którą zapewnienie kierowcy miejsca do spania w kabinie samochodu nie stanowi zapewnienia przez pracodawcę bezpłatnego noclegu. Powód podkreślił, że pozwany nie zapewnił mu możliwości noclegów w innym miejscu niż kabina samochodowa, zaś noclegu w kabinie nie sposób uznać za właściwe warunki do wypoczynku. Powód dochodzi ryczałtu za 15 noclegów w kabinie w każdym miesiącu, przy przyjęciu, że uśredniony należny ryczałt wynosi 121,53 zł w następujących krajach: Belgia, Niderlandy, Niemcy, Francja oraz Włochy. Powód wzywał pozwanego do dobrowolnej zapłaty należnej kwoty, jednak pozwany odmówił zaspokojenia roszczeń.

Pozwany S. R. w odpowiedzi na pozew wniósł o jego oddalenie oraz o zasądzenie od powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Odnosząc się do roszczenia powoda pozwany wskazał, że żądanie to jest zupełnie nieuzasadnione zarówno w zakresie roszczeń za 2012r. jak i roszczeń za miesiące styczeń i luty 2013r., ponieważ powód zrzekł się wszelkich roszczeń wynikających ze stosunku pracy łączącego strony, które mogłyby przysługiwać powodowi właśnie w tych okresach. Pozwany podał także, że takie działanie powoda nie naruszało przepisów kodeksu pracy wyrażających zasadę zakazu zrzekania się wynagrodzenia przez pracownika, bowiem ryczałty nie stanowią wynagrodzenia ani składnika wynagrodzenia. Na wypadek nieuwzględnienia powyższej argumentacji pozwany podniósł, że roszczenie powoda jest niezasadne bowiem noclegi realizowane przez powoda odbywały się poza zakresem definicji legalnej podróży służbowej wyrażonej w ustawie o czasie pracy kierowców, co przesądza o braku obowiązku po stronie pracodawcy wypłaty ryczałtów za nocleg. Ponadto pozwany podał, że wszystkie świadczenia ewentualnie należne powodowi z tytułu diet i ryczałtów zostały mu wypłacane comiesięcznie, zgodnie z ustaleniami zawartymi w oświadczeniu podpisanym przez powoda w dniu 4 maja 2010r. Łączna kwota, którą powód otrzymał w spornym okresie wynosiła 28.231,75 zł i obejmowała wszystkie świadczenia związane z podróżą służbową, tj. diety, ryczałty itp. i była zbiorczo określona mianem ,,diety”. Pozwany podał, że podstawa faktyczna żądania pozwu nie została wykazana, gdyż powód nie przedstawił dowodów na okoliczność liczby noclegów odbytych w podróżach służbowych w okresie objętym żądaniem pozwu i krajów, w których te noclegi miały miejsce. Nadto powód powinien podać rzeczywistą ilość odbytych noclegów, nie zaś uśrednioną, bowiem przepisy nie znają takich zasad rozliczania pracowników z pracodawcami, a mówią tylko o ilości faktycznie odbytych noclegów. Pozwany podał, że roszczenie powoda, a zwłaszcza sposób jego przedstawienia wykazuje cechy działania w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego oraz z naruszeniem dobrej wiary.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód K. K. był zatrudniony u pozwanego prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...) i Krajowa S. R. w okresie od 1 czerwca 2010r. do 19 września 2014r. na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego w transporcie międzynarodowym i krajowym o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 24t.

(dowód: w aktach osobowych powoda część C: świadectwo pracy powoda z dnia 19.09.2014r.)

Pozwany przed nawiązaniem stosunku pracy z każdym z zatrudnianych u siebie pracowników, w szczegółowy sposób omawiał obowiązujące u pozwanego warunki wynagradzania oraz kwestie związane z wypłatą należności z tytułu podróży służbowych. Tak było również w przypadku powoda.

