Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 stycznia 2016 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VI Wydział Karny Odwoławczy w składzie :

Przewodniczący: SSO Sebastian Mazurkiewicz (spr.)

Sędziowie: SO Beata Tymoszów

SO Michał Chojnowski

protokolant: asystent sędziego Mateusz Rosłon

przy udziale prokuratora Anety Ostromeckiej

po rozpoznaniu dnia 20 stycznia 2016 r. w W.

sprawy P. H., syna W. i M. ur. (...) w W.

oskarżonego o przestępstwo z art. 156 § 1 pkt 2 kk

na skutek apelacji wniesionej przez prokuratora

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Północ w W.

z dnia 21 kwietnia 2015 r. sygn. akt III K 45/15

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

1.  za podstawę prawną rozstrzygnięcia o warunkowym zawieszeniu wykonania kary przyjmuje art. 69 § 1 kk i art. 70 § 1 kk i okres ten skraca do 3 (trzech) lat;

2.  na podstawie art. 72 § 1 pkt 1 kk zobowiązuje P. H. do informowania sądu o przebiegu okresu próby;

II.  w pozostałym zakresie tenże wyrok utrzymuje w mocy;

III.  zwalnia oskarżonego od kosztów sądowych za drugą instancję, wydatkami obciążając Skarb Państwa;

SSO Michał Chojnowski SSO Sebastian Mazurkiewicz SSO Beata Tymoszów

Sygn. akt VI Ka 952/15

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja wywiedziona przez prokuratora nie mogła spowodować zmiany wyroku w kierunku postulowanym przez skarżącego, zaś konieczność zastosowania aktualnego brzmienia ustawy Kodeks Karny spowodowała potrzebę zmiany wyroku na korzyść oskarżonego.

Na wstępie – niejako dla usystematyzowania wywodu – należy wskazać, na dwie fundamentalne kwestie związane z rozpoznaniem w tej sprawie apelacji.

W pierwszej kolejności zaznaczyć trzeba, iż – związku z trybem wydania wyroku, określonym w art. 387 kpk – Sąd Okręgowy podziela pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w uchwale składu 7 sędziów z dnia 25 września 2013 roku, w sprawie pod sygn. akt I KZP 5/13, stosownie do której „ kontrolę instancyjną wyroku wydanego w trybie art. 343 kpk, poza modyfikacją wynikającą z art. 343 § 3 kpk, przeprowadza się na zasadach ogólnych”. Oczywistym jest, że pogląd ten odnosi się także do wyroków wydanych w trybie art. 387 kpk. Tym samym – odwołując się do powyższego poglądu – istnieje możliwość zmiany wyroku niezależnie od zawartego przez strony porozumienia. Oceniając materiał dowodowy zebrany w toku postępowania przygotowawczego i ujawniony w toku rozprawy w trybie art. 394 § 2 kpk stwierdzić trzeba, że nie ma wątpliwości, że ustalenia Sądu Rejonowego, co do tego że P. H. popełnił zarzucane mu przestępstwo są prawidłowe.

W drugiej zaś kolejności podnieść należy, iż wyrok w sprawie P. H. zapadł przed 1 lipca 2015 roku, kiedy nie było podstaw do rozważania odpowiedzialności oskarżonego w oparciu o aktualnie obowiązujące przepisy ustawy Kodeks Karny. Apelację prokuratury rozpoznano zaś pod rządami ustawy Kodeks Karny w brzmieniu obowiązującym od 1 lipca 2015 roku, zatem stosownie do treści art. 4 § 1 kk należało – co do zasady – stosować ustawę nową, a poprzednią jedynie wówczas, kiedy była względniejsza dla oskarżonego. Wobec powyższego podstawową materialną kwestią w tej sprawie jest porównanie obu brzmień ustawy Kodeks Karny z punktu widzenia całokształtu odpowiedzialności P. H., w tym także z punktu widzenia aktualnej zasadności zarzutu apelacyjnego i wybranie tego brzmienia, które dla oskarżonego jest korzystniejsze.

