Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt VU 626/15

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 stycznia 2016 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSR del. Marzena Foltyn-Banaszczyk

Protokolant stażysta Bożena Sobczyk

po rozpoznaniu w dniu 13 stycznia 2016 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku A. W.

przeciwko Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Oddział w Ł. (...)a w T.

z udziałem zainteresowanego P. W.

o zwrot nienależnie pobranego świadczenia

na skutek odwołania A. W.

od decyzji Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Oddział w Ł. (...)a w T.

z dnia 9 czerwca 2015 r. sygn. (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdza, iż wnioskodawczyni A. W. nie jest zobowiązana do zwrotu świadczenia – 50% części uzupełniającej renty rolniczej w kwocie 6. 021, 11 zł (sześć tysięcy dwadzieścia jeden złotych jedenaście groszy) pobranego za okres od 1 kwietnia 2014 roku do 31 marca 2015 roku.

Sygn. akt VU 626/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 9 czerwca 2015 roku Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Oddział w Ł. (...)a w T. stwierdził, że A. W. w okresie od dnia 1 kwietnia 2014 roku do dnia 31 marca 2015 roku pobrała nienależnie cześć uzupełniającą – 50% renty rolniczej w łącznej w wysokości 6.021,11 złotych i zobowiązał ją do zwrotu z tego tytułu kwoty 6.021,11 złotych za okres od dnia 1 kwietnia 2014 roku do dnia 31 marca 2015 roku. Podstawą stwierdzenia nienależnie pobranej renty było nabycie przez męża wnioskodawczyni gruntów o powierzchni 2,12 ha przeliczeniowy.

W odwołaniu od powyższej decyzji skarżąca A. W. podniosła, iż nie prowadziła na przedmiotowej działce żadnej działalności rolniczej z powodu jej choroby.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni A. W. z domu K. podlegała ubezpieczeniu społecznemu rolników od dnia 25 kwietnia 1996 roku.

(okoliczność bezsporna; dowód: kwestionariusz k.2, k. 12 akt rentowych; zaświadczenie k.3-4, k. 10-11)

Od dnia 9 lutego 2001 roku wnioskodawczyni jest uprawniona do renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy.

W decyzji przyznającej organ rentowy pouczył wnioskodawczynię, iż część uzupełniająca renty rolniczej podlega zawieszeniu m.in. gdy rencista prowadzi działalność rolniczą z małżonkiem, który nie ma ustalonego prawa do renty lub emerytury rolniczej. Uznaje się przy tym iż emeryt lub rencista zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej, jeżeli ani on, ani jego małżonek nie jest właścicielem (współwłaścicielem) lub posiadaczem gospodarstwa rolnego podlegającego opodatkowaniu podatkiem rolnym i nie prowadzi działu specjalnego w rozumieniu przepisów podatkowych.

W kolejnych decyzjach organ rentowy pouczył wnioskodawczynię, iż rencista jest zobowiązany zawiadomić w ciągu 14 dni oddział regionalny lub placówkę KRUS m.in. o prowadzeniu działalności rolniczej, okolicznościach podanych w pouczeniach otrzymanych uprzednio decyzjach ( przyznającej).

(okoliczność bezsporna; dowód: decyzje k. 17, k.27, k. 32, k. 40, k. 48, k. 55).

P. W. mąż wnioskodawczyni jest zatrudniony poza rolnictwem w (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w O. od dnia 1 grudnia 2000 roku.

(okoliczność bezsporna; dowód: zaświadczenie k. 37)

W składanych do dnia 9 kwietnia 2015 roku przez wnioskodawczynię wnioskach o rentę rolniczą wnioskodawczyni podawała, że nie jest właścicielką, posiadaczką czy dzierżawcą gospodarstwa rolnego.

(okoliczności bezsporne; wnioski k. 1,k.9, k. 30, k. 35, k. 42, k. 50)

We wniosku o rentę rolniczą z dnia 9 kwietnia 2015 roku A. W. podała, że jest właścicielką – posiadaczką gospodarstwa rolnego o powierzchni 3,30 ha (2,12 ha przeliczeniowego, 1,65 ha las).

Do wniosku załączyła akt notarialny nr rep A Nr (...) z dnia 6 grudnia 2013 roku, z którego wynika, iż P. W. stał się właścicielem działek o łącznej powierzchni 3,30 ha w miejscowości S..

(dowód: wniosek k. 57; akt notarialny k. 60-66; decyzja k. 58; kwestionariusz k. 67)

Decyzją z dnia 14 kwietnia 2015 roku organ rentowy wstrzymał A. W. część uzupełniającą renty od dnia 1 kwietnia 2015 roku.

Decyzjami z dnia 2 czerwca 2015 roku i z dnia 5 czerwca 2015 roku organ rentowy dokonał ponownego ustalenia wysokości renty rolniczej wnioskodawczyni. Część uzupełniająca renty – 50% uległa zawieszeniu z powodu prowadzenia działalności rolniczej.

Decyzje nie zostały zaskarżone przez wnioskodawczynię.

(dowód: decyzja k. 69-70, k. 82-84, k. 85-86 akt rentowych)

Wnioskodawczyni mieszka z mężem i teściami. W gospodarstwie rolnym nabytym w drodze darowizny przez P. W. wszystkie prace i decyzje dotyczące prowadzonej tam działalności rolniczej podejmuje P. W.. W gospodarstwie uprawiane są ziemniaki, zboże, jest tam również łąka. O rodzaju upraw i pracach wykonywanych w gospodarstwie decyduje P. W.. P. W. najmuje do pracy w gospodarstwie sąsiadów, kogoś z rodziny, umawia się z nimi na termin wykonania pracy, kolejność prac, na wysokość wynagrodzenia. Dokonuje wypłaty wynagrodzenia. Wynajmuje kombajn w czasie żniw. Sam P. W. również po powrocie z pracy zawodowej zajmuje się pracami w gospodarstwie. W gospodarstwie znajdują się zwierzęta – drób i 1 krowa. W pracach przy zwierzętach pomagają teściowie wnioskodawczyni. To rodzice karmią i oprzątają zwierzęta, teściowa doi krowę. P. W. jest jedynym wnioskodawcą o dotacje z (...). P. W. składa wniosek i otrzymuje dotację w wysokości około 2000 złotych. Z tej dotacji płaci wynajmowanym do pracy sąsiadom, kupuje ziano na siew, nawóz. Wnioskodawczyni nie korzysta z dopłat, nie ubiega się o dopłaty, nie posiada numeru identyfikacyjnego w (...).

(dowód: zeznania A. W. protokół rozprawy z dnia 6 listopada 2015 roku k. 16-16v nagranie od minuty 00.01.56 do minuty 00.13.48 płyta koperta k. 18 w związku z zeznaniami wnioskodawczyni protokół rozprawy z dnia 13 stycznia 2016 roku k. 34 nagranie od minuty 00.14.27 do minuty 00.17.39 płyta koperta k. 35; zaświadczenie k. 22; decyzja k. 23, k.24; zeznania P. W. protokół rozprawy z dnia 6 listopada 2015 roku k.16v nagranie od minuty 00.13.58 do minuty 00.21.42 płyta koperta k. 18 w związku z zeznaniami zainteresowanego protokół rozprawy z dnia 13 stycznia 2016 roku k. 34 nagranie od minuty 00.17.39 do minuty 00.20.54 płyta koperta k. 35; zeznania W. K. protokół rozprawy z dnia 13 stycznia 2016 roku k. 33v nagranie od minuty 00.03.53 do minuty 00.09.12 płyta koperta k. 35; zaświadczenie k. 22; zeznania G. K. protokół rozprawy z dnia 13 stycznia 2016 roku k. 33v nagranie od minuty 00.09.23 do minuty 00.14.27 płyta koperta k. 35; zaświadczenie k. 22; decyzja k. 23, k.24)

Wnioskodawczyni choruje od urodzenia.

U wnioskodawczyni została stwierdzona encefalopatia wczesnodziecięca, padaczka objawowa lekooporna, zanik robaka móżdżku, wodogłowie wewnętrzne, oligofrenia znacznego stopnia, niedorozwój umysłowy umiarkowany. Wnioskodawczyni podlega stałej opiece specjalistycznego gabinetu chorób układu nerwowego. Okresowo hospitalizowana w oddziale neurologicznym.

Wnioskodawczyni cierpi objawowo na częste, niespodziewane ataki padaczki około 6 razy w ciągu miesiąca. Nie może przebywać na słońcu, ani podejmować prac fizycznych.

Wnioskodawczyni nie jest w stanie wykonywać żadnej pracy fizycznej w gospodarstwie rolnym męża, nie jest również w stanie podejmować żadnych decyzji z uwagi na stan zdrowia. Częste i niespodziewane ataki padaczki powodują, że nie może nawet podejmować prac domowych. W 2011 roku doszło do rozległego poparzenia wnioskodawczyni.

Przy pracach domowych wnioskodawczyni pomagają teściowie, jej rodzice i siostra. Po powrocie z pracy zakupy do domu robi P. W., on również pracuje w domu. Z uwagi na ataki padaczki przy A. W. stale jest jeden z członków rodziny.

Sąd Okręgowy dokonał oceny dowodów i zważył co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do treści art. 24 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników (tj.: Dz. U. 1998 roku, Nr 7 poz. 25 z późniejszymi zmianami) emerytura rolnicza lub renta inwalidzka rolnicza składa się z części składkowej i części uzupełniającej, ustalonych stosownie do art. 25 i 26 ustawy.

Na podstawie zaś art. 28 ust. 1 ww. ustawy wypłata emerytury lub renty inwalidzkiej z ubezpieczenia ulega częściowemu zawieszeniu na zasadach określonych w ust. 2-8, jeżeli emeryt lub rencista prowadzi działalność rolniczą.

Zawieszenie wypłaty dotyczy między innymi części uzupełniającej emerytury rolniczej lub renty inwalidzkiej rolniczej i obejmuje całość lub określony ułamek tej części świadczenia (ust. 2).

Zgodnie z art. 28 ust. 3 ustawy wypłata świadczenia ulega zawieszeniu w całości, jeżeli emeryt lub rencista nie zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej

Na podstawie art. 28 ust. 4 pkt 1 ustawy uznaje się, że emeryt lub rencista zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej, jeżeli ani on, ani jego małżonek nie jest właścicielem (współwłaścicielem) lub posiadaczem gospodarstwa rolnego i nie prowadzi działu specjalnego, nie licząc gruntów wydzierżawionych, na podstawie umowy pisemnej zawartej co najmniej na 10 lat i zgłoszonej do ewidencji gruntów i budynków, osobie nie będącej:

a) małżonkiem emeryta lub rencisty,

b) jego zstępnym lub pasierbem,

c) osobą pozostającą z emerytem lub rencistą we wspólnym gospodarstwie domowym,

d) małżonkiem osoby, o której mowa w lit. b) lub c).

Z uwagi na nabycie przez męża wnioskodawczyni w dniu 6 grudnia 2013 roku w drodze umowy darowizny prawa własności gospodarstwa rolnego o powierzchni ok. 3,30 ha w miejscowości S. oraz nie poinformowanie o tej okoliczności organu rentowego, KRUS uznał rentę rolniczą w części wynoszącej 6.021,11 złotych wypłaconą wnioskodawczyni za świadczenie nienależne w rozumieniu art. 138 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (tekst jednolity Dz.U. z 2013 roku, Nr 1440) i art. 52 ust 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników.

Zgodnie z treścią art. 138 ust. 2 ustawy emerytalnej za nienależnie pobrane świadczenia uważa się:

1) świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenia była pouczona o braku prawa do ich pobierania;

2)świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie fałszywych zeznań lub dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd przez osobę pobierającą świadczenia.

Również zgodnie z art. 84 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w związku z art. 52 ust. 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się:

1)świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa do ich pobierania;

2)świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzania w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia.

W sprawie zatem należało dokonać oceny stanu faktycznego oraz oceny zachowania wnioskodawczyni, która co było niesporne, nie poinformowała organu rentowego o okoliczności nabycia prawa własności spornej działki przez P. W. w chwili zdarzenia, taką informację podała dopiero w dniu 9 kwietnia 2015 roku we wniosku o rentę, mimo iż wnioskodawczyni była pouczona o takim obowiązku. W szczególności należało dokonać oceny czy z uwagi na sam fakt zaniechania przez wnioskodawczynię poinformowania o okoliczności nabycia prawa własności danej działki przez męża wnioskodawczyni, jak chce organ rentowy, świadczenie rentowe w części obejmującej kwotę 6.021,11 złotych jest świadczeniem nienależnym.

W pierwszej kolejności należy z całą mocą podkreślić, iż świadczeniem nienależnym, co wynika z powołanych przepisów art. 84 ustawy systemowej i art. 138 ustawy emerytalnej (ten ostatni powołany niezasadne z uwagi na treść art. 52 ust. 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, który odnosi się wyłącznie do ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych), jest takie świadczenie, które zostało przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzania w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia.

Z powyższego wynika zatem, iż ewentualne nieprawdziwe zeznania, fałszywe dokumenty albo w inne przypadki świadomego wprowadzania w błąd organu, muszą stanowić podstawę dokonania przyznania lub wypłacenia danego świadczenia. Nie mogą być to zatem okoliczność, które są obojętne dla przyznania czy wypłacenia świadczenia. Inaczej mówiąc, okoliczności, które są podane fałszywie czy zatajone, a które nie mają żadnego wpływu na przyznanie prawa do świadczenia czy jego wypłaty, nie mogą stanowić podstawy go uznania przyznanego czy wypłaconego świadczenia za nienależne, a w konsekwencji rodzić obowiązku jego zwrotu. Tylko bowiem okoliczności doniosłe prawnie mogą być rozumiane jako podstawa przyznania danego świadczenia. Tylko obowiązek poinformowania zatem o takich okolicznościach spoczywa na świadczeniobiorcy, w tym wnioskodawczyni, co jednoznacznie wynikało z pouczeń i zobowiązania. W pouczeniu i zobowiązaniu jest mowa o okolicznościach mających wpływ na prawo do pobierania renty, tj. powodujących ustanie czy zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymania świadczeń w całości lub w części.

Należało zatem ocenić czy okoliczność, iż mąż wnioskodawczyni w drodze darowizny nabył prawo własności przedmiotowego gospodarstwa rolnego stanowi okoliczność, która ma wpływ na prawo wnioskodawczyni do renty, a co za tym idzie, czy nie ujawnienie tej okoliczności w trakcie pobierania przez wnioskodawczynię renty rolniczej, skutkowało uznaniem wypłaconego wnioskodawczyni świadczenia w wysokości 6.021,11 złotych za wskazany w zaskarżonej decyzji okres za świadczenie jej nienależne.

W tym celu należało dokonać ustaleń czy wnioskodawczyni w okresie od 1 stycznia 2014 roku do 31 marca 2015 roku prowadziła działalność rolniczą w przedmiotowym gospodarstwie rolnym. Ustaleń takich organ rentowy nie czynił albowiem wyszedł z założenia, że sam fakt posiadania ( współposiadania jako małżonek ) powyżej nieruchomości rolnej stanowiącą wyłączną własność P. W. w okresie pobierania świadczenia rentowego był równoznaczny z prowadzeniem działalności rolniczej. W konsekwencji zaś uznał, iż sam brak podania informacji przez wnioskodawczynię, że jej mąż jest właścicielem gospodarstwa rolnego, uzasadnia uznanie spornego świadczenia za nienależne.

Sąd Okręgowy nie podzielił tego stanowiska organu rentowego.

W szczególności należy z całą mocą podkreślić, iż w zakresie oceny nienależności świadczenia dominujące znaczenie ma brak faktycznego prowadzenia działalności rolniczej nad przesłanką wynikającą z art. 84 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (jedn. tekst: Dz. U z 2007 r. Nr 11, poz. 74 ze zm.). ( por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 15 stycznia 2009 roku, III AUa 1511/07, OSAŁ 2009/2/18). Sąd Apelacyjny odniósł się ww. wyroku do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 5 czerwca 2004 roku, II UZP 5/04 (OSNP 2004,nr 22, poz. 389), w której Sąd Najwyższy zajął stanowisko na gruncie stanu faktycznego, w którym rolnik rencista, pobierający rentę w pełnej wysokości, nie powiadomił organu rentowego o zerwaniu umowy dzierżawy przez dzierżawcę.

W orzecznictwie przyjmuje się przy tym, że art. 28 ust. 4 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników nie pochłania wszystkich wypadków, w których ustawodawca uznaje, że działalność rolnicza nie jest prowadzona, czy też dopuszcza - poza tym uznaniem - inne jeszcze wypadki nieprowadzenia takiej działalności i uwzględnia je przy zawieszaniu prawa do świadczeń. Zasadnicza kwestia sprowadza się zatem do wykładni pojęcia "prowadzenia działalności rolniczej", a w szczególności, czy zawieszenie w całości lub części prawa do świadczenia rentowego lub emerytalnego należy powiązać z samym faktem bycia właścicielem gospodarstwa rolnego lub wykonywania nad nim władztwa, czy też koniecznym jest dodatkowo, aby na jego obszarze osoba będąca rolnikiem prowadziła osobiście i na własny rachunek działalność w zakresie produkcji roślinnej lub zwierzęcej, w tym ogrodniczej, sadowniczej, pszczelarskiej i rybnej, w rozumieniu art. 6 ust. 1 i ust. 3 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników. Sąd Najwyższy dokonując wykładni analizowanego pojęcia w kontekście zawieszenia w całości lub w części prawa do świadczenia wskazał na jego nieprzystawalność z pojęciem własności (posiadania) gospodarstwa rolnego. W wyroku z dnia 8 stycznia 1997, II UKN 39/96,OSNAPiUS 1997/16/299, a następnie w uchwale z dnia 6 maja 2004 r., II UZP 5/04 Sąd ten stanął na stanowisku, i tę wykładnię Sąd Okręgowy w pełni podziela, że nie ulega zawieszeniu na podstawie art. 28 ust. 1 i 3 w związku z ust. 4 ustawy wypłata części uzupełniającej świadczenia rolnika, który będąc właścicielem lub posiadaczem gospodarstwa rolnego faktycznie nie prowadzi w nim działalności rolniczej w rozumieniu art. 6 pkt 3 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników. W uzasadnieniu powołanej uchwały Sąd Najwyższy wskazał na specyficzną konstrukcję prawną art. 28 ust. 4 ustawy. Zastosowana w nim technika legislacyjna sugeruje przyjęcie, że wyliczenie zawarte w punktach 1-4 służy wyłącznie ułatwieniom dowodowym. Rolnicy będący właścicielami gospodarstw wymienionych w powołanym wyżej przepisie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników nie muszą wykazywać, że nie prowadzą w nich działalności rolniczej; ten fakt uznaje sam ustawodawca. Przepis ten zawiera domniemanie, które każdorazowo może zostać obalone przez zainteresowanego poprzez adekwatne środki prawne. Właściciele gospodarstw rolnych mogą dowodzić, że nie są rolnikami, gdy nie prowadzą na nich działalności rolniczej. Przy czym w orzecznictwie wskazuje się, iż pojęcie prowadzenia działalności rolniczej zostało w ustawie tylko częściowo zdefiniowane-przez określenie pojęcia rolnika i charakteru działalności rolniczej. Przypisanie ubezpieczonemu tego rodzaju aktywności musi być poprzedzone ustaleniem, iż podejmuje on wszelkie czynności niezbędne do prawidłowego funkcjonowania gospodarstwa, a mogą być nimi działania organizacyjne, kierownicze, jak i osobiste zaangażowanie w bezpośrednim wykonywaniu pracy fizycznej w gospodarstwie (zob. uzasadnienie wyroku Sadu Najwyższego z dnia z dnia 19 lipca 2001 roku, sygn. akt UKN 492/00 OSNP 2003, Nr 9, poz. 233).

Podobne stanowisko zajął Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 8 grudnia 2004 roku, w sprawie III AUa 598/04, Apel. W-wa 2005/4/16 (LEX), w którym uznał, że zawieszenie wypłaty emerytury rolniczej nie dotyczy osoby jedynie posiadającej gospodarstwo rolne, ale tylko takiej osoby, która gospodarstwo rolne prowadzi i gospodarstwo to przynosi jej dochód. Przy tym wskazać należy, iż za prowadzenie działalności rolniczej w gospodarstwie rolnym należy traktować zespół czynności, bez których dane gospodarstwo nie mogłoby prawidłowo funkcjonować (por. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 30 maja 1988 roku, III UZP 8/88, OSNC 1988/12/166).

W konkluzji powyższych rozważań własność lub posiadanie gospodarstwa rolnego pozostają więc poza sferą ubezpieczenia społecznego rolników, a więc nie mogą mieć wpływu na wysokość pobieranych świadczeń, wobec czego uzyskanie możliwości pobierania pełnego świadczenia może zależeć tylko od faktycznego zaprzestania działalności rolniczej. (tak por. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 18 września 2014 roku, III AUa 2548/13, LEX)

Przepisu art. 28 ustawy o u.s.r., nie można zatem, jak chce organ rentowy, interpretować w oderwaniu od art. 6 pkt 1 i 3 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników. Zgodnie bowiem z art. 6 pkt 1 rolnikiem jest pełnoletnia osoba fizyczna, zamieszkująca i prowadząca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, osobiście i na własny rachunek, działalność rolniczą w pozostającym w jej posiadaniu gospodarstwie rolnym w tym również w ramach grupy producentów rolnych, a także osoba, która przeznaczyła grunty prowadzonego przez siebie gospodarstwa rolnego do zalesienia. Pod pojęciem działalności rolniczej należy natomiast rozumieć działalność w zakresie produkcji roślinnej lub zwierzęcej, w tym ogrodniczej, sadowniczej, pszczelarskiej i rybnej (art. 6 pkt 3 ustawy).

Przepis art. 28 ust. 4 ustawy wprowadza zatem jedynie domniemanie prawne o charakterze wzruszalnym i właściciele gruntów mogą dowodzić, że nie są rolnikami w rozumianemu art. 6 ustawy. Oznacza to w praktyce, że jeżeli ubezpieczony wykaże, że nie prowadzi działalności rolniczej we wskazanym powyżej rozumieniu, to przysługująca mu część uzupełniająca świadczenia nie ulega zawieszeniu.

W rozpoznawanej sprawie spornym było prowadzenie przez wnioskodawcę działalności rolniczej w okresie od nabycia własności nieruchomości działki w S. przez jej męża, tj, od dnia 6 grudnia 2013 roku ( od 1 stycznia 2014 roku – okres I kwartału) do 31 marca 2015 roku na tej nieruchomości rolnej (a w konsekwencji zasadność żądania zwrotu świadczenia wypłaconego za ten okres w wysokości 6.021,11 złotych).

W ocenie Sądu Okręgowego, zgromadzony materiał dowodowy dowodzi, iż wnioskodawczyni nie prowadziła w przedmiotowym gospodarstwie rolnym żadnej działalności rolniczej. Sąd poczynił ustalenia faktyczne w tym zakresie w oparciu o zeznania świadków, zainteresowanego i wnioskodawczyni, które wraz z załączoną dokumentacją medyczną, z (...) stanowiły spójny i wiarygodny materiał dowodowy. Z zeznań świadków, wnioskodawczyni i zainteresowanego wynika zatem jednoznacznie, iż w gospodarstwie rolnym, w chwili nabycia go przez męża wnioskodawczyni, A. W. nie wykonywała żadnych prac. Nie wykonywała zatem żadnych prac fizycznych w polu. W tym zakresie nie tylko odnośnie samych fizycznych prac, ale również odnośnie wszelkich decyzji dotyczących gospodarstwa – tj. rodzaju upraw, kolejności prac, wynajmu pracowników (sąsiadów, członków rodziny), co do zapłaty za wynajem pracowników lub kombajnu, a także w zakresie dopłat z (...) oraz zagospodarowania uzyskanych dopłat i przeznaczaniu ich na zakup nawozów, wynagrodzenia pracowników, wszelkie czynności i decyzje podejmował P. W.. Wynikało to nie tylko z faktu, iż to on był właścicielem gospodarstwa i to jemu rodzice darowali gospodarstwo. Wynikało to przede wszystkim ze stanu zdrowia fizycznego i psychicznego wnioskodawczyni. Stwierdzone schorzenia wykluczały możliwość, aby A. W. mogła wykonywać prace fizyczne w polu. Wnioskodawczyni bowiem cierpi na częste i nagłe ataki padaczki. Nie może zatem przebywać na słońcu, wykonywać ciężkich prac fizycznych, jak również rodzina obawia się pozostawiania jej samej. Zawsze wnioskodawczyni towarzyszy członek rodziny. Wnioskodawczyni także z racji schorzeń natury psychicznej nie interesuje się sprawami gospodarstwa, nie załatwia żadnych spraw dotyczących gospodarstwa. Zeznania świadków, zainteresowanego i wnioskodawczyni w tym zakresie znajdują potwierdzenie w dokumentacji z (...). Tylko bowiem P. W. składał wnioski o dotację. Ponadto znajdują potwierdzenie w dokumentacji medycznej, w tym także orzeczeniu lekarzy orzeczników KRUS i stwierdzonych u wnioskodawczyni schorzeniach. Z ww. materiału dowodowego wynikało także, iż wnioskodawczyni nie tylko nie pracowała w polu, ale również nie pracowała przy pracach gospodarskich w domu, tj. przy kamieniu, pojeniu zwierząt, nie doiła krowy, nie robiła porządków przy zwierzętach. Wnioskodawczyni mieszka z teściami i to oni wykonywali te prace. Należy przy tym podnieść, iż w gospodarstwie znajduje się tylko kilka kur i 1 krowa. Wnioskodawczyni zatem nie jest dopuszczana przez rodzinę do tych prac nie z racji ich ciężkości, lecz z tego powodu, że rodzina nie zostawia wnioskodawczyni samej z obawy o jej ataki padaczki. Jak wynikało z dokumentacji medycznej wnioskodawczyni w 2011 roku doznała oparzeń z tego powodu, co potwierdza zeznania świadków – W. K. i stron, że wnioskodawczyni nie może pozostawać sama nawet w domu. Z tych względów teściowie nawet przy pracach domowych pomagają lub wręcz odciążają wnioskodawczynię.

W tym stanie rzeczy należało uznać, iż A. W. nie prowadziła działalności rolniczej w rozumieniu art . 6 pkt 3 ustawy o ubezpieczeniach społecznych rolników. Nie prowadziła bowiem jakiejkolwiek działalności w zakresie produkcji roślinnej lub zwierzęcej, w tym ogrodniczej, sadowniczej, pszczelarskiej i rybnej.

Skoro zatem wnioskodawczyni od daty nabycia prawa własności gospodarstwa rolnego przez P. W. nie prowadziła działalności rolniczej, to brak było podstaw do uznania, że nie ujawnienie przez wnioskodawczynię okoliczności nabycia prawa własności przedmiotowego gospodarstwa miało znaczenie dla nabycia prawa do renty rolniczej i wypłaty świadczenia w całości. Skoro bowiem nie prowadziła działalności rolniczej w tym gospodarstwie, informacja o posiadaniu przedmiotowego gospodarstwa rolnego była prawnie obojętna dla przyznania prawa do renty i jej wypłaty w całości. Własność lub posiadanie gospodarstwa rolnego, jako takie, obecnie pozostaje poza sferą stosunku ubezpieczenia społecznego rolników i są prawnie obojętne przy objęciu ubezpieczeniem. Nie może mieć zatem wpływu na przyznanie prawa do świadczenia czy na jego wysokość. (tak por. ww. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 6 maja 2004 roku). Fakt zatem, iż wnioskodawczyni nie poinformowała o tej okoliczności nie uzasadnia zastosowania przepisów art. 138 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS czy art. 84 ust.2 ustawy systemowej.

Świadczenie, które pobrała wnioskodawczyni z tytułu renty rolniczej w części uzupełniającej 50% w okresie od dnia 1 stycznia 2014 roku do dnia 31 marca 2015 roku nie było zatem świadczeniem nienależnym w rozumieniu art. 138 ustawy o emeryturach i rentach z FUS czy art. 84 ustawy systemowej i jako takie nie podlega zwrotowi.

Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych na podstawie art . 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. , orzekł jak w sentencji wyroku.

V U 626/15

Podstawa prawna:

Powołane przepisy:

Korekty wprowadzone przez SAOS:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia

WYROK

UZASADNIENIE