U pozwanego należności za podróże służbowe są rozliczane z kierowcami zgodnie z zasadami oświadczenia, które kierowcy podpisują przy podjęciu zatrudnienia u pozwanego. W treści tegoż oświadczenia są określone kwoty pieniężne, odrębnie dla poszczególnych krajów, gdzie kierowca będzie odbywał podróże służbowe. Kwoty te zostały nazwane „dietami”, przy czym pod pojęciem tym obie strony rozumiały kompleksowo wszystkie należności za czas odbycia podróży służbowej, w tym także ryczałty za nocleg. Taki system rozliczania delegacji obowiązywał u pozwanego do końca 2012r. Natomiast z początkiem 2013r. pozwany rozpoczął rozliczenia należności diet i ryczałtów przysługujących kierowcom z tytułu podróży służbowej na podstawie przepisów rozporządzenia.

Zatrudnieni u pozwanego kierowcy odbywający podróże służbowe mieli odbywać noclegi w specjalnie do tego przystosowanych kabinach prowadzonych pojazdów. Dodatkowe wyposażenie samochodu w miejsce do spania, lodówkę, ogrzewanie postojowe oraz inne dogodności zapewniające odpowiednie warunki do odpoczynku i noclegu kosztowało pozwanego dodatkowo około 8 -15 tys. zł w odniesieniu do jednego pojazdu. Była to dla nich wygodniejsza sytuacja niż nocleg w hotelu, gdyż do hotelu musieliby najpierw dojechać. Pozwany nie zapewniał noclegów w hotelach na terenie trasy, nie wyznaczał hoteli, w których kierowcy mieli nocować.

Pracownicy początkowo otrzymywali od pozwanego płatnicze karty drogowe, które miały stanowić zabezpieczenie w razie powstania nieprzewidzianych kosztów, np. opłat parkingowych. Jednak z czasem pozwany zorientował się, że pracownicy kupują w ramach posiadanych kart papierosy czy wyżywienie, co skłoniło pozwanego do zrezygnowania z kart.

Powód podejmując zatrudnienie u pozwanego odbył z nim rozmowę, zapoznał się z warunkami pracy i płacy oraz warunkami wypłaty należności za podróże służbowe i podpisał w tym przedmiocie stosowne oświadczenie, godząc się tym samym na obowiązujące u pozwanego warunki zatrudnienia. W okresie zatrudnienia powód nigdy nie zgłaszał pozwanemu żadnych roszczeń ani pretensji. Nie zgłaszał też nigdy zastrzeżeń z powodu tego, że w czasie podróży nocował w kabinie samochodu.

(dowód: oświadczenie z dnia 04.05.2010r. k.83, zeznania świadka A. P. k.110v-111, zeznania pozwanego k.177)

Pozwany wynagrodzenie zasadnicze wypłacał pracownikom przelewem na konto do końca każdego miesiąca, zaś dieta wypłacana była na podstawie dowodów KW bądź przelewem do dnia 10 każdego miesiąca.

(dowód: potwierdzenia przelewów k.65-72, dowody KW oraz potwierdzenia przelewów za sporny okres k.77v-82, zeznania pozwanego k.177)

Za okres od stycznia 2012r. do lutego 2013r. pozwana wypłaciła powodowi z tytułu zagranicznych podróży służbowych łączną kwotę 28.231,75 zł.

(dowód: dowody KW oraz potwierdzenia przelewów za sporny okres k.77v-82, zeznania pozwanego k.177)

Łączący strony stosunek pracy uległ rozwiązaniu w dniu 19 września 2014 r. w trybie porozumienia stron.

(dowód: w aktach osobowych powoda część C: porozumienie stron z dnia 19.09.2014r.)

W dniu 28 grudnia 2012r. oraz 10 stycznia 2014r. powód złożył pisemne oświadczenia, iż w okresie jego zatrudnienia u pozwanego pracodawca rozliczał się z nim z tytułu podróży służbowych na terenie i poza granicami kraju i wszystkie należności z tego tytułu zostały mu przekazane, w związku z czym powód zrzeka się jakichkolwiek roszczeń z tego tytułu.

(dowód: oświadczenie powoda z dnia 28.12.2012r. k.77; oświadczenie powoda z dnia 10.01.2014r. - w aktach osobowych powoda część B k.47)

Powód wzywał pozwanego do zapłaty kwoty 48.000 zł tytułem zaległych ryczałtów za brak zapewnienia kierowcom noclegu w czasie zagranicznych podróży służbowych oraz diet przysługujących za odbywanie podróży służbowych w okresie od 21 października 2011r. do 28 lutego 2013r., jednak bezskutecznie.

