Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 czerwca 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 20 czerwca 2013 r.

na rozprawie

sprawy z wniosku J. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w J.

o emeryturę

na skutek apelacji wnioskodawcy

od wyroku Sądu Okręgowego w Krośnie

z dnia 4 lutego 2013 r. sygn. akt IV U 247/12

o d d a l a apelację.

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w J. decyzją z 23 stycznia 2012 roku przywołując art. 114 ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych jak i ogólnie przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, odmówił wnioskodawcy J. G. ponownego rozpatrzenia prawa do emerytury w wieku obniżonym wskazując, że nie przedłożył on żadnych nowych dowodów mających wpływ na zmianę decyzji z 12 grudnia 2011r.

Wywiedzionym od powyższej decyzji odwołaniu J. G. wnosząc

o zmianę zaskarżonej decyzji zaznaczył, iż przedłożone świadectwo pracy w warunkach szczególnych z 27 lipca 2011r. potwierdza wykonywanie przez niego zatrudnienia w tak określonych warunkach od 1 sierpnia 1968r. do 26 października 1970r. na stanowisku elektromontera. Ponadto wskazał, iż w spornych okresach pracował w warunkach szczególnych, nie uzyskał jednak stosownych świadectw pracy, gdyż treść angaży, które stanowiły podstawę do odmowy wydania powyższych dokumentów była niezgodna ze stanem fatycznym.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie przywołując argumentację, która legła u podstaw wydania zaskarżonej decyzji.

Po rozpoznaniu sprawy Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w Krośnie, wyrokiem z 4 lutego 2013 r. oddalił odwołanie wnioskodawcy.

Sąd pierwszej instancji ustali, iż J. G. 1sierpnia 1968 r. został zatrudniony w (...) w K. na stanowisku młodszego pomocnika montera. 1 grudnia 1968 r. powierzono mu obowiązki elektromontera górniczych urządzeń elektrycznych, na którym to stanowisku pracował do 26 października 1970r., a które jest wymienione w Dziale I pozycja 1 pkt 35 wykazu A stanowiącego załącznik do zarządzenia nr 17 Ministra Górnictwa i Energetyki z 12 sierpnia 1983r. w sprawie określenia stanowisk pracy w resorcie górnictwa i energetyki, na których wykonywana jest praca w warunkach szczególnych. Ponadto Sąd ustalił, iż 2 maja 1974r. odwołujący został zatrudniony na stanowisku pomocnika maszynisty żurawia wieżowego w (...)w R.. 8 marca 1975 r. otrzymał uprawnienia do obsługi ciężkich maszyn budowlanych i drogowych i od 17 marca 1975r. rozpoczął pracę na stanowisku maszynisty żurawia wieżowego. W lutym 1977r. wnioskodawca spowodował wypadek podczas pracy żurawiem wieżowym i w konsekwencji został pozbawiony uprawnień do obsługi sprzętu ciężkiego na 1 rok tj. do 16 lutego 1978r. Wtedy to na własną prośbę został przeniesiony do pracy w warsztacie w kierownictwie (...) w J. od 1 kwietnia 1977r. na stanowisko mechanika elektryka, na którym pracował do 31 sierpnia 1977r., zaś od 1 września 1977r. został za własną zgodą przeniesiony na stanowisko konserwatora torów, gdzie pracował do 31 maja 1978r. Od 1 czerwca 1978 r. wykonywał on obowiązki mechanika w Kierownictwie (...) w J., a następnie od 1 grudnia 1980r. do 6 lipca 1987r. powierzono wnioskodawcy obowiązki konserwatora elektryka. Od 7 lipca 1987r. do 22 marca 1989r. J. G. pracował na budowie eksportowej w Libii na stanowisku elektryka samochodowego, zaś po powrocie od 23 marca 1989r. wykonywałobowiązki elektryka – konserwatora. ZUS uwzględnił okresy pracy w warunkach szczególnych od 17 marca 1975r. do 31 marca 1977r., od 1 grudnia 1980r. do 6 lipca 1987r. i od 23 marca 1989r. do 31 maja 1989r.

Sąd Okręgowy uznał, że dowody z zeznań świadków J. F., F. W. i J. D., jak również z zeznań wnioskodawcy, z uwagi na upływ czasu, nie stanowią dostatecznej podstawy do ustalenia, że odwołujący w całym spornym okresie wykonywał prace przy remoncie i konserwacji urządzeń elektroenergetycznych - żurawi wieżowych. Zaznaczył, że wnioskodawca nie pamięta wielu faktów ze spornego okresu pracy jak sporządzonego przez siebie pisma zawierającego prośbę o przeniesienie z brygady torowej, zaprzeczał wykonywaniu pracy na stanowiska konserwatora torów, co pozostaje w sprzeczności z zalegającym w aktach osobowych dokumentem potwierdzającym tę okoliczność, jak i zeznaniem świadka J. F.. Również – zdaniem sądu – uzyskanie przez wnioskodawcę uprawnień do pracy w pogotowiu technicznym zajmującym się naprawą i konserwacją dźwigów w 1978/79 przeczy twierdzeniom o wykonywaniu tych czynności od 1 kwietnia 1977r. Sąd Okręgowy ustalił dodatkowy okres pracy w warunkach szczególnych od 1 grudnia 1968r. do 26 października 1970r. i od 22 marca 1979r. do 30 listopada 1980r., co daje łącznie z okresami uznanymi przez organ rentowy 12 lat, 7 miesięcy i 15 dni.

