Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 września 2014 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Agnieszka Leżańska

Protokolant p.o. stażysty Renata Kabzińska

po rozpoznaniu w dniu 3 września 2014 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku A. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o emeryturę

na skutek odwołania A. P.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 2 stycznia 2014 r. sygn. (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, iż przyznaje ubezpieczonemu A. P. prawo do emerytury od dnia (...)roku.

Sygn. akt V U 136/14

UZASADNIENIE

A. P. wystąpił w dniu 16 grudnia 2013 roku do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. z wnioskiem o przyznanie prawa do wcześniejszej emerytury przewidzianej dla pracowników zatrudnionych w szczególnym charakterze lub w szczególnych warunkach.

Decyzją z dnia 2 stycznia 2014 r., rgan rentowy odmówił wnioskodawcy prawa do emerytury, podnosząc w uzasadnieniu decyzji, iż wnioskodawca nie udowodnił wymaganych przepisami 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Wnioskodawcy nie zaliczono do pracy w warunkach szczególnych całego okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Produkcji (...) z siedziba w B., a jedynie okresy: od 20 kwietnia 1976 roku do 16 czerwca 1983 roku oraz od 19 czerwca 1996 roku do 18 września 1996 roku. na stanowisku operatora betoniarki.

W odwołaniu wniesionym od powyższej decyzji w dniu 29 stycznia 2014 roku ubezpieczony wniósł o przyznanie mu prawa do emerytury, bowiem w całym okresie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Produkcji (...) z siedzibą w B. wykonywał prace w szczególnych warunkach.

Na rozprawie w dniu 3 września 2014 roku wnioskodawca sprecyzował żądanie wnosząc o zaliczenie do pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Produkcji (...) z siedzibą w B. w okresie od 16 lipca 1982 roku do 30 września 1996 roku.

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie.

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

ustalił, co następuje :

A. P. urodzony (...), na dzień 1 stycznia 1999 r. udowodnił staż pracy wynoszący łącznie 27 lat 2 miesiące i 15 dni okresów składkowych i nie składkowych, nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego. Wnioskodawca obecnie jest zatrudniony w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (...) w B..

(okoliczności niesporne, analiza akt emerytalnych)

Organ rentowy do pracy w warunkach szczególnych zaliczył wnioskodawcy okresy zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Produkcji (...) z siedzibą w B. w okresie od 20 kwietnia 1976 roku do 16 czerwca 1983 roku oraz od 19 czerwca 1996 roku do 18 września 1996 roku na stanowisku operatora betoniarki, łącznie 7 lat , 4 miesiące i 26 dni pracy w szczególnych warunkach (okoliczność niesporna, analiza akt emerytalnych).

W okresie od 20 kwietnia 1976 roku do 30 września 1996 roku wnioskodawca zatrudniony był w Przedsiębiorstwie Produkcji (...) z siedzibą w B..

W wystawionym wnioskodawcy w dniu 27 września 1996 roku świadectwie pracy stwierdzono, że wnioskodawca A. P. był zatrudniony w Przedsiębiorstwie Produkcji (...) z siedzibą w B. w okresie od 20 kwietnia 1976 roku do 30 września 1996 roku w pełnym wymiarze czasu pracy zajmując następujące stanowiska:

- od 20 kwietnia 1976 roku do 23 października 1979 roku jako operator betoniarki (...);

- od 24 października 1979 roku do 15 lipca 1982 roku eksport NRD

- od 16 lipca 1982 roku do 15 czerwca 1983 roku jako operator betoniarki (...);

- od 16 czerwca 1983 roku do 30 września 1996 roku- jako majster betoniarni-magazynier, a ostatnio zajmowane stanowisko to majster wydziału wytwórni betonu ( dowód: świadectwo pracy z dnia 27 września 1996 roku k.9 w aktach rentowych).

Przedsiębiorstwo Produkcji (...) w B. stanowiło jednostkę organizacyjną wchodząca w skład Elektrowni (...). W skład Przedsiębiorstwa wchodziło około pięciu wydziałów, m.in. wydziału W-1 , na którym pracował A. P.. Wydział W-1 zajmował się wytwarzaniem betonu oraz tzw. betonu kruszynowego. Na wydziale pracowało sześć maszyn do produkcji betonu. Wnioskodawca na wydziale W-1 pracował od samego początku istnienia Zakładu, jako operator betoniarki bezpośrednio przy produkcji betonu ( dowód: świadectwo pracy k.38, karta obiegowa zmiany k.37 i 35, umowa o prace k.36, 33 w aktach osobowych wnioskodawcy, zeznania wnioskodawcy A. P. nagranie protokołu rozprawy z dnia 3 września 2014 roku k.29 od minuty 01.40 do minuty 05.19, zeznania świadków: nagranie protokołu rozprawy z dnia 29 lipca 2014 roku k.24- L. B. od minuty 08.34 do minuty 30.47, W. S. od minuty 30.47 do minuty 37.23 w aktach sprawy).