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy należy stwierdzić, iż P. H. został skazany na karę 1 roku pozbawienia wolności, której wykonanie na podstawie art. 69 § 1 i 2 kk oraz art. 70 § 1 pkt 1 kk (w brzmieniu obowiązującym do 30 czerwca 2015 roku) warunkowo zawieszono na okres 5 lat próby. Ustawa Kodeks Karny w brzmieniu obowiązującym do 30 czerwca 2015 roku przewidywała z jednej strony możliwość warunkowego zawieszenia kary wobec osoby skazanej w czasie popełnienia przestępstwa na karę pozbawienia wolności (co aktualne brzmienie art. 69 § 1 kk wyłącza), ale z drugiej strony przewidywała w art. 70 § 1 pkt 1 kk okres próby wynoszący aż 5 lat (zaś aktualnie stosownie do treści art. 70 § 1 kk wynosi on maksymalnie 3 lata, z zastrzeżeniem art. 70 § 2 kk). Tym samym – pomijając w tym miejscu kwestię związaną ze środkiem z art. 46 § 1 kk, czy art. 72 § 2 kk – bieżące brzmienie ustawy Kodeks Karny przy założeniu orzeczenia kary pozbawienia wolności jest względniejsze dla sprawcy wtedy, kiedy spełnione są następujące warunki formalne (poza kwestią pozytywnej prognozy kryminologicznej, wspólnej dla wcześniejszego i aktualnego brzmienia art. 69 kk):

1.  orzeczono wobec niego karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą 1 roku;

2.  jeżeli w czasie popełnienia przestępstwa sprawca nie był skazany na karę pozbawienia wolności.

Tym samym – biorąc pod uwagę fakt, że P. H. został skazany na karę pozbawienia wolności w wymiarze roku, należało rozważyć kwestię jego uprzedniej karalności. Stosownie do informacji z karty 209 (dane z Krajowego Rejestru Karnego) w dniu 16 listopada 2006 roku uprawomocnił się wobec P. H. wyrok Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Północ w W. pod sygn. akt III K 3136/06, którym wymierzono mu karę 2 lat pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 5 lat próby oraz orzeczono karę grzywny. Zgodnie zaś z informacją z karty 232 (informacja z sądu wykonującego orzeczenie) wobec P. H. nie zarządzono wykonania kary pozbawienia wolności wynikającej z tego wyroku, natomiast karę grzywny uregulował on w całości w dniu 30 kwietnia 2013 roku. Powyższe oznacza – w świetle brzmienia art. 76 § 1 i 2 kk, czyli upływu okresu próby i kolejnych 6 miesięcy od tej daty oraz wykonania kary grzywny – że skazanie to uległo zatarciu. Stosownie zaś do treści art. 106 kk z chwilą zatarcia skazania uważa się je za niebyłe, a zatem – co zdaje się nie budzić wątpliwości, także w świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego np. na gruncie art. 178a § 4 kk – P. H. spełnił także warunek niekaralności określony w aktualnym brzmieniu art. 69 § 1 kk.

Wobec powyższego – biorąc pod uwagę oba brzmienia ustawy Kodeks Karny – w stosunku do P. H. należy zastosować aktualne brzmienie art. 69 § 1 kk, które powoduje możliwość warunkowego zawieszenia kary pozbawienia wolności w takim wymiarze, w jakim orzekł Sąd Rejonowy, zaś okres próby – jaki będzie odpowiedni wobec P. H. – nie mógł przekroczyć 3 lat. Stosownie do ustawy Kodeks Karny w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 lipca 2015 roku wniosek ten ma kolejne, niżej wskazane konsekwencje dla oskarżonego, także przez pryzmat orzeczonego wobec niego zadośćuczynienia.

Podnosząc zarzut obrazy prawa materialnego – art. 46 § 1 kk – skarżący słusznie (na gruncie brzmienia kodeksu karnego w dacie wyrokowania przez Sąd Rejonowy i wniesienia apelacji) zauważył, że nie było dopuszczalne orzeczenie obowiązku zadośćuczynienia ratalnego jako środka karnego wymienionego w art. 46 § 1 kk. W tym przedmiocie argumenty z apelacji były słuszne, ale nie można podzielić poglądów skarżącego, iż istniały (zarówno ówcześnie jak i w aktualnym stanie prawnym) podstawy do orzeczenia obowiązku zadośćuczynienia płatnego w ratach na podstawie art. 72 § 2 kk. O ile art. 74 § 1 kk przewidywał (i w aktualnym stanie prawnym przewiduje) konieczność orzeczenia o sposobie i czasie wykonania probacyjnego obowiązku z art. 72 § 2 kk (a tym samym wskazuje na niewątpliwą możliwość rozłożenia takiej należności na raty) o tyle art. 72 § 2 kk przewiduje (i przewidywał) jedynie możliwość probacyjnego zobowiązania sprawcy do naprawienia szkody, nie zaś do zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Wobec powyższego środek probacyjny z art. 72 § 2 kk obejmuje tzw. szkodę rzeczywistą oraz utracone przez pokrzywdzonego korzyści, nie dotyczy zaś wyrównania krzywdy, czyli zadośćuczynienia. Niezbicie świadczy o tym porównanie treści art. 46 § 1 i art. 72 § 2 kk.

Aktualne brzmienie art. 46 § 1 kk – już jako środka kompensacyjnego a nie karnego, o czym mowa niżej – powoduje, że nadal istnieje możliwość orzeczenia w oparciu o treść tego przepisu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, jednak aktualnie dodatkowo ustawa przewiduje stosowanie w tym względzie przepisów prawa cywilnego. Takie brzmienie art. 46 § 1 kk pozwala – w ocenie Sądu Okręgowego – na rozłożenie takiej należności na raty, albowiem taką instytucję przewiduje art. 320 ustawy Kodeks postępowania cywilnego. Warto przy tym zauważyć, że bieżące brzmienie art. 46 § 1 kk nie wskazuje wprost na zastosowanie przepisów ustawy Kodeks Cywilny (lub innych ustaw prawa materialnego, a jedynie wyłącza przepisy prawa cywilnego o zasądzeniu renty) a wskazuje po prostu na stosowanie „przepisów prawa cywilnego”, co powoduje konieczność objęcia rozważeniem instytucji przewidzianych także w cywilnej ustawie procesowej. Ustawy procesowe i materialne bowiem – z istoty rzeczy – zawierają szereg przepisów o charakterze tzw. mieszanym, w tym m.in. możliwość rozłożenia zasądzonego świadczenia na raty.

Z uwagi na fakt, iż orzeczenie środka z art. 46 § 1 kk w obowiązującym stanie prawnym nie wypełnia warunku orzeczenia środka karnego (gdyż jest on obecnie środkiem kompensacyjnym), należało – zgodnie z treścią art. 72 § 1 kk – nałożyć na P. H. przynajmniej jeden z obowiązków wymienionych w art. 72 § 1 pkt 1-8 kk. Nałożenie obowiązku z art. 72 § 1 pkt 1 kk polegające na zobowiązaniu P. H. do informowania sądu o przebiegu okresu próby (w praktyce mogące dotyczyć kwestii związanej z wykonaniem środka kompensacyjnego) w zestawieniu ze skróceniem o 2 lata okresu próby w stosunku do orzeczenia sądu meriti jest rozstrzygnięciem niewątpliwie względniejszym dla oskarżonego w rozumieniu art. 4 § 1 kk, stąd brak jest podstaw do stosowania poprzedniego brzmienia ustawy Kodeks Karny.

Z powyższych względów Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok jak w punkcie I wyroku (podpunkty 1 i 2), w pozostałym zakresie tenże wyrok utrzymał w mocy.

O kosztach sądowych za drugą instancję Sąd Okręgowy orzekł w oparciu o treść art. 624 § 1 kpk w zw. z art. 634 kpk.

SSO Sebastian Mazurkiewicz SSO Beata Tymoszów SSO Michał Chojnowski