Reasumując Sąd Okręgowy uznał za prawidłowe stanowisko pozwanego Zakładu o braku spełnienia przez wnioskodawcę warunków do przyznania emerytury w obniżonym wieku emerytalnym. Wydane orzeczenie oparł na treści art. 184 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z FUS ( Dz. U. z 2009r. nr 153, poz.1227 ze zmianami) oraz art. 477 ¹⁴§1 kpc.

Skarżąc powyższy wyrok apelacją J. G. zarzucił naruszenie prawa materialnego tj. art. 32 i art. 184 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z FUS poprzez jego błędną wykładnię polegającą na ustaleniu, że wnioskodawca w okresie zatrudnienia w (...) w K. oraz (...) w R. nie wykonywał pracy w warunkach szczególnych i wniósł o:

- zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie odwołania oraz zasądzenie kosztów postępowania za obie instancje ewentualnie o:

-uchylenie kwestionowanego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji z pozostawieniem temu Sądowi rozstrzygnięcia o kosztach postępowania odwoławczego.

W uzasadnieniu naprowadził na nieprawidłowy wymiar pracy w warunkach szczególnych przyjęty przez sąd, bowiem łączny staż zatrudnienia z tego tytułu wynosi 13 lat, 4 miesiące i 16 dni. Niezasadnie również – w ocenie odwołującego – Sąd uznał, że zeznania świadków są niewiarygodne, bowiem wynika z nich jednoznacznie wykazywany przez skarżącego charakter pracy tj. naprawa i konserwacja dźwigów do których wykonywania nie było konieczne posiadanie specjalnych uprawnień. Powierzenie obowiązków konserwatora torów było jedynie formalną zmianą, konsekwencją wypadku z lutego 1977r., czynności pracownicze nie uległy zaś zmianie poza niewykonywaniem pracy maszynisty żurawia wieżowego. W końcowym fragmencie uzasadniania zarzucono zbyt restrykcyjne podejście Sądu do formalnej treści umów o pracę w sytuacji, gdy powszechną praktyką było brak odzwierciedlenia w tych umowach faktycznie wykonywanych czynności, a to z powodu korzystniejszych warunków finansowych proponowanych na stanowiskach wskazanych w umowach.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie ustalił i zważył co następuje :

Apelacja wnioskodawcy jest nieuzasadniona i jako taka podlegała oddaleniu.

Na wstępie niniejszych rozważań należy zauważyć, iż postępowanie sądowe w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, w tym w sprawach o emeryturę, prowadzone jest w wyniku wniesienia przez ubezpieczonego odwołania od decyzji organu rentowego. Ma więc ono charakter odwoławczy. W takiej sprawie, treść decyzji wyznacza przedmiot i zakres rozpoznania oraz rozstrzygnięcia sądu ( por. postanowienie Sądu Najwyższego z 13 maja 1999r. II UZ 52/99).

Przedmiotem zaskarżonej przez wnioskodawcę decyzji z 23 stycznia 2012r. wydanej w związku z wnioskiem z 17 stycznia 2012r. była odmowa ponownego rozpatrzenia prawa do emerytury z uwagi na nieprzedłożenie przez wnioskodawcę nowych dowodów mających wpływ na zmianę stanowiska zawartego w decyzji z 12 grudnia 2011r. Zatem przedmiotem i zakresem rozpoznania oraz rozstrzygnięcia było przesądzenie czy zostały spełnione warunki do ponownego rozpoznania uprawnień do wyżej wskazanego świadczenia. Sąd I instancji nie odniósł się do treści kwestionowanej decyzji, jednak mając na uwadze, iż w obecnym kształcie apelacji Sąd II instancji pełni w istocie funkcję sądu in meriti rozpoznającego sprawę niejako od nowa, należało w uzupełnieniu stanowiska Sądu I instancji wskazać na treść art. 114 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z FUS ( Dz. U. z 2009r. nr 153, poz.1227 ze zmianami), który przewiduje możliwość wznowienia postępowania. Postępowanie o ponowne ustalenie prawa do świadczenia może być wszczęte w przypadku przedłożenia nowych dowodów, którymi organ rentowy nie dysponował w poprzednim postępowaniu, oraz ujawnienia okoliczności istniejących przed wydaniem decyzji, a nie uwzględnionych przez organ rentowy. Z okoliczności sprawy wynika, że decyzją z 12 grudnia 2011r. pozwany Zakład odmówił wnioskodawcy przyznania prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, bowiem nie wykazał on wymaganej ustawą przesłanki 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Nie uwzględnił okresu zatrudnienia J. G. w (...) w K. od 1 sierpnia 1968r. do 26 października 1970r. oraz w (...) w R.. Do kolejnego wniosku o emeryturę z 17 stycznia 2012r. odwołujący przedłożył świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych z 27 lipca 2011r. wydane przez (...) M.. Treść tego dokumentu poza inną datą jego wystawienia oraz dodatkowym powołaniem przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. jest tożsama ze świadectwem pracy przedłożonym do wniosku z 14 listopada 2011r., które było poddane ocenie przed wydaniem decyzji z 12 grudnia 2011r. Słuszne jest zatem stanowisko organu rentowego zaprezentowane w zaskarżonej decyzji o braku przedłożenia przez wnioskodawcę nowych dowodów w rozumieniu przepisu art. 114 ust.1 powołanej ustawy, a co za tym idzie braku możliwości ponownego rozpatrzenia uprawnienia do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym.