Po powrocie z NRD, gdzie A. P. pracował w ramach umowy eksportowej, w okresie od 24 października 1979 roku do 15 lipca 1982 roku, jako operator betoniarki setter, kontynuował zatrudnienie na Wydziale W-1 Przedsiębiorstwa Produkcji (...), również jako operator betoniarki bezpośrednio przy produkcji betonu. Z dniem 16 lipca 1982 roku wnioskodawcy powierzono obowiązki operatora betonowni „S.:” ( dowód: zeznania wnioskodawcy A. P. nagranie protokołu rozprawy z dnia 3 września 2014 roku k.29 od minuty 01.40 do minuty 05.19, zeznania świadków: nagranie protokołu rozprawy z dnia 29 lipca 2014 roku k.24- L. B. kod minuty 08.34 do minuty 30.47 w aktach sprawy, świadectwo pracy k.9 w aktach rentowych rozwiązanie umowy na budowie eksportowej k.30,, angaż k.27 oraz angaż 24 , k.21, 20,18, 14, 10, w aktach osobowych wnioskodawcy)

W okresie rozrostu systemu organizacyjnego w Zakladzie – konieczne stało się nadzorowanie grupy operatorów. Z tych tez względów wnioskodawca, jako osoba pracująca w Zakładzie od początku jego istnienia, otrzymał z dniem 16 czerwca 1983 roku, tytuł mistrza, a z dniem 1 stycznia 1984 roku tytuł majstra. Nie zmieniło to jednak charakteru wykonywanej przez A. P. pracy, który nadal stale pracował jako operator węzła betoniarskiego, a dodatkowo dozorował prace międzyoperacyjne wykonywane na węzłach betoniarskich, kontrolował jakość produkowanego betonu kruszynowego, sprawdzał zgodność z dyspozycjami, organizował pracę zespołów operatorów przy produkcji betonu, utrzymywał właściwy stanu surowców na poszczególnych maszynach i wytwórniach. W razie potrzeby musiał również obsługiwać urządzenia znajdujące się na węźle.

Było sześć węzłów betoniarskich służących do wytwarzania i produkcji betonu kruszynowego, z których każdy składał się z całego zestawu urządzeń tj. podciągarki, która służyła do zaciągania kruszywa do boksów, z których łupiny były dozowane do wózka, wciągane do góry i zasypywane do mieszarki. Cement oraz woda były naważane i zasypywany do mieszarki poprzez dozownik. Dozowanie odbywało się przez licznik, wszystko następnie było mieszane i po odpowiednim okresie mieszania, przewożone do odbiorcy samochodem typu gruszka lub innymi specjalnymi samochodami. W zależności od charakteru i przeznaczenia betonu dodawane były też inne dodatki np. chemiczne, włókna, które były wykorzystywane przy betonach posadzkowych.

Jako majster wnioskodawca nie miał osobnego pomieszczenia. Na terenie zakładu znajdowała się dyspozytornia, w której zatrudniona była pracownica-dyspozytorka, z którą wnioskodawca rano, jeszcze przed rozpoczęciem pracy, uzgadniał plan na dany dzień. To dyspozytorka koordynowała ruch samochodów przewożących beton.

W związku z reorganizacja zakładu-redukcjami etatów ( w latach 90-tych) , operatorom w tym wnioskodawcy powierzono dodatkowo obowiązki magazyniera. Nie zmieniło to jednak charakteru wykonywanej przez niego pracy, który nadal stale pracował jako operator węzła betoniarskiego, a dodatkowo musiał poza godzinami pracy lub w dni wolne od pracy sprawdzać stan magazynu, rozliczać jego stan- za co ponosił odpowiedzialność materialną. Za te dodatkowe obowiązki wnioskodawca miał płacone nadgodziny lub otrzymywał dodatkowe premie.