(dowód: wezwanie do zapłaty z dnia 21.10.2014r. k.12-13)

Jednomiesięczne wynagrodzenie powoda brutto liczone według zasad dla ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wynosiło 1.900 zł w 2011r. i 2.000 zł w 2012r.

(dowód: zaświadczenie pozwanej k. 57)

Powyższych ustaleń faktycznych Sąd dokonał w oparciu o dowody z dokumentów, których wiarygodność ani autentyczność nie budziły wątpliwości, nie była też kwestionowana przez strony postępowania. Zeznaniom świadka A. P. Sąd przyznał walor wiarygodności w całości, bowiem były one spójne ze stanowiskiem strony pozwanej, które zostało zaaprobowane przez Sąd. Ponadto w zakresie w jakim świadek opisywał warunki odbywania przez kierowców noclegu w podróżach służbowych jego stanowisko było tożsame z zeznaniami powoda.

Sąd dał wiarę w całości zeznaniom pozwanego albowiem były konkretne, logiczne i spójne, znajdowały także swoje potwierdzenie w zgromadzonych w sprawie dowodach.

Zeznaniom powoda Sąd przyznał walor wiarygodności w części, w jakiej podawał on okoliczności odbywania przez pracowników noclegów w podróżach służbowych. Nie uznał Sąd natomiast za prawdziwe twierdzeń powoda, że wypłacane mu comiesięcznie należności nie stanowiły diet za podróże służbowe, lecz fracht, a oświadczenia o zaspokojeniu wszystkich roszczeń z tytułu podróży służbowych powód podpisywał, bowiem bał się zwolnienia. Również zeznania powoda, iż oświadczenie z dnia 4 maja 2010r. stanowiło fikcję nie znajduje uzasadnienia, bowiem powód mógł podważać jego zasadność albo kwestionować prawidłowość wyrażonego w nim oświadczenia woli tj. wyrażenia zgody na rozliczanie podróży służbowych na warunkach określonych w treści oświadczenia czego jednak nie uczynił.

Sąd zważył, co następuje:

Żądanie powoda nie zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią przepisu art. 77 ⁵ § 1 k.p. pracownikowi wykonującemu na polecenie pracodawcy zadanie służbowe poza miejscowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy, lub poza stałym miejscem pracy przysługują należności na pokrycie kosztów związanych z podróżą służbową. Warunki wypłacania należności z tytułu podróży służbowej pracownikowi zatrudnionemu u innego pracodawcy niż państwowa lub samorządowa jednostka sfery budżetowej określa się w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie wynagradzania albo w umowie o pracę, jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest obowiązany do ustalenia regulaminu wynagradzania (§ 3).

Postanowienia układu zbiorowego pracy, regulaminu wynagradzania lub umowy o pracę nie mogą ustalać diety za dobę podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju w wysokości niższej niż dieta z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju określona dla pracownika zatrudnionego w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej (§ 4).

Na zasadzie § 4 w zw. z § 2 powołanego wyżej art. 77 ⁵ k.p. minimalna wysokość diety z tytułu podróży służbowej – za okres objęty żądaniem pozwu - została określona w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 19 grudnia 2002r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju (Dz.U. z 2002r., Nr 236 poz. 1991 z późn. zm.).

Po myśli § 9 ust. 1 w/w rozporządzenia, za nocleg przysługuje pracownikowi zwrot kosztów w wysokości stwierdzonej rachunkiem hotelowym, w granicach ustalonego na ten cel limitu określonego w załączniku do rozporządzenia. W razie nieprzedłożenia rachunku za nocleg, pracownikowi przysługuje ryczałt w wysokości 25% limitu, o którym mowa w ust. 1. Ryczałt ten nie przysługuje za czas przejazdu (ust. 2).