Niezależnie jednak od powyższego, mając na uwadze zakres rozpoznania sprawy przez Sąd Okręgowy, jak i treść apelacji wnioskodawcy, tut. Sąd Apelacyjny przyjmuje za prawidłowe stanowisko Sądu I instancji o niespełnieniu przez J. G. warunków do uzyskania świadczenia emerytalnego w obniżonym wieku z tytułu powoływania się wnioskodawcy na spełnienie przesłanek wymienionych w art. 184 i 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz przepisach rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Jedyną kwestią sporną było, czy odwołujący legitymuje się co najmniej piętnastoletnim okresem zatrudnienia w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze przypadającym przed dniem wejścia w życie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Za słuszny należy uznać zarzut dotyczący nieprawidłowego wymiaru stażu zatrudnienia wnioskodawcy w tak określonych warunkach, przyjętego przez Sąd Okręgowy, jednak uwzględnienie tego zarzutu nie przełoży się na zmianę oceny prawnej sprawy tego sądu. To na wnioskodawcy kwestionującym prawidłowość zaskarżonej decyzji w postępowaniu sądowym, spoczywał ciężar wykazania, za pomocą wszelkich dostępnych środków dowodowych, iż pomimo braku świadectwa pracy w szczególnych warunkach obejmującego sporny okres, praca przez niego wówczas świadczona była pracą w tak określonych warunkach, o której mowa w rozporządzeniu Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Przeprowadzone przed sądem pierwszej instancji postępowanie dowodowe w ocenie tego sądu nie pozwalało jednak na poczynienie takiego ustalenia. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, w tym zeznania wskazanych przez wnioskodawcę świadków, jak i samego wnioskodawcy, okazał się niewystarczający dla stwierdzenia, że w całym dowodzonym okresie faktycznie wykonywał on stale i w pełnym wymiarze czasu pracę ujętą w wykazie A załącznika Nr 1 do wskazanego rozporządzenia, a dalej, że wykazał on co najmniej piętnastoletni okres pracy w szczególnych warunkach. Ocena dowodów z zeznań świadków, dokumentów zalegających w aktach osobowych pracownika jak angaże czy umowy o pracę należy do sądu. Stanowisko takie przyjął Sąd Najwyższy i ugruntowane zostało ono w praktyce sądowej jakkolwiek niewątpliwie ocena dowodów innych niż wskazuje powoływane wyżej rozporządzenie Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku…( świadectwa pracy w warunkach szczególnych), wymaga przeprowadzenia szczegółowego postępowania i uwzględnienia wszystkich okoliczności sprawy mogących mieć wpływ na tę ocenę. Doświadczenie życiowe i obowiązujące zasady logicznego rozumowania przy dokonywaniu oceny dowodów przesądzają chociażby o braku możliwości ustalenia warunków pracy sprzed kilkudziesięciu lat, na podstawie jedynie zeznań świadków. Zeznania te dopiero w połączeniu z innymi dowodami mogą stanowić podstawę do poczynienie istotnych ustaleń dotyczących spornego zagadnienia. W okolicznościach niniejszej sprawy brak jest podstaw do przyjęcia spójności i wzajemnego uzupełniania się dowodów z zeznań świadków i wnioskodawcy, nie mówiąc już o dowodach z angaży i z innych dokumentów, na które wskazuje Sąd I instancji w uzasadnieniu wyroku.

Stąd też tutejszy Sąd podzielił ostatecznie ustalenie Sądu Okręgowego, że wnioskodawca nie wykazał piętnastoletniego okresu pracy w szczególnych warunkach. Podkreślić należy, że zaprezentowana przez Sąd Okręgowy ocena zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie jest dowolna, mieści się bowiem w granicach swobodnej oceny dowodów, o której mowa w art. 233 kpc. Reasumując przyjąć należało, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy został prawidłowo zinterpretowany przez Sąd Okręgowy, który na jego podstawie ustalił, że wnioskodawca nie wykazał, aby w całym spornym okresie wykonywał stale, i w pełnym wymiarze czasu pracy czynności wymienione w wykazie A załącznika do wskazanego wyżej rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r., a tym samym nie wykazał spełnienia warunków do przyznania żądanego świadczenia.

Z podanych przyczyn orzeczono jak w sentencji na podstawie art. 385 kpc.