Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

P., dnia 26 maja 2015 roku

Sąd Rejonowy Poznań - Grunwald i Jeżyce w Poznaniu VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSR Patrycja Kubicka

Protokolant: st. sekr. sąd. Karolina Kmiecik

po rozpoznaniu w dniu 21 maja 2015 roku w Poznaniu

odwołania R. C. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w O.

z dnia 22 marca 2013 roku znak (...)

w sprawie: R. C. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w O.

o zasiłek pogrzebowy po zm. E. N.

zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje odwołującemu R. C. (1) prawo zasiłku pogrzebowego z tytułu poniesienia kosztów pogrzebu zmarłego E. N..

SSR Patrycja Kubicka

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 22 marca 2013 roku znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O., Inspektorat w L. odmówił R. C. (1) prawa do zasiłku pogrzebowego z tytułu poniesionych kosztów pogrzebu osoby zmarłej E. N., jako podstawę prawną wskazując art. 78 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2009 roku, nr 153, poz. 1227 ze zmianami).

W uzasadnieniu powyższej decyzji organ rentowy powołując się na przytoczone w jej sentencji przepisy wskazał, że z wnioskiem o zasiłek pogrzebowy wystąpił podmiot niewymieniony w powołanym wyżej art. 78 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Organ rentowy uzasadnił, że nie uznał dokumentu faktury VAT nr (...) wystawionej w dniu 18 lutego 2013 roku przez (...) s.c., bowiem zakład ten nie figuruje jako płatnik w systemie KSI ZUS. Natomiast odwołujący prowadził działalność gospodarczą pod nazwą (...) do dnia 30 sierpnia 2012 r. i po tym dniu działalność nie została już podjęta. Mając na uwadze powyższe zasiłek pogrzebowy, z tytułu kosztów poniesionych przez odwołującego, w związku z pogrzebem E. N. nie przysługuje.

Od powyższej decyzji R. C. (1) w przepisanym trybie i terminie wniósł odwołanie.

W uzasadnieniu odwołania R. C. (1) podał, że w niniejszej sprawie wniosek o wypłatę zasiłku pogrzebowego po zmarłym złożyła osoba, która pokryła koszty pogrzebu, działając we własnym imieniu jako osoba fizyczna, niezależnie od prowadzonej działalności gospodarczej, którą, co słusznie zauważył organ rentowy, odwołujący zawiesił od dnia 30 sierpnia 2012 r. W uzasadnieniu odwołania R. C. (1) wskazał, że regulacja art. 78 i 79 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wprowadza zasadę wypłaty zasiłku pogrzebowego lub zwrotu kosztów pogrzebu, także na rzecz osób obcych. Przy czym jako osoby obce należy rozumieć osoby fizyczne, bez jakiegokolwiek ich różnicowania, oraz inne wymienione enumeratywnie podmioty. Jednocześnie odwołujący wskazał, że jedynymi podmiotami wyłączonymi od ubiegania się o zasiłek pogrzebowy, są podmioty określone wprost w art. 79 ust. 2 cytowanej ustawy. Nadto odwołujący argumentował, że organ rentowy poczynił dowolne ustalenia, niezgodne ze stanem faktycznym. Powyższe doprowadziło do ustalenia, że wniosek o zasiłek pogrzebowy złożony został w ramach prowadzonej działalności gospodarczej co realiach niniejszej sprawy nie miało miejsca.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Jednocześnie organ rentowy dodatkowo wskazał, że odwołujący nie udokumentował w sposób zgodny z prawem poniesionych kosztów pogrzebu. Organ rentowy argumentował, że fakt poniesienia kosztów pogrzebu odwołujący udokumentował fakturą, która wystawiona została przez podmiot, w którym odwołujący był jednocześnie wspólnikiem. Przy czym w ocenie organu rentowego spółka ta, tj. (...) podlegała zawieszeniu w okresie od 30 sierpnia 2012 r. do 17 kwietnia 2013 r. Z kolei zgodnie z art. 79 ust. 1 ustawy emerytalnej poniesione koszty pogrzebu muszą być w sposób właściwy udokumentowane. Stąd też faktura wystawiona przez podmiot, który nie jest do tego uprawniony nie jest dokumentem właściwym i nie może stanowić podstawy do wypłaty zasiłku chorobowego.

W toku postępowania strony podtrzymały zajęte przez siebie stanowiska.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Uprawniony do emerytury E. N. zmarł 15 lutego 2013 r. w miejscowości J.. Ciało zmarłego E. N. zostało przekazane w celu pochówku w dniu 15 lutego 2013 r. spółce (...) s.c. (...) sp. z o. o. (...) sp. z o. o., a pośredniczył przy tej czynności odwołujący.

Dowód: akta pozwanego organu rentowego znak: (...), kserokopia upoważnienia z dnia 15 lutego 2013 r. (k. 77), oświadczenie M. W. (1) (k. 95).

Z prośbą o zorganizowanie pogrzebu E. N. zwróciła się do odwołującego rodzina zmarłego. Pogrzeb odbył się w dniu 19 lutego 2013 r. Pieniądze potrzebne na organizację pogrzebu wyłożył odwołujący, a czynności związane z jego przygotowaniem zlecone zostały spółce (...) s. c. (...)sp. z o. o. spółka (...) sp. z o. o.

Dowód: zeznania odwołującego w charakterze strony (k. 34), faktura VAT nr: (...) z dnia 18 lutego 2013 r. – akta pozwanego organu rentowego.

Od roku 2009 odwołujący prowadził działalność gospodarczą pod nazwą (...) R. C. (1). Działalność odwołującego skupiała się wokół organizacji pogrzebów i prowadzeniu innej działalności pokrewnej. W okresie od 30 sierpnia 2012 r. do 17 kwietnia 2013 r. odwołujący zawiesił prowadzoną przez siebie działalność gospodarczą.

Dowód: bezsporne, nadto: wydruk z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej z dnia 24 kwietnia 2013 r. wraz z historią wpisu – akta pozwanego organu rentowego.

Spółka (...) s.c. (...) sp. z o. o. spółka (...) sp. z o. o. powstała w dniu 28 czerwca 2012 r. i wspólnicy tej spółki prowadzą działalność gospodarczą posługując się numerem REGON (...).

Dowód: bezsporne, nadto pismo z urzędu statystycznego w K. z dnia 11 września 2013 r. (k. 52).

Z tytułu zrealizowanej usługi organizacji pogrzebu E. N. podmiot (...) s.c. wystawił na rzecz odwołującego fakturę VAT NT (...). W treści faktury zamieszczona został adnotacja, że dokument dotyczy pogrzebu zmarłego w dniu 15 lutego 2013 r. E. N.. Na dokumencie faktury, w miejscu przeznaczonym na podpis sprzedawcy umieszczona została pieczęć podmiotu (...) s.c. (...) sp. z o. o., (...) sp. z o. o.

Dowód: bezsporne, nadto faktura VAT nr (...) z dnia 18 lutego 2013 r. – akta organu rentowego.

W dniu 05 marca 2013 roku odwołujący złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych Oddziale w O. wniosek o wypłatę zasiłku pogrzebowego po zmarłym w dniu 15 lutego 2013 r. E. N.. Jako dokument potwierdzający wysokość poniesionych kosztów pogrzebu odwołujący przedstawił fakturę VAT nr (...) z dnia 18 lutego 2013 r.

Decyzją z dnia 22 marca 2013 r. roku znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. Inspektorat w L. odmówił R. C. (2) prawa do zasiłku pogrzebowego po zmarłym.

Dowód: bezsporne, nadto dokumenty w aktach organu rentowego.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych dowodów.

Sąd uznał za w pełni wiarygodne i przydatne dla potrzeb niniejszego postępowania dokumenty zgromadzone w aktach pozwanego organu rentowego, albowiem zostały one sporządzone przez osoby do tego uprawnione w ramach przysługujących im kompetencji i w przewidzianej prawem formie. Nadto ich treść i forma nie były kwestionowane przez żadną ze stron procesu, a zatem i Sąd nie znalazł podstaw, by czynić to z urzędu.

Fakt niekwestionowania przez strony treści kserokopii dokumentów pozwolił na potraktowanie tychże kserokopii jako dowodów pośrednich istnienia dokumentów o treści im odpowiadającej.

Podstawą ustaleń faktycznych Sąd uczynił również zeznania złożone przez odwołującego w charakterze strony, jako iż były one logiczne, spójne i konsekwentne oraz znajdowały potwierdzenie w pozostałym materiale dowodowym zgromadzonym w sprawie, w szczególności w dokumentach znajdujących się w aktach organu rentowego, jak i przedłożonych w toku niniejszego postępowania. R. C. (1) zeznawał spontanicznie i szczerze i w swych zeznaniach w sposób wiarygodny przedstawił okoliczności związane ze śmiercią E. N. oraz faktem wyłożenia przez siebie kosztów związanych z pogrzebem. Odwołujący w sposób logiczny i spójny wyjaśnił dlaczego na dokumencie upoważnienia z dnia 15 lutego 2013 r. (k. 95) obok danych podmiotu (...) s.c. widniały dane prowadzonej przez niego wcześniej firmy, tj. (...). Zeznania odwołującego w tym zakresie korespondowały także z zebranym w sprawie materiałem dowodowym. Bezsporne bowiem w niniejszej sprawie, jest to, że odwołujący w okresie organizacji pochówku E. N. nie podejmował czynności w ramach działalności gospodarczej, bowiem w tym czasie była ona zawieszona. Nadto także z samego dokumentu faktury z dnia 18 lutego 2013 r. w sposób bezsprzeczny wynikało, że organizacją pogrzebu zajął się inny podmiot aniżeli odwołujący. Jednocześnie dokument faktury nie został wystawiony na rzecz odwołującego jako przedsiębiorcę, lecz jako osobę fizyczną, która działalności gospodarczej nie prowadzi. Podkreślić też trzeba, że zeznania odwołującego w toku postępowania nie były kwestionowane przez stronę pozwaną.

Także jako wiarygodne uznał Sąd zeznania świadka M. W. (1), przy czym nie posiadał on wiedzy istotnej dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Świadek ten bowiem, będąc siostrzeńcem zmarłego, w swoich zeznaniach wskazał jedynie przez ile osób odebrane zostało ciało E. N.. Nadto świadek wyjaśnił, że nie kojarzy nazwiska odwołującego, wskazując jednocześnie, że jest mu znajoma nazwa (...).

S ąd Rejonowy zważył co następuje:

Odwołanie R. C. (1) zasługiwało na uwzględnienie.

Na wstępie rozważań w niniejszej sprawie należy podkreślić, iż zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 3 grudnia 1998 roku (II UKN 341/98, OSNP 2000/2/72), sąd dokonuje oceny legalności decyzji rentowej według stanu prawnego istniejącego w dacie jej wydania. Natomiast decyzja organu rentowego winna uwzględniać przepisy w brzmieniu obowiązującym w datach, do których odnosi się roszczenie zgłoszone przez ubezpieczonego. Tym samym więc sąd, rozpoznając odwołanie od decyzji organu rentowego bada jej trafność w aspekcie stanu prawnego obowiązującego w dniu jej wydania, przy uwzględnieniu ogólnej zasady stosowania przepisów prawa materialnego w brzmieniu obowiązującym w datach, w których miały miejsce prawnie relewantne zdarzenia.

W niniejszej sprawie znajdą zatem zastosowanie przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) (dalej zwanej także jako „ustawa zasiłkowa”) w brzmieniu obowiązującym na dzień wydania decyzji odmawiającej przyznania zasiłku pogrzebowego to jest na dzień 22 marca 2013 roku.

Zgodnie z art. 77 ust. 1 wskazanej ustawy zasiłek pogrzebowy przysługuje w razie śmierci:

1) ubezpieczonego;

2) osoby pobierającej emeryturę lub rentę;

3) osoby, która w dniu śmierci nie miała ustalonego prawa do emerytury lub renty, lecz spełniała warunki do jej uzyskania i pobierania;

4) członka rodziny osoby wymienionej w pkt 1 i 2.

Stosownie zaś do art. 77 ust. 2 w zw. z art. 67 powołanej ustawy członkami rodziny, o których mowa w ust. 1 pkt 4, są: 1) dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione; 2) przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, w tym również w ramach rodziny zastępczej; 3) małżonek (wdowa i wdowiec); 4) rodzice (ojczym, macocha i osoby przysposabiające), z tym że od wnuków i rodzeństwa nie wymaga się spełnienia warunku przyjęcia na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletniości .

Z treści art. 78 ust. 1 ustawy wynika, że zasiłek pogrzebowy przysługuje osobie , która pokryła koszty pogrzebu. Jednocześnie zgodnie z art. 79 ust. 1 cytowanej ustawy w razie poniesienia kosztów pogrzebu przez inną osobę niż wymieniona w art. 77 ust. 1 pkt 4, pracodawcę, dom pomocy społecznej, gminę, powiat, osobę prawną kościoła lub związku wyznaniowego, zasiłek pogrzebowy przysługuje w wysokości udokumentowanych kosztów pogrzebu, nie wyższej jednak niż określona w art. 80, tj. 4.000,00 zł.

W niniejszej sprawie nie ulega wątpliwości, że w dniu 15 lutego 2013 r. nastąpił zgon E. N., który był uprawniony do pobierania emerytury. Nie ulega także wątpliwości, że czynności związane z pochówkiem, siostrzeniec zmarłego M. W. (2) powierzył podmiotowi trzeciemu. Bezsporne pozostaje także to, że pogrzeb E. N. odbył się w dniu 19 lutego 2013 r. i z tego tytułu w dniu 18 lutego 2013 r. wystawiona została na rzecz odwołującego faktura VAT opiewająca na kwotę 4.000,00 zł. Poza sporem pozostaje również, że wniosek o wypłatę zasiłku pogrzebowego R. C. (1) złożył przed upływem 12 miesięcy od dnia śmierci E. N..

Spór pomiędzy stronami w przedmiotowej sprawie zaistniał natomiast wokół interpretacji art. 78 ust. 1 powołanej na wstępie ustawy.

Pozwany organ rentowy mocą spornej decyzji odmówił R. C. (1) prawa do zasiłku pogrzebowego wskazując, że z wnioskiem o wypłatę zasiłku pogrzebowego wystąpił podmiot niewymieniony w art. 78 ust. 1 cytowanej ustawy. Jednocześnie w złożonej w toku postępowania w niniejszej sprawie odpowiedzi na odwołanie organ rentowy powołał się także na regulację art. 79 ust. 1 ustawy zasiłkowej, wskazując, że jako załącznik do wniosku o zasiłek pogrzebowy odwołujący przedstawił fakturę VAT, która wystawiona została przez podmiot, którego odwołujący był wspólnikiem. Nadto organ rentowy wskazał, że faktura ta została wystawiona przez podmiot, który w dniu jej wystawienia był w okresie zawieszenia prowadzonej działalności gospodarczej, a tym samym nie mógł on wystawiać faktury taką działalność potwierdzającej. W świetle powyższego w ocenie organu rentowego odwołujący nie spełnił też wymagań określonych w art. 79 ust. 1 ustawy zasiłkowej, bowiem nie udokumentował w sposób właściwy poniesionych kosztów pogrzebu E. N..

Odwołujący domagał się zaś przyznania mu tychże kosztów, nie zgadzając się w tym zakresie z powołaną wyżej argumentacją pozwanego organu rentowego.

W pierwszej kolejności odnieść należy przedstawione wyżej uzasadnienie decyzji organu rentowego z dnia 22 marca 2013 r. do treści art. 78 ust. 1 ustawy zasiłkowej. Przepis ten określa komu przysługuje roszczenie o zasiłek pogrzebowy, wskazując w sposób jednoznaczny, że świadczenie to przysługuje osobie, która pokryła koszty pogrzebu. W tym miejscu zasadnym jest zaznaczyć, że w postępowaniu w niniejszej sprawie nie był kwestionowany fakt, że odwołujący pokrył koszty pogrzebu E. N. z własnych pieniędzy. Wracając do ustawowego kręgu osób uprawnionych do świadczenia w postaci zasiłku pogrzebowego wskazać należy, że w tym przedmiocie wielokrotnie wypowiadał się Sąd Najwyższy, który w sposób niebudzący wątpliwości wskazywał, że krąg uprawnionych do zasiłku pogrzebowego jest zamknięty i ogranicza się do osób fizycznych (art. 78 ust. 1 ustawy z 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych) oraz podmiotów enumeratywnie wskazanych w art. 78 ust. 2 ustawy zasiłkowej (wyrok SN z dnia 23 czerwca 2009 r., II BU 26/08, LEX nr 519216). W niniejszej sprawie niewątpliwie faktura z tytułu kosztów pogrzebu E. N. została wystawiona na rzecz R. C. (1) będącego nabywcą, przez podmiot (...) s.c. W toku postępowania w niniejszej sprawie ustalono, że wspólnikami tego podmiotu są osoby prawne, spółki prawa handlowego, tj. (...) sp. z o. o. oraz (...) sp. z o. o. Wobec powyższego, jako nietrafne uznać należało twierdzenie organu rentowego, że odwołujący składając wniosek o wypłatę zasiłku pogrzebowego przedstawił fakturę wystawioną przez podmiot, w którym jest wspólnikiem. Na marginesie zasadnym jest też zaznaczyć, że powołany wyżej art. 78 ust. 1 ustawy zasiłkowej wskazuje w swojej treści jako uprawnionego osobę, która pokryła koszty pogrzebu, ograniczając swe wymagania (przy uwzględnieniu obowiązującej linii orzecznictwa) wyłącznie do tego by osoba ta była osobą fizyczną. W związku z powyższym dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy nie ma znaczenia czy odwołujący był wspólnikiem podmiotu, który wystawił fakturę nr (...)z dnia 18 lutego 2013 r., przy czym zgromadzony w toku postępowania materiał dowodowy nie potwierdził stanowiska organu rentowego w tym zakresie.

Przechodząc do podniesionego przez organ rentowy, już odpowiedzi na odwołanie zarzutu naruszenia, przez odwołującego art. 79 ust. 1 poprzez niewłaściwe udokumentowanie poniesionych kosztów, Sąd nie znalazł podstaw by zarzut ten uznać za zasadny. W niniejszej sprawie organ rentowy podnosił, że odwołujący w okresie zawieszenia prowadzonej działalności gospodarczej, tj. od dnia 30 sierpnia 2012 r. do dnia 17 kwietnia 2013 r. nie był uprawniony do wystawiania faktur, bowiem dokument taki potwierdzałby, że odwołujący prowadzi działalność. Z tym stanowiskiem organu rentowego Sąd się zgadza w pełni. Jednak koniecznym jest wskazać, że odwołujący nie wystawił faktury we wskazanym wyżej okresie zawieszenia prowadzonej działalności gospodarczej. Wystawcą faktury (sprzedawcą usługi) był bowiem podmiot (...) s.c., nie zaś odwołujący, który był nabywcą usługi. Stąd też, w świetle ustalonego w sprawie stanu faktycznego, nietrafne było twierdzenie organu rentowego, że odwołujący nie może wystawiać dokumentów potwierdzających prowadzenie działalności gospodarczej, dlatego też wystawiona faktura nie może stanowić podstawy do wypłaty zasiłku pogrzebowego. Odwołujący bowiem takiego dokumentu nie wystawił. W ocenie Sądu przedstawiona wraz z wnioskiem o wypłatę zasiłku pogrzebowego faktura VAT, jak najbardziej stanowi dowód poniesienia kosztów pogrzebu. Osobą na rzecz której faktura ta została wystawiona, była osoba fizyczna tj. R. C. (1), figurujący w jej treści jako nabywca, który w dacie wystawienia tej faktury był w okresie zawieszenia prowadzonej działalności gospodarczej. Powyższe odpowiada wymaganiom określonym dla osoby, która w świetle art. 78 ust. 1 uprawniona jest do zasiłku pogrzebowego bowiem: (1) koszty zasiłku poniosła osoba fizyczna, która (2) przedstawiła dokument potwierdzający kwotę poniesionych kosztów.

Sąd nie mógł się przychylić także do twierdzeń organu rentowego, że w postępowaniu o przyznanie zasiłku pogrzebowego nie uznano faktury VAT nr (...), bowiem zakład wystawiający fakturę nie widnieje jako płatnik w systemie KSI ZUS. Do akt organu rentowego przedłożony został wydruk z Głównego Urzędu Statystycznego, gdzie wpisany został podmiot (...) spółka cywilna (...) sp. z o.o., (...) sp. z o. o. Dokument ten w sposób jednoznaczny potwierdził, że podmiot ten istnieje w obrocie gospodarczym. W treści wypisu z rejestru REGON wyraźnie zaznaczono, że jest to podmiot prowadzący działalność w formie spółki cywilnej, do której zastosowanie znajdują przepisy Kodeksu cywilnego. W tym miejscu Sąd w pełni podziela stanowisko odwołującego przedstawione w piśmie z dnia 20 lutego 2015 r. (k. 155). Spółka cywilna, jest bowiem specyficzną formą prowadzenia działalności gospodarczej, w konsekwencji czego wobec niej (osób podejmujących prowadzenie działalności gospodarczej w tej właśnie formie) powstaje szereg odrębności, w tym także w zakresie zgłoszenia do odpowiednich organów. Odrębności te, organ rentowy badając sprawę zasadności wniosku o zasiłek pogrzebowy, powinien był uwzględnić, co jednak nie miało miejsca w niniejszej sprawie. Słusznie więc pełnomocnik procesowy odwołującego wskazał, że spółka cywilna nie podlega zgłoszeniu do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, jednak nadawany jest jej numer NIP i REGON. Sama natomiast okoliczność, że dana forma działalności gospodarczej nie podlega ujawnieniu jako płatnik w systemie ZUS, nie może przesądzać o niezasadności roszczenia o dane świadczenie. Koniecznym jest także zwrócić uwagę, że organ rentowy, pomimo zobowiązania z dnia 30 października 2014 r. (k. 129) nie udzielił jednoznacznej informacji czy spółki (...) sp. z o. o. oraz (...) sp. z o. o. widnieją jako płatnicy w systemie KSI ZUS (k. 134).

Mając na uwadze przedstawioną wyżej argumentację oraz poczynione w niniejszej sprawie ustalenia, Sąd uznał, że odwołujący spełniał wymagania określone w ustawie zasiłkowej dla osoby ubiegającej się, o wypłatę świadczenia w postaci zasiłku pogrzebowego.

W tym stanie rzeczy Sąd w oparciu o wyżej powołane przepisy prawa materialnego oraz na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 kpc zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał odwołującemu R. C. (1) prawo do zasiłku pogrzebowego w związku z pokryciem kosztów pogrzebu zmarłego w dniu 15 lutego 2013 roku E. N..

SSR Patrycja Kubicka