Jak wynika z poczynionych przez Sąd ustaleń faktycznych, strony przy zawieraniu umowy o pracę ustaliły szczegółowo warunki wynagrodzenia, w tym kwestie związane z kosztami podróży międzynarodowych odbywanych przez powoda. Ustalono więc, że powodowi będą przysługiwały z tego tytułu diety określone ryczałtowo wypłacane co miesiąc, których wysokość była zróżnicowana w zależności od trasy. Powód został poinformowany przez pozwanego, że pod tak sformułowanym pojęciem diety kryje się również ryczałt za nocleg, na co powód wyraził zgodę. Na potwierdzenie powyższego powód złożył pisemne oświadczenie, w którym szczegółowo określone zostały kwoty ryczałtów . Podobne ustalenia pozwana czyniła także z innymi zatrudnianymi przez siebie kierowcami.

Wskazać w tym miejscu należy, iż powyższe okoliczności zostały przez powoda zakwestionowane, w części dotyczącej elementów składających się na wypłacane powodowi comiesięczne ,,diety”. Powód bowiem twierdził, iż było to wynagrodzenie za fracht i nie obejmowało należnych powodowi ryczałtów za noclegi. Z tym stanowiskiem powoda nie sposób się zgodzić. Jak wynika z zeznań powołanego w sprawie świadka jak i zeznań pozwanego pracownicy mieli wiedzę na temat składników wypłacanej im comiesięcznie diety. Byli oni świadomi, że składa się na nią zarówno dieta za podróże służbowe jak i ryczałty za noclegi. W okresie zatrudnienia u pozwanego powód nie podnosił, że wypłacane mu należności nie obejmują ryczałtów za noclegi za granicą.

W ocenie Sądu kierując się zasadą określoną w art. 65 § 2 k.c. w zw. z art. 300 k.p. nie wynika, aby zamiarem stron było uregulowanie w oświadczeniu tylko części świadczeń należnych pracownikowi w związku z odbywanymi podróżami służbowymi. Pozwany określając należne pracownikom świadczenia jako diety uprościł nazewnictwo wszystkich składających się na diety świadczeń, a sami kierowcy mieli pełną świadomość i jasność, jakie świadczenia tytułem diet otrzymują. Powód na żadnym etapie postępowania nie podnosił, aby ustalone z pozwanym warunki w zakresie przysługujących mu należności były dla niego mniej korzystne, niż regulują to przepisy powszechnego prawa pracy. Wobec powyższego Sąd uznał, że ustalona dieta obejmowała wszystkie należności z tytułu wydatków związanych z podróżą służbową kierowcy i nie ma podstaw do przyjęcia, aby pojęcie dieta zawężać tylko do kosztów wyżywienia czy frachtu jak twierdził powód.

W rozpoznawanej sprawie szczególnie istotne znaczenie miało natomiast złożenie przez powoda w dniach 28 grudnia 2012r. oraz 10 stycznia 2014r. pisemnego oświadczenia, w którym potwierdził on, iż wszelkie należności z tytułu podróży służbowych zostały mu wypłacone i jednocześnie zrzekł się jakichkolwiek roszczeń z tego tytułu.

Słuszne w tej kwestii jest stanowisko strony pozwanej, że mimo treści przepisu art. 84 k.p. powód mógł skutecznie zrzec się swoich roszczeń z tego tytułu.

Zgodnie z powołanym przepisem, pracownik nie może zrzec się prawa do wynagrodzenia ani przenieść tego prawa na inną osobę. Zakaz ten obejmuje zatem prawo do wynagrodzenia, pod którym to pojęciem oprócz wynagrodzenia w ścisłym znaczeniu mieszczą się także dodatki do wynagrodzenia, premie, nagroda jubileuszowa, czy ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy.

W wyroku z dnia 20 czerwca 2006r. (II PK 317/05, OSNP 2007/13-14/185) Sąd Najwyższy stwierdził, iż ochronie przewidzianej w Rozdziale II Działu Trzeciego Kodeksu pracy, oprócz wynagrodzenia za pracę w ścisłym znaczeniu, podlegają należności przysługujące pracownikowi na podstawie przepisów prawa pracy w rozumieniu art. 9 § 1 k.p. i spełniające podobne funkcje, jak wynagrodzenie za pracę. Jednocześnie należność zagwarantowana w umowie o pracę, niemająca swojego odpowiednika w przepisach prawa pracy i niebędąca wynagrodzeniem za pracę ani niespełniająca podobnej funkcji, nie mieści się w tak rozumianym przedmiocie ochrony.

Zgodnie z utrwalonym stanowiskiem judykatury, diety i inne należności wypłacane kierowcom zatrudnionym w transporcie międzynarodowym przyznane na pokrycie zwiększonych wydatków na wyżywienie czy noclegi nie mają charakteru wynagrodzenia za pracę (por. wyrok SN z dnia 24 listopada 2011r., I UK 180/11, LEX nr 1109119).

Wnioskować z tego należy, że należności te nie podlegają ochronie z art. 84 k.p., a zatem pracownik może skutecznie zrzec się roszczeń z tytułu podróży służbowych.

Jednocześnie należy podkreślić, iż powód na żadnym etapie postępowania nie kwestionował tego, że złożył oświadczenia woli z dnia 28 grudnia 2012r. oraz 10 stycznia 2014r. Nie zarzucał, aby były one dotknięte jakimikolwiek wadami oświadczenia woli.

Następnie, jak wynika z przedłożonych przez pozwanego, a również niezakwestionowanych przez powoda wyliczeń, wypłacił on powodowi za okres objęty żądaniem pozwu tj. od stycznia 2012r. do lutego 2013r. łącznie kwotę 28.231,75 zł tytułem podróży służbowych (k. 77v-82). Fakt, iż powód powyższą sumę otrzymał nie został przez niego zakwestionowany, co więcej w złożonych pozwanemu oświadczeniach przez powoda zostało wyraźnie podane, że wszystkie należności z tytułu podróży służbowych zostały powodowi wypłacone.

Niezależnie od powyższego, wskazać należy, iż w ocenie Sądu roszczenie powoda nie zasługuje na uwzględnienie również ze względu na treść art. 8 k.p., zgodnie z którym nie można czynić ze swego prawa użytku, który byłby sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony.

W realiach badanej sprawy, jak już wyżej podkreślono, powód w momencie zawierania umowy o pracę został szczegółowo poinformowany o warunkach wynagrodzenia oraz o zasadach wypłaty należności za podróże służbowe. Zasady te zostały przez powoda zaakceptowane, o czym świadczy podpisanie oświadczenie z dnia 4 maja 2010r. Strony ustaliły, iż wypłata diet za podróże służbowe będzie następować w formie ryczałtu płatnego za cały poprzedni miesiąc. Należy zwrócić uwagę, iż powód w toku procesu nie podnosił, by ustalenia te były dla niego niekorzystne, w szczególności by były mniej korzystne niż obowiązujące w tym zakresie przepisy kodeksu pracy i rozporządzenia z dnia 19 grudnia 2002r. Co więcej, przez cały okres świadczenia pracy powód nigdy nie zgłaszał żadnych zastrzeżeń. Wszystkie przysługujące mu z tytułu podróży służbowych należności, w tym również za noclegi otrzymał, co potwierdził składając w dniach 28 grudnia 2012r. oraz 10 stycznia 2014r. oświadczenia, których autentyczności nie zaprzeczył. W tej sytuacji, występowanie przeciwko pozwanemu z dalszymi roszczeniami z tytułu noclegów spędzonych w kabinie pojazdu, nie zasługuje na aprobatę.

Wobec ustalenia, że pozwany uregulował na rzecz powoda wszelkie przysługujące mu świadczenia z tytułu noclegów podczas podróży służbowych, a powód skutecznie zrzekł się wszelkich dalszych należności z tego tytułu, zbędne były rozważania w przedmiocie zasadności roszczeń powoda na kanwie aktualnego orzecznictwa Sądu Najwyższego, w szczególności powoływanej przez stronę powodową uchwały Sądu Najwyższego z dnia 12 czerwca 2014 r. (II PZP 1/14).

Mając powyższe na uwadze, Sąd w punkcie 1 wyroku powództwo jako bezzasadne oddalił, w oparciu o treść powołanych wyżej szczegółowo przepisów.

O kosztach zastępstwa procesowego strony pozwanej Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika pozwanej Sąd ustalił według stawki minimalnej, tj. na podstawie § 11 ust. 1 pkt. 2 w zw. z § 6 pkt. 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U.2013.490 j.t.).

SSR Katarzyna Wolwiak