Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 grudnia 2015 r.

Sąd Rejonowy w Wołowie Wydział I Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący SSR Jolanta Zapłotna

Protokolant Agata Surdej - Ożóg

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 30 listopada 2015 r. w W.

sprawy z powództwa R. T. (1)

przeciwko Skarbowi Państwa – Zakładowi Karnemu w W.

o zapłatę

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od powoda R. T. (1) na rzecz pozwanego Skarbu Państwa – Zakładu Karnego w W. kwotę 120 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego;

III.  obciąża Skarb Państwa opłatą od pozwu, od uiszczenia której powód został zwolniony.

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 24 marca 2014 r. powód R. T. (2) wniósł o zasądzenie od Skarbu Państwa - Zakładu Karnego w W. kwoty 10.200 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 24 marca 2014 do dnia zapłaty. Nadto wniósł o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu według norm przepisanych oraz o zwolnienie powoda od kosztów sądowych w całości.

W uzasadnieniu wskazał, że powód przebywał w Zakładzie Karnym w W. w okresach: od 6.07.2005 – 30.08.2005 r., od 18.10.2005 – 13.12.2005 r., od 18.07.2007 – 12.09.2007 r., od 16.10.2007 – 6.05.2008 r. W trakcie powyższych pobytów powód przebywał w przeludnionych celach, w których na jednego osadzonego przypadała powierzchnia poniżej 3m ². Jednocześnie pozwany nie zapewnił powodowi odpowiednich warunków bytowych, albowiem w celi brak było ciepłej wody, osadzeni w celu utrzymania higieny mieli do dyspozycji 2 miski na 7 osób, zaś kąpiel odbywała się raz w tygodniu, w warunkach, które uwłaczały godności człowieka, gdyż liczba sprawnych natrysków była mniejsza od liczby osadzonych, którzy z nich korzystali. Nadto brakowało środków czystości do sanitariatów, a rury kanalizacyjne i ściany wokół nich były zagrzybione. W celach były okna z drewnianymi ościeżnicami, które były nieszczelne i nie posiadały kompletu szyb. Powód został osadzony w celi z osobami skazanymi za przestępstwa o różnym ciężarze gatunkowym jak: gwałt, uporczywa niealimentacja, zabójstwo czy prowadzenie roweru w stanie nietrzeźwości. Wskazał, że najdłuższym okresem w jakim powód przebywał w celi mieszkalnej niespełniającej ustawowych wymogów w zakresie m.in. właściwej powierzchni przypadającej na jednego osadzonego to ten pomiędzy 16.10.2007 r. a 6.05.2008 r. Opisany stan trwał blisko 7 miesięcy. W ocenie powoda powyższe okoliczności świadczą o naruszeniu jego dóbr osobistych takich jak godność oraz nakaz traktowania go w zakładzie karnym w sposób zgodny z zasadami odbywania kary pozbawienia wolności, jakie wynikają z powszechnie obowiązujących przepisów prawa, co daje podstawy do żądania zadośćuczynienia.

Postanowieniem z dnia 4 lipca 2014 r. Sąd Rejonowy w Środzie Śląskiej zwolnił powoda od kosztów sądowych w części, to jest od opłaty od pozwu, oddalając dalej idący wniosek ( k. 31 – 32).

W odpowiedzi na pozew (k. 36 - 37) pozwany Skarb Państwa – Zakład Karny w W. wniósł o oddalenie powództwa oraz o obciążenie strony przeciwnej kosztami postępowania w sprawie, w tym kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwany zarzucił, że powództwo nie ma żadnych podstaw faktycznych i prawnych. Podał, że roszczenie powoda wiąże się okresem czasu sprzed ponad siedmiu lat. W związku z powyższym pozwany podniósł zarzut przedawnienia roszczenia oraz zakwestionował powództwo co do zasady. Wskazał również, że powód był właściwie traktowany w Zakładzie Karnym w W., a cele mieszkalne odpowiadały obowiązującym standardom. Posiadają one zabudowane i zamykane na drzwi toalety, umywalki, kanały wentylacji grawitacyjnej i są należycie wyposażone. W przypadku usterek i awarii pozwany na bieżąco wykonuje ich usunięcia. Podniósł, że porządek w celach mieli obowiązek utrzymywać sami skazani. Powód mógł korzystać z zajęć k-o i sportowych, brać udział w spotkaniach grup wyznaniowych, a także podjąć naukę w miejscowej szkole. Odnosząc się do kwestii pobytu powoda w celach przeludnionych, podniósł, że od dnia 6 grudnia 2009 r. problem ten nie występuje nie tylko w ZK w W., ale i w innych zakładach w Polsce. Powołując się na orzeczenie Sądu Najwyższego pozwany wskazał nadto, że trudno przypisać pozwanemu zarzut bezprawności działania skoro w czasie do dnia 6 grudnia 2009 r. obowiązywały przepisy k.k.w. pozwalające na osadzenie skazanych w celach, w których na jedną osobę przypadało mniej aniżeli 3 m ².

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Bezspornym jest, że powód R. T. (2) w okresach od 6 lipca 2005 r. do 30 sierpnia 2005 r., od 18 października 2005 r. do 13 grudnia 2005 r., od 18 lipca 2007 r. do 12 września 2007 r. oraz od 16 października 2007 r. do 6 maja 2008 r. odbywał karę pozbawienia wolności w Zakładzie Karnym w W..

Dowody: - kserokopia informacji o pobytach i orzeczenia z dnia 06.03.2013 r. k. 16 - 19.

- przesłuchanie powoda R. T. (2) k. 70 – 72.

W powyższych okresach skazani przebywający w Zakładzie Karnym w W. ze względu na przeludnienie zakładów karnych, występujące na terenie całego kraju, osadzeni byli w celach, w których powierzchnia na jedną osobę była mniejsza niż 3m ². Z powyższych przyczyn zdarzały się przypadki, że w jednej celi mieszkalnej były umieszczane osoby skazane za przestępstwa o różnym ciężarze gatunkowym. Warunki bytowe osadzonych w Zakładzie Karnym były dobre. Cele mieszkalne skazanych w pełni odpowiadały obowiązującym wówczas standardom. Wszystkie cele mieszkalne posiadały umywalki z bieżącą wodą oraz zabudowane pomieszczenia sanitarne z muszlą klozetową. Raz w tygodniu każdy skazany miał możliwość skorzystania z ciepłej kąpieli.

Skazani mieli obowiązek dbania o porządek i czystość w celi. Wskutek niewykonywania powyższych obowiązków, w celi mogły zalęgnąć się insekty. W celach znajdowały się drewniane okna, które wskutek niewłaściwego użytkowania przez osadzonych były nieszczelne, co powodowało w zimie wychłodzenie celi.

dowody : - przesłuchanie w charakterze strony K. P. rozprawa z dnia 30 listopada 2015 r. godz.00:01:41, częściowo przesłuchanie powoda 70 – 72;

- kserokopia pisma Zakładu Karnego w W. z dnia 26 listopada 2013 r. k. 20.

W trakcie odbywania kary pozbawienia wolności w Zakładzie Karnym w W., powód nie zgłaszał żadnych skarg dotyczących warunków bytowych, panujących w przedmiotowej jednostce. Liczne wnioski powoda m.in. o zezwolenie na widzenia, otrzymanie paczek żywnościowych, zezwolenie na otrzymanie tytoniu jak również o przyznanie talonu na środki higieniczne w przeważającej mierze były rozpatrywane pozytywnie.

Dowód: akta osobowe powoda część B;

- przesłuchanie powoda R. T. (2) k. 70 - 72.

Powód choruje na (...) oraz przewlekłe zapalenie wątroby typu C, o czym informował osadzonych przebywających z nim w jednej celi, co wiązało się z negatywną reakcją współosadzonych i jego dyskryminacją.

Dowód: - karta informacyjna leczenia szpitalnego z dnia 13 listopada 2008 r. -odwrót k. 20;

- przesłuchanie powoda R. T. (2) k. 70 - 72.

Sąd zważył co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Sąd uznał za zasadny podniesiony przez pozwanego zarzut przedawnienia roszczenia za cały dochodzony przez powoda okres. Jak wynika z uzasadnienia pozwu R. T. (2) na podstawie art. 448 k.c. dochodzi roszczenia o zadośćuczynienie w związku z naruszeniem jego dóbr osobistych tj. godności oraz prawa do wykonywania kary pozbawienia wolności zgodnie z obowiązującymi przepisami, w związku z pobytem w Zakładzie Karnym w W. za okresy od 6.07.2005 – 30.08.2005 r., od 18.10.2005 – 13.12.2005 r., od 18.07.2007 – 12.09.2007 r., od 16.10.2007 – 6.05.2008 r. Zgodnie z utrwalonymi poglądami judykatury i doktryny naruszenie dobra osobistego, zawinionym działaniem lub zaniechaniem klasyfikowane jest jako czyn niedozwolony.

Powód wniósł pozew w dniu 24 marca 2014 r. (prezentata Sądu Okręgowego w Zielonej Górze). Ponieważ chwilą określającą początek trzyletniego biegu przedawnienia jest moment „dowiedzenia się o szkodzie” i „osobie obowiązanej do jej naprawienia”, a nie o zakresie szkody na osobie, czy trwałości jej następstw, dlatego uznaje się, że jest to moment, gdy poszkodowany zdaje sobie sprawę z ujemnych następstw zdarzenia wskazujących na fakt powstania szkody (krzywdy) i ma jej świadomość.

W przypadku gdy zdarzeniem szkodzącym, a właściwie krzywdzącym jest osadzenie osoby w przeludnionej celi, bez zapewnienia jej należytych warunków bytowych, sanitarnych, medycznych czy kulturalnych, ujemne następstwa tegoż zdarzenia (naruszenia dóbr osobistych) takie jak poczucie poniżenia, upokorzenia, cierpienia są odczuwane w dacie zaistnienia tych zdarzeń, a nie kilka lat później. Nie chodzi tu o krzywdę przyszłą, ale dziejącą się, odczuwaną wówczas, gdy miały miejsce zdarzenia ją wywołujące. ( zob. wyrok SA w Warszawie z dnia 7.08.2012 r., I ACa 260/12, LEX nr 1238197).

Podniesienie przez stronę pozwaną zarzutu przedawnienia skutkuje koniecznością oddalenia powództwa za okres przekraczający trzy lata przed dniem wytoczenia powództwa, tj. okres przed dniem 24 marca 2011 r. W związku z faktem, że powód dochodzi roszczeń związanych z jego pobytem w jednostce penitencjarnej w okresie poprzedzającym tę datę, roszczenie powoda Sąd oddalił w całości.

Należy wskazać, że roszczenia powoda powstałe po 10 sierpnia 2007 r. przedawniły się na podstawie art. 442 ¹ § 1 k.c., a powstałe w okresie wcześniejszym – na podstawie nieobowiązującego obecnie art. 442 § 1 k.c. Oba przepisy tak samo regulowały kwestię trzyletniego przedawnienia roszczeń wynikających z czynu niedozwolonego nie będącego zbrodnią ani występkiem oraz nie powodującego rozstroju zdrowia bądź uszkodzenia ciała. Przepis art. 442 ¹ § 1 k.c. wprowadzony został jednak do porządku prawnego z dniem 10 sierpnia 2007 r. ustawą z dnia 16 lutego 2007 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny ( dalej – ustawa nowelizująca). Zgodnie natomiast z art. 2 ustawy nowelizującej, do roszczeń powstałych przed dniem wejścia w życie tej ustawy, a według przepisów dotychczasowych w tym dniu jeszcze nie przedawnionych, stosuje się przepisy ar. 442 k.c. Według brzmienia uchylonego art. 442 § 1 k.c., w dniu 10 sierpnia 2007 r. ( wejście w życie ustawy nowelizującej) nie było przedawnione roszczenie powoda za okres jego pobytu w Zakładzie Karnym w W. w ciągu trzech lat wstecz. Roszczenie to uległo zatem przedawnieniu na podstawie art. 442 ¹ § 1 k.c. Skarżący przez cały swój pobyt w zakładzie karnym odczuwał, krzywdę i wiedział, który organ państwa zadecydował o jego osadzeniu i o sposobie wykonywania kary pozbawienia wolności. Powód musiał mieć świadomość negatywnych odczuć związanych z warunkami bytowymi w Zakładzie Karnym w W. w chwili, gdy ich doznawał. Wiedział też, kogo obciąża odpowiedzialnością za negatywne odczucia. R. T. (2) złożył pozew w dniu 24 marca 2014 r., co wynika z prezentaty Sądu Okręgowego w Zielonej Górze ( k.4), zatem w chwili wniesienia pozwu, roszczenie powoda o zadośćuczynienia uległo już przedawnieniu.

W ocenie Sądu, R. T. (2) w trakcie osadzenia w celach, w których warunki odbiegały od wymaganych przepisami, miał świadomość, że okoliczności te mogą stanowić naruszenie dóbr osobistych. Powód mógł bez zbędnej zwłoki dochodzić swych roszczeń w odpowiednim czasie. Sąd nie znalazł podstaw do zastosowania art. 5 k.c. i przyjęcia, iż zarzut przedawnienia stanowi nadużycie prawa przez pozwanego Skarb Państwa – Zakład Karny w W.. Powód nie wykazał przyczyn opóźnienia w dochodzeniu roszczenia.

Mając powyższe na uwadze należało orzec jak w punkcie I. sentencji wyroku.

O kosztach postępowania Sąd orzekł w punkcie II sentencji wyroku na podstawie art. 98 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne od celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). W związku z powyższym obowiązkiem zwrotu kosztów postępowania Sąd obciążył powoda, przy czym zasądzona dla pozwanego kwota w wysokości 120 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego, ustalona została na podstawie § 10 pkt 25 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 490).

Na podstawie art. 102 k.p.c. w zw. z art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. z 2014, poz. 1025 ze zm.) Sąd, biorąc pod uwagę trudną sytuację majątkową powoda, w pkt III. sentencji wyroku obciążył Skarb Państwa kosztami sądowymi, od obowiązku których powód został zwolniony na mocy postanowienia z dnia 4 lipca 2014 r. (k. 31).