Praca wnioskodawcy w Przedsiębiorstwie Produkcji (...) z siedzibą w B. w całym okresie zatrudnienia tj od dnia 20 kwietnia 1976 roku do 30 września 1996 roku była praca wykonywaną w bardzo ciężkich warunkach: w zapyleniu, hałasie. Była to praca wielozmianowa ( 3 zmiany). W całym tym okresie wnioskodawca jako operator betoniarki bezpośrednio przy produkcji betonu.- pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, innych prac w tym czasie nie wykonywał, do innych prac nie był delegowany ( dowód: świadectwo pracy k.38, karta obiegowa zmiany k.37 i 35, umowa o prace k.36, 33 pismo z dnia 17 czerwca 1883 roku k.21, pismo z dnia 30 stycznia 1984 roku k.20 w aktach osobowych wnioskodawcy, zeznania wnioskodawcy A. P. nagranie protokołu rozprawy z dnia 3 września 2014 roku k.29 od minuty 01.40 do minuty 05.19, zeznania świadków: nagranie protokołu rozprawy z dnia 29 lipca 2014 roku k.24- L. B. od minuty 08.34 do minuty 30.47, W. S. od minuty 30.47 do minuty 37.23 w aktach sprawy).

Po rozwiązaniu stosunku pracy pracodawca nie wystawił wnioskodawcy świadectwa pracy w warunkach szczególnych (okoliczność bezsporna).

Pracującemu razem z wnioskodawcą na tym samym stanowisku operatora betoniarki, majstra, kierownika budowy B. K. pracodawca wystawił świadectwo pracy w warunkach szczególnych ( dowód: zeznania wnioskodawcy A. P. nagranie protokołu rozprawy z dnia 3 września 2014 roku k.29 od minuty 01.40 do minuty 05.19, zeznania świadków: nagranie protokołu rozprawy z dnia 29 lipca 2014 roku k.24- L. B. od minuty 08.34 do minuty 30.47, W. S. od minuty 30.47 do minuty 37.23 w aktach sprawy, świadectwo pracy w warunkach szczególnych B. K. k.21 w aktach sprawy).

W Przedsiębiorstwie Produkcji (...) w latach 1975 - 1998 pracował L. B.. Był on dyrektorem najpierw całego Przedsiębiorstwa, a po sprywatyzowaniu większości oddziałów w latach 90, dyrektorem Wydziału Produkcji Betonu W-1, a zatem przełożonym wnioskodawcy.

W przedsiębiorstwie tym pracował także z wnioskodawcą W. S. od 1975 roku do dziś, również jak wnioskodawca na stanowisku operator węzła betoniarskiego.

(dowód: zeznania wnioskodawcy A. P. nagranie protokołu rozprawy z dnia 3 września 2014 roku k.29 od minuty 01.40 do minuty 05.19, zeznania świadków: nagranie protokołu rozprawy z dnia 29 lipca 2014 roku k.24- L. B. od minuty 08.34 do minuty 30.47, W. S. od minuty 30.47 do minuty 37.23 w aktach sprawy)

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

Zważył, co następuje :

odwołanie jest uzasadnione, co skutkuje zmianą zaskarżonej decyzji.

Zgodnie z treścią art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.Dz. U. z 2013r. poz. 1440 z późn. zm.) ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1 (tj. poniżej 65 lat dla mężczyzn). Ustęp 4 art. 32 stanowi zaś, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

Stosownie do art. 184 ust. 1 wskazanej wyżej ustawy ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 roku) osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (ust. 2).

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało zatem rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem. Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1.  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2.  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia). Należy dodać, że warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale wykonuje prace o jakich mowa w rozporządzeniu (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2000 roku, II UKN 39/00, OSNAP 2002/11/272).

Okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy. Brak takiego świadectwa lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy nie wyklucza jednak dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego. Stanowisko takie wielokrotnie zajmował również Sąd Najwyższy, który między innymi w wyroku z dnia 2 lutego 1996 roku, II URN 3/95, OSNAP 1996/16/239 stwierdził, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Ograniczenia dowodowe zawarte w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm.) dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami.

Spór pomiędzy stronami, w związku z zarzutami podniesionymi przez wnioskodawcę w odwołaniu, ograniczał się do faktu, czy ma on wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu ( nie budzi wątpliwości, że wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 25 lat, a w dniu (...) roku ukończył 60 lat ).

Do stażu pracy w warunkach szczególnych nie zaliczono A. P. okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Produkcji (...) z siedzibą w B. od 16 lipca 1982 roku do 30 września 1996 roku na stanowisku operator węzła betoniarskiego, gdyż jak argumentował ZUS nie zostało one umieszczone w wykazie prac w warunkach szczególnych stanowiących załącznik do rozporządzenia 7 lutego 1983r., ponadto przedstawione świadectwo pracy z dnia 27 września 1996 roku wskazano stanowiska pracy nie uprawniające do wcześniejszej emerytury.

Odnosząc się do zasadności odmowy zaliczenia przez ZUS spornych okresów jako zatrudnienia w warunkach szczególnych stwierdzić należy, iż materiał dowodowy zgromadzony w toku sprawy (w postaci zeznań przesłuchanych osób - wnioskodawcy i wskazanych przez niego świadków – współpracowników L. B. i W. S. oraz zgromadzonych dokumentów w postaci m.in. świadectw pracy, angaży, zaświadczeń) pozwala jednoznacznie stwierdzić, iż praca świadczona w Przedsiębiorstwie Produkcji (...) z siedziba w B. w całym okresie zatrudnienia A. P., a zatem również w spornym okresie od 16 lipca 1982 roku do 30 września 1996 roku odpowiadała definicji zawartej w wykazie A dział V pkt 4. Była to więc praca mieszcząca się w pojęciu prace zbrojarskie i betoniarskie.

Jak ustalił Sąd Okręgowy, prace jakie wykonywał wnioskodawca (mimo zmieniającej się i nie do końca jasnej nazwy stanowiska –( operator betoniarki, majster betoniarni-magazynier, mistrz ) faktycznie polegały na wykonywaniu pracy betoniarskiej. Mieszał jako operator węzła betoniarskiego poszczególne składniki tj. kruszywo, piach i cement , a także związki chemiczne i włókna w odpowiednich proporcjach, w celu uzyskania konkretnego rodzaju betonu. Dodatkowo, jak to precyzyjnie wyjaśnił świadek L. B., będący w owym czasie dyrektorem Przedsiebiorstwa, zmieniająca się struktura , organizacja zakładu zmuszała do powierzania osobom takim jak wnioskodawca dodatkowych zajęć m.in. magazyniera. Nadto świadek wyjaśnił, dlaczego w świadectwie oraz angażach wnioskodawca pojawia się zapis majster, który był jedynie funkcją tj. pełnienie dodatkowo nadzoru nad ludźmi, czy mistrz, który oznaczał tytuł zawodowy. Żadna jednak z tych dodatkowych funkcji nie rzutowała w żaden sposób na charakter pracy wykonywanej w spornym okresie przez wnioskodawcę, który nadal pracował jako operator betoniarki przy bezpośredniej produkcji betonu.

Sąd dał wiarę zeznaniom świadków L. B. oraz W. S., jak również samego wnioskodawcy, którzy jasno i logicznie przedstawili na czym polegała praca wnioskodawcy, zakres jego obowiązków oraz przyczyny dla których w dokumentach pracowniczych wnioskodawcy pojawiają się nie do końca precyzyjne zapisy. W ocenie Sądu nie ulega również wątpliwości, że wnioskodawca mający jako obowiązek sprawowanie bezpośredniego nadzoru nad operatorami betoniarek, nie przebywał w żadnym osobnym pomieszczeniu. Tzw. dyspozytorka była bowiem przeznaczona dla pracownika- dyspozytora, który koordynował pracę kierowców i uzgadniał z wnioskodawcą plan na dany dzień. Logiczne są również zeznania wnioskodawcy, iż funkcja magazyniera sprawowana przez niego jako dodatkowy zakres obowiązków w żaden sposób nie kolidowała z wykonywaną przez niego pracą operatora betoniarki. Magazyny zakładu znajdowały się na jednym placu, tam gdzie węzły betoniarskie i ich stan mógł być sprawdzony dopiero na koniec dnia pracy, kiedy nikogo w zakładzie nie było (po godzinach), bo tylko wtedy możliwe było jego rozliczenie.

Nie budzi tym samym wątpliwości Sadu, że prace świadczone przez wnioskodawcę przy węźle betoniarskim, a polegające wyłącznie na produkcji betonu są pracami, o których mowa we wskazanym punkcie wykazu.

Tym samym uznać należało, iż wnioskodawca wykazał, że w całym okresie zatrudnienia tj. od 20 kwietni 1976 roku do 30 września 1996 roku, a nie tylko w okresach zaakceptowanych przez ZUS, pracował w warunkach szczególnych, a więc w okresie przekraczającym 15 lat. A. P. spełnia również pozostałe warunki do uzyskania prawa do wcześniejszej emerytury.

Z dniem 1 stycznia 2013 roku zmieniła się treść art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (ustawa z dnia 11 maja 2012r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw, Dz. U. z 2012 r., poz. 637) i treścią ryzyka emerytalnego przestało być rozwiązanie stosunku pracy w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem.

Reasumując -uznając wniesione odwołanie A. P. za zasadne, Sąd Okręgowy zmienił zaskarżoną decyzję na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. i przyznał wnioskodawcy prawo do świadczenia emerytalnego poczynając od dnia (